Chuyên đề Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất nhập khẩu - Chi nhánh Hà Nội

u lãi cho vay chiếm tới 57,94% và thu lãi tiền gửi, đầu tư chiếm 30,77% tổng thu nhập của ngân hàng. Thu lãi cho vay tăng 78,34% so với năm 2006, tương đương với 46,11 tỷ đồng. Thu lãi từ tiền gửi năm 2007 giảm 10,73% so với năm 2006, do ngân hàng giảm tiền gửi tại NHNN và các tổ chức tín dụng khác để đảm bảo nhu cầu về tiền đồng cuối năm 2007. Năm 2007, thu nhập từ phí dịch vụ và lãi từ hoạt động kinh doanh ngoại tệ, vàng cũng tăng mạnh so với năm 2006. Phí và hoa hồng bao gồm phí nhận được từ dịch vụ thanh toán, dịch vụ ngân quỹ, phí từ các khoản bảo lãnh và các dịch vụ khác. Điều này chứng tỏ các sản phẩm dịch vụ của ngân hàng ngày càng được khách hàng ưa thích và sử dụng nhiều hơn. Sự biến động về tỷ giá cũng như giá vàng trên thị trường năm 2007 đã tạo ra nguồn thu nhập lớn cho ngân hàng. Với đội ngũ cán bộ nhân viên có chuyên môn nghiệp vụ tốt về hoạt động thanh toán quốc tế cũng như ngoại tệ, chi nhánh đã nắm bắt được những cơ hội và đạt được lợi nhuận cao. Lãi gộp từ hoạt động kinh doanh ngoại tệ tăng tới 84,56 % so với năm 2006. * Phân tích chi phí Chi trả lãi huy động là khoảng mục lớn nhất trong tổng chi của ngân hàng, chiếm tới 89,88% tổng chi phí và tăng 50,19% so với năm 2006. Mặt bằng lãi suất huy động của các NHTM ở Việt Nam năm 2007 đều tăng, do lạm phát năm 2007 ở mức cao nhất trong vòng 10 năm trở lại đây. Yếu tố khách quan này đã ảnh hưởng đến hoạt động thu hút tiền gửi của chi nhánh. Để cạnh tranh với các NHTM khác, Eximbank cũng phải tiến hàng tăng lãi suất huy động. Chi phí cho dịch vụ ngân hàng giảm dần theo các năm, do hoạt động của chi nhánh đã đi vào ổn định và chi phí cho hồ sơ, nhân sự cũng như đầu tư cho công nghệ giảm. Tuy nhiên, chi phí quản lý chung tăng là do ngân hàng thực hiện việc tăng lương cho nhân viên. Chi nhánh cũng thực hiện tiết kiệm tối đa các nguồn chi phí khác, giảm tới 96.37% so với năm 2006. Lợi nhuận sau thuế của chi nhánh năm 2007 đạt hơn 19 tỷ đồng, nếu tính cả mức trích lập dự phòng rủi ro năm 2007 là 3,012 tỷ đồng thì lợi nhuận của chi nhánh đạt hơn 22 tỷ đồng. Có được thành quả này là nhờ kết hợp sự chỉ đạo và định hướng đúng đắn của ban lãnh đạo cũng như sự cố gắng và nỗ lực của toàn bộ đội ngũ nhân viên chi nhánh. Bảng 2.5: Một số chỉ tiêu hoạt động của Eximbank Hà Nội (Đơn vị: Tỷ đồng) Chỉ tiêu 2005 2006 2007 1. Tổng tài sản 1.501,26 1.730,29 2.129,31 2. Vốn của chủ 61,81 67,28 88,10 ROA -2,32% 0,94% 0.94% ROE -56,35% 24,13% 22,64% (Nguồn: Phòng Kinh doanh tổng hợp – Eximbank Hà Nội) Từ những kết quả hoạt động đã đạt được trong năm 2007, cùng với phong cách phục vụ chuyên nghiệp hết lòng vì khách hàng của cán bộ nhân viên Eximbank, ngày 23 tháng 2 năm 2008, Eximbank vinh dự nhận giải “Doanh nghiệp có dịch vụ được hài lòng nhất trong năm 2008” do báo Sài Gòn Tiếp Thị tổ chức lấy ý kiến từ hàng ngàn người tiêu dùng trên cả nước. Danh hiệu “Dịch vụ được hài lòng nhất” được bình chọn trên 3 lĩnh vực là tài chính ngân hàng, du lịch và dịch vụ thương mại. Eximbank là một trong 15 Ngân hàng TMCP tại Việt Nam đạt được danh hiệu này. Đây là nguồn động lực lớn để toàn thể cán bộ nhân viên Eximbank Việt Nam nói chung và chi nhánh Hà Nội nói riêng thực hiện tốt kế hoạch phát triển bền vững trên mọi hoạt động kinh doanh, nhằm đạt được mục tiêu trở thành một trong những tập đoàn tài chính - ngân hàng vững mạnh của Việt Nam trong tương lai. Ngày 29/03 tại Hà Nội, Eximbank Việt Nam đã vinh dự nhận giải “Thương hiệu Mạnh 2007”. Đây là năm thứ 5 liên tiếp Eximbank nhận được giải thưởng uy tín do báo Kinh Tế Việt Nam và Bộ Thương Mại phối hợp tổ chức bình chọn. Tiêu chí cụ thể để đánh giá thương hiệu của các doanh nghiệp dựa trên thành tích xuất sắc trong hoạt động kinh doanh, chất lượng nguồn nhân lực, phát triển thương hiệu bền vững, nâng cao sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập với kinh tế thế giới. Với những thành tích vượt bậc mà Eximbank đã đạt được trong năm 2007, Eximbank xứng đáng là 1 trong 10 ngân hàng tiêu biểu của Việt Nam cùng trên 100 doanh nghiệp trên các lĩnh vực khác trong cả nước nhận giải thưởng này. 2.2. Thực trạng cho vay tiêu dùng của Eximbank Hà Nội 2.2.1. Tình hình hoạt động cho vay tiêu dùng ở Việt Nam Hoạt động cho vay tiêu dùng trong hệ thống NHTM Việt Nam được biết đến từ những năm đầu của thập niên 90. Khi đó, ở các NHTM, cho vay tiêu dùng chỉ chủ yếu là cho vay đối với cán bộ nhân viên của ngân hàng chứ không có sản phẩm tín dụng riêng. Trước năm 2006, cho vay tiêu dùng ở Việt Nam bước đầu phát triển, các ngân hàng bắt đầu xây dựng định hướng và kế hoạch để mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng và mức độ cạnh tranh trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng đang ngày càng gia tăng. Về thị trường cho vay tiêu dùng, thị trường Việt Nam được đánh giá là rất tiềm năng với nhu cầu vay tiêu dùng của người dân ngày càng cao. Kinh tế thị trường ngày càng phát triển, thu nhập của người dân gia tăng và ổn định hơn, vì thế xu hướng tiêu dùng cũng ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, thị trường hàng tiêu dùng trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng phong phú, đa dạng, càng thúc đẩy nhu cầu mua sắm của người dân. Đối tượng vay tiêu dùng chủ yếu là giáo viên, cán bộ công nhân viên, hộ gia đình, người về hưu... là những người có thu nhập ổn định. Mục đích vay thường là mua sắm xe ô tô, xe gắn máy làm phương tiện đi lại, sửa chữa nhà ở, mua sắm phương tiện tiêu dùng có giá trị trong gia đình. Tuy nhiên, xu hướng tới đây, đối tượng vay tiêu dùng sẽ có thêm tầng lớp thanh niên, sinh viên, gia đình trẻ với mục đích vay để mua sắm phương tiện đi lại, máy tính, vay tài trợ du học, mua hoặc thuê nhà… Nhìn chung, người dân Việt Nam mà đặc biệt là giới trẻ đã làm quen với việc vay vốn ngân hàng để phục vụ mục đích tiêu dùng, và sẽ là một xu hướng phổ biến trong tương lai, do đó, thị trường cho vay tiêu dùng Việt Nam hiện tại mới bắt đầu khởi động và còn rất nhiều tiềm năng. Thị trường cho vay tiêu dùng đầy tiềm năng, song hiện tại vẫn chưa được các ngân hàng khai thác triệt để. Một phần nguyên nhân vì các NHTM trong nước trước đây còn dè dặt trong việc cho vay tiêu dùng vì sợ rủi ro vỡ nợ cao, một phần vì kinh nghiệm triển khai các dịch vụ cho vay tiêu dùng còn thiếu. Dịch vụ cho vay tiêu dùng được các ngân hàng nước ngoài như HSBC, City Bank,… triển khai ở Việt Nam trước, sau đó các NHTM Việt Nam mới thực sự để ý khai thác mảng dịch vụ này. Do đó, về mặt quy trình, các NHTM Việt Nam vẫn còn thiếu kinh nghiệm từ việc tìm hiểu và xác định nhu cầu vay tiêu dùng của người dân, đưa ra các gói dịch vụ cho vay tiêu dùng phù hợp, đến việc theo dõi và thu hồi nợ. Tuy nhiên, có thể thấy xu hướng tới đây, các gói dịch vụ cá nhân kết hợp cả cho vay tiêu dùng và các tiện ích thanh toán, tiền gửi,… khác sẽ được các NHTM Việt Nam đẩy mạnh triển khai tới nhiều đối tượng khách hàng. Thị phần cho vay tiêu dùng trước năm 2006 chủ yếu thuộc về khối NHTM nhà nước. Ngân hàng Công thương (Incombank) và Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn (Agribank) là hai ngân hàng có dư nợ cho vay tiêu dùng chiếm tỷ trọng lớn. Tổng dư nợ cho vay tiêu dùng của Agribank thời kì 2002-2005 chiếm gần 50% tổng dư nợ của khối NHTM Nhà nước và khoảng 30% tổng dư nợ của toàn hệ thống ngân hàng. So với khối NHTM Nhà nước, hoạt động cho vay tiêu dùng của khối NHTM cổ phần giai đoạn này còn rất hạn chế, chỉ chiếm khoảng từ 10% - 15% tổng dư nợ cho vay tiêu dùng của toàn hệ thống. Bảng 2.6: Dư nợ cho vay tiêu dùng của các NHTM (Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) NHTM Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Năm 2005 Tổng dư nợ TDTD (tỷ đồng) Tốc độ tăng trưởng (%) Tổng dư nợ TDTD (tỷ đồng) Tốc độ tăng trưởng (%) Tổng dư nợ TDTD (tỷ đồng) Tốc độ tăng trưởng (%) Tổng dư nợ TDTD (tỷ đồng) Tốc độ tăng trưởng (%) I. NHTM Nhà nước 19.839 25,41 28.738 44,86 37.267 29,68 43.898 17,79 1. Incombank 7.200 26,20 8.900 23,61 11.435 28,48 13.718 19,97 2. Vietcombank 1.416 9,70 2.398 69,35 4.205 75,35 4.354 3,54 3. Agribank 8.521 36,30 13.733 61,17 17.282 25,84 20.478 18,49 4. BIDV 1.775 11,20 2.196 23,72 2.387 8,70 2.896 21,32 5. MHB 927 33,25 1.511 63,00 1.958 29,58 2.452 25,23 II. NHTM cổ phần 3.242 17,74 3.484 7,46 5.459 56,70 6.924 26,85 6. NH Hàng hải 59 5,80 88 49,15 124 40,91 176 41,61 7. NH các DN ngoài quốc doanh 247 22,30 311 25,91 366 17,68 454 24,11 8. NH Phương Nam 210 23,40 331 57,62 468 41,24 583 24,62 9. NH Sài gòn Công thương 32 3,30 82 156,25 154 87,80 203 32,08 10. NH Kỹ thương 390 21,70 474 21,54 692 46,03 813 17,45 11. NH Nhà thành phố Hồ Chí Minh 205 37,40 322 57,07 348 8,07 432 24,17 12. NH Xuất nhập khẩu 221 15,30 380 71,95 676 78,00 836 23,63 13. NH Đông Á 96 22,60 149 55,21 186 24,56 348 87,72 14. NH Phương Đông 179 12,50 229 27,93 263 14,89 346 31,43 15. NH Á châu 365 21,20 412 12,88 688 66,94 844 22,67 16. Các NHTM cổ phần khác 1.238 17,91 706 -43,00 1.495 111,83 1.889 26,41 Tổng cộng 23.081 23,89 32.222 39,60 42.726 32,60 50.822 18,95 Biểu đồ 2.1: Kết quả cho vay tiêu dùng của các NHTM thời kỳ 2002 – 2005 (Đơn vị: Tỷ đồng) (Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) Tốc độ tăng trưởng tín dụng tiêu dùng của hệ thống NHTM Việt Nam thời kỳ này cũng ở mức cao, đa số là tăng trên 20%, tuy nhiên, tỷ trọng dư nợ tín dụng tiêu dùng so với tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế chỉ chiếm khoảng 10%. * Sau năm 2006 Nếu như năm 2006 đánh dấu sự phát triển của hệ thống NHTM Việt Nam về số lượng, thì năm 2007 là sự đầu tư về chất lượng hoạt động một cách sâu rộng ở hầu hết các ngân hàng. Các NHTM không chỉ tập trung vào tăng quy mô mà còn tăng chất lượng dịch vụ cũng như cho ra mắt nhiều sản phẩm mới với nhiều ưu đãi hấp dẫn dành cho khách hàng. Một xu hướng mới của cho vay tiêu dùng được các ngân hàng phát triển là sự hợp tác với các doanh nghiệp, các siêu thị trong việc cung cấp dịch vụ. Đây chính là hình thức cho vay tiêu dùng gián tiếp, trong đó, ngân hàng mua các khoản nợ phát sinh do những công ty bán lẻ đã bán chịu hàng hoá hay dịch vụ cho người tiêu dùng. Đi đầu trong xu hướng này là Ngân hàng Đông Á trong hoạt động hỗ trợ tài chính cho người tiêu dùng mua sắm. Ngân hàng này đã phối hợp với Nguyễn Kim và hệ thống điểm kinh doanh xe Honda của Công ty Phát Tiến triển khai chương trình cho vay mua sắm với lãi suất 0%. Theo thông tin từ Ngân hàng Đông Á, chỉ với 3 tháng triển khai chương trình hỗ trợ mua sắm, ngân hàng đã nhận 3.000 hồ sơ tham gia. Sau thời gian hỗ trợ mua sắm với mức lãi suất 0%, thời gian tới, doanh nghiệp sẽ chỉ hỗ trợ cho người tiêu dùng 50% lãi suất của ngân hàng. Mức lãi suất áp dụng cho chương trình hỗ trợ mua sắm của Đông Á là 0,4%/tháng. Cuối tháng 10 năm 2007, 4 ngân hàng là Eximbank, Ngân hàng Kỹ thương (Techcombank), Ngân hàng Phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB), Ngân hàng Habubank và Trung tâm Mua sắm Sài Gòn (Nguyễn Kim) đã kí kết triển khai thêm chương trình hỗ trợ cho khách hàng mua sắm tại Nguyễn Kim. Chương trình tài trợ mua sắm lãi suất 0% của các ngân hàng phối hợp với các đơn vị kinh doanh được áp dụng cho các đối tượng là những người có công việc và mức thu nhập ổn định. Thời gian cho trả vốn kéo dài đến 1 năm. Một số ngân hàng còn kéo dài thời gian hoàn vốn đến 18 tháng. Do đó, với mức thu nhập trên 2 triệu đồng/người có thể tham gia. Các ngân hàng sẽ cho vay một phần trong giá trị của hàng hóa. Người mua hàng sẽ thanh toán cho phía nhà bán hàng tối thiểu 30% trị giá đơn hàng, 70% trị giá còn lại sẽ được ngân hàng thanh toán. Các ngân hàng sẽ căn cứ vào nguồn thu nhập, đối tượng khách hàng cũ hay mới để quyết định mức giá trị cho vay. Đối với các mặt hàng tiêu dùng, bên cạnh việc đẩy mạnh dịch vụ, các ngân hàng cũng đang tập trung mở rộng ngành hàng hỗ trợ. Ngoài kết hợp cùng Trung tâm mua sắm Nguyễn Kim, Ngân hàng Techcombank đã phối hợp với Nhà Xinh triển khai cho vay mua đồ nội thất với mức lãi suất 0% ở năm đầu tiên. Tuy nhiên, kể từ năm thứ 2 của chương trình, doanh nghiệp sẽ tài trợ 50% lãi suất cho ngân hàng, từ năm thứ 3 người tiêu dùng sẽ chịu toàn bộ mức lãi suất vay. Chương trình hỗ trợ mua sắm với lãi suất 0% là đẩy mạnh hoạt động quảng bá thương hiệu đồng thời nhằm tăng thêm sự tiện ích cho các đối tượng khách hàng của ngân hàng. Ngòai sự ưu đãi về lãi suất, các ngân hàng còn đưa ra những sản phẩm ưu đãi hơn về điều kiện xin vay. Khách hàng xin vay tiêu dùng có thể không cần tài sản đảm bảo khi sử dụng sản phẩm “Cho vay đối với cán bộ công nhân viên” của VIB. Đây là chương trình hợp tác giữa VIB và cơ quan nơi khách hàng đang công tác nhằm mang lại lợi ích cho khách hàng và gia đình của họ. Khách hàng vay không cần có tài sản đảm bảo, lãi suất cho vay ưu đãi (0,74%/tháng) và cố định trong suốt thời gian vay vốn. Khách hàng không cần đến trả nợ ngân hàng mà cơ quan sẽ thay khách hàng trích thu nhập tiền lương hàng tháng để trả nợ. Thời hạn vay vốn tối thiểu là 12 tháng và tối đa là 36 tháng. Mức cho vay sẽ căn cữ theo thu nhập và nhu cầu tiêu dùng của khách hàng. Thông qua tài khoản lương tại VIB, khách hàng vay còn được sử dụng các sản phẩm dịch vụ khác như dịch vụ thanh tóan, thẻ Values… từ đó, góp phần vào sự phát triển thêm các sản phẩm dịch vụ khác cho khách hàng. 2.2.2. Phân tích hoạt động cho vay tiêu dùng ở Eximbank Hà Nội 2.2.2.1. Các dịch vụ cho vay tiêu dùng ở Eximbank Hà Nội Vào thời điểm Eximbank Hà Nội được thành lập, nền kinh tế Việt Nam bắt đầu có những chuyển biến tích cực hơn. Thời kì đầu bước vào xây dựng nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp nhà nước còn chiếm tỷ trọng lớn, nhu cầu tiêu dùng của khách hàng cá nhân chưa cao, do đó dịch vụ cho vay tiêu dùng của hệ thống NHTM nói chung và Eximbank nói riêng còn manh mún, nhỏ lẻ. Vì vậy, tỷ trọng cho vay của Eximbank chủ yếu nghiêng về cho vay đối với doanh nghiệp nhà nước, các hợp tác xã và một số tổ chức kinh tế tập thể khác. Những năm sau đó, nền kinh tế thị trường bắt đầu phát triển, các loại hình doanh nghiệp ngoài quốc doanh mới ra đời, đầu tư, thương mại và dịch vụ gia tăng, chất lượng cuộc sống của tầng lớp dân cư cũng được nâng lên đáng kể, thị trường cho vay tiêu dùng ở Việt nam rất có tiềm năng. Tuy nhiên vào khoảng năm 2001-2002, Eximbank Hà Nội bị đặt trong tình trạng kiểm soát đặc biệt do tỷ lệ nợ quá hạn rất cao và một thời gian dài ngân hàng hoạt động không có lãi. Eximbank cũng đã tích cực đa dạng hóa dịch vụ, tối đa lợi ích của KH, nhưng do quy mô vốn không đáp ứng đủ nên chỉ chú trọng phát triển dịch vụ thanh toán, đặc biệt là thanh toán xuất nhập khẩu. Trong thời kì đó, Eximbank chưa thể tiến hành mở rộng cho vay tiêu dùng, bởi chưa có kinh nghiệm nên hoạt động này chứa đựng nhiều rủi ro. Đến khoảng năm 2004, mọi hoạt động của Eximbank Hà Nội bắt đầu đi vào ổn định, quy mô vốn tăng trưởng vượt trội là điều kiện để ngân hàng mở rộng cho vay. Đây là thời điểm mà Eximbank xác định tiếp tục duy trì thế mạnh của mình là thanh toán xuất nhập khẩu và kinh doanh ngoại tệ, đồng thời phát triển mô hình ngân hàng bán lẻ bằng cách gia tăng cho vay tiêu dùng. Dịch vụ cho vay tiêu dùng của Eximbank khá đa dạng, được thay đổi và cơ cấu hợp lí qua từng thời kì khác nhau. Hiện nay, Eximbank Hà Nội đang cung cấp cho khách hàng các sản phẩm cho vay tiêu dùng bao gồm: * Căn cứ theo mục đích sử dụng vốn vay - Cho vay mua xe ô tô Cho vay mua xe ô tô là khoản cho vay tiêu dùng đối với cá nhân có nhu cầu mua ô tô. Eximbank hiện tại chỉ tài trợ cho những khách hàng vay có hộ khẩu thường trú cùng địa bàn của Eximbank nơi cho vay, có nguồn thu nhập để trả nợ. Xe ô tô đời mới có kiểu xuất xưởng không quá 2 năm, có tài sản thế chấp đảm bảo nợ vay hoặc được một người khác dùng tài sản để bảo lãnh. Hạn mức cho vay là không quá 70% giá trị tài sản thế chấp hoặc không quá 90% trị giá sổ tiết kiệm tại Eximbank tùy theo nhu cầu và khả năng trả nợ của khách hàng. - Cho vay kinh doanh cá thể Khách hàng vay là cá nhân có sở sản xuất kinh doanh hàng hoá và dịch vụ, hộ kinh doanh cá thể. Căn cứ vào chu kỳ sản xuất kinh doanh, thời hạn thu hồi vốn của dự án đầu tư, phương án kinh doanh, khả năng trả nợ của khách hàng cũng như nguồn vốn cho vay của ngân hàng, Eximbank và khách hàng sẽ thoả thuận thời hạn cho vay. Hạn mức cho vay là tối đa 70% tổng nhu cầu vốn đầu tư của khách hàng và không vượt quá 70% giá trị tài sản đảm bảo. Khách hàng có thể trả góp theo từng quý hoặc từng tháng và phải nộp chứng minh thư nhân dân, hộ khẩu, giấy đăng ký kinh doanh và các giấy tờ liên quan đến tài sản đảm bảo, mục đích kinh doanh, thu nhập để trả nợ… khi xin vay. - Cho vay xây dựng, sửa chữa, mua nhà Đối tượng cho vay là các cá nhân, hộ gia đình có nhu cầu sửa chữa, xây nhà hoặc mua nhà. Người vay phải có hộ khẩu thường trú cùng địa bàn của Eximbank nơi cho vay, có nguồn thu nhập ổn định để trả nợ. Căn nhà xin vay để mua, xây dựng, sửa chữa phải tọa lạc cùng địa bàn hoạt động của Eximbank. Khách hàng cũng cần phải có tài sản thế chấp đảm bảo nợ vay hoặc được một người khác dùng tài sản để bảo lãnh. Bất động sản thế chấp cũng phải tọa lạc cùng địa bàn hoạt động của Eximbank. Tuỳ theo nhu cầu và khả năng trả nợ của khách hàng, ngân hàng có thể cho vay không quá 70% giá trị tài sản thế chấp hoặc không quá 90% trị giá sổ tiết kiệm tại Eximbank. Thời hạn cho vay tối đa 10 năm, khách hàng trả góp vốn vay và lãi định kỳ hàng tháng. Lãi được tính trên dư nợ giảm dần hoặc dư nợ ban đầu. Khi đi vay, khách hàng phải có các giấy tờ chứng minh nguồn thu nhập, khả năng trả nợ của khách hàng, hợp đồng mua bán hoặc sửa chữa, xây dựng nhà kèm theo giấy đề nghị vay vốn. - Cho vay du học Đối với các khách hàng có nhu cầu vay để đi du học, ngân hàng cũng cung cấp sản phẩm cho vay du học, hỗ trợ các nhu cầu tài chính liên quan đến du học như học phí và các chi phí sinh hoạt… Đối tượng khách hàng mà ngân hàng hướng đến là các phụ huynh có con em, người thân đang du học hoặc sắp có kế hoạch đi du học nước ngoài. Hiện nay, ở Việt Nam, nhu cầu cho con đi học nước ngoài rất nhiều. Do vậy, đây là loại hình sản phẩm đang rất được các bậc phụ huynh quan tâm. Khách hàng chỉ cần đáp ứng được các điều kiện vay vốn như có đầy đủ năng lực pháp luật dân sự, năng lực hàng vi dân sự; có khả năng tài chính để trả nợ, có tài sản đảm bảo hoặc dùng chính tài sản hình thành từ vốn vay để đảm bảo khoản vay. Nguồn trả nợ là điều ngân hàng quan tâm nhất trong hoạt động cho vay du học. Vì vậy, các giấy tờ chứng minh nguồn trả nợ được ngân hàng yêu cầu khá đầy đủ, bao gồm: + Giấy phép đăng ký kinh doanh, sổ bán hàng đối với hộ kinh doanh cá thể + Biên lai nộp thuế kinh doanh + Hợp đồng cho thuê tài sản và bản photo chứng từ chứng minh quyền sở hữu tài sản + Giấy xác nhận mức lương, bảng lương. + Hợp đồng lao động + Giấy chứng nhận, xác nhận cổ tức hoặc tiền lãi được hưởng từ cổ phiếu, trái phiếu của các công ty, tổ chức Về tài sản đảm bảo, khách hàng xin vay du học cũng thường phải có tài sản đảm bảo và các chứng từ liên quan đến tài sản đảm bảo để bảo đảm cho khoản vay của mình. * Căn cứ theo tài sản đảm bảo - Cho vay tín chấp Loại hình sản phẩm này hiện nay chỉ mới được áp dụng với nhân viên của Eximbank. Nhân viên của Eximbank khi sử dụng sản phẩm này thì không cần có đảm bảo bằng tài sản, nguồn thu nợ là từ tiền lương, trợ cấp và các khoản thu nhập hợp pháp khác. Cán bộ công nhân viên có thể vay ngắn hạn hoặc trung hạn, với lãi suất ưu đãi. Mức cho vay tối đa dựa trên mức lương của người vay. Hình thức cho vay này tuy có giá trị món vay nhỏ nhưng do nhu cầu vay tiêu dùng của cán bộ công nhân viên là lớn nên dư nợ cho vay đối với nhân viên của Eximbank không ngừng tăng qua các năm. Đây cũng là hình thức cho vay được đánh giá là có độ an toàn cao. - Cho vay cầm cố sổ tiết kiệm, giấy tờ có giá. Đối với sản phẩm vay này, khách hàng là chủ sở hữu của các loại giấy tờ có giá như chứng từ có giá do Eximbank phát hành (Sổ tiết kiệm, sổ tiền gửi, chứng chỉ tiền gửi…) hoặc chứng từ có giá do tổ chức khác phát hành. Ngân hàng sẽ chấp nhận cho khách hàng vay bằng VNĐ, các loại ngoại tệ (USD, EUR…) và vàng tuỳ theo yêu cầu của khách hàng. Thời hạn vay không được vượt quá thời gian trên giấy tờ có giá. Khi kí kết hợp đồng, khách hàng có thể lựa chọn phương thức trả vốn và lãi vay như trả góp theo từng quý hoặc từng tháng. Thủ tục để xin vay rất đơn giản, khách hàng chỉ cần có giấy đề nghị vay vốn theo mẫu của ngân hàng, kèm theo chứng minh nhân dân, sổ tiết kiệm, kỳ phiếu, trái phiếu… là có thể vay được. Tương tự như vậy, đối với sản phẩm “Cho vay cầm cố cổ phiếu”, khách hàng khi là chủ sở hữu của các loại giấy tờ: chứng chỉ quỹ đã được niêm yết hoặc chưa niêm yết tại sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm giao dịch chứng khoán; cổ phiếu, trái phiếu (chuyển đổi hoặc không chuyển đổi) có thể cầm cố cho ngân hàng để xin vay. Eximbank sẽ cho vay bằng VNĐ, thời hạn cho vay tối đa không quá 12 tháng và không vượt quá thời hạn còn lại nếu đảm bảo bằng trái phiếu. Số tiền cho vay tùy thuộc vào nhu cầu vay vốn, tài sản đảm bảo, khả năng trả nợ của khách hàng và xếp hạng chứng khoán, nhưng phải đảm bảo các tỷ lệ sau: - Đối với cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, tỷ lệ cho vay không vượt quá 30% thị giá. - Đối với trái phiếu không chuyển đổi, tỷ lệ cho vay không vượt quá 95% giá trị hiện giá của trái phiếu. - Đối với trái phiếu chuyển đổi, nếu trái phiếu chuyển đổi bắt buộc phải chuyển đổi thành cổ phiếu thì tỷ lệ cho vay không vượt quá 30% thị giá. Đặc biệt, để tạo thêm nhiều cơ hội cho khách hàng tiêu dùng, Eximbank Hà Nội đã áp dụng dịch vụ “Thấu chi tài khoản”. Sản phẩm này cho phép khách hàng chi tiêu vượt quá số tiền có trong tài khoản cá nhân với lãi suất cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu sử dụng vốn đột xuất của khách hàng gửi tiết kiệm mà không cần phải rút tiền trước hạn. Chủ tài khoản có thể sử dụng hạn mức thông qua hệ thống các máy ATM và rút tiền 24/24h. Khách hàng muốn sử dụng sản phẩm này chỉ cần có tài khoản tiết kiệm thông thường bằng VNĐ, ngoại tệ và vàng, tuy nhiên, loại tiền được sử dụng cho việc cấp hạn mức thấu chi là VNĐ. Khách hàng có thể rút tiền mặt bằng VNĐ hoặc chuyển khoản tại tất cả các quầy giao dịch, các máy ATM trong toàn hệ thống Eximbank hoặc các máy ATM mà Eximbank có liên minh, thanh toán tiền hàng hoá dịch vụ tại các điểm bán hàng có tiếp nhận thanh toán thẻ ATM của Eximbank. Để được sử dụng sản phẩm, khách hàng chỉ cần có bản chính sổ tiết kiệm và giấy đề nghị thấu chi kiêm hợp đồng hạn mức thấu chi và cầm cố sổ tiết kiệm. Thời gian cấp hạn mức thấu chi do ngân hàng và khách hàng thoả thuận, tối đa không quá thời hạn còn lại của sổ tiết kiệm và không quá 12 tháng. Lãi suất được ngân hàng tính theo ngày và được quy định theo từng thời kỳ. Đối với trường hợp thực hiện thấu chi và thanh toán ngay trong ngày, lãi suất áp dụng sẽ là lãi suất thấu chi 01 ngày. Vào ngày 13 hàng tháng, ngân hàng sẽ thông báo bằng SMS Banking/Email cho khách hàng theo dõi tài khoản cá nhân để trả lãi thấu chi trong kỳ. Ngày 15 hàng tháng, ngân hàng tính lãi phải trả trong kỳ và tự động ghi nợ tài khoản cá nhân để thu lãi. 2.2.2.2. Quy trình cho vay tiêu dùng ở Eximbank Hà Nội Quy trình cho vay tiêu dùng ở Eximbank Hà Nội được thực hiện dựa theo “Quy trình nghiệp vụ tín dụng của Eximbank Việt Nam”, ban hành kèm theo quyết định số 115/EIB-TGĐ ngày 10/03/2004. Các đối tượng tham gia trong Quy trình tín dụng bao gồm: - Cán bộ trực tiếp cho vay: là các cán bộ thuộc bộ phận tín dụng được phân công trực tiếp xem xét đề xuất cho vay, theo dõi và thu nợ khoản vay. - Cán bộ phụ trách bộ phận cho vay: là các Trưởng, phó phòng Tín dụng được phân công xem xét đề xuất cho vay, theo dõi và thu nợ khoản vay. - Cán bộ quyết định cho vay tại chi nhánh là Giám đốc hoặc Phó Giám đốc được Giám đốc chi nhánh phân công quyết định việc cho vay. - Các thành viên Hội đồng tín dụng: là các cán bộ tham gia Hội đồng tín dụng theo Quyết định thành lập Hội đồng tín dụng của Eximbank. - Các cán bộ liên quan khác. Quy trình cụ thể được tiến hành như sau: (1) Quy trình thẩm định và quyết định cho vay 1.1. Tiếp nhận hồ sơ đề nghị vay vốn - Đối với hồ sơ vay vốn lần đầu, phòng tín dụng bố trí cán bộ hướng dẫn khách hàng lập hồ sơ vay vốn theo đúng quy định của Eximbank. Sau khi khách hàng chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, cán bộ phòng tín dụng tiếp nhận hồ sơ vay từ khách hàng. Cán bộ phụ trách bộ phận cho vay phân công hồ sơ vay vốn cho cán bộ trực tiếp cho vay làm nhiệm vụ thẩm định và theo dõi khoản vay. - Đối với hồ sơ vay vốn những lần sau của khách hàng đang có quan hệ tín dụng với ngân hàng thì cán bộ trực tiếp cho vay nhận hồ sơ từ khách hàng 1.2. Thẩm định cho vay 1.2.1. Thẩm định của cán bộ trực tiếp cho vay * Tuỳ theo từng loại cho vay, đối tượng khách hàng và điều kiện thực tế mà cán bộ trực tiếp cho vay lựa chọn phương pháp thẩm định phù hợp nhưng đảm bảo những nội dung: - Đánh giá tư cách pháp nhân, năng lực hành vi dân sự của khách hàng khi vay vốn và tính pháp lý của hồ sơ vay vốn. - Đánh giá tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh, khả năng trả nợ của khách hàng - Dự kiến các rủi ro có thể xảy ra - Đá