Đề án Bàn về thuế giá trị gia tăng và phương hướng hoàn thiện hạch toán thuế giá trị gia tăng

GTGT =t*( giá đầu ra – giá đầu vào) Phương pháp trừ trực tiếp Thuế GTGT =t*(giá đầu ra) – t*(giá đầu vào) phương pháp trừ gián tiếp Tuy nhiên luật thuế GTGT ở nước ta hiện nay áp dụng 2 phương pháp sau: 3.1. Phương pháp khấu trừ thuế * Đối tượng áp dụng: là các đơn vị tổ chức kinh doanh bao gồm doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp tư nhân , công ty cổ phần , hợp tác xã và các đưn vị tổ chức kinh doanh khác, trừ các đối tượng áp dụng tính thuế thoe phương pháp trự tiếp trên GTGT . Trường hợp cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế có hoạt động kinh doanh mua , bán vàng , bạc, đá quý, ngoại tệ thì cơ sỏ phải hạch toán riêng hoạt động kinh doanh này. Phương pháp có ưu điểm : Đơn giản hoá được quá trình tính và thu thuế bằng cách chỉ cần tập hợp các háo đơn bán và mua hàng đã tinh sẵn số thuế đầu ra và số thuế đầu vào trên đó. Đảm bảo thu được số thuế cần điều tiết ở người mua hàng cuối cùng vì đây thực chất la phương pháp trừ lùi số đã nộp để xá định ssoos còn phải nộp * Xác định số thuế GTGT phải nộp Thuế GTGT phải nộp được xá định như sau: Số thuế GTGT = Số thuế GTGT - Số thuế GTGT đầu vào phải nộp đầu ra được khấu trừ Chú ý: số chênh lÖch giữa thuế GTGT đầu ra và đầu vào là số thuế mà doanh nghiệp phải nộp cho ngân sách nhà nước, nếu thuế đầu ra lớn hơn thuế đầu vào , ngược lại sẽ được ngân sách nhà nước hoµn trả. Trong đó: Thuế GTGT đầu ra là số thuế tính trên tổng giá bán ( chưa bao gồm thuế GTGT) hàng hoá dịch vụ bán ra trong kỳ . -Thuế GTGT đầu vào bao gồm: + tổng số thuế ghi trên hoá đơn mua hàng hoá , dịch vụ ( bao gồm cả tài sản cố định dung cho sản xuất kinh doanh hàng hoá , dịch vụ chịu thuế GTGT) + Số thuế GTGT ghi trên hoá đơn , chứng từ nộp thuế của hàng hoá nhập khẩu ( hoặc nộp ngay cho phía nước ngoài). + Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ theo tỉr lệ qui định , cụ thể như sau: Tỉ lệ 3% trên giá mua theo hoá đơn được qui định trong những trường hợp: . Hàng hoá , dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT , kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp trên GTGT có hoá đơn bán hàng theo qui định của bộ tài chính . Hàng ho¸ , nông sản…chưa qua chế biến mua của cơ sở sản xuất không chịu thuế GTGT ở khâu sản xuất sử dụng hoá đơn GTGT . . Hàng hoá chịu thuế tiêu thụ đặc biệt do cơ sở sản xuất kinh doanh thương mại mau của cơ sở sản xuất để bán ra có hoá đơn bán hàng . Tiền bồi thường kinh doanh bảo hiểm của nghiệp vụ bảo hiểm thuộc đối tượng chịu thuế GTGT . + Tỉ lệ 2% : Được áp dụng đối với các đối tượng và các trường hợp sau: .Tỉ lệ 2% trên giá trị hàng hoá mua vào theo hàng hoá nông , lâm , thuỷ sản chưa qua chế biến . Đối với các cơ sở sản xuất sản phẩm nông, lâm , thuỷ sản chưa qua chế biến không chịu thuế GTGT, nếu cơ sở dùng các sản phẩm này tiếp tục sản xuất chế biến ra hàng hoá thuộc diện chịu thuế GTGT thì được tính khấu trừ thoe tỉ lệ 2% là giá thành sản xuất của các mặt hàng nông , lâm , thuỷ sản !!! Chú ý: +Tỉ lệ khấu trừ thuế đầu vào được áp dụng thống nhất cho cả trường hợp kinh doanh trong nước và xuất khẩu . +Trường hợp hàng hoá dịch vụ mua vào là loại được dùng chứng từ đặc thù kể cả hoá đơn mua hàng hoá dù trữ quốc gia ghi giá thanh toán đã có thuế GTGT thì cơ sở căn cứ vào giá đã có thuế và thuế suất đÓ tính ra giá chưa có thuế theo công thức: giá thanh toán Giá chưa có thuế = …………………. 1 + % thuế suất 3.2 . Phương pháp trực tiếp * Đối tượng áp dụng : Cá nhân ,tổ chức sản xuất kinh doanh ở Việt Nam không theo luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam chưa thực hiện đầy đủ về các điều kiện kế toán , hoá đơn chứng từ làm căn cứ tính thuế theo phương pháp khấu trừ thuế . Cá nhân sản xuất kinh doanh là người Việt nam Cơ sở kinh doanh mua bán vàng , bạc đá quí và ngoại tệ GTGT xác định đối với một số ngành nghề kinh doanh như sau: + Đối với hoạt động sản xuất kinh doanh bán hàng hoá là số chênh lệch giữa doanh số bán với doanh số vật tư , hàng hoá dịch vụ mua vào dùng cho sản xuất kinh doanh. + Cơ së kinh doanh thuộc đối tương nộp thuế GTGT theo phương pháp tính trực tiếp trên GTGT không được tính giá trị tài sản mua ngoài , đầu tư xây dựng hình thành tài sản cố định vào doanh số hàng hoá , dịch vụ mua ngoài để xác định GTGT. Phương pháp xác định GTGT làm căn cứ tính thuế GTGT phải nộp đối với từng cơ sở kinh doanh : Đối với cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ hoá đơn chứng từ bán hàng hoá dịch vụ , xác định được đúng doanh thu bán hàng hoá dịch vụ theo hoá đơn bán hàng hoá nhưng không có dủ hoá đơn mua hàng hoá , dịch vụ thì GTGT được xác định bằng doanh thu nhân với tỷ lệ % GTGT tính trên thuế doanh thu . Đối với cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ việc mua bán hàng hoá , dịch vụ có hoá đơn , chứng từ , ghi chép sổ sách kế toán thì GTGT được xác định vào giá mua, giá bán ghi tên chứng từ. Đối với cá nhân kinh doanh chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa đầy đủ hoá đơn mua , bán hàng hoá , dịch vụ thì cơ quan thuế căn cứ vào tình hình kinh doanh của từng hộ ấn định mức doanh thu , GTGT được xác định bằng doanh thu nhân với % GTGT tính trên doanh thu. Hiệm nay luật thuế GTGT ở nước ta cho phép sử dụng hai phương pháp tính. tuỳ theo đặc điểm hoạt ®éng sản xuất kinh doanh và trình độ hạch toán kế toán và sử dụng hoá đơn chứng từ của các doanh nghiệp ngày càng cao thi phương pháp khấu trừ sẽ chiếm ưu thế tuyệt đối trong hai phương pháp tính thuế hiện hành ở nước ta. 4.Néi dung h¹ch to¸n chi tiÕt thuÕ GTGT 4.1 Chứng từ * Hoá dơn GTGT Đối với các cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế khi bán hàng hoá , dịch vụ phải sử dụng “ Hoá đơn GTGT” mẫu O1_GTGT do bộ tài chính phát hành ( trừ trường hợp được dùng chứng từ ghi giá thanh toán là giá đã có thuế GTGT). Hoá đơn này phải đủ các yếu tố của chứng từ sau: Giá bán chưa có thuế GTGT Các khoản phụ thu và phí tính ngoai giá bán nếu có Tổng giá thanh toán Nếu cơ sở kinh doanh muốn sử dụng hoá đơn , chứng từ với mẫu qui định chung phải đăng kí với bộ tài chính và chỉ được sử dụng khi đã có văn bản cho sử dụng. Trong trường hợp cơ sở sản xuất,kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế bán hàng , dịch vụ sau đây : hàng hoá dịch vụ thuộc đoói tượng không chịu thuế GTGT , bán hàng hoá dịch vụ cho đối tượng được miễn thuế GTGT, phải sử dụng hoá đơn thuế GTGT. Hoá đơn ghi rõ là hàng hoá không chịu thuế GTGT hoặc hàng hoá bán bán cho đối tượng được miễn thuế giá trị gia tăng. Đối với cơ sở kinh doanh mau các mặt hàng là nông , lâm , thuỷ sản chưa qua chế biến của người bán không có hoá đơn theo chế độ qui định phải lập bảng kê hàng hoá mua vào ( theo mẫu số O4/GTGT). Trường hợp cơ sở kinh doanh kê khai giá mua hàng hoá trên bảng kê cao hơn giá thị trường tại thời điểm mua thì cơ quan thuế căn cứ mua , ấn định mức giá để ấn định mức giá đầu vào được khấu trừ. Sổ kế toán * Sổ theo dõi thuế GTGT : Sổ này chỉ áp dụng cho cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và ghi sổ kế toán đơn. Sổ dùng để phản ánh thuế GTGT phải nộp, đã nộp và còn phải nộp. *Sổ chi tiết thuế GTGT được hoàn lại : Sổ này được áp dụng cho các cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế thep phương pháp khấu trừ và được dùng đẻ ghi chép , phản ánh số thuế GTGT được hoàn lại , đã hoàn lại và được hoàn lại cuối kỳ kế toán. * Sổ chi tiết thuế GTGT được miễn giảm: Sổ này được áp dụng cho các cơ sở kinh doanh thuộc các ngành và các thành phần kinh tế . sổ dùng đÓ ghi chép , phản ánh số thuế GTGT được miễn giảm , dã miễn giảm và còn được miễn giảm cuối kỳ kế toán. * Về báo cáo thuê GTGT được khấu trừ , được hoàn lại , được miễn giảm thì thông tư số 100/1998/TT-BTC ngày 15/7/1998 có qui định mẫu báo cáo gồm ba mục lớn như sau: Mục I : Thuế GTGT ®­îc khấu trừ Mục II: Thuế GTGT được hoàn trả Mục III : Thuế GTGT được miễn giảm. Báo cáo: Thuế GTGT được khấu trừ , được hoàn lại. Đơn vị tính……... Chỉ tiêu Mã số số tiền Kỳ này Luỹ kế từ đầu năm Số thuế GTGT còn được khấu trừ, còn được hoàn lại đầu kỳ. Số thuế GTGT được khấu trừ được hoàn lại phát sinh số thuế GTGT đã được khấu trừ , đã được hoàn lại Trong đó: a.Số thuế GTGT đã được khấu trừ b.Số thuế GTGT đã được hoàn lại c. Số thuê GTGT không được khấu trừ 4. Số thuế GTGT còn được khấu trừ , còn được hoàn lại cuối kỳ 5. Néi dung hạch toán thuÕ GTGT 5.1 Tài khoản sử dụng Để hạch toán thuế GTGT , kế toán sử dụng hai tài khoản là TK 133 và TK 3331. * TK 133: + Nội dung : Tài khoản này chỉ áp dung cho những cơ sở kinh doanh thuộc đói tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. Tài khoản này được dùng để phản ánh thuế GTGT được khấu trừ , đã khấu trừ, còn được khấu trừ , hoàn lại ở các cơ sở kinh doanh. Tài khoản này có hai tài khoản cấp 2 là TK 1331- thuế GTGT được khấu trừ của hàng hoá dịch vụ; TK 1332 - Thuế GTGT được khấu trừ của tài s¶n cố định. KÕt cÊu : * TK 3331. + Nội dung : Tài khoản này áp dụng cho đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp. Phản ánh thuế GTGT phải nộp Nó bao gồm hai tài khoả cấp hai: .TK 33311- thuế GTGT đầu ra phản ánh thuế GTGT đầu ra; số thuế GTGT phải nộp , đã nộp ,còn phải nộp của hàng hoá , dịch vụ đã bán trong kì . TK 33312- thuế GTGT hàng nhập khẩu , phản ánh số thuế GTGT của hàng nhập khẩu phải nộp , đã nộp , và còn phải nộp. + Kết cấu: TK 3331- thuế GTGT phải nộp Số thuế GTGT đ ã đ ược khấu trừ Trong k ỳ Số thuế GTGT của h àng án b ị t rả lại, bị giảm giá. Số thuế GTGT đ ược g ảm trừ v ào số thuế GTGT đ ã nộp Số thuế GTGT đ ầu ra và số thuế GTGT h àng nhập khẩu phải nộp Dư: Phản ánh số thuế GTGT còn phải nộp 5.2. Hạch toán thuế GTGT 5.2.1 Hạch toán thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. * Hạch toán thuế GTGT + Chiết khấu thương mại: Là số tiền người bán giảm cho người muado mua hàng với số l­îng lớn Nợ TK521: Chiết khấu thương mại , số tiền giảm giá . Nợ TK 3331: thuế GTGT được giảm giá theo số tiền được giảm giá. Có TK 131, 111, 112. +Giảm giá hàng bán : Giảm giá cho người mua phát sinh khi hàng hoá giao cho người mua không đảm bảo về chất lượng, chủng loại , thời hạn… Nợ TK 532 : giảm giá hàng bán Nợ TK 131: Thuế GTGT được giảm theo số tiền được giảm giá Có TK 131, 111, 112. + Hàng bán bị trả lại: Phát sinh do hàng hoá không đảm bảo chất lượng, không sử dụng được . BT1: Phản ánh số hàng bi trả lại nhập kho. Nợ TK 155 hoặc 156 Có TK 632: Giá vốn hàng bán BT2: Phản ánh doanh thu hàng bán bị trả lại Nợ TK 531 : Hàng bán bị trả lại Nợ TK 3331: Thuế giá trị gia tăng bị trả lại Có TK 131,111,112 * Hạch toán số thuế GTGTphải nộp: + Hạch toán số thuế GTGT đầu vào: Mua vật tư hàng hoá,tài sản cố định,dịch vụ trong nước ( Nhập kho hoặc dùng ngay chi hoạt động sản xuất kinh doanh thuộc diện chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ ). Nợ TK liên quan (TK151,152,156,211,611,627,641…) Nợ TK 331,111,112… - Mua hàng bán ra ngay ( thuộc đối tượng chụj thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ ) cho người bán ( không chịu nhập kho ) Nợ TK 632: Giá mua chưa có thuế GTGT đầu vào Nợ TK 113: Thúê GTGT đầu vào được khấu trừ Có TK 111,112…:Tổng giá thanh toán. -Mua vật tư, hàng hoá dùng cho hoạy động sản xuất kinh doanh không chịu thuế GTGT hoặc dùng vào hoạt động sự nghiệp, văn hoá, phúc lợi được trang trải bàng nguồn kinh phí khác. Nợ TK liên quan ( TK 152,153,156…): Giá mua đã có thuế GTGT đầu vào. Có TK111,112,331… -Thuế GTGT của hàng nhập khẩu dùng cho hoạt ®éng sản xuất kinh doanh chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ . Nợ TK 133: thuế GTGT được khấu trừ Có TK 33312 : Thuế GTGT phải nộp Vật tư, hàng hoá , tài sản cố định nhập khẩu dùng cho hoạt ®éng sản xuất kinh doanh hàng hoá dịch vụ không chịu thuế GTGT hoặc dùng vào hoạt động sự nghiệp, chương trình , dự án…được trang trải bằng các nguồn kinh phí khác thì số thuế GTGT phải nộp của hàng nhập khẩu được tính vào giá trị hàng mua vào. Nợ TK151, 152, 156, 211…. Có TK 33312 Vật tư , hàng hoá mua về dùng đồng thời cho sản xuất kinh doanh hàng hoá , dịch vụ chịu và không chịu thuế GTGT nhưng không tách riêng được. Nợ TK liên quan ( TK 152, 153, 165 …) : Giá mua chưa có thuế GTGT Nợ TK 133: thuế GTGT đầu vào được khấu trừ và không được khấu trừ Có TK 111,112,…: Tổng giá thanh toán + Hạch toán thuế GTGT đầu ra : Phản ánh thuế GTGT phải nộp khi tiêu thụ sản phẩm hàng hoá thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. Nợ TK111,112,113: Tổng giá thanh toán Có TK 3331 : Thuế GTGT phải nộp Có TK 511,512 : Doanh thu bán hàng ( chưa có thuế GTGT) Khi bán hàng hoá , dịch vụ không thuộc đối tương chịu thuế GTGT hoặc chịu thuế theo phương pháp trực tiếp , kế toán ghi: Nợ TK 111, 112 , 131… Có TK 511 - đối với trường hợp bán hàng theo phương thức trả góp ( hàng hoá thuộc đoói tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ), kế toán xác định doanh thu bán hàng là giá bán trả một lần chưa có thuế GTGT và kế toán ghi: Nợ TK111, 112,131… Có TK 3331- thuế GTGT phải nộp Có TK 511 – Doanh thu bán hàng (Gía bán trả một lần) Có TK 711-Thu nhập hoạt động tài chính Hạch toán thuế GTGT đươc khấu trừ, thuế GTGT phải nộp, đã nộp và thuế GTGT đầu vào không được khấu trù. -Sau khi xác định được số thuế GTGT được khấu trừ, số thuế GTGT phải nộp trong kì ghi: Nợ TK 331 Có TK 133 -trường hợp thuế GTGT vừa phân bổ cho đối tượng chịu thuế GTGTvừa phân bổ cho đối tượng không chịu thuế GTGT, cuối kì xác định thuế GTGT được khấu trừ và không được khấu trừ trên cơ sở phân bổ theo tỷ lệ doanh thu, rồi ghi: + Số thuế GTGT đầu vào được khầu trừ trong kì Nợ TK 331: Thuế GTGT phải nộp Có TK 133: Thuế GTGT được khấu trừ + Số thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ trong kì Nợ TK 632: Nếu tính vào giá vốn hàng bán trong kì Nợ TK 142: Nếu tính vào giá vốn hàng bán trong kì Có TK 133: Thuế GTGT được khấu trừ +Khi tính thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ vào giá vốn hàng bán của kì kế toán sau, ghi: Nợ TK 632-Giá vốn hàng bán Có TK 142-Chi phí trả trước -Khi nộp thuế GTGT vào ngân sách nhà nước: Nợ TK 3331 Có TK 111,112… *Hạch toán hoàn thuế GTGT. Khi hoàn lại thuế GTGT (số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ của 3 tháng liên tục lớn hơn số thuế GTGT đầu ra các tháng tương ứng , thuế GTGT của tài sản cố định khấu trừ 3 tháng liên tục chưa hết…) Nợ TK liên quan 111,112: Số đã nhận Có TK 133 : Số đàu vào được hoàn lại Có tài khoản 3331 : Số nộp thừa được hoàn lại. *Hạch toán miễn giảm thuế GTGT. Khi các cơ sở bị lç do mức thuÕ GTGT phải nộp của các hoạt động kinh doanh lớn hơn mức thuế doanh thu trước đây: Nợ TK 3331: Trừ vào số phải nộp Nợ TK 111,112: Số được giảm đã nhận Có TK 711: Số thuế GTGT được giảm trừ 5.2.2 Hạch toán thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp -Mua hàng hoá, dịch vụ về nhập kho hoặc dùng ngay vào sản xuất kinh doanh: Nợ TK liên quan (Tk 152, 156,627, 641,…) Có TK111, 112, 331. -Phản ánh số thuế GTGT và giá trị hàng hoá nhập khẩu: Nợ TK 152, 153, 156, 211: Giá thực tế nhập khẩu Có TK 3333 :Thuế nhập khẩu Có TK 33312: Thuế GTGT của hàng nhập khẩu phải nộp Có TK111, 112: Giá mua và chi phí thu mua. -Khi mua bán hàng hoá, dịch vụ hoặc khi phát sinh các khoản thu nhập hoạt động tài chính và các khoản thu nhập bất thường đối với cơ sở kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và cơ sở kinh doanh không nộp thuế GTGT thì phản ánh các loại thu nhập đó là tổng thu nhập (tổng giá thanh toán bao gồm cả thuế GTGT): Nợ TK 111, 112 : Tổng số tiền phải thu của người mua Có TK 511, 512: doanh thu bán hàng Có TK515: Thu nhập hoạt đọng tài chính Có TK 711 : Thu nhập hoạt động bát thường. Cuối kỳ , kế toán tính và xác định thuế GTGT phải nộp: + Đối với hoạt đọng sản xuất kinh doanh : Nợ TK 642 (6425) _ chi phí quản lí doanh nghiệp Có TK 3331 - thuế GTGT cần phải nộp Khi nộp thuế GTGT vào ngân sách nhà nước Nợ TK 3331 Có TK 111, 112… Khi được giảm trừ thuế GTGT : Nợ TK 3331 : Trừ vào số phải nộp trong kỳ Nợ TK 111, 112: Nhận số giảm trừ bằng tiền Trong trường hợp hàng hoá dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp thì doanh thu bán hàng còn bao gồm cả thuế tiêu thụ đặc biệt , thuế xuất khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp. Phản ánh doanh thu theo tæng giá trị thanh toán: Nợ TK 111, 112 ,331 : Có TK 511: Phản ánh thuế tiêu thụ đặc biệt : Nợ TK 511: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Có TK 333 ( 3332, 3333,3334): Thuế tiêu thụ dặc biệt , thuế nhập khẩu, thuÕ thu nhập doanh nghiệp phải nộp . Ch­¬ng II Thùc tr¹ng h¹ch to¸n thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc ViÖc thay ®æi ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®· tr¸nh ®­îc sù chång chÐo , buéc c¸c chñ thÒ ph¶i lµm quen víi c¸c ho¸ ®¬n chøng tõ míi. ThuÕ GTGT ®­îc tÝnh theo 2 ph­¬ng ph¸p : ph­¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp .hÇu hÕt c¸c c¬ së kinh doanh ph¶i ¸p dông phu¬ng ph¸p khÊu trõ lµ hÇu hÕt vµ ph¶i ®¸p øng quy ®Þnh vÒ sæ s¸ch kÕ to¸n , h¹ch to¸n sè thuÕ ®Çu ra vµ sè thuÕ ®Çu vµo .Víi ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ GTGT ®· thÓ hiÖn râ b¶n chÊt thuÕ gi¸n thu .Chñ thÓ kinh doanh chØ lµ ng­êi thu thuÕ hé nhµ n­íc .Thãi quen vÒ thuÕ chång thuÕ sÏ kh«ng cßn lÝ do tån t¹i .Thay vµo ®ã lµ mét t­ duy míi chñ ®éng , tù hoµn thiÖn ®­îc thÓ hiÖn ë mét phÇn rÊt quan träng lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ. ViÖc bæ sung thªm TK 1331 ( ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ) vµ söa ®æi TK3331 tõ thuÕ doanh thu sang thuÕ GTGT ph¶i nép ®· gióp c¸c doanh nghiÖp dÔ dµng h¬n trong viÖc theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n víi c¸c c¬ quan nhµ n­íc còng nh­ ®¸p øng tho¶ ®¸ng nhu cÇu cña ng­êi sö dông th«ng tin kÕ to¸n , chÊn chØnh c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n . Cã thÓ thÊy , viÖc kª khai thuÕ GTGT , khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ph¶i cã ho¸ ®¬n , chøng tõ ®· thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp , ng­êi kinh doanh chó träng tæ chøc tèt h¬n c«ng t¸c më sæ s¸ch kÕ to¸n , ghi chÐp , qu¶n lÝ vµ sö dông tèt h¬n ho¸ ®¬n chøng tõ. Theo cuéc ®iÒu tra n¨m 1999 sè l­îng ho¸ ®¬n sö dông t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1998 vµ ®iÒu ®ã thÓ hiÖn mét b­íc tiÕn míi trong c«ng t¸c sö dông ho¸ ®¬n vµ qu¶n lÝ cña doanh nghiÖp . ViÖc thùc hiÖn thuÕ GTGT víi ba thuÕ suÊt 0%, 5% , 10% .Ýt h¬n so víi 11 møc thuÕ suÊt doanh thu tr­íc ®©y (tõ 0,5% ®Õn 30% )còng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh , thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh , tÝnh to¸n gi¸ thµnh gi¸ b¸n phï hîp víi thÞ tr­êng vµ nép ®­îc thuÕ ,v× thÕ hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ cao . NhiÒu c¸c doanh nghiÖp thuéc nh÷ng ngµnh nh­ c¬ khÝ , dÖt may , gia dµy , mÝa ®­êng tr­íc khi thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT , s¶n xuÊt kinh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨n , kinh doanh kh«ng cã hiÖu qña .Nh­ng sau khi thùc hiÖn s¾c thuÕ nµy ®a sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®· c¶i thiÖn t×nh h×nh vµ nép ®ñ thuÕ theo quy ®Þnh . Cho ®Õn nay , c¸c doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n , ho¸ ®¬n chøng tõ theo chÕ ®é nhµ n­íc .ViÖc quyÕt to¸n thuÕ ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng cã nhiÒu tiÕn bé so víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y .Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¬ quan thuÕ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ n­íc kiÓm tra , gi¸m s¸t ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµm cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc lµnh m¹nh , chèng viÖc thÊt thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc .§iÕu ®ã phÇn nµo lµm gi¶m tiªu cùc trong x· héi , gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ . §èi víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®­îc h¹ch to¸n riªng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh , kh«ng ph¶i khÊu hao tµi s¶n sau nµy mµ ®­îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸ thµnh cña nã gi¶m .(kho¶ng 10%).MÆt kh¸c khi nhËp khÈu thiÕt bÞ , m¸y mãc , ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng ,lo¹i trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc ®Ó ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n th× kh«ng chÞu thuÕ GTGT .§èi víi c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ b»ng vèn ODA kh«ng hoµn l¹i th× kh«ng chÞu thuÕ GTGT , nÕu kh«ng thuéc vèn ODA vay th× ®­îc hoµn thuÕ GTGT trong 3 ngµy kÓ tõ ngµy nép tê khai .ChÝnh ®iÒu ®ã ®· gãp phÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ , thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh doanh . Bªn c¹nh ®ã , ®èi víi c¸c c¬ quan thuÕ , c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc ®¨ng kÝ m· sè thuÕ vµ viÖc lËp tê khai thuÕ ®· gãp phÇn gióp c¬ quan thuÕ n¾m ®­îc ®èi t­îng nép thuÕ vµ qu¶n lÝ tèt h¬n Nãi chung viÖc n­íc ta thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT vµ c¸c ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ GTGT trong bèi c¶nh kinh tÕ ®Êt n­íc ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiªn tai lò lôt vµ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc nh­ng t×nh h×nh gi¸ c¶ thÞ tr­êng kh«ng cã biÕn ®éng lín ,vÉn ®¶m b¶o sè thu ng©n s¸ch nhµ n­íc theo yªu cÇu ®Æt ra .Kh«ng nh÷ng thÕ cßn gãp phÇn khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu , thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n kinh doanh , t¨ng c­êng qu¶n lÝ ...lµ mét thµnh c«ng rÊt lín , ®­îc c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ®¸nh gi¸ cao . Nh÷ng ®iÒu ®ã phÇn nµo t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó VN héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. II. Nh÷ng tån t¹i - Sù ph©n chia ®èi t­îng chÞu thuÕ vµ ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ g©y hiÖn t­îng ph©n ®o¹n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. XÐt tr­êng hîp c¸c ngµnh sö dông nguyªn liÖu kh«ng chÞu thuÕ GTGT ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm chÞu thuÕ GTGT .VD nh­ ngµnh s¶n xuÊt bét canh tõ nguyªn liÖu muèi lµ ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ GTGT , do vËy kh«ng ph¸t sinh thuÕ GTGT ®Çu vµo khi mua nguyªn liÖu .Trong khi ®ã s¶n phÈm t¹o ra l¹i thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT , nªn khi b¸n thµnh phÈm doanh nghiÖp ph¶i nép cho nhµ n­íc sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t sinh kh«ng ®­îc khÊu trõ ®Çu vµo t­¬ng øng tÝnh trªn nguyªn gi¸ vËt liÖu mua vµo .Do vËy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ b¸n , doanh thu cña doanh nghiÖp .VÝ dô kh¸c nh­ ngµnh in b¸o chÝ , s¸ch gi¸o khoa khi b¸n hµng kh«ng ph¸t sinh thuÕ nh­ng khi mua nguyªn liÖu s¶n xuÊt nh­ giÊy , ®iÖn ,...l¹i ph¶i chÞu 10% thuÕ GTGT ®Çu vµo .Do kh«ng cã thuÕ ®Çu vµo ®Ó khÊu trõ nªn sè thuÕ GTGT ph¶i tr¶ tr­íc ®ã sÏ tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm , g©y khã kh¨n cho viÖc tiªu thô . Thø hai: ViÖc sö dông ho¸ ®¬n n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò . Víi hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®· nªu lµ hai lo¹i ho¸ ®¬n : Ho¸ ®¬n GTGT (cã sù t¸ch biÖt thuÕ GTGT ) vµ ho¸ ®¬n b¸n hµng th«ng th­êng ( gép c¶ thuÕ GTGT vµo tæng gi¸ thanh to¸n ) LuËt thuÕ quy ®Þnh r»ng “tr­êng hîp nh÷ng c¬ së kinh doanh mua vËt t­ hµng ho¸ kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ , hoÆc cã ho¸ ®¬n chøng tõ nh­ng kh«ng ph¶i lµ ho¸ ®¬n chøng tõ thuÕ GTGT hoÆc ho¸ ®¬n ch­ng tõ thuÕ GTGT nh­ng kh«ng ghi riªng sè thuÕ GTGT ngoµi gi¸ b¸n th× kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo ( trõ mét vµi tr­êng hîp cã quy ®Þnh riªng) Tuy nhiªn trong nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i c¸c khu vùc kinh doanh nép thuÕ theo tõng ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng riªng biÖt víi nhau mµ cã quan hÖ mua b¸n trao ®æi .Cho nªn nÕu doanh gnhiÖp nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ mµ cã quan hÖ mua b¸n trao ®æi víi nhãm ®èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× sÏ kh«ng ®­îc khÊu trõ phÇn thuÕ GTGT ®Çu vµo mÆc dï hä ®· ph¶i tr¶ thuÕ GTGT cho sè hµng mua ®ã .Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay , khu vùc kinh doanh sö dông ho¸ ®¬n th«ng th­êng kh«ng ghi riªng thuÕ GTGT vÉn cßn chiÕm tØ träng lín nªn ®©y còng chÝnh lµ mét v­íng m¾c kh«ng nhá. Khi chóng ta ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× ho¸ ®¬n chøng tõ ®­îc coi lµ quan träng nhÊt vµ c¬ chÕ khÊu trõ lµ ®iÓm cèt lâi quyÕt ®Þnh tÝnh hiÖn ®¹i vµ trung lËp cña thuÕ GTGT .Do vËy trong tr­êng hîp c¬ së s¶n xuÊt , chÕ biÕn mua nguyªn vËt liÖu lµ n«ng , l©m , thuû s¶n ch­a qua chÕ biÕn cña ng­êi s¶n xuÊt b¸n ra kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ vµ mét sè tr­êng hîp kh¸c nh­ s¾t thÐp , phÕ liÖu , sÏ ®­îc tÝnh khÊu trõ phÇn thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ quy ®Þnh trªn trÞ gi¸ hµng mua vµo , suy ra sÏ kh«ng ph¶n øng ®óng b¶n chÊt cña thuÕ GTGT bëi v× sè thuÕ ®­îc khÊu trõ ®Çu vµo ®­îc x¸c ®Þnh trªn sè thuÕ GTGT thùc tÕ ph¸t sinh khi mua hµng mµ nÕu khÊu trõ theo tû lÖ quy ®Þnh nh­ trªn sÏ ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c sè thùc tÕ ®­îc . Ngoµi ra vÉn cßn nhiÒu tr­êng hîp thùc hiÖn ch­a tèt viÖc qu¶n lÝ , sö dông ho¸ ®¬n chøng tõ ch­a thÓ hiÖn tèt .VD b¸n hµng kh«ng xuÊt ho¸ ®¬n chøng tõ , in vµ sö dông ho¸ ®¬n gi¶ , mua ®i , b¸n l¹i ho¸ ®¬n , viÕt kh«ng ®óng doanh sè trªn ho¸ ®¬n Trong tr­êng hîp kh«ng cã ho¸ ®¬n GTGT , viÖc cho khÊu trõ ®Çu vµo theo mét tû lÖ Ên ®Þnh xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ cña VN vµ nh»m khuyÕn khÝch còng nh­ ®¶m b¶o c«ng b»ng ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng , l©m , thuû s¶n , phÕ liÖu do gÇn 80% d©n sè VN s¶n xuÊt ra. ChÝnh ®©y còng lµ viÖc ph¸t sinh ra nh÷ng m©u thuÉn hoÆc lîi dông s¬ hë ®Ó chiÕm ®o¹t trèn tr¸nh thuÕ , g©y thÊt thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Thø ba ,viÖc tÝnh to¸n thuÕ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n , lóng tóng . Trong hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ chØ cã ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thÓ hiÖn sù trung lËp kinh tÕ cña thuÕ GTGT .§èi víi c¸ch tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp , thêi ®iÓm ban ®Çu ®­îc coi lµ phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ , víi c¸c c¬ së kinh doanh nhá vµ c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ ch­a cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ ®Çy ®ñ ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ.C¸c ®èi t­îng nµy vÉn ph¶i ghi sæ s¸ch ®Çy ®ñ th× míi x¸c ®Þnh ®­îc doanh sè b¸n hµng vµ gi¸ vèn ®Çu vµo ®Ó tÝnh GTGT lµm c¨n cø tÝnh thuÕ. Nh­ vËy nÕu thùc hiÖn ®­îc vµ chÊp nhËn tè chÕ ®é ghi sæ th× hä ®· cã ®ñ c¨n cø nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ .Cßn trong tr­ên