Đề án Bàn về chế độ kế toán hao mòn tài sản cố định trong doanh nghiệp Việt Nam hiện nay

Về phương diện tài chính: Khấu hao sẽ làm giảm giá trị thực của TSCĐ nhưng lại làm tăng giá trị của TSCĐ khác một cách tương ứng. Điều này cho phép doanh nghiệp có thể mua lại TSCĐ khi đã khấu hao đủ. Như vậy khấu hao là một phương tiện tài trợ của doanh nghiệp giúp doanh nghiệp hình thành quỹ tái tạoTSCĐ. Về phương diện thuế khoá: Khấu hao là một khoản chi phí được trừ vào lợi nhuận phát sinh để tính ra lợi nhuận chịu thuế. MÆt kh¸c do khÊu hao t¸c ®éng trùc tiÕp chi phÝ bá ra cña doanh nghiÖp tøc lµ mçi ®ång khÊu hao ph¸t sinh sÏ lµm t¨ng chi phÝ ®ång thêi còng lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chØ tiªu thuÕ ph¶i ®ãng gãp vµ cßn t¸c ®éng ®Õn c¶ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cuèi kú . ChÝnh v× thÕ cã thÓ nãi viÖc tÝnh khÊu hao cã ý nghÜa v« cïng to lín vµ quan träng ®èi víi tõng doanh nghiÖp trong t×nh h×nh hiÖn nay Phần 2: Hạch toán khấu hao TSCĐ trong doanh nghiệp. 2.1.Phương pháp tính khấu hao TSCĐ. 2.1.1.Phương pháp tính khấu hao TSCĐ của kế toán quốc tế. Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÕ ®é x· héi ë mçi n­íc kh¸c nhau lµ kh¸c nhau nªn yªu cÇu vÒ qu¶n lý còng kh¸c nhau. Mµ kÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ do ®ã chÕ ®é kÕ to¸n ë tõng quèc gia cã sù kh¸c biÖt. ChÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao lµ mét ®iÓn h×nh. Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt hai chÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao tiªu biÓu cña thÕ giíi, ®ã lµ Ph¸p vµ Mü ®Ó thÊy sù kh¸c biÖt cña kÕ to¸n khÊu hao ViÖt Nam so víi thÕ giíi. * Kế toán khấu hao TSCĐ của Mỹ. T¹i Mü c¬ së ®­îc thiÕt lËp cho viÖc khÊu hao TSC§ lµ nguyªn gÝa TSC§ vµ gi¸ trÞ thu håi cña TSC§. Trong ®ã gi¸ trÞ thu håi lµ phÇn ­íc tÝnh cã thÓ thu håi t¹i thêi ®iÓm thanh lý hoÆc nh­îng b¸n TSC§. Vµ khi thiÕt lËp c«ng thøc tÝnh khÊu hao, th× gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu bÊt kÓ ®ã lµ ph­¬ng ph¸p nµo. LÊy vÝ dô vÒ ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu theo thêi gian: Sè khÊu hao ph¶i trÝch hµng n¨m Nguyªn gi¸ TSC§ - Gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh Sè n¨m h÷u dông ­íc tÝnh sö dông phæ biÕn ®ã lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao cè ®Þnh (ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu) Theo chÕ ®é qui ®Þnh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao sau: -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu theo thêi gian -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo thêi gian sö dông m¸y thùc tÕ -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng s¶n xuÊt -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn: Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn cã thÓ ¸p dông, tuy nhiªn cã hai ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông phæ biÕn hiÖn nay ®ã lµ: khÊu hao gi¶m dÇn víi tû suÊt gi¶m dÇn vµ khÊu hao gi¶m dÇn víi tû suÊt kh«ng ®æi. -Ngoµi ra cßn cã c¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo nhãm hoÆc ®a hîp Tõ trªn ta thÊy sù kh¸c biÖt lín nhÊt cña kÕ to¸n khÊu hao TSC§ ë Mü so víi ViÖt Nam ®ã lµ Mü sö dông gi¸ trÞ thu håi TSC§ trong c«ng thøc tÝnh khÊu hao. §ã lµ sù ®óng ®¾n v× nh­ thÕ míi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, qua ®ã x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý h¬n. Mét sù kh¸c biÖt n÷a lµ: ë Mü ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh ®­îc c¸c doanh nghiÖp sö dông mét c¸ch phæ biÕn. §©y lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao ­u viÖt, nã cho phÐp doanh nghiÖp thu hèi vèn ®Çu t­ nhanh ®Ó ®Çu t­, ®æi míi c«ng nghÖ...ë ViÖt Nam ph­¬ng ph¸p nµy míi ®ang ®­îc thÝ ®iÓm ë mét sè doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghÖ cao.ë * Kế toán khấu hao TSCĐ của Pháp. Gièng nh­ Mü vµ ViÖt Nam, ë Ph¸p còng cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§. Nh­ng cã hai ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao ®Òu vµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn. Theo qui ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n Ph¸p, TSC§ ®­a vµo sö dông ngµy nµo th× tÝnh khÊu hao tõ ngµy ®ã. NÕu TSC§ ®ang ®­îc sö dông mµ ®em nh­îng b¸n hoÆc thanh lý th× sÏ tÝnh khÊu hao ®Õn ngµy nh­îng b¸n hoÆc thanh lý. Do ®ã, thêi gian sö dông trong n¨m cã thÓ tÝnh khÊu hao theo n¨m, theo th¸ng, hoÆc theo ngµy tuú theo thêi gian sö dông TSC§. §iÒu nµy gióp cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ chÝnh x¸c h¬n viÖc tÝnh khÊu hao TSC§ theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, trßn n¨m ë ViÖt Nam. 2.1.2. Phương pháp tính khấu hao TSCĐ của kế toán Việt Nam. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao sau ®©y: *Phương pháp khấu hao đều. C¸ch tÝnh khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy nh­ sau: Møc khÊu hao hµng n¨m = Nguyªn gi¸ cña TSC§ x Tû lÖ kh¸u hao n¨m. Trong ®ã: 1 Tû lÖ khÊu hao n¨m = x 100 Sè n¨m sö dông dù kiÕn ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ: ph­¬ng ph¸p nµy cè ®Þnh theo thêi gian nªn cã t¸c dông thóc ®Èy doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè l­îng s¶n phÈm lµm ra ®Ó h¹ gi¸ thµnh, t¨ng lîi nhuËn. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ: viÖc thu håi vèn chËm, kh«ng theo kÞp møc hao mßn thùc tÕ, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh (do tiÕn bé khoa häc kü thuËt) nªn doanh nghiÖp kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®©ï t­ trang bÞ TSC§ míi. HiÖn nay, ®©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc dïng phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. * Phương pháp khâu shao theo sản lượng. C¸ch tÝnh nµy cè ®Þnh møc khÊu hao trªn mét ®¬n vÞ s¶n l­îng nªn muèn thu håi vèn nhanh kh¾c phôc ®­îc hao mßn v« h×nh ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i t¨ng ca kÝp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó lµm ra nhiÒu s¶n phÈm. C«ng thøc tÝnh khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy nh­ sau: Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong th¸ng = S¶n l­îng hoµn thµnh trong th¸ng x Møc khÊu hao ®¬n vÞ b×nh qu©n trªn mét ®¬n vÞ s¶n l­îng Trong ®ã: Møc khÊu hao b×nh qu©n trªn mét ®¬n vÞ s¶n l­îng Tèng sè khÊu hao ph¶i trÝch trong thêi gian sö dông S¶n l­îng tÝnh theo c«ng suÊt thiÕt kÕ * Phương pháp khấu hao nhanh Bªn c¹nh khÊu hao theo thêi gian vµ khÊu hao theo s¶n l­îng, c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ tÝnh khÊu hao theo gi¸ trÞ cßn l¹i. Ph­¬ng ph¸p nµy gäi lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh. Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt hai ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh: * Phương pháp khâu shao theo số dư giảm dần. Trong nh÷ng n¨m ®Çu TSC§ cßn míi, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cao nªn tÝnh khÊu hao cao cßn nh÷ng n¨m vÒ sau TSC§ ®· cò dÇn (mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých), n¨ng lùc s¶n xuÊt thÊp h¬n nªn tÝnh chi phÝ khÊu hao thÊp h¬n. C«ng thøc tÝnh khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy lµ: Tæng møc khÊu hao b×nh qu©n n¨m 2 x Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ Sè n¨m tÝnh khÊu hao Ph­¬ng ph¸p nµy gióp doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thu håi nhanh vèn ®Çu t­, mua s¾m ®æi míi TSC§, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n møc hao mßn TSC§ vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm, phï hîp víi hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm cã gi¸ b¸n lóc ®Çu cao sau ®ã cã xu h­íng gi¶m dÇn. §Æc biÖt nã phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ míi mµ TSC§ cã tèc ®é hao mßn v« h×nh cao, ®ßi hái ph¶i khÊu hao, thay thÕ, ®æi míi nhanh ®Ó theo kÞp sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn lµ mét ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ kü thuËt.Tuy nhiªn, viÖc thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p nµy phøc t¹p h¬n ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu nªn ®ßi hái c¸n bé lµm c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i cã tr×nh ®é cao, c¸n bé thuÕ ph¶i am hiÓu vÒ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao, vµ nã ¶nh h­ëng ®Õn ng©n s¸ch trong nh÷ng n¨m ®Çu. MÆt kh¸c ph­¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®­îc ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ gi¸ thµnh hoÆc chi phÝ cã kh¶ n¨ng chÞu ®­îc (doanh nghiÖp cã l·i). Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ kh«ng khi nµo b»ng 0. Do ®ã khi b¸n TSC§ nµy phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña nã ph¶i ®­îc trõ ®i trong doanh thu nh­îng b¸n TSC§ ®Ó tÝnh kÕt qu¶ bÊt th­êng chÝnh x¸c. 2.2.Những quy định về quản lý và tính khấu hao TSCĐ. 2.2.1.Quy định khi tính khấu hao TSCĐ Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng vµ møc khÊu hao ®­îc x¸c ®Þnh hµng th¸ng th× tæng møc khÊu hao hµng th¸ng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Sè khÊu hao ph¶i trÝch th¸ng nµy = Sè khÊu hao ®· trÝch trong th¸ng tr­íc + Sè khÊu hao cña nh÷ng TSC§ t¨ng thªm trong th¸ng tr­íc - Sè jhÊu hao cña mh÷ng TSC§ gi¶m ®i trong th¸ng tr­íc Do khÊu hao TSC§ ®­îc tÝnh vµo ngµy 1 hµng th¸ng (nguyªn t¾c trßn th¸ng) nªn ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, quy ®Þnh nh÷ng TSC§ t¨ng (hoÆc gi¶m) trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tÝnh (hoÆc th«i) tÝnh khÊu hao. §èi víi TSC§ ®· khÊu hao hÕt mµ vÉn ®­îc sö dông th× kh«ng ®­îc trÝch khÊu hao n÷a kÓ tõ thêi ®iÓm khÊu hao hÕt. §èi víi nh÷ng TSC§ ch­a khÊu hao hÕt mµ ®· h­ háng ph¶i tiÕn hµnh thanh lý th× gi¸ trÞ cßn l¹i ph¶i ®­îc xö lý thu håi mét lÇn vµ kh«ng tÝnh khÊu hao ë c¸c kú tiÕp theo. §èi víi nh÷ng TSC§ ®­îc söa ch÷a n©ng cÊp hoµn thµnh th× ph¶i x¸c ®Þnh l¹i gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao vµ thêi gian khÊu hao. Møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong th¸ng Gi¸ trÞ cßn l¹i tr­íc khi n©ng cÊp + Gi¸ trÞ n©ng cÊp Sè n¨m ­íc tÝnh sö dông sau khi söa ch÷a *12 Trong th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh khÊu hao TSC§ vµ ph©n bæ chi phÝ khÊu hao theo môc ®Ých hay theo bé phËn sö dông. 2.2.2.Quy định về quản lý số khấu hao luỹ kế. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông toµn bé sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ ®Ó t¸i ®Çu t­, thay thÕ, ®æi míi TSC§; mäi ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng ph¶i thùc hiÖn theo ®óng c¸c qui ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng hiÖn hµnh. Khi ch­a cã nhu cÇu ®Çu t­ ®æi míi TSC§, doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông linh ho¹t sè khÊu hao luü kÕ phôc vô yªu cÇu kinh doanh cña m×nh. 2.3.Phương pháp hạch toán khấu hao TSCĐ. 2.3.1.Tài khoản sử dụng. * Tài khoản 214 “Hao mòn TSCĐ” §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 214 “Hao mßn TSC§ “. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña toµn bé TSC§ hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp (trõ TSC§ thuª ng¾n h¹n) KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh­ sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ nh­ nh­îng b¸n, thanh lý... Bªn Cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ (do trÝch khÊu hao, ®¸nh gi¸ t¨ng...) D­ Cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã. Tµi kho¶n 214 ®­îc ph©n tÝch thµnh c¸c kho¶n tiÓu kho¶n: TK 2141: Hao mßn TSC§ h÷u h×nh. TK 2142: Hao mßn TSC§ ®i thuª tµi chÝnh. TK 2143: Hao mßn TSC§ v« h×nh. 2.3.2.Phương pháp hạch toán. 2.3.2.1.Hạch toán khấu hao TSCĐ hữu hình * §Þnh kú (th¸ng, quý, n¨m) kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch khÊu hao TSC§ vµ ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: Nî TK 627(6274) - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 641(6414) - Chi phÝ b¸n hµng Nî TK 642(6424) - Chi phÝ qu¶n lÝ doanh nghiÖp Cã TK 2141 - Tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch * Ph¶i nép vèn khÊu hao cho ®¬n vÞ cÊp trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c. - Tr­êng hîp nép vèn khÊu hao, sau ®ã ®­îc hoµn tr¶ l¹i.Khi nép vèn khÊu hao, ghi: Nî TK 136(1368) – Ph¶I thu néi bé. Cã TK 112 – TiÒn göi ng©n hµng. Khi nhËn l¹i sè vèn khÊu hao ®­îc cÊp trªn hoµn tr¶ ghi ng­îc l¹i. Tr­êng hîp kh«ng ®­îc cÊp trªn hoµn tr¶ l¹i sè khÊu hao ®· nép, ghi: Nî TK 411 – Nguån vèn kinh doanh. Cã TK 111, 112, 338(3388). *Tr­êng hîp cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao , ghi: Nî TK128 - §Çu t­ ng¾n h¹n kh¸c. Nî TK 228 - §Çu t­ dµi h¹n kh¸c. Cã TK 111, 112 Tr­êng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do nh­îng b¸n, thanh lý Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ. Nî TK 811: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ Tr­êng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do b»ng TSC§ h÷u h×nh vµo c«ng ty con, c«ng ty liªn kÕt, c¬ së ®ång kiÓm so¸t, ®Çu t­ dµi h¹n kh¸c: Nî TK 221,222, 223, 228: Theo gi¸ tho¶ thuËn Nî TK 811: Chªnh lÖch gi¶m gi¸ TSC§ Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh Cã TK 711: øng phÇn lîi Ých cña bªn kh¸c trong liªn doanh. Cã 3387: øng phÇn lîi Ých cña m×nh trong liªn doanh -Tr­êng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do tr¶ vèn gãp liªn doanh: Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 411 (chi tiÕt vèn kinh doanh): Gi¸ trÞ cßn l¹i theo tho¶ thuËn Nî (Cã) TK 412: PhÇn chªnh lÖch Cã TK 211: Nguyªn gi¸ -Tr­êng hîp thiÕu TSC§ khi kiÎm kª Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 138 (1381): Gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý Nî TK 138( 1388): Yªu cÇu båi th­êng Cã TK 211: Nguyªn gi¸ -Tr­êng hîp gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô, dông cô nhá: Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 627,641,642 Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i lín sÏ ®­a vµo chi phÝ tr¶ tr­íc ®Ó ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh: Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 142: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211: Nguyªn gi¸ 2.3.2.2.Hạch toán khấu hao TSCĐ thuê tài chính - Cuèi kú, trÝch khÊu hao theo chÕ ®é quy ®Þnh tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh: Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 2142: Sè khÊu hao ph¶i trÝch - Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª TSC§ : +NÕu tr¶ l¹i TSC§ cho bªn cho thuª Nî TK 2142: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª +NÕu ®­îc quyÒn së h÷u hoµn toµn hay mua l¹i TSC§, th× sau khi kÕt chuyÓn nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i kÕt chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn: Nî TK 2142 Cã TK 214 (2141, 2143): Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ 2.3.2.3.Hạch toán khấu hao TSCĐ vô hình -Trong kú, trÝch vµ ph©n bæ khÊu hao vµo chi phÝ kinh doanh Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn - C¸c tr­êng hîp nh­îng b¸n, gi¶m TSC§ v« h×nh do gãp vèn liªn doanh, tr¶ vèn gãp liªn doanh: ph¶n ¸nh t­¬ng tù nh­ h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ h÷u h×nh. Ngoµi ra, khi ®· trÝch ®ñ khÊu hao ph¶i xo¸ sæ TSC§ : Nî TK 811: Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ Nî TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã TK 213: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh -Cuèi n¨m tµi chÝnh doanh nghiÖp cÇn xem xÐt l¹i thêi gian trÝch khÊu hao vµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ v« h×nh, nÕu cã sù thay ®æi møc khÊu hao cÇn ®iÒu chØnh sè khÊu hao ghi trªn sæ kÕ to¸n nh­ sau: +NÕu møc khÊu hao TSC§ v« h×nh t¨ng lªn so víi sè ®· trÝch trong n¨m, sè khÊu hao chªnh lÖch t¨ng, ghi: Nî TK 627, 641, 642: Sè chªnh lÖch khÊu hao t¨ng Cã TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng thªm +NÕu møc khÊu hao TSC§ v« h×nh gi¶m so víi sè ®· trÝch trong n¨m th× sè chªnh lÖch khÊu hao gi¶m ghi: Nî TK 2143: Hao mßn TSC§ Cã TK 627, 641, 642: Sè chªnh lÖch khÊu hao gi¶m 2.3.3. Hình thức sổ kế toán. 2.3.3.1.Hạch toán trên sổ chi tiết. §¬n vÞ : … Sæ tµi s¶n cè ®Þnh Lo¹i tµi s¶n :… Stt Ghi t¨ng TSC§ KhÊu hao TSC§ Ghi gi¶m TSC§ Chøng tõ Tªn kÝ hiÖu TSC§ N­íc Sx Th¸ng n¨m ®­a vµo sö dông Sè hiÖu TSC§ Nguyªn gi¸ TSC§ KhÊu hao KhÊu hao ®· tÝnh ®Õn khi ghi gi¶m TSC§ Ch-øng tõ Lý do gi¶m TSC§ Sè hiÖu Ngµy th¸ng TØ lÖ (%) khÊu hao Møc khÊu hao Sè hiÖu Ngµy th¸ng Céng Tuy nhiªn doanh nghiÖp còng cã thÓ ¸p dung theo h×nh thøc sæ kÕ to¸n chi tiÕt lµ §¬n vÞ : … Sæ tµi s¶n cè ®Þnh theo ®¬n vÞ sö dông N¨m : … Tªn ®¬n vÞ ( Phßng ,ban,hoÆc ng­êi sö dông) Ghi t¨ng tµi s¶n vµ c«ng cô lao ®éng Ghi gi¶m tµi s¶n vµ c«ng cô lao ®éng Ghi chó Chøng tõ Tªn nh·n hiÖu ®¬n vÞ tÝnh Sè l­îng ®¬n gi¸ Sè tiÒn Chøng tõ Lý do Sè l­îng Sè tiÒn Sè hiÖu Ngµy th¸ng Sè hiÖu Ngµy th¸ng 2.3.3.2. Hạch toán trên sổ tổng hợp. Trªn ®©y lµ 2 h×nh thøc sæ kÕ to¸n chi tiÕt mµ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn ®ang ¸p dông, vµ sau ®©y lµ mét sè h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp ®­îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh nghiÖp vô biÕn ®éng TSC§ vµ KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh Nh­ chóng ta ®· biÕt cã 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp ®­îc ¸p dông ®Ó ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña TSC§ vµ KhÊu Hao TSC§ * §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Chung : + sæ s¸ch sö dông : - Sæ NhËt ký chung: - Sæ c¸i TK 211,212,213,214 * §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Sæ C¸i : + sæ s¸ch sö dông : -Sæ NhËt ký sæ c¸i TK 211,212,213,214 * §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Chøng Tõ: + sæ s¸ch sö dông : -Sæ NhËt ký chøng tõ sè 1,2,3,4,5,10,9,7 -B¶ng kª sè4,5,6 -Sæ c¸i TK211,212,213,214 * §èi víi h×nh thøc sæ Chøng Tõ ghi sæ: + sæ s¸ch sö dông : -Chøng tõ ghi sæ -Sæ c¸i TK211,212,213,214 - Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ Phần 3: Những bất cập và phương hướng hoàn thiện cách tính khấu hao và kế toán khấu hao trong doanh nghiệp hiện nay. 3.1. Những bất cập. 3.1.1.Những bất cập trong phương pháp tính khấu hao TSCĐ. 3.1.1.1. Tình trạng thiếu những quy định cụ thể, chi tiết, hoàn thiện cho việc phân loại và sử dụng TSCĐ. * Điều kiện ghi nhận TSCĐ. Trong chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh sè 16, ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n cã thÓ xem lµ mét nguyªn t¾c nÒn t¶ng. Tµi s¶n chØ ®­îc phÐp ghi nhËn khi vµ chØ khi nã cã thÓ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ t­¬ng lai cho doanh nghiÖp vµ nguyªn gi¸ cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy. §iÒu kiÖn “cã thÓ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ t­¬ng lai cho doanh nghiÖp” nªu ra trong nguyªn t¾c nµy ®· ®­a ra c¬ së lý luËn tæng qu¸t ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ tµi s¶n. Sau ®ã dùa trªn nguyªn t¾c nµy, c¸c quy ®Þnh h¹ch to¸n chi tiÕt ®èi víi tõng tr­êng hîp sÏ ®­îc x©y dùng cô thÓ. Sù thiÕu v¾ng c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n lµm nÒn t¶ng trong quy ®Þnh kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn nay c¸c néi dung nh­ ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸, khÊu hao,… ®· dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÉn tÊt yÕu ®ang tån t¹i ®ã lµ: c¸c quy ®Þnh qu¸ ®i s©u vµo chi tiÕt , tiÓu tiÕt ®ång thêi trong mét sè tr­êng hîp l¹i kh«ng quy ®Þnh râ rµng, ®Çy ®ñ vµ kh«ng ph¶n ¸nh hÕt c¸c tr­êng hîp nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong thùc tÕ. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ qua ®iÒu kiÖn ghi nhËn TSC§. TSC§ ®­îc ghi nhËn c¨n cø vµo thêi gian sö dông (1 n¨m trë lªn) vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña TSC§ (10 triÖu ®ång trë lªn). Giíi h¹n chi tiÕt vÒ thêi gian sö dông vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña tµi s¶n kh«ng thÓ phï hîp hoµn toµn víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ thêi ®iÓm ghi nhËn. Sù ®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, quy m« ho¹t ®éng còng nh­ sù thay ®æi vÒ thêi gi¸ ®Æt ra yªu cÇu kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n. Mét tµi s¶n cã thÓ ®­îc xem nªn ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ë mét tæ hîp s¶n xuÊt thñ c«ng nghiÖp nhá nh­ng ®èi víi mét c«ng ty s¶n xuÊt lín cã thÓ chØ ®­îc xem lµ gÝa trÞ c«ng cô, dông cô ph©n bæ th¼ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. Ngoµi ra cïng víi tÝnh phøc t¹p cña nh÷ng nghiÖp vô kinh doanh ®Æc biÖt nh÷ng nghiÖp vô liªn quan ®Õn h¹ch to¸n TSC§ v« h×nh nh­ chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ lîi thÕ th­¬ng m¹i…th× ®iÒu kiÖn ghi nhËn nµy kh«ng thÓ ph©n biÖt ®­îc râ nh÷ng chi phÝ nµo ®­îc phÐp vèn ho¸ vµo tµi s¶n vµ chi phÝ nµo cÇn ph¶i ®­îc h¹ch to¸n vµo l·i lç trong kú. * Thành phần của nguyên giá TSCиhữu hình vàTSCĐ vô hình. NÕu trong ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n quy ®Þnh qu¸ chi tiÕt th× ë mét sè néi dung kh¸c nh­ thµnh phÇn cña nguyªn gi¸ h÷u h×nh vµ v« h×nh th× quy ®Þnh l¹i ch­a cô thÓ. TSC§ v« h×nh nh­ chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ lîi thÕ th­¬ng m¹i… thµnh phÇn gåm nh÷ng lo¹i nµo ®­îc phÐp ghi nhËn vµ ph­¬ng ph¸p xö lý ®èi víi c¸c chi phÝ hµnh chÝnh, chi phÝ tiÒn ho¹t ®éng, lç trong giai ®o¹n tr­íc khi ®­a tµi s¶n vµo ho¹t ®éng nh­ dù kiÕn gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh doanh nghiÖp cßn cã quyÒn lùa chän qu¸ réng c¸ch thøc h¹ch to¸n chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ nh­: trÝch tr­íc, ph©n bæ dÇn hoÆc h¹ch to¸n th¼ng vµo l·i lç trong kú. Quy ®Þnh kh«ng cô thÓ vµ ®Çy ®ñ trªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vËn dông tuú tiÖn do cã thÓ ®­îc hiÓu theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau vµ lµm cho th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh mÊt kh¶ n¨ng so s¸nh. 3.1.1.2.Giá trị thu hồi ước tính của TSCĐ không được tính đến trong công thức tính khấu hao.. ChÝnh sù ph©n lo¹i vµ qu¶n lý TSC§ cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a hîp lý nªn viÖc trÝch khÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng v­íng m¾c. Thùc tÕ hiÖn nay, cã nh÷ng doanh nghiÖp sè tµi s¶n ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ vÉn cßn sö dông chiÕm tíi 50-60% trong tæng sè TSC§ (tÝnh theo nguyªn gi¸) vµ xu h­íng tØ träng nµy ngµy cµng lín. GÝa trÞ thu håi ­íc tÝnh cña TSC§ lµ chØ tiªu nãi lªn sè tiÒn cã thÓ thu ®­îc khi tiÕn hµnh thanh lý nh÷ng tµi s¶n ®· hÕt khÊu hao. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña TSC§ lµ dï tµi s¶n cã cò, l¹c hËu, h­ háng… tíi møc nµo th× vÉn cßn mét l­îng gi¸ trÞ cè ®Þnh cã thÓ thu håi ®­îc, kÓ c¶ trong tr­êng hîp 100% h×nh th¸i vËt chÊt cña tµi s¶n ®­îc thu håi d­íi d¹ng phÕ liÖu. C«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao hiÖn nay lµ: Møc khÊu hao = Nguyªn gi¸ TSC§ b×nh qu©n hµng n¨m Thêi gian sö dông TSC§ Theo c«ng thøc nµy gi¸ trÞ thu håi cña TSC§ kh«ng ®­îc tÝnh ®Õn. Nh­ vËy lµm cho c¸ch tÝnh gi¶n ®¬n, lo¹i bá ®­îc mét yÕu tè ­íc tÝnh. Song viÖc kh«ng ®­a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao lµ mét sù thiÕu sãt rÊt lín v× c¸c nguyªn nh©n sau: + Trªn thùc tÕ cã nhiÒu TSC§ khi thanh lý sÏ thu håi hoÆc b¸n ®­îc víi sè tiÒn lín, ch¼ng h¹n nh­: nhµ cöa, « t«, nÕu kh«ng tÝnh tíi gi¸ trÞ thu håi th× chÝnh lµ ®· gi¸n tiÕp lµm cho møc khÊu hao ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n thùc tÕ. + Gi¸ trÞ thu håi lµ phÇn gi¸ trÞ vèn cã cña TSC§, viÖc sö dông gi¸ trÞ thu håi sÏ lµm cho TSC§ kh«ng bao giê ®­îc phÐp khÊu hao hÕt nguyªn gi¸. VÝ dô: mét TSC§ cã nguyªn gi¸ 104 triÖu ®ång, gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh 4 triÖu, thêi gian sö dông 10 n¨m, møc khÊu hao 1 n¨m lµ 10 triÖu. Sau n¨m thø 10 nÕu TSC§ vÉn cßn sö dông t¹i doanh nghiÖp th× doanh nghÞªp cã thÓ kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao nh­ng gi¸ trÞ cßn trªn sæ s¸ch kÕ to¸n vÉn lµ 4 triÖu ®ång. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng hîp lý mµ cßn cã t¸c dông lµm t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®èi víi TSC§. §ång thêi nÕu cã sù mÊt m¸t, h­ háng…TSC§ do c¸c yÕu tè chñ quan cña con ng­êi th× sÏ dÔ dµng cho viÖc x¸c ®Þnh møc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ møc båi th­êng thiÖt h¹i ®èi víi ng­êi ph¹m lçi. + ViÖc sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ thu håi cßn cã t¸c dông trî gióp ®¾c lùc cho qu¶n trÞ tµi chÝnh khi tiÕn hµnh c«ng t¸c thanh lý TSC§. + Theo chÕ ®é kÕ to¸n cña c¸c n­íc tiªn tiÕn (kÓ c¶ kÕ to¸n Mü), ng­êi ta vÉn ®­a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao, ngay c¶ khi sö dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh hay khÊu hao theo s¶n l­îng th× gi¸ trÞ thu håi ®­îc coi lµ mét chØ tiªu giíi h¹n ®Ó khèng chÕ møc khÊu hao luü kÕ cña TSC§. ChÝnh v× vËy, nh÷ng doanh nghiÖp cã tØ träng TSC§ ®· hÕt khÊu hao th× ®­¬ng nhiªn chØ tiªu møc khÊu hao hµng n¨m sÏ nhá. §iÒu kh«ng hîp lý nµy sÏ dÉn tíi c¬ cÊu chi phÝ hay gi¸ thµnh sÏ thay ®æi, lîi nhuËn thay ®æi…g©y khã kh¨n, phøc t¹p cho viÖc ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ. V× khi tÝnh c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn TSC§ nh­: sè vßng quay cña TSC§, tØ suÊt lîi nhuËn tÝnh trªn tæng tµi s¶n… sÏ kh«ng chÝnh x¸c, sè liÖu ph©n tÝch kÐm ý nghÜa kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ, hiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp c¶ nhµ n­íc vµ t­ nh©n con tån ®äng rÊt nhiÒu tµi s¶n ®· hÕt khÊu hao nh­ng ch­a ®­îc xö lý cßn n»m trong kho cña doanh nghiÖp g©y l·ng phÝ l­îng tiÒn cña rÊt lín cña nhµ n­íc. L­îng TSC§ nµy ®· khÊu hao hÕt song còng kh«ng ®­îc thanh lý. §©y còng chÝnh lµ biÓu hiÖn cña sù thiÕu sãt khi kh«ng ®­a gi¸ trÞ thu håi cña TSC§ vµo c«ng thøc tÝnh khÊu hao TSC§. 3.1.2.Những bất cập trong kế toán khấu hao TSCĐ. Khi h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh chuyÓn thµnh c«ng cô lao ®éng theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh th× chØ ghi gi¶m TSC§, phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ghi vµo chi phÝ (TK 641, 642, 627) hoÆc ghi vµo chi phÝ chê ph©n bæ (TK 142). Song trong thùc tÕ cã nhiÒu doanh nghiÖp l¹i ghi phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ®ã chuyÓn tõ vèn cè ®Þnh sang vèn l­u ®éng (tuy vÉn ë trong mét tµi kho¶n 411 “Nguån vèn kinh doanh”. Nh­ng viÖc ghi chÐp thiÕu thèng nhÊt nµy ¶nh h­ëng tíi viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch mua s¾m TSC§, t×nh h×nh sö dông vèn vµ c¬ cÊu vèn trong doanh nghiÖp. Nh×n chung viÖc sö dông tµi kho¶n 214 chi tiÕt cho viÖc h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ ®· hîp lý . Tuy nhiªn, do sù giíi h¹n vÒ tr×nh ®é vµ nhËn thøc cña c¸n bé kÕ to¸n vµ qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp nªn viÖc sö dông tµi kho¶n nµy ®Ó ®Þnh kho¶n vµ h¹ch to¸n chi tiÕt nhiÒu khi cßn ch­a hîp lý. V× vËy n©ng cao tr×nh ®é vµ nghiÖp vô kÕ to¸n cho nh©n viªn kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cÇn ®­îc quan t©m ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý. 3.2. Những kiến nghị. 3.2.1.Kiến nghị hoàn thiện phương pháp khấu hao TSCĐ trong các doanh nghiệp. * Để khách quan trong việc đánh giá kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. KhÊu hao lµ ph¹m trï mang tÝnh chñ quan ®©y lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña khÊu hao. Møc khÊu hao cã ¶nh lín tíi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy, ®Ó kh¸ch quan nhÊt trong viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng nªn ®­a khÊu hao vµo trong chi phÝ kinh doanh th× phÇn cßn l¹i lµ l·i thùc. Kh«ng tÝnh khÊu hao n÷a th× lµm thÕ nµo ®Ó thu håi vèn ®Çu t­? Ta sÏ thu håi vèn ®Çu t­ dÇn dÇn dùa trªn chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh, n¨m nµo thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn th× tÝnh khÊu hao nhiÒu, n¨m nµo thu ®­îc Ýt lîi nhuËn th× ta tÝnh khÊu hao Ýt hoÆc kh«ng tÝnh khÊu hao. TSC§ sÏ ®­îc tÝnh khÊu hao cho ®Õn khi thu håi ®­îc toµn bé vèn ®Çu t­ ban ®Çu, gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh cña TSC§ cã thÓ coi lµ mét kho¶n thu nhËp bÊt th­êng cña doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp tr¸nh khái t×nh tr¹ng khã kh¨n khi trong n¨m doanh nghiÖp cã thu nhËp thÊp hoÆc bÞ lç. Song viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c c¬ quan qu¶n lý, nhÊt lµ c¬ quan thuÕ. Do vËy, ®Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy th× ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi t­ duy qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp, cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó lµnh m¹nh ho¸ ®éi ngò c¸n bé nhµ n­íc. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tÝnh møc thu håi vèn mét c¸ch bõa b·i th× cÇn cã sù quy ®Þnh râ rµng ®èi víi tõng lo¹i tµi s¶n, víi TSC§ cã gi¸ trÞ tõ bao nhiªu triÖu ®Õn bao nhiªu triÖu th× quy ®Þnh râ chØ ®­îc phÐp thu håi vèn trong bao nhiªu n¨m. Ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ lµ mét biÖn ph¸p kh¸ tho¸ng cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thu håi vèn ®Çu t­ song l¹i yªu cÇu tÝnh tù gi¸c cña mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp rÊt cao míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc mét c¸ch cã hiÖu qu¶. * Đưa giá trị thu hồi vào công thức xác định mức khấu hao. §­a g