Đề án Giải pháp để giải quyết những khó khăn đối với các Doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế thị trường ở VN hiện nay

nghiÖp võa vµ nhá trong c¶ níc lªn gÇn 2000 doanh nghiÖp víi sè vèn ®¨ng ký gÇn 400000 tû ®ång trong ®ã:lo¹i h×nh c«ng ty tr¸ch nhiªm h÷u h¹n chiÕm tû träng lín nhÊt kho¶ng 55,4%,c«ng ty cæ phÇn chiÕm 12,5%,c¸c lo¹i h×nh kh¸c nh c«ng ty hîp doanh,doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 1 thµnh viªn chiÕm tû lÖ nhá kho¶ng 0,3%,c¸c doanh nghiÖp t nh©n chiÕm 31,8% cßn l¹i. B¶ng 1:C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t n¨m 2002-2005 N¨m tiªu chÝ 2002 2003 2004 2005 Tæng sè doanh nghiÖp Doanh nghiÖp võa vµ nhá DN FPI TËp thÓ DN vµ c«ng ty t nh©n C¸ thÓ +T¨ng thu nhËp cho ®êi sèng nh©n d©n: Theo bé tµi chÝnh,n¨m 2003 sè thu t Doanh nghiÖp nh©n doanh chiÕm kho¶ng 15% tæng sè thu ng©n s¸ch,t¨ng 29,5% so víi cïng kú c¸c n¨m tríc.N¨m 2004,thu tõ khu vùc kinh tÕ t nh©n ®¹t kho¶ng 13100 tû ®ång so víi ng©n s¸ch trung ¬ng th× ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ t nh©n ( chñ yÕu lµ c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá) trong nguån thu cña ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng lín h¬n rÊt nhiÒu. §iÓn h×nh nh TP.HCM kinh tÕ t nh©n ®ãng gãp trong tæng sè thu ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng kho¶ng 15%,tiÒn giang 24%,®ång th¸p 16%,gia lai 22%,Ninh B×nh 19%,thai nguyªn 17%. + T¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng: Lùc lîng lao ®éng trong c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm t¬Ý 25-26% lùc lîng lao ®éng x· héi,v× vËy c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn phÇn lín sè lîng míi hµng n¨m vµ sè lîng d thõa do x¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ níc hay c¶i c¸ch hµnh chÝnh,gãp phÇn chñ yÕu trong t¹o viÖc lµm,t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng,®ãng gãp cho t¨ng trëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh x· héi.(xem b¶ng 2) B¶NG 2:Sè lao ®éng ®ang lµm viÖc trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. N¨m Tiªu ChÝ 2002 2003 2004 2005 Lao ®éng(ngêi) DN nhµ níc TËp thÓ DN cã vèn níc ngoµi DN vµ c«ng ty t nh©n C¸ thÓ Nguån:B¸o c¸o cña tæng côc thèng kª. +Lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng: Sè lîng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¸ lín l¹i thêng xuyªn t¨ng lªn,nªn ®· lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh gi¶m bít møc ®é rñi ro cho c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi t¨ng sè lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña ngêi tiªu dïng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ ®èi víi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.Ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm cho viÖc ph©n bè doanh nghiÖp hîp lý vÒ mÆt l·nh thæ c¶ níc ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ,miÒn nói vµ ®ång b»ng gi¶m søc Ðp vÒ d©n sè ®èi víi c¸c thµnh phè lín. Ch¬ngII:nh÷ng víng m¾c gÆp ph¶i ®èi víi c¸c Doanh nghiÑp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay I. Khã kh¨n vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch 1.§Êt ®ai vµ qu¶n lý. Khu©n khæ ph¸p lý cña qu¶n lý ®Êt ®ai ®îc x©y dùng trªn c¬ së luËt ®Êt ®ai n¨m 1993,söa ®æi n¨m 1998,2001 vµ luËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ,quyÒn sö dông ®Êt ®îc thùc hiÖn th«ng qua thuª cña nhµ níc vµ qua giao dÞch mua b¸n. Con ®êng thuª ®Êt cña nhµ níc rÊt dµi vµ tèn kÐm. Thñ tôc cÊp quyÕn sö dông ®Êt b×nh qu©n ë HN lµ 325 ngµy, thµnh phè HCM 418 ngµy, §µ n½ng 309 ngµy,B×nh d¬ng 64 ngµy, HuÕ 82 ngµy. Chuyªn m«n ho¸ sö dông ®Êt còng lµm t¨ng chi phÝ vµ thêi gian ®Ó chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt. C¸c chi phÝ gi¶i to¶ ®Òn bï, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®ang lµ ng¸nh nÆng chi phÝ ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ë VN hiÖn nay. VÊn ®Ò gi¶i to¶ ,®Òn bï kh«ng hîp lý, di rêi d©n c kh«ng ®óng tiÕn ®é hay thùc hiÖn kh«ng nghiªm lµm ®×nh trÖ tiÕn tr×nh ®Çu t vµ c¶n trë ho¹t ®éng cña DN. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ph¶i vît qua nh÷ng trë ng¹i nh: quy ho¹ch ®Êt ®ai cha æn ®Þnh;thêi gian chê ®îi nhËn ®Êt trong c¸c khu c«ng nhiÖp qu¸ l©u;®èi sö kh«ng c«ng b»ng trong viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt do chÝnh s¸ch u ®·i tiÒn thuª ®Êt ®îc ¸p dông chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vµ doanh nghiÖp FDI . 2. ThuÕ vµ qu¶n lý thuÕ: C¬ chÕ chÝnh s¸ch thuÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc theo híng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong níc vµ xuÊt khÈu. Tiªu biÓu nh luËt thuÕ VAT ®îc söa ®æi,bá møc thuÕ suÊt 20%,më réng ¸p dông thuÕ 0% ®Ó khÊu trõ vµ hoµn thuÕ ®Çu vµo cho hµng ho¸ xuÊt khÈu, söa ®æi ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao, miÔn gi¶m thuÕ sö dông thuÕ n«ng nghiÖp, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, hå s¬ thuÕ, c¶i tiÕn c«ng t¸c thanh tra. Tuy nhiªn, viÖc söa ®æi, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch thuÕ thay ®æi qu¸ nhanh ®· g©y lóng tóng trong viÖc quyÕt ®Þnh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Quy tr×nh qu¶n lý vµ gi¸m s¸t vÉn cßn phiÒn hµ, chång chÐo gi÷a c¸c c¬ quan thuÕ vµ h¶i quan trong ®¨ng ký vµ cÊphêng m· sè thuÕ cha thèng nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh m· sè hµng ho¸ , thuÕ suÊt hoÆc gi¸ trÞ tÝnh thuÕ, cìng chÕ vµ lµm thñ tôc h¶i quan thiÕu chÝnh x¸c. HÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh vÉn cßn tËp chung qu¸ nhiÒu vµo c¸c biÖn ph¸p thu thuÕ vµ xö ph¹t, cha chó träng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh møc thuÕ, ®èi tîng chÞu thuÕ. Trong khi ®ã diÖn thuÕ vÉn cha ®îc më réng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ tho¶ ®¸ng, c¸c kho¶n thÊt thu thuÕ vÉn cßn rÊt lín, viÖc chèn thuÕ trong khu vùc t nh©n ®ang trë thµnh hiÖn tîng kh¸ phæ biÕn. Trong chÕ ®é thuÕ hiÖn hµnh cßn qu¸ nhiÒu lo¹i thuÕ suÊt víi møc thuÕ cao, c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ qu¸ phøc t¹p, chång chÐo, qu¸ nhiÒu trêng hîp miÔn trõ thuÕ vµ cha ®¶m b¶o sù c«ng b»ng. VÒ nguyªn t¾c thuÕ VAT chØ ®¹t hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng khi ¸p dông mét lo¹i thuÕ suÊt duy nhÊt vµ cã Ýt trîng hîp miÔn trõ. Nhng thuÕ VAT ¸p dông t¹i VN l¹i cã tíi 4 lo¹i thuÕ suÊt vµ trªn 20 trêng hîp miÔn trõ. Dï ®· cã tiÕn bé so víi thuÕ doanh thu gåm 11 lo¹i thuÕ suÊt , nhng víi 4 lo¹i thuÕ suÊt vµ nhiÒu trêng hîp ®îc miÔn trõ, viÖc thu thuÕ VAT vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n cho c¶ ngêi nép thuÕ lÉn c¬ quan thuÕ vµ khi thñ tôc phøc t¹p h¬n, kh¶ n¨ng chèn thuÕ còng t¨ng lªn t¬ng tù nh trêng hîp thuÕ lîi tøc, c¸c lo¹i thuÕ suÊt kh¸c nhau còng ®îc ¸p dông ph©n biÖt gi÷a c¸c ho¹t ®éng kinh doanh( thuÕ suÊt 45% cho th¬ng m¹i, 35% cho ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ 25% cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng). Ngoµi ra cßn cã sù ph©n biÖt ®èi xö vÒ thuÕ ,lîi tøc gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng kh¸c nhau trong cïng 1 lÜnh vùc. B»ng chøng lµ c¸c doanh nghiÖp trong níc chÞu suÊt thuÕ lîi tøc tõ 25-45%, trong khi c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI chØ ph¶i tr¶ møc thuÕ suÊt 10-25% v× vËy, sù c¶m nhËn bÞ ®èi xö kh«ng c«ng b»ng chÝnh lµ ®éng c¬ m¹nh mÏ trong hµnh vi lËu thuÕ hoÆc trèn thuÕ cña mét sè doanh nghiÖp. chÝnh s¸ch thuÕ VAT cha cho phÐp c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp cung cÊp c¸c dÞch vô cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®îc hëng thuÕ suÊt 0% ,mµ ph¶i chÞu thuÕ 10%. §èi vãi thuÕ ®¸nh vµo hµng ho¸ XNK ,c¸c côc h¶i quan dÞa ph¬ng lóng tóng khi ®Þnh gi¸ va ap gi¸ tinh thuÕ nhËp khÈu, gi¸ ¸p cßn cao vµ b¶ng gi¸ tèi thiÓu cha phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. DN chËm nép thuÕ th× bÞ ph¹t trong khi ®ã c¸c c¬ quan thuÕ chËm trÔ trong viÖc xÐt hoµn thuÕ th× kh«ng chÞu bÊt cø mét tr¸ch nhiÖm g× vÒ thiÖt h¹i g©y cho doanh nghiÖp. 3. H¶i quan vµ xuÊt khÈu: VÒ thñ tôc h¶i quan, nh×n chung ®Þa ®iÓm vµ ph¬ng tiÖn vËt chÊt phôc vô c«ng t¸c kiÓm ho¸ cña mét sè cöa khÈu cßn bÊt hîp lý. Do c¸c yÕu tè kü thuËt ph¸t sinh vµ mét sè nguyªn nh©n kh¸c, tõng xÈy ra c¸c viÖc cìng chÕ nhÇm c¸c doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô. Bªn c¹nh ®ã lµ c¸c tån t¹i nh: quy ®Þnh, ghÐp container, thêi gian vµ chi phÝ lu kho, bèc xÕp t¹i c¶ng. ViÖc x¸c ®Þnh chñng lo¹i hµng ho¸ s¶n phÈm cña mét sè mÆt hµng cha râ rµng, dÉn ®Õn thiÖt h¹i cho doanh nghiÖp, nhÊt lµ trong c¸c trêng hîp c¸n bé h¶i quan cã nghiÖp vô h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã, t×nh tr¹ng thÕu ®ång bé vÒ quy ®Þnh tû lÖ kiÓm ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña c¸c chi côc h¶i quan cöa khÈu vÉn cßn tån t¹i. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn n¹n nhòng nhiÔu, trung chi vµ tho¶ thuËn ngÇm gi÷a nh©n viªn h¶i quan vµ doanh nghiÖp mét mÆt ®Ó gi¶i phãng hµng nhanh, mÆt kh¸c doanh nghiÖp t×m c¸ch nÐ tr¸nh tû xuÊt thuÕ nhËp khÈu cao, lµm gi¶m nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, ngoµi ra t×nh tr¹ng cìng chÕ nhÇm tranh chÊp trong kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh, ¸p gi¸ tèi thiÓu ®Ó tÝnh thuÕ mét sè c¸c mÆt hµng cßn bÊt hîp lý; ¸p m· sè thuÕ kh«ng chÝnh x¸c, cha thèng nhÊt víi hÖ thèng cña nhµ níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 4. TÝnh thiÕu minh b¹ch cña m«i trëng thÓ chÕ: TÝnh thiÕu minh b¹ch cña thÓ chÕ Èn chøa trong rÊt nhiÒu khã kh¨n, tõ tµi chÝnh, ®Êt ®ai ®Õn xuÊt nhËp khÈu vµ quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp t nh©n vµ nhµ níc. Chóng ta sö dông thuËt ng÷ vÒ tÝnh minh b¹ch cña thÓ chÕ ®Ó bµn ®Õn mét hiÖn tîng mµ trong khi pháng vÉn trùc tiÕp, c¸c doanh nghiÖp ®· phµn nµn vÒ viÖc hä bÞ ®èi sö thiÕu c«ng b»ng, nh÷ng ®iÒu khã hiÓu, hay khiÕn hä lóng tóng trong quan hÖ xö lý c«ng viÖc víi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn. Minh b¹ch theo c¸c nhµ t vÊn kinh doanh ®ã lµ t×nh tr¹ng râ rµng, chÝnh x¸c, chÝnh thøc, c¸c hµnh ®éng ®îc chÊp nhËn mét c¸ch dÔ dµng vµ phæ biÕn. Theo tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO) b¶o ®¶m minh b¹ch trong c¸c tho¶ thuËn th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung bao gåm ba yªu cÇu c¬ b¶n: 1, C«ng khai c¸c th«ng tin vÒ luËt ph¸p, thÓ chÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch liªn quan; 2, Th«ng b¸o cho c¸c bªn liªn quan vÒ luËt ph¸p thÓ chÕ vµ nh÷ng thay ®æi ®èi víi hä; 3, B¶o ®¶m luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ®îc qu¶n lý thèng nhÊt, theo c¸ch thøc c«ng b»ng hîp lý. Theo nghi¨ ®ã, thiÕu minh b¹ch chÝnh lµ nguån gèc s©u xa cua rÊt nhiÒu khã kh¨n cña doanh nghiÖp trong c¸c quan hÖ vãi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn ,víi ®èi t¸c vµ ngêi lao ®éng TÝnh thiÕu minh b¹ch cña m«i trêng thÓ chÕ ®îc c¸c doang nghiÖp c¶m nhËn trong hang lo¹t c¸c trë ng¹i ,nh mÊt thßi gian vµ chi phÝ ®Î gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò víi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn ;c¸c khã kh¨n n¶y sinh trong c¸c chÝnh s¸ch ,luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ë trung ¬ng lÉn ®Þa ph¬ng ;sù bÊt b×nh ®¶ng trong canh tranh víi c¸c DNNN; khã tiÕp cËn th«ng tin vÒ luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ;c¸ch gi¶i quyÕt cña c¸c co quan c«ng quyÒn thiÕu nhÊt qu¸n va cha häp lý. TÝnh thiÕu minh b¹ch cßn thÓ hiÖn ë chç c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p ban hµnh qu¸ nhiÒu vµ nhanh , dÕn møc c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ n¾m b¾t vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi .c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p vcã nh÷ng kho¶ng trèng lín cho sù gi¶i thÝch vµ tù ®inh liÖu ,®ßi hái ph¶i xin híng dÉn cô thÓ vµ quy ®Þnh t¨ng thªm ë c¸c cÊp g©y mÊt thêi gian vµ thiÕu nhÊt qu¸n .vidô luËt thuÕ thu nhËp c«ng ty ®uoc vËn dông thµnh m«t d¶i rÊt réng c¸c khuyÕn khÝch ë tõng ®Þa ph¬ng .tr¸ch nhiÖm vÒ chi phÝ vµ chÕ ®é cho viÖc gi¶i to¶ ®Òn bï kh«ng thèng nhÊt còng g©y khã kh¨n cho viÖc tiÕp c©c ®¸t ®ai cña c¸c doanh nghiÖp .NhÊn m¹nh u tiªn vãi mét sè ®èi tîng ,ngµnh hµng trong trõng mùc nhÊt ®Þnh cã thÓ g©y thiªt h¹i cho c¸c ®èi tîng kh¸c .§«i xö c«ng b»ng lµ mét yªu cÇu cña tÝnh minh b¹ch ,do ®ã khi nhÊn m¹nh c¸c u tiªn cÇn ph©n tÝch mèi t¬ng quan gi÷a c¸c ®èi tîng .NhÊn m¹nh thu hót ®Çt t níc ngoµi ,c¸c dù ¸n ®Çu t lín ,®µu t c¬ së h¹ tÇng Ýt nhiÒu cã ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn khu vùc t nh©n .cã lÏ tõ nguyªn nh©n nµy c¸c DNVVN t nh©n lu«n c¶m thÊy kh«ng c«ng b»ng trong quan hÖ vãi c¸c DNNN . Sù thiÕu minh b¹ch kh«ng chØ tån t¹i trong c¸c c¬ quan c«ng quyÒn mµ cßn chÝnh ë c¸c doanh nghiÖp .C¸c biÓu hiÖn cña nã lµ :rÊt Ýt c¸c giao dÞch cua cac doanh nghiÖp viõa vµ nhá thùc hiÖn qua gÖ thèng ng©n hµng ;hä Ýt quan t©mdÕn viªc kÝ häp ®ång lao ®éng vµ tæ chc c«ng ®oµn ,kh«ng thùc hiªn ngiªm tóc c¸c chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ vµ sæ s¸ch kÕ to¸n ;kª khai kh«ng ®óng thu nhËp ,tµi s¶n .Nguyªn nh©n cña t×nh tr©ng nµy cã nguån g«c tõ tÝnh thiÕu minh b¹ch cña thÓ chÕ .HÖ thèng ph¸p luËt thiÕu râ rµng ,cïng víi c¬ chÕ vËn hµnh kh«ng hîp lý lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh kh«ng minh b¹ch ph¸t sinh trong tõng doanh nghiÖp .Nhng dï xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n nµo ,tÝnh kh«ng minh b¹ch trong c¸c doang nghiÖp , ®Õn lît nã l¹i lµm n¶y sinh c¸c khóc m¾c k×m h·m sù ph¸t triÓn cña chÝnh c¸c doanh nghiÖp ®ã vµ g©y lóng tóng cho c¸c c¬ quan c«ng quúen .®ã la sù thiÕu tin tëng cña c¸c nhµ cÊp vèn khi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t×m kiÕm nguån tµi trî ,sù thiÕu tin tëng cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn khi cÊp phÐp ,xö lý c¸c vÊn ®Ò luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ph¸t sinh .T©m lý kh«ng tin tëng ®ang lµm t¨ng c¸c cuéc kiÓm tra ,kÐo dµi thêi gian xö lý c«ng viÖc. 5.Thêi gian xö lý c¸c vÊn ®Ò luËt ph¸p vµ thÓ chÕ : Thêi gian c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ë ViÖt Nam dµnh cho vÊn dÒ luËt ph¸p vµ thÓ chÕ kho¶ng 12% tæng thßi gian lam viªc cua hä (28ngµy/n¨m) .Con sè nµy t¬ng ®¬ng víi c¸c vïng ®ang ph¸t triÓn nhng l¹i qu¸ cao so víic¸c níc c«ng nghiÖp míi nh Trung Quèc vµ §«ng ¸ .Thêi gian gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thÓ chÕ cña c¸c nhµ qu¶n trÞ rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c h×nh thøc së h÷u vµ quy m« cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp nhµ níc b×nh qu©n mÊt 21 ngµy cßn c¸c doanh nghiÖp t nh©n mÊt 30 ngµy. thêi gian gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thÓ chÕ kÐo dµi lµm mÊt ®i c¬ héi kinh doanh, lµm t¨ng phÝ tæn c¬ héi cña thêi gian qu¶n lý vµ phÝ tæn vèn vµ lµm gi¶m tÝnh minh b¹ch cña hÖ thèng, gi¶m lßng tin t¹o ra m¶nh ®Êt mµu mì cho c¸c hµnh vi trôc lîi ,bÊt chÝnh. Nguyªn nh©n cña viÖc tiªu tèn nhiÒu thêi gian cho c¸c vÊn ®Ò thÓ chÕ, mét mÆt, lµ do c¸c nhµ qu¶n trÞ cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ luËt kinh doanh trong khi c¸c dÞch vô t vÊn ph¸p lý cha ph¸t triÓn. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cha cã thãi quen sö dông c¸c dÞch vô t vÊn, v× thÕ còng cha t¹o ra nhu cÇu thùc sù ®Ó mét thÞ trêng nh vËy ph¸t triÓn. MÆt kh¸c c¸c c¬ quan c«ng quyÒn, dï ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn nh»m gi¶m phiÒn hµ,gi¶m thêi gian gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn doanh nghiÖp nh vËn dông quy tr×nh 1 cöa, quy ®Þnh thêi gian, quy ®Þnh thêi h¹n, tr¶ lêi th¾c m¾c thêi h¹n cÊp phÐp kinh doanh...,nhng vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®îc sö lý nh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cßn nhiÒu s¬ hë cha theo kÞp sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c quy ®Þnh qu¸ phøc t¹p ph¶i gi¶i quyÕt b»ng nhiÒu v¨n b¶n hoÆc qu¸ chi tiÕt g©y khã kh¨n trong viÖc sö lý c¸c vÊn ®Ò cô thÓ, sù thiÕu nhÊt qu¸n gi÷a c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c ®Þa ph¬ng vµ c¸c c¬ quan nhµ níc. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, rót ng¾n thêi gian ®¨ng ký kinh doanh vµ thêi gian khëi sù doanh nghiÖp lµ mét bíc hÕt søc quan träng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Song ®ã chØ bíc khëi ®Çu bëi ho¹t ®éng kinh doanh diÔn ra liªn tôc, v× thÕ sù ®¬n gi¶n dÔ hiÓu cña hÖ thèng luËt ph¸p lµ cùc kú quan träng ¶nh hëng ®Õn søc c¹nh tranh cña nhiÒu doanh nghiÖp. II:nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn 1.thùc tr¹ng hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh Trong nh÷ng n¨m qua, doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn nhanh vµ cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chung cña ®Êt níc, tuy nhiªn, trªn con ®êng ph¸t triÓn. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n, thö th¸ch. N¨ng suÊt, chÊt lîng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cßn thÊp, s¶n phÈm cha cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng do thiÕt bÞ, c«ng nghÖ qu¸ l¹c hËu; tr×nh ®é, n¨ng lùc cña ngêi lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp cßn yÕu; ®Æc biÖt thiÕu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. Trong c¸c khã kh¨n ®ã,th× thiÕu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh ®ang lµ th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c d«anh nghiÖp võa vµ nhá thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. ThÞ trêng cung cÊp vèn cho doanh nghiÖp võa vµ nhá chñ yÕu lµ thÞ trêng kh«ng chÝnh thøc. Theo thèng kª, h¬n 70% sè doanh nh©n ®Çu t vèn b»ng tiÕt kiÖm hoÆc vay cña b¹n bÌ vµ gia ®×nh hoÆc cña c¸c tæ chøc phi tµi chÝnh. §«I khi, c¸c chñ doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ph¶i tr¶ cho c¸c chñ nî víi l·i suÊt cao h¬n t 3-6 lÇn so víi l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng nhµ níc quy ®Þnh. ViÖc vay vèn ng©n hµng gÆp nhiÒu khã kh¨n ë kh©u thuÕ chÊp tµi s¶n, c¸n bé tÝn dông thêng ®¸nh gi¸ tµi s¶n thuÕ chÊp thÊp h¬n gi¸ trÞ ®Ých thùc cña tµi s¶n. khi vay vèn, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh lu«n bÞ ®ßi hái ph¶i cã thuÕ chÊp hoÆc nÕu kh«ng ph¶i cã 2-3 n¨m lµm ¨n cã l·i vµ phÇn lín c¸c dù ¸n ®Çu t cña hä rÊt khã thuyÕt phôc c¸n bé ng©n hµng. C¸c kho¶n vay cã b¶o l·nh rÊt hiÕm khi dµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ ®Çu t vµo c¸c doanh nghiÖp nµy bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu, thùc tÕ, hiÖn nay ng©n hµng chñ yÕu cho vay ng¾n h¹n mµ nhu cÇu vay trung vµ dµi h¹n th× rÊt lín, trong khi thÞ trêng chøng kho¸n cña níc ta l¹i rÊt eo HÑP vÒ vèn vµ nhiÒu doanh nghiÖp cha quen sö dông lo¹i h×nh ®Çu t nµy. §Ó tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n, ®ång thêi n©ng cao vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nghÞ quyÕt trung ¬ng lÇn th 5, ban chÊp hµnh trung ¬ng ®¶ng kho¸ 9 x¸c ®Þnh: “...b¶o ®¶m ®Ó kinh tÕ ngoµi quèc doanh tiÕp cËn vµ ®îc hëng c¸c u ®·i cña nhµ níc cho kinh tÕ hé, doanh nghiÖp võa vµ nhá, cho ®Çu t theo c¸c môc tiªu ®îc khuyÕn khÝch ...”; “...sím ban hµnh quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp cña t nh©n. TiÕp tôc ®æi míi chÕ ®é kª khai vµ nép thuÕ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña c¸c hé kinh doanh, doanh nghiÖp võa vµ nhá...;khuyÕn khÝch thµnh lËp vµ tham gia quü b¶o hiÓm t¬ng hç cña c¸c doanh nghiÖp cã sù hç trî cña nhµ níc...Sím triÓn khai ho¹t ®éng c¸c quü b¶o hiÓm, b¶o l·nh tÝn dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá. Söa ®æi, bæ sung chÕ ®é kÕ to¸n phï hîp víi doanh nghiÖp võa vµ nhá...”Trong n¨m 2004, hÖ thèng ng©n hµng ®· cã nh÷ng nhËn thøc, ®¸nh gi¸ ®óng møc vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh vµ cho r»ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh xøng ®¸ng hëng c¸c kho¶n vay tõ ng©n hµng. Mét ch¬ng tr×nh cho vay thÝ ®iÓm giµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh t¹i HN va TPHCM ®îc thùc hiÖn. Trong 2 n¨m võa qua, viÖtcombank ®· hç trî 100 DN víi tæng sè vèn lµ 1000tû ®ång. Trong n¨m 2004 ng©n hµng ngo¹i th¬ng VN t¨ng kho¶n vay cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lªn 31 triÖu USD nh»m hç trî cho c¸c DN nµy ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn. VÊn ®Ò lµ ng©n hµng c«ng khai vµ híng dÉn doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh tiÕp cËn, sö dông nguån vèn vay ®ã nh thÕ nµo. hÇu hÕt ë c¸c ®Þa ph¬ng quü b¶o l·nh tÝn dông cha thùc hiÖn ®îc v× thùc tÕ cha doanh nghiÖp nµo muèn bá tiÒn ra gãp vèn vµo x©y dùng quü ®ã, mÆt kh¸c tÝnh minh b¹ch ho¸ c«ng khai vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña quü nµy vÉn cßn nÆng vÒ xin cho thñ tôc phiÒn hµ. §Õn nay chÝnh phñ ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nhng trªn thùc tÕ hiÖn nay vÉn cha mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn thiÕu vèn ho¹t ®éng. 2. Nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ trêng §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp th× ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Çu tiªn lµ thÞ trêng. ThÞ trêng lµ yÕu tè mang tÝnh tæng hîp nhÊt, lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu t¹o nªn m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, ®iÒu kiÖn vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, thÞ trêng ®Çu ra lµ yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i, sù tån t¹i, ph¸t triÓn thÞnh vîng hay thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Khã kh¨n lín nhÊt cña níc ta hiÖn nay chÝnh lµ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm. Theo nghÜa ®Çy ®ñ, ThÞ trêng ph¶i bao hµm c¶ thÞ trêng c¸c yÕu tè ®Çu vµo. §ã lµ thÞ trêng cung øng nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, thÞ trêng vèn, thÞ trêng søc lao ®éng, thËm chÝ cßn bao hµm c¶ thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. HiÖn nay, tuy kh«ng ph¶i lµ khã kh¨n quan träng nhÊt, nhng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá níc ta ®ang gÆp khã kh¨n ®èi víi thÞ trêng c¸c yÕu tè ®Çu vµo, c¶n trë kh«ng Ýt tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy còng lµ nh÷ng ®ßi hái cÊp thiÕt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta. MÆt kh¸c, DNV&N Ýt nghiªn cøu thÞ trêng thÕ giíi tổng chi nghiên cứu thị trường của Việt Nam tính trên đầu người chỉ đạt 0,12 USD; đây là mức thấp nhất trong 60 quốc gia được điều tra. Điều tra cũng cho thấy tổng chi quảng cáo trên đầu người của Việt Nam vào khoảng 2,4 USD thuộc vào hàng thấp nhất trong các nước. Tổng chi cho nghiên cứu thị trường của Việt Nam vào khoảng 10 triệu USD năm 2003 và tăng lên 14,3 triệu năm 2005. Dẫn đầu bảng điều tra vẫn là các nền kinh tế lớn như Anh, Mỹ, Canada; Nhật Bản đứng thứ 7 và thứ nhất châu Á. So với các nước trong khu vực có nền kinh tế đang phát triển thì Malaysia dẫn đầu với chi phí nghiên cứu thị trường bình quân đạt 1,25 USD/người/năm, Thái Lan 0,6 USD, Philippines 0,38 USD và Trung Quốc là 0,3 USD. Theo điều tra, tổng doanh số nghiên cứu thị trường riêng tại châu Á đã lên tới khoảng 2,6 tỷ USD trong đó Nhật Bản đã chiếm tới 45%, Trung Quốc và Úc chiếm 30%, 17 nước còn lại có cả Việt Nam tổng chi chưa đến 400 triệu USD; trong đó Việt Nam chiếm chưa đến 2,5% trong số đó. Trong một cuộc hội thảo mới đây, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đã thừa nhận, ít doanh nghiệp Việt Nam có thói quen thu thập và xử lý thông tin trước khi ra quyết định. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng ít quan tâm đầu tư cho hoạt động thông tin cả về con người và phương tiện. 3. khã kh¨n vÒ nguån nh©n lùc vµ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý: Lao ®éng trong c¸c DNV&N chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng Ýt ®îc ®µo t¹o, thiÕu kü n¨ng, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, ®Æc biÖt ®èi víi doanh nghiÖp quy m« nhá. Sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy, chØ cã 5,13% lao ®éng trong khu vùc ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é ®¹i häc, trong ®ã tËp trung vµo c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn. PhÇn lín c¸c chñ DNV&N míi ®îc thµnh lËp gÇn ®©y cha ®îc ®µo t¹o, trong ®ã 42,7% nh÷ng ngêi lµ chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh (chñ DNV&N) lµ ngêi ®· tõng lµ c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc. Trªn 60% sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã ®é tuæi trªn 40; kho¶ng 48,4% kh«ng cã b»ng cÊp chuyªn m«n; chØ cã 31,2% sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é tõ cao ®¼ng trë lªn. Khã kh¨n ®èi víi ®éi ngò qu¶n lý DNV&N lµ tr×nh ®é vµ kü n¨ng qu¶n trÞ kinh doanh yÕu, thiÕu c¬ b¶n vµ rÊt lóng tóng tríc sù biÕn ®éng cña thÞ trêng. 3.Nh÷ng khã kh¨n vÒ øng dông vµ sö dông khoa häc c«ng nghÖ Tr×nh ®é trang thiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ cña DNV&N nãi chung lµ yÕu kÐm vµ l¹c hËu. Tû lÖ ®æi míi trang thiÕt bÞ va øng dông c¸c c«ng nghÖ kÜ thuËt hiÖn ®¹i cßn rÊt thÊp, ngay t¹i Thµnh Phè Hå ChÝ Minh – trung t©m c«ng nghiÖp lín nhÊt cña c¶ níc còng chØ ®¹t 10% / n¨m tÝnh theo vèn ®Çu t. Qua kh¶o s¸t ®iÒu tra 20 DNV&N ë TPHCM cho thÊy: - ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é tiªn tiÕn: 15% - ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é trung b×nh 20% - ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é l¹c hËu 65% NhiÒu DNV&N kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®æi míi trang thiÕt bÞ , n©ng cÊp nghÖ s¶m xuÊt ®Ó më réng tæ chøc s¶m xuÊt, thêng sö dông c«ng nghÖ thiÕt bÞ lo¹i th¶i cña doanh nghiÖp nhµ níc, thiÕt bÞ chÕ t¹o trong níc hoÆc tù thiÕt kÕ chÕ t¹o víi tr×nh ®é thiÕt kÕ vµ gia c«ng thÊp. §¸ng chó ý lµ trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cña DNV&N phæ biÕn thiÕu trang bÞ xö lý m«i trêng nh tiÕng ån, chÊt th¶i r¾n, chÊt th¶i láng, khÝ ®éc nªn thêng g©y « nhiÔm m«i trêng xung quanh, g©y h¹i tíi søc khoÎ ngêi lao ®éng vµ nh©n d©n trong vïng. Ch¬ng III.Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë VN hiÖn nay. I.gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch 1.N¨ng cao tÝnh minh b¹ch cña thÓ chÕ: Rµ so¸t l¹i hÖ thèng luËt ph¸p vµ quy ®Þnh, lo¹i bá c¸c quy ®Þnh chång chÐo kÐm hiÖu lùc, v× ®©y chÝnh lµ ®iÓm n¶y sinh nhiÒu phiÒn hµ, nhòng nhiÔu vµ c¶n trë sù ph¸t triÓn. X©y dùng hÖ thèng luËt ph¸p vµ quy ®Þnh theo híng ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, tËp chung vµo c¸c kh©u then chèt ®Ó ®iÒu chØnh nh»m n©ng cao tÝnh hiÖu lùc. æn ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu, h¶i quan,v× ®©y lµ nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó c¸c doanh nghiÖp cÇn c©n nh¾c c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cña hä. Vµ tõng bíc x©y dùng chÝnh phñ ®iÖn tö ®Ó kh¾c phôc sù nhòng nhiÔu. N©ng cao n¨ng lùc cña c¬ quan qu¶n lý kinh doanh vµ hµnh chÝnh c«ng quyÒn trong c¸c ho¹t ®éng thùc thi luËt ph¸p, cÊp phÐp ®Çu t, qu¶n lý ®Êt ®ai, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu vµ h¶i quan. 2.CÇn sím cô thÓ ho¸ ®a luËt ®Êt ®ai vµo ho¹t ®éng thùc sù h÷u hiÖu : Nh÷ng khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, mÆt b»ng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ mét thùc tÕ, xong con ®êng c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy lµ dùa trªn c¬ së cña luËt ®Êt ®ai. CÇn sím cô thÓ ho¸, c«ng khai vµ æn ®Þnh quy ho¹ch tæng thÓ cña c¸c tØnh vµ thµnh phè. Cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch ®Òn bï, gi¶i to¶, thuª ®Êt, cÊp quyÒn sö dông ®Êt trªn c¬ së ®¬n gi¶n, b×nh ®¼ng, phï hîp c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt. Ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i tËp chung, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thuª ®Êt æn ®Þnh mÆt b»ng ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh. 3.C¶i thiÖn m«i trêng tµi chÝnh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá: T¨ng cêng tÝnh c¹nh tranh trong hÖ thèng ng©n hµng. ph¸t triÓn m¹nh mÏ hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i ngoµi quèc doanh, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc tµi chÝnh cho thuª, cÇm cè vµ dÞch vô tµi chÝnh kh¸c. N©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ toµn bé nÒn kinh tÕ, c¶i thiÖn quan hÖ gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ tæ chøc tµi chÝnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. H×nh thµnh quü hç trî ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gióp hä vù¬t qua nh÷ng c¶n trë vÒ kh¼ n¨ng khai th¸c vèn, chÊp nhËn rñi ro. 4.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, h¶i quan: §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan, biÓu thuÕ cÇn ®¬n gi¶n,dÔ hiÓu, t«n träng c¸c giao dÞch thùc, kh«ng nªn quy ®Þnh khung qu¸ réng dÉn ®Õn sù thiÕu minh b¹ch tr