Chuyển động cơ

CHUYỂN ĐỘNG CƠ (Mẫu 1) I-Mục tiêu 1.Kiến thức – Hiểu được các khái niện cơ bản: tính tương đối của chuyển động, khái niệm chất điểm , quỹ đạo, hệ quy chiếu, cách xác định vị trí của chất điểm bằng toạ độ,xác định thời gian bằng đồng hồ, phân biệt khoảng thời gian và thời điểm. – Hiểu rõ muốn nghiên cứu một chuyển động của một chất điểm ,cần thiết phải chọn một hệ quy chiếu để xác định vị trí của chất điểm và thời điểm tương ứng. - Nắm vững cách xác định toạ độ và thời điểm tương ứng của một chất điểm trên trục toạ độ. 2.Kĩ năng -Xác định một vật khi nào được coi là chất điểm khi nào không được coi là chất điểm . II-Chuẩn bị 1.Giáo viên -Tìm một số tranh ảnh minh hoạ cho chuyển động tương đối , đồng hồ đo thời gian . 2.Học sinh -Có đủ SGK,sách bài tập . III – Tiến trình hoạt động dạy học cụ thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS 1. Chuyển động cơ học là gì ?(8’) -Trong thực tế các em đã nghe thấy nhiều cụm từ ‘’Chuyển động’’ . Vậy các em hiểu thế nào là chuyển động ? -Nghe câu trả lời của HS và chỉnh sửa -Giáo viên ghi bảng k/n - Yêu cầu học sinh cho VD. -Trong VD các em vừa nêu các em đã lấy cây bên đường làm mốc , bây giờ nếu chúng ta lấy hành khách bên cạnh làm mốc thì người trong VD trên có chuyển động không ? -Giáo viên ghi bảng 2.Chất điểm . Quỹ đạo của chất điểm .(7’) -Thông báo thế nào là chất điểm ( ghi bảng) -Đặt câu hỏi (C1 ) -Nghe câu hỏi (thảo luận nhóm theo bàn ) -Trả lời câu hỏi Là sự dời chỗ của vật này so với vật khác theo thời gian VD Hành khách ngồi trên xe chuyển động so với cây bên đường . -Nghe câu hỏi và trả lời -Không -Nghe và trả lời câu hỏi C1(tính toán và thảo luận theo nhóm ) -Đặt tiếp một câu hỏi : Một xe ô tô đi trên hai quỹ đạo khác nhau : +Đi từ trong bến xe ra đến cổng bến xe +Đi trên quãng đường 100km Khi nào xe được coi là chất điểm khi nào xe không được coi là chất điểm ,Vì sao?  Thông báo k/n quỹ đạo (ghi bảng)  Cho học sinh xem quỹ đạo của hạt mưa và lưu ý học sinh là quỹ đạo của một chất điểm có tính tương đối . 3.Xác định vị trí của một chất điểm (8’) - Đặt câu hỏi : Cho một A người đi trên một đường thẳng trên đó có một điểm O. Ta biết một thông tin tại thời điểm t ngưòi đó cách O một đoạn 50 km thì các em có biết chính xác vị trí của người Ađó không? -Gọi một học sinh khác nhận xét trả lời của bạn -Để có một thông tin mà người nghe biết được chính xác vị trí của vật đang ở đâu ngoài việc cho thông tin như trên và cho thêm thông tin cách về bên phải hay cách về bên trái ngưòi ta có thể gắn vào O một trục toạ độ và người ta cho thông tin về toạ độ của vật thì người nghe sẽ biết được chính xác toạ độ của vật ở vị trí nào - Phân tích ví dụ trên và cho thêm ví dụ khác - Đưa ra kết luận (ghi bảng) -Đặt câu hỏi C2 4.Xác định thời gian (7’) Nghe câu hỏi và trả lời (hoạt động cá nhân ) Khi xe đi từ trong ra cổng thì xe không được coi là chất điểm , khi xe đi trên quãng đường 100km được coi là chất điểm . Nhận thông và suy nghĩ độc lập Trả lời Không biết chính xác vị trí của người đó vì chưa biết cách về phía nào Nghe và trả lời (hoạt động cá nhân ) Toạ độ của vật thay đổi theo gốc O được chọn . toa độ có tính tương đối Học sinh nghe vấn đề giáo viên đưa ra(làm việc theo bàn ) Một học sinh đại diện cho nhóm đưa ra ý kiến Cả hai nói đều đúng nhưng mỗi ngưòi chọn một mốc thời gian khác nhau . Học sinh nghe câu hỏi (thảo luận theo từng bàn ) Một học sinh đại diện cho nhóm trả lời . -Tự ghi định nghĩa vào vở -Đọc SGK (làm việc cá nhân) Một học sinh trả lời các học sinh khác nghe và nhận xét Đưa ra một ví dụ : Lúc 3 h một người đi xe đạp xuất phát từ GT A , 4h30’ người này đi đến GT B -Bằng đồng hồ người ta đã đo được khoảng thời gian người đó đi từ GTA đến GTB là 30’ . - Thời điểm người đó xuất phát từ GTA là 3h thời điểm người đó đến GTB là 4h30’ Cũng với hiện tượng trên người khác lại cho một thông tin như sau lúc 15h một người đi xe đạp xuất phát từ GT A , 16h30’ người này đi đến GT B. Vậy ai nói đúng ai nói sai -Vậy muốn nói thời điểm xảy ra hiện tượng nào đó người ta phải nói thời điểm đó ứng với mốc thời gian nào và đo khoảng thời gian kể từ mốc đến thời điểm đó bằng đồng hồ.Đơn vị của thời gian trong hệ đơn vị chuẩn là giây (s) -Để xác định thời điểm ta cần có một đồng hồ để đo khoảng thời gian và một mốc thời gian . -Thời điểm phụ thuộc vào mốc thời gian,khoảng thời gian xảy ra một hiện tượng không phụ thuộc vào mốc thời gian -Yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi C3 5.Hệ quychiếu (3’) -Thông báo hệ quy chiếu là gì -Lưu ý cho học sinh hệ quy chiếu và hệ toạ độ là khác nhau 6.Chuyển động tịnh tiến (7’) -Ghi định nghĩa vào trong vở Đưa ra ba VD và phân tích cho thoả mãn với định nghĩa(làm việc cá nhân) -Trả lời các câu hỏi củng cố. - Ghi bài tập về nhà . -Yêu cầu học sinh đọc SGK trước khi học sinh đọc đặt câu hỏi Chuyển động tịnh tiến là gì? - Nghe trả lời và chỉnh sửa -Yêu cầu học sinh đưa ra ví dụ và phân tích -Khi khảo sát một chuyển động tịnh tiến ta chỉ cần khảo sát một điểm trên vật . Củng cố và ra bài tập về nhà (5’) -Đặt các câu hỏi củng cố trong SGK NC - Cho bài tập về nhà từ 1 đến 3 Bài 1: CHUYỂN ĐỘNG CƠ (Mẫu 2) I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Phát biểu được định nghĩa chuyển động cơ, chất điểm , quỹ đạo chuyển động - Phát biểu được cách xác định vị trí của vật, thời gian - Nêu được các yếu tố của một hệ quy chiếu 2. Kỹ năng : - Xác định được hệ quy chiếu cho chuyển động của một số vật. II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1. Giáo viên - 1 đồng hồ 2. Học sinh - Thước kẻ - Ôn tập lại kiến thức về chuyển động cơ học ở lớp 8 III. Tiến trình hoạt động dạy học cụ thể Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh + Nêu câu hỏi: Thế nào là chuyển động cơ? - Đọc sách giáo khoa và trả lời câu hỏi. (thảo luận chung cả lớp) Chuyển động cơ của một vật (gọi tắt là chuyển động) là sự thay đổi vị trí của vật đó so với các vật khác theo thời gian. + Nêu câu hỏi Muốn xét một vật đứng yên hay chuyển động ta phải làm gì? Nêu câu hỏi: Vì sao nói chuyển động cơ học có tính tính tương đối? Ví dụ: - Thảo luận chung cả lớp, tìm câu trả lời chuyển động ta chọn. + Một vật mốc + Xét có sự thay đổi vị trí của vật đó với mốc hay không. - Thảo luận chung cả lớp tìm câu trả lời Vì chuyển động cơ học phụ thuộc vào vật làm mốc. + Nêu câu hỏi: Một vật coi là một chất điểm khi nào? Ví dụ. - Đọc sách giáo khoa tìm câu trả lời và ghi lại( Làm việc cá nhân) Một vật chuyển động được coi là một chất điểm nếu kích thước của nó rất nhỏ so với độ dài đường đi( hoặc so với những khoảng cách mà chúng ta đề cập đến) Trả lời câu C1 (Thảo luận theo nhóm) Nêu câu hỏi: Quỹ đạo chuyển động là gì? (Làm việc cá nhân ) Đọc sách giáo khoa tìm câu trả lời và ghi lại. Nêu câu hỏi Làm thế nào để xác định vị trí của 1 vật trong không gian? + Giao nhiệm vụ cho nhóm Xác định vị trí của : + Nhóm 1: Một cái thuyền chuyển động thẳng trên bến sông cách bến sông 2 km + Nhóm 2: Một xe chuyển động trên đường với vận tốc 54km/h. Xác định vị trí xe sau khi đi được 1.5 h - Thảo luận chung cả lớp đề xuất giải pháp Để xác định vị trí 1 vật trong không gian cần: + Lấy 1 điểm làm mốc + Chọn hệ toạ độ gắn với vật mốc + Dùng thước xác định toạ độ của vật - Làm việc theo nhóm Trình bày theo nhóm + Nhóm 3: Xác định vị trí hòn đá cách điểm ném 4m , ở độ cao 9 m + Nhóm 4: Xác định vị trí của M trong hệ 0xy có toạ độ x=40cm; y = -20 cm Định hướng và nêu hỏi - Để mô tả chuyển động của 1 vật ta phải biết vị trí của vật đó tại những thời điểm khác nhau. - Để xác định vị trí chọn mốc, hệ toạ độ dùng thước xác định toạ độ Vậy làm thế nào để xác định thời gian ? Thảo luận chung cả lớp tìm câu trả lời Dùng 1 chiếc đồng hồ đo khoảng thời gian từ lúc bắt đầu tính đến thời điểm cần đo. Nêu câu hỏi Vậy lúc đầu đo thời gian đó người ta gọi là gì ? - Đọc sách giáo khoa tìm câu trả lời và ghi lại Thời điểm bắt đầu đo thời gian gọi là mốc thời gian ( gốc thời gian) Bổ sung và kết luận Vậy muốn xác định thời gian chuyển động ta cần – Chọn mốc thời gian – Một chiếc đồng hồ đo - Ghi chép lại Nêu câu hỏi: Phân biệt thời điểm và thời gian? - Đọc sách giáo khoa và trả lời Khoảng thời gian mốc tính thời gian đến một thời điểm xác định. Giao nhiệm vụ theo nhóm - Căn cứ vào bảng 1.1 xác định: + Thời điểm mà tàu đến Hà Nội, Nam Định + Thời gian mà tàu đi từ Hà Nội đến Nam Định; Vinh đến Đồng Hới Thảo luận theo nhóm Tổng kết về hệ quy chiếu. Để xác định vị trí của 1 chuyển động tại một thời điểm ta cần chọn một hệ quy chiếu: - Vật mốc, một hệ toạ độ gắn với vật mốc - Mốc thời gian – một đồng hồ - Ghi lại IV. củng cố và hướng dẫn về nhà. 1. Củng cố : + Thế nào là chuyển động cơ? chất điểm + Hệ quy chiếu gồm những yếu tố nào? 2. Hướng dẫn về nhà: Trả lời các câu hỏi SGK