Chuyên đề Thực trạng và giải pháp tăng cường kiểm tra, kiểm soát quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã, phường, thị trấn ở Thái Bình

i, đã niêm yết công khai các nội dung (chủ trương, mục đích huy động, dự toán và cơ cấu các nguồn vồn cần huy động, trong đó có nguồn vốn đóng góp của nhân dân, đối tượng đóng góp, mức đóng góp và hình thức đóng góp, tình hình sử dụng và quyết toán các nguồn vốn này). Thời điểm công khai được thực hiện trước khi tổ chức thu, sau khi hoàn thành công việc và đã thanh quyết toán. Nhiều xã đã triển khai đồng bộ, có hiệu quả việc thực hiện dân chủ, công khai tài chính ngân sách xã với tổ chức huy động nhân dân đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng theo phương châm: "Nhà nước và nhân dân cùng làm", được nhân dân đồng tình ủng hộ, kết quả thu đóng góp để xây dựng cơ sở hạ tầng dần được nâng cao. Công tác dân chủ công khai tài chính ở cơ sở đã làm cho cán bộ và nhân dân thấy được thuận lợi, khó khăn của ngân sách xã, từ đó tự giác thực hiện tốt các nghĩa vụ đối với nhà nước và cộng đồng dân cư, tham gia giám sát quá trình điều hành các hoạt động tài chính ngân sách xã trên địa bàn của chính quyền cơ sở, phát huy quyền dân chủ của các tổ chức, cá nhân, củng cố mối liên hệ chặt chẽ giữa nhà nước và nhân dân, củng cố và nâng cao niềm tin của nhân dân đối với tổ chức Đảng, chính quyền và các đoàn thể ở cơ sở, góp phần ổn định vững chắc tình hình nông thôn. Năm 2002, sở tài chính vật giá đã phối hợp với huyện ủy, UBND huyện, thành phố chỉ đạo phòng tài chính kế hoạch huyện, thành phố, UBND cấp xã tăng cường công tác kiểm tra thường xuyên, đồng thời chỉ đạo các phòng, ban chức năng của sở tổ chức thanh tra ở 12 xã, kiểm tra thường xuyên công tác quản lý ngân sách ở 57 xã, phường, thị trấn và kiểm tra một số lĩnh vực cụ thể ở 32 xã, phường, thị trấn. Thông qua công tác thanh tra, kiểm tra ở cơ sở, cán bộ ngành tài chính đã trực tiếp hướng dẫn cơ sở khắc phục ngay những yếu kém, khuyết điểm trong quản lý, điều hành ngân sách và hạch toán kế toán. Kết quả công tác kiểm tra, thanh tra tài chính ở cơ sở đã phát hiện và đề nghị chính quyền cơ sở điều chỉnh, đôn đốc thu nộp các khoản thu, đình chỉ những khoản chi chưa hợp lý, góp phần khai thác triệt để và quản lý tốt các nguồn thu, tiết kiệm chi cho ngân sách. Thông qua công tác kiểm tra thường xuyên, cơ quan tài chính nắm được những khó khăn, vướng mắc của cơ sở và có biện pháp xử lý kịp thời, góp phần đưa công tác quản lý tài chính ngân sách xã đi vào nề nếp theo luật định. Việc công khai tài chính ngân sách xã, các hoạt động tài chính khác của xã và các quỹ có nguồn thu từ đóng góp của nhân dân đã tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát tình hình thu - chi ngân sách xã, góp phần đưa công tác quản lý tài chính ngân sách xã đi vào nề nếp theo quy định của luật ngân sách nhà nước. 3.2. Một số tồn tại Công tác quản lý tài chính ngân sách xã trong 3 năm gần đây mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực - công tác kiểm tra, kiểm soát quá trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã đã được chú trọng, được coi là nhiệm vụ trọng tâm và thường xuyên của mọi cấp, mọi ngành song vẫn còn là một nội dung mới, quá trình thực hiện vẫn còn tồn tại một số nhược điểm, yếu kém cần được đánh giá, phân tích đầy đủ, cụ thể để tìm ra nguyên nhân, đề ra những giải pháp nhằm đưa công tác quản lý tài chính ngân sách xã đảm bảo theo đúng yêu cầu của luật ngân sách nhà nước. - Thứ nhất: về công tác lập dự toán ngân sách tuy đã có sự kiểm tra, kiểm soát song ở một số xã dự toán thu, chi ngân sách xã chưa bao quát hết các nguồn thu, chưa sát thực tế, cơ cấu chi còn bất hợp lý, chưa bám sát mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương và chưa chủ động bố trí nguồn thu để thanh toán các khoản nợ phải trả làm cho công tác điều hành thực hiện dự toán bị động, phải điều chỉnh, bổ sung nhiều lần, gây khó khăn cho chính quyên cơ sở trong điều hành ngân sách và công tác kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan chức năng. - Thứ hai: Về kiểm tra, kiểm soát quá trình chấp hành dự toán: + Về phương thức quản lý và tổ chức các khoản thu ngân sách tại xã ở một số xã chưa được đổi mới phù hợp với cơ chế quản lý ngân sách và các hoạt động tài chính khác của xã hiện nay. Tình trạng chính quyền xã chạy theo thành tích đã dùng các khoản thu khác của ngân sách xã nộp đậy tiền thuế để sớm hoàn thành kế hoạch thu, cá biệt có một số xã để huy động được số thu, Đảng uỷ, Uỷ ban nhân dân xã đã có nghị quyết trích thưởng từ 3-5% trên tổng số thu cho người nộp kể cả trên số thu các sắc thuế, các quỹ, sau đó ngân sách xã phải bù ra để nộp đủ cho nhà nước, đó là một việc làm sai, cách làm này phải chấm dứt vì nó vừa buông lỏng vừa tạo ra kẽ hở trong quản lý, tạo môi trường cho việc tham nhũng, xâm tiêu công quỹ nhà nước. Tình trạng thất thu vẫn còn diễn ra ở nhiêu xã, ở nhiều nguồn thu, nguồn thu vẫn chưa được khai thác đầy đủ nhất là các khoản thu từ tài sản công, vẫn còn tình trạng UBND xã giao đất trái thẩm quyền, tự định giá, thu tiền sử dụng đất vào ngân sách xã, vi phạm nguyên tắc quản lý tài chính ngân sách nhưng chưa được xử lý nghiêm túc. + Việc tổ chức huy động các nguồn lực của địa phương để duy trì, nâng cao hiệu quả sử dụng hệ thống cơ sở hạ tầng tại một số xã chưa được quan tâm thính đáng. Một số xã tổ chức huy động các nguồn vốn tại địa phương đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng rất hạn chế, còn ỷ lại, trông chờ vào nguồn vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ. + Việc điều hành chi ngân sách xã có nơi chưa thực hiện phương châm "lường thu mà chi", cơ cấu chi ngân sách xã chưa tích cực, chi thường xuyên còn chiếm tỷ trọng lớn, chưa quan tâm thích đáng đến chi đầu tư phát triển, nhất là việc duy trì, bảo dưỡng cơ sở hạ tầng, đầu tư phát triển nguồn thu lâu dài cho ngân sách, chưa chủ động điều chỉnh nhiệm vụ chi cho phù hợp với nguồn thu, làm cho công tác điều hành ngân sách bị động. Chính sách thực hành tiết kiệm chống lãng phí chưa được quan tâm thích đáng, hiệu quả thực hiện chưa cao. Một số khoản chi chưa đảm bảo đúng chính sách, chế độ, tình trạng chi sai mục đích, chi sai chế độ định mức quy định, chi tiêu lãng phí vẫn còn. Việc quyết định đầu tư xây dựng cơ bản quá khả năng nguồn vốn, làm cho tình trạng nợ nần dây dưa của xã lại tiếp tục tái diễn. - Thứ ba: về kiểm tra, kiểm toán quá trình quyết toán ngân sách xã Quá trình quyết toán ngân sách xã thực hiện được đòi hỏi phải thực hiện nghiêm túc chế độ kế toán theo quy định. Tuy nhiên mức độ ghi chép, phản ánh ở các xã còn khác nhau, một số xã kế toán ngân sách xã chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác hạnh toán theo chế độ quy định do các phát sinh thực tế thường phức tạp hơn chế độ kế toán quy định. Do đó việc kiểm tra, kiểm soát quá trình quyết toán ngân sách xã còn rất khó khăn, nhất là việc kiểm toán ngân sách xã của kiểm toán nhà nước chưa tiến hành một cách thường xuyên do chưa có quy trình kiểm toán ngân sách xã áp dụng chung trên phạm vi toàn quốc. Nguyên nhân của những yếu kém, khuyết điểm trên có nhiều song có thể quy về một số nguyên nhân sau: * Nguyên nhân khách quan: - Cơ chế phối kết hợp trong quản lý nguồn thu và tổ chức thu giữa cơ quan thu và chính quyền xã chưa đồng bộ làm ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ thu. - Một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức chưa đầy đủ ý nghĩa và tầm quan trọng của việc thực hiện dân chủ, công khai tài chính ở cơ sở nên chưa quan tâm, tích cực giám sát quá trình thực hiện quy chế này trong công tác quản lý tài chính ngân sách xã và tự giác thực hiện nghĩa vụ của mình đối với nhà nước và cộng đồng dân cư tại xã. * Nguyên nhân chủ quan: - Nhận thức của một số cán bộ chủ chốt xã về vai trò của công tác quản lý tài chính ngân sách xã theo luật ngân sách nhà nước còn hạn chế, chậm thích ứng với cơ chế quản lý mới nên công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành thực hiện luật ngân sách nhà nước, củng cố và tăng cường công tác quản lý tài chính ở cơ sở chưa kịp thời, thường xuyên, đồng bộ. - Công tác kiểm tra, kiểm soát của các ngành, các cấp đối với hoạt động tài chính ngân sách xã ở một số nơi tiến hành không thường xuyên, xử lý các vi phạm chưa kịp thời, nghiêm minh dẫn đến một số cán bộ xã coi thường kỷ luật tài chính, tuỳ tiện trong quản lý điều hành thu, chi ngân sách xã. - Sự phối kết hợp giữa các cơ quan tài chính cấp huyện (tài chính - thuế - kho bạc nhà nước) với chính quyền ở một số xã có lúc chưa nhịp nhàng, không kịp thời tháo gỡ những vướng mắc nảy sinh trong quá trình quản lý và điều hành ngân sách xã. - Một số cơ quan chức năng được giao nhiệm vụ quản lý các quỹ ngoài ngân sách tại xã chưa phối hợp chặt chẽ với cơ quan tài chính và chính quyền xã nên chỉ tiêu kế hoạch thu quỹ không sát thực tế nhưng chưa được kiểm tra, phát hiện và điều chỉnh kịp thời đã tạo kẽ hở cho cán bộ xã tuỳ tiện xâm tiêu, toạ thu, toạ chi gây khó khăn cho công tác quản lý, hạnh toán kế toán của cơ sở và công tác kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng. - Quy trình luân chuyển chứng từ thu, chi ngân sách ở một số xã chưa hợp lý, chưa phân định rõ nhiệm vụ, trách nhiệm của từng cá nhân trong ban tài chính xã và Uỷ ban nhân dân xã, làm hạn chế chất lượng kiểm tra, giám sát của từng chức danh trong ban tài chính xã và Uỷ ban nhân dân xã. - Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của một số cán bộ ban tài chính xã còn yếu, không phát huy tốt vai trò tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền cơ sở trong quản lý và điều hành tài chính ngân sách xã, cá biệt còn có cán bộ tài chính kém sâu sát, thiếu tinh thần trách nhiệm, chuyên môn nghiệp vụ yếu chưa được bồi dưỡng hoặc thay thế kịp thời. Bộ máy quản lý tài chính ngân sách ở xã sau thời kỳ 1997 -1998 cán bộ xã thay đổi nhiều tuy đã được củng cố kiện toàn nhưng hiệu quả hoạt động chưa cao, chất lượng cán bộ ban tài chính xã chưa đồng đều, một số trưởng ban tài chính xã còn yếu kém, chưa kiểm soát kịp thời các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, các bộ kế toán chuyên trách ngân sách xã ở một số xã còn kiêm nhiệm nhiều việc nên ảnh hưởng tới chất lượng công tác chuyên môn được giao. Việc xác định chức năng, nhiệm vụ của từng chức danh trong ban tài chính xã còn lúng túng, chồng chéo làm cho công tác quản lý tài chính ngân sách xã kém hiệu quả. chương II Phương hướng và giải pháp tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã, phường, thị trấn ở Thái Bình 1. Tính tất yếu phải tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã, phường, thị trấn ở Thái Bình Như trên đã trình bày xã là cấp nhà nước cơ sở của hệ thống nhà nước ta. Chính quyền xã vừa là nơi trực tiếp liên hệ với dân, giải quyết công việc của dân, gắn bó với dân, do dân, vì dân, là trung gian giải quyết toàn bộ mối quan hệ lợi ích giữa Nhà nước với dân bằng pháp luật, đồng thời chính quyền xã còn có nhiệm vụ quản lý, phát triển xã hội và tổ chức phát triển kinh tế trên vùng lãnh thổ xã quản lý. Để thực hiện được chức năng, nhiệm vụ của chính quyền xã đòi hỏi phải có một nguồn tài chính nhất định để duy trì hoạt động của bộ máy chính quyền xã và thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội mà chính quyền xã phải đảm nhận. Nguồn lực tài chính đó chính là ngân sách xã. Ngân sách xã là công cụ, phương tiện vật chất của chính quyền cơ sở đảm bảo thực hiện nhiệm vụ quản lý, điều hành về phát triển kinh tế xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội và giải quyết các mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân tại cơ sở. Ngân sách xã được xác định là cấp ngân sách quan trọng trong hệ thống Ngân sách nhà nước gắn với nhiệm vụ của chính quyền xã, đảm bảo cho chính quyền xã thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Kiểm tra, kiểm soát việc lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã góp phần làm lành mạnh hoá nền tài chính quốc gia, tăng thu, giảm chi cho Ngân sách nhà nước. Hơn nữa ở Thái Bình trong những năm 96, 97 đã xảy ra tình trạng mất ổn định tình hình nông thôn trong tỉnh làm cho một bộ phận người dân thiếu tin tưởng vào chính quyền xã, làm mất lòng tin của dân với Đảng. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất ổn định trên đó là công tác quản lý ngân sách xã tuy đã đạt được những kết quả song còn bộc lộ những yếu kém, cơ chế quản lý thiếu đồng bộ và chậm đổi mới, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển và chuyển đổi cơ chế quản lý của nền kinh tế xã hội. Không ít xã trong tỉnh đã tự đặt ra chế độ thu chi, 90% số thu chi ngân sách xã chưa được quản lý, hạch toán qua Kho bạc nhà nước, sổ sách chứng từ kế toán vừa thiếu, vừa không thống nhất, nhiều xã còn hạch toán ghi sổ đơn tuỳ tiện. Hầu hết các xã trong điều hành ngân sách không dựa vào khả năng nguồn thu để quyết định nhiệm vụ chi nhất là trong chi đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, tình trạng chi vượt khả năng thu là phổ biến dẫn đến công nợ nặng nề. Thêm vào đó nhận thức của một số cán bộ cơ sở về việc chấn chỉnh công tác quản lý tài chính ngân sách xã theo luật Ngân sách nhà nước chưa thật đầy đủ, sự điều hành và quản lý tài chính ngân sách xã theo luật Ngân sách nhà nước của bộ máy chính quyền cơ sở còn nhiều hạn chế, thể hiện ở nguồn thu từ quỹ đất công ích và hoa lợi công sản giữa các xã có sự chênh lệch khá lớn chủ yếu là do tác động của biện pháp quản lý, còn có xã không có phát sinh là do việc đấu thầu, khoán thầu, thu tiền trước cho nhiều năm mà đây lại là nguồn thu chủ yếu của ngân sách xã trong tình hình hiện tại. Công tác xã hội hoá các hoạt động y tế, giáo dục, văn hoá thể thao và huy động sự đóng góp của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng chưa được quan tâm thường xuyên, hiệu quả sử dụng vốn huy động chưa cao. Việc quản lý ngân sách xã qua Kho bạc Nhà nước và theo luật Ngân sách nhà nước là một việc làm cần thiết song thực tế ở cơ sở thường phát sinh những khó khăn, vướng mắc mà luật chưa thể đề cập hết nhất là trong điều kiện phức tạp ở nông thôn Thái Bình trong một số năm qua. Do đó cần thiết phải tăng cường kiểm tra, kiểm soát quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã nhằm khắc phục, giải quyết những vướng mắc, tồn tại trên, góp phần đưa công tác quản lý tài chính ngân sách xã theo luật Ngân sách nhà nước đi vào nề nếp, đáp ứng yêu cầu kiểm toán Ngân sách nhà nước tại địa phương, tăng cường hiệu lực quản lý Ngân sách nhà nước tại các cơ sở xã, phường, thị trấn trong tỉnh, đồng thời góp phần tạo tiền đề cho sự phát triển vững chắc trong nông thôn ở Thái Bình. 2. Phương hướng tăng cường kiểm tra, kiểm soát quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã, phường, thị trấn ở Thái Bình. Để thực hiện mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, đồng thời đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hóa đất nước, trước hết là công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn đòi hỏi công tác quản lý tài chính ngân sách xã phải được thường xuyên quan tâm, củng cố và hoàn thiện phù hợp với tình hình phát triển của nền kinh tế xẫ hội hiện nay. Vì vậy phương hướng đặt ra đó là tiếp tục củng cố và hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính ngân sách xã theo luật Ngân sách nhà nước sửa đổi năm 2002, tăng cường kiểm tra, kiểm soát quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã, phường, thị trấn ở Thái Bình bằng cách: - Nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ, công khai tài chính ở cơ sở, tăng cường sự giám sát của nhân dân trong quá trình điều hành các hoạt động tài chính ngân sách xã trên địa bàn của chính quyền cơ cở, đồng thời khuyến khích nhân dân thực hiện tốt chương trình xã hội hoá các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hoá, thể dục thể thao - Kiểm tra, kiểm soát quá trình lập dự toán ngân sách xã, xây dựng ngân sách xã có quy mô hợp lý, làm cho quy mô thu, chi ngân sách xã ngày càng ổn định và phát triển, đảm bảo thực hiện nhiệm vụ chính trị của chính quyền cơ sở. - Kiểm tra, kiểm soát quá trình chấp hành dự toán ngân sách xã với việc tăng cường, nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát rhường xuyên của các cấp uỷ Đảng, chính quyền các cấp, của Hội đồng nhân dân xã, của ngành chức năng trong công tác quản lý điều hành thu, chi ngân sách xã nhằm tăng cường hiệu lực quản lý và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền xã trong việc thực hiện pháp luật trong lĩnh vực kinh tế tài chính, củng cố và nâng cao mối quan hệ chặt chẽ giữa Nhà nước và nhân dân, thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển, góp phần làm công tác quản lý tài chính ngân sách xã ở Thái bình được thực hiện đảm bảo đúng luật Ngân sách nhà nước và có tác dụng tích cực trong đời sống xã hội. - Kiểm tra, kiểm soát quá trình quyết toán ngân sách xã nhằm đảm bảo các khoản thu, chi ngân sách xã được quản lý qua Kho bạc Nhà nước và hạch toán tổng hợp vào Ngân sách nhà nước đồng thời tạo điều kiện để kiểm toán nhà nước thực hiện kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách xã, phường, thị trấn. 3. Một số giải pháp tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát quy trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã, phường, thị trấn ở Thái Bình. 3.1. Kiểm tra, kiểm soát quá trình lập dự toán ngân sách xã, phường, thị trấn Nhằm tạo điều kiện cho quá trình điều hành ngân sách xã diễn ra theo đúng luật Ngân sách nhà nước, củng cố và hoàn thiện công tác quản lý tài chính ngân sách xã thì việc kiểm tra, kiểm soát quá trình lập dự toán ngân sách xã là rất quan trọng. Thực hiện tốt việc kiểm tra, kiểm soát việc lập dự toán sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho chính quyền cơ sở chủ động trong điều hành ngân sách, đồng thời nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với ngân sách xã. Kiểm tra, kiểm soát việc lập dự toán ngân sách xã là nhiệm vụ của mọi ngành, mọi cấp. Cụ thể: * Đối với chính quyền và cơ quan tài chính cấp trên - Đối với chính quyền cấp trên: (Uỷ ban nhân dân huyện và Uỷ ban nhân dân Tỉnh) + Nhằm đưa công tác tài chính ngân sách xã góp phần tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng ở địa phương trong tình hình mới cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát thường xuyên của các cấp uỷ Đảng, chính quyền cấp trên đối với các chủ trương và biện pháp tổ chức thực hiện phát triển kinh tế xã hội của cấp uỷ, chính quyền cơ sở, nhất là các chủ trương về công tác tài chính ngân sách xã. + Thực hiện phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi cho ngân sách xã theo luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi năm 2002) Triển khai luật Ngân sách nhà nước sửa đổi năm 2002, cần tiến hành rà soát, điều chỉnh tỷ lệ phân chia nguồn thu, nhiệm vụ chi cho cấp xã đảm bảo cân đối tích cực theo hướng khuyến khích chính quyền xã phát huy tính chủ động, sáng tạo trong quản lý, khai thác để tăng thu, điều hành chi hợp lý, có hiệu quả, giành vốn ngân sách cho chi đầu tư phát triển, giữ vững định hướng phát triển ngân sách xã trong hệ thống Ngân sách nhà nước + Thực hiện việc kiểm tra, giám sát của Uỷ ban nhân dân huyện, thành phố, các cơ quan chức năng đối với quá trình phê chuẩn dự toán ngân sách của chính quyền xã - Cơ quan tài chính cấp trên (Phòng tài chính huyện, thành phố) Khi phòng tài chính kế hoạch nhận được dự toán ngân sách xã phải rà soát từng nguồn thu, từng nhiệm vụ chi của ngân sách xã. Thông qua việc thẩm định dự toán thu, chi ngân sách xã sẽ giúp chính quyền xã xây dựng dự toán đảm bảo thu đúng, thu đủ, không bỏ sót các nguồn thu, đồng thời định hướng cho cơ sở bố trí cơ cấu chi một cách hợp lý, bảo đảm đúng chế độ, định mức, tiết kiệm và có hiệu quả * Đối với Uỷ ban nhân dân xã + Việc lập dự toán thu, chi ngân sách xã phải được xây dựng trên cơ sở các căn cứ, định mức, tiêu chuẩn theo luật định và phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, đảm bảo cơ cấu hợp lý giữa chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển + Uỷ ban nhân dân xã chủ động phát triển, nuôi dưỡng, khai thác, quản lý, tổ chức thu Ngân sách nhà nước trên địa bàn đúng luật Ngân sách nhà nước, luật và pháp lệnh về thuế, phí trên cơ sở kiểm tra, kiểm soát các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ ở địa bàn, tăng thu cho ngân sách xã + Nhiệm vụ chi phải phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của chính quyền xã đồng thời nâng cao trách nhiệm, tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của chính quyền cơ sở trong quản lý và sử dụng ngân sách có hiệu quả, đúng chế độ, chính sách của Nhà nước. * Đối với cấp uỷ Đảng và Hội đồng nhân dân xã Theo luật Ngân sách nhà nước thì Hội đồng nhân dân xã là cơ quan có thẩm quyền quyết định dự toán ngân sách của cấp mình. Tuy nhiên việc quyết định dự toán ngân sách xã là rất quan trọng, nó tạo điều kiện cho quá trình điều hành ngân sách của chính quyền xã được thuận lợi. Chính vì thế cần phải nâng cao chất lượng hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân xã. 3.2. Kiểm tra, kiểm soát quá trình chấp hành dự toán ngân sách xã * Đối với Uỷ ban nhân dân xã Chấp hành dự toán là khâu quan trọng nhất trong chu trình ngân sách. Quản lý hoạt động tài chính ngân sách xã theo luật ngân sách, tiến hành kiểm tra, kiểm soát vệc thực hiện dự toán sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho chính quyền xã thực hiện tốt nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội của địa phương. Công tác quản lý, điều hành dự toán thu, chi ngân sách phải đảm bảo trình tự lập, chấp hành và quyết toán ngân sách xã. Quá trình triển khai thực hiện dự toán ngân sách Uỷ ban nhân dân xã phải xây dựng các biện pháp thực hiện cụ thể cho từng khoản thu, nhiệm vụ chi và đảm bảo đúng dự toán đã được phê duyệt - Về điều hành thu: + Chính quyền xã phối hợp chặt chẽ với cơ quan chuyên thu để quản lý các nguồn thu trên địa bàn, tổ chức lập sổ bộ, thu thuế đến từng đối tượng phải nộp thuế, theo dõi sự biến động để có biện pháp quản lý có hiệu quả nhằm tăng thu cho ngân sách. + Thực hiện công khai các nguồn thu, nghĩa vụ đóng góp ngân sách của các đối tượng và theo dõi, đôn đốc thu nộp kịp thời vào Ngân sách nhà nước theo tiến độ kinh tế phát sinh; thu và thanh toán trực tiếp đến từng đối tượng phải nộp ngân sách, thực hiện nghiêm túc chế độ chứng từ thu theo quy định của Bộ Tài chính + Đối với các khoản thu ngân sách tại xã do ngành thuế quản lý và tổ chức thu, triển khai quy chế uỷ nhiệm thu cho Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn theo Quyết định số 1751 TCT/QĐ/NV6 ngày 30/12/2002 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế. Chi cục thuế thực hiện lập sổ bộ, ra thông báo thu và ký hợp đồng uỷ nhiệm thu với Uỷ ban nhân dân xã. Cơ quan thuế có trách nhiệm cung cấp chứng từ thu, chi, trả thù lao tổ chức thu cho chính quyền cấp xã. Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn có trách nhiệm tổ chức thu, thanh toán chứng từ thu, số tiền thuế đã thu với cơ quan thuế và trực tiếp nộp tiền thuế đã thu vào Ngân sách nhà nước, đồng thời chịu trách nhiệm tổ chức quản lý, sử dụng chứng từ thu và kinh phí tổ chức thu theo chế độ quy định. + Uỷ ban nhân dân xã chỉ đạo ban tài chính xã có nhiệm vụ quản lý và tổ chức thu các khoản thu ngân sách tại xã do xã trực tiếp quản lý theo quy định của luật Ngân sách nhà nước. Ban tài chính xã thu trực tiếp của các đối tượng phải nộp ngân sách, viết biên lai thu tiền hoặc phiếu thu theo quy định đối với từng khoản thu, cho từng đối tượng nộp và trực tiếp viết giấy nộp tiền và mang tiền nộp vào Ngân sách nhà nước, đồng thời có nhiệm vụ thanh quyết toán chứng từ thu với cơ quan phát hành. + Các khoản thu huy động đóng góp của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng phải thực hiện nghiêm túc quy định về công khai tài chính của Chính phủ và Bộ Tài chính, bảo đảm củng cố, nâng cao niềm tin của nhân dân đối với chính quyền cơ sở, tạo điều kiện để nhân dân tự giác thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước, tích cực tham gia đóng góp xây dựng kinh tế xã hội của địa phương. Để tăng thu cho ngân sách phải kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ các nguồn thu, có sự chỉ đạo sâu sát, kết hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, các đoàn thể nhân dân đồng thời phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của mỗi cấp, mỗi ngành. Song song với việc thực hiện thu đúng, thu đủ và tận thu cho ngân sách, chính quyền xã cũng cần chú trọng kiểm tra, kiểm soát quá trình điều hành thu để tránh tình trạng thu để ngoài sổ sách và có biện pháp nuôi dưỡng, phát triển nguồn thu nhằm tăng thu cho ngân sách xã đáp ứng được nhiệm vụ chi trong tình hình mới. - Về điều hành chi: Việc chấp hành dự toán chi ngân sách xã phải tuân thủ nguyên tắc: Bám sát dự toán chi ngân sách xã được duyệt, căn cứ vào khả năng thu của ngân sách xã để điều hành chi, thực hiện thứ tự ưu tiên chi trả sinh hoạt phí, phụ cấp và các chế độ đối với cán bộ xã, mọi khoản chi phải được sử dụng đúng mục đích, định mức, chế độ của Nhà nước, đảm bảo tiết kiệm, có hiệu quả và quản lý qua hệ thống Kho bạc Nhà nước. Việc chấp hành dự toán chi còn phải bám sát thời điểm và nội dung công việc phát sinh để điều hành chi kịp thời, việc phân bổ dự toán chi ngân sách xã phải chi tiết, cụ thể, công khai định mức chi tiêu cho các đoàn thể, bộ phận được thụ hưởng ngân sách, đảm bảo dân chủ, công bằng, đáp ứng yêu cầu chi thường xuyên và giành một phần thích đáng cho đầu tư phát triển nhất là phát triển nguồn thu cho ngân sách xã. * Đối với Hội đồng nhân dân xã Việc phát huy vai trò kiểm tra, giám sát điều hành chi của Hội đồng nhân dân xã cũng hết sức cần thiết. Điều này thể hiện ở việc tăng cường, nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo, chỉ đạo và kiểm tra, giám sát quá trình phân bổ và điều hành dự toán thu, chi ngân sách và tài chính của xã, tăng cường vai trò kiểm tra, giám sát chấp hành các nghĩa vụ tài chính của công dân trên địa bàn xã quản lý của Hội đồng nhân dân xã. Định kỳ cấp uỷ, thường trực Hội đồng n