Đề án Giải pháp nhằm mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại ở Việt Nam

theo bộ phận sản phẩm hay chi tiết và theo công nghệ) .Hình thức hợp tác này làm cho cơ cấu kinh tế ngành của các nước tham gia đan kết vào nhau, phụ thuộc lẫn nhau. 1.2.3. Hợp tác khoa học kĩ thuật. Hợp tác khoa học kĩ thuật đựoc thực hiện dưới nhiều hình thức, như trao đổi những tài liệu – kĩ thuật và thiết bị, mua bán giấy phép, trao đổi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ, phối hợp nghiên cứu khoa học kỹ thuật, hợp tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và công nhân… Đối với những nước lạc hậu về kỹ thuật, vốn chi cho nghiên cứu khoa học kĩ thuật còn ít, đội ngũ cán bộ khoa học còn chưa nhiều, phưong tiện vật chất còn thiếu thốn thì việc tham gia hợp tác khoa học kĩ thuật với nước ngoài là vo cùng quan trọng. Đó là một điều kiện thiết yếu để rút ngắn khoảng cách với các nước tiên tiến. Việc đưa lao động và chuyên gia đi làm việc theo hợp đồng ở nước ngoài cũng là một hình thức hợp tác đào tạo cán bộ và công nhân. 1.2.4. Đầu tư quốc tế. Đầu tư quốc tế là một hình thức cơ bản của kinh tế đối ngoại. Nó là quá trình trong đó hai hay nhiều bên cùng góp vốn để xây dựng và triển khai kột dự án đầu tư quốc tế nhằm một đích sinh lợi. Có hai hình thức đầu tư quốc tế: đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp. + Đầu tư trực tiếp là hình thức đầu tưmà quyền sở hữu và quyền sử dụng quản lí vốn của người đầu tư thống nhất với nhau, tức là người có vốn đầu tư trực tiếp tham gia vào việc tổ chức quản lí và điều hành dự án đầu tư, chịu trách nhiệm về kết quả, rủi ro trong kinh doanh và thu lợi nhuận. Ngày nay, trong nền kinh tế thế giới, hình thức đầu tư trực tiếp vốn là hình thức chủ yếu của các nước phát triển có nền kinh tế phát triển va f có xu hướng ngày càng tăng. Đầu tư quốc tế được thực hiện dưới các hình thức: Hợp tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng Xí nghiệp liên doanh mà vốn do hai bên cùng góp theo tỷ lệ nhất định để hình thành xí nghiệp mới có hội đồng quản trị và ban điều hành chung. Xí nghiệp 100% vốn nươcs ngoài. -Hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT). Hình thức này đòi hỏi cần có nguồn vốn của bên ngoài và thường đầu tư cho các công trình kết cấu hạ tầng. Thông qua các hình thức trên mà các khu chế xuât, khu công nghiệp mới, khu công nghệ cao … được hình thành và phát triển. + Đầu tư gián tiếp là loại hình thức đầu tư mà quyền sở hữu tách rời quyền sử dụng vốn đầu tư, tức là người có vốn không trực tiếp tham gia vào tổ chức, điều hành dự án mà thu lợi dứơi hình thức lợi tức cho vay, hoặc lợi tức cổ phần, hoặc có thể không thu lợi trực tiếp. Nguồn vốn đầu tư gián tiếp rất đa dạng về chủ thể và hình thức. Chủ thể đầu tư gián tiếp có thể là chính phủ, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ, v v, với các hình thức như: Viện trợ có hoàn lại, viện trợ khồng hoàn lại, cho vay ưu đãi hoặc không ưu đãi; mua cổ phiếu và các chứng khoán theo mức quy định của từng nước. 1.2.5. Các hình thức dịch vụ thu ngoại tệ và du lịch quốc tế. Các dịch vụ thu ngoại tệ là một bộ phận quan trọng của kinh tế đối ngoại. Xu thế hiện nay là tỷ trọng các hoạt động dich vu tăng lên so với các hàng hoá khác trên thị trường thế giới. Du lịch quốc tế Du lịch là nhu cầu khách quan, vốn có của con người. Kinh tế càng phát triển năng suất lao đọng càng cao thì nhu cầu du lịch – nhất là du lịch quốc tế càng tăng vì thu nhập con người tăng lên, thời gian nhàn rỗi, vá nghỉ ngơi cũng nhiều hơn . Ngành kinh tế du lịch nẩy sinh trên cơ sở nhu cầu khách quan đó là một sản phẩm và là một bộ phận trong hệ thống phân công lao động xã hội. Đây là một ngành kinh doanh tổng hợp bao gồm các hoạt động tổ chức, hướng dẫn du lịch, sản xuất, trao đổi hàng hoá và dịch vụ nhằm đáp ứng các nhu cầu đi lại, ăn uống, nghỉ ngơi, lưu trú, tham quan , giải trí,… của du khâch. Vận tải quốc tế Đây là hình thức chuyên hàng hoá vá hành khách giữa hai nước hoặc nhiều nước. Sự phát triển của vận tải quốc tế có tác dụng tăng nguồn thu ngoại tệ thông qua vận tải và tiết kiệm chi ngoại tệ do phải thuê vận chuyển khi nhập khẩu hàng hoá. Vận tải quốc tế sử dụng các phương thức như: đường biển, đường sắt, đường bộ (ô tô) , đường hàng không… trong các phương thức đó, vận tải đường biển có vai trò quan trọng nhất. Xuất khẩu lao động ra nước ngoài và tại chỗ Hiện nay nhu cầu lao động ở các nước phát triển vẫn còn lớn do kinh tế phát triển, tỷ lệ tăng dân số ở các nước này có xu hướng giảm và nhất là do chuỷên dịch cơ cấu kinh tế bởi cách mạng khoa học công nghệ. Các hoạt động dịch vụ thu ngoai tệ khác. Như dịch vị thu bảo hiểm, dịch vụ thông tin bưu điện, dịch vụ kiều hối, dịch vụ ăn uống, dịch vụ tư vấn… Do giá trị dân tộc và quốc tế không giống nhau, nên trong việc xuất khẩu có thể diễn ra các tình huống su đây: Một là, thu được lợi nhuận siêu ngạch trong xuất khẩu. Hai là, lỗ khi xuất khẩu, nhưng lãi ở nhập khẩu. Cũng có thể thu chênh lệch giá dựa trên cơ sở vận dụng sự tách rời giữa giá cả và giá trị nhằm điều tiết phân phối thu nhập quốc dân, nhưng chỉ nên giới hạn ở những mặt hàng tiêu dùng cao cấp ., Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại của một số quốc gia trong khu vực. Vào những năm 1980, thế giới đựơc chứng kiến sự thành công về kinh tế của một số quốc gia và vùng lãnh thổ khác ở Đông á và Đông Nam á như : Đài Loan, Xinhgapo, Macao, Thai Lan đựoc xem như những Con Rồng mới. Điểm chung sự thành công của những nước này có thể thấy ở một số phương diện sau: Quyết tâm mở cửa nền kinh tế đất nước hướng vào cuộc cạnh tranh quốc tế dựa trên chính sách công nghiệp nhất quán và hiệu quả của Chính phủ. Chính sách công nghiệp mà các nước nàyđã thực hiện để hỗ trợ các doanh nghiệp có thể gói gọn lại với các nguyên tắc: + Chọn lọc ngành nghề; +Tiêu điểm về nội dungl; +Bảo hộ theo giai đoạn; +Nâng đỡ gián tiếp hơn trực tiếp, từng phần hơn toàn bộ. Chính phủ có chiến lược áp dụng các nỗ lực để thông thương thị trường trong nước với thị trường quốc tế, chủ yếu thông qua các quan hệ song phương và đa phương với các nước có vai trò quan trọng trên trường quốc tế, và xây dựng các định chế kinh tế của nước mình không phải với tư cách là để bảo hộ trong nước mà để tạo điều kiện hội nhập tích cực hai cjiều trong và ngoài nước Xây dựng bộ máy quản lí nhà nước trong sạch và hiệu quả. Đặc biệt nhấn mạnh các yếu tố văn hoá truyền thống của nước mình như một nền tảng để ổn định và phát triển toàn diện. áp dụng triệt để tiến bộ của công nghệ,đặc biệt là tin học vào hoạt động tổ chức và quản lí kinh tế với hiệu quả và hiệu suất cao. Tất cả cái đó hợp thành điều kiện tiên quyết để tạo dựng môi trường đầu tư và kinh doanh hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Hiện nay Xinhgapo trở thành một hải cảng hoạt động hiệu quả nhất thế giới nhờ việc áp dụng tổ chức mạng lưới (SNS) điều khiển và vận hành mậu dịch – bao gồm tinhọc hoá hệ thống khai báo hải quan, hệ thống tính thuế xuất, nhập khẩu, cung cấp thông tin và xử lí thủ tục kinh doanh: đơn giản hoá công khai hoá việc quản lí mậu dịch của Chính phủ. Thành viên của hệ thống này là giới thương nhân, nhân viên hải quan, uỷ ban phát triển mậu dich và một cơ quan chính phủ xử lí tài liệu, giấy phép, dịch vụ hành chính vơí các cơ quan của các nước khác. Và đặc biệt ở Trung Quốc với mức tăng trưởng kinh tế trung bình hằng năm trên 9% được coi là “thần kì”. Hiện nay Trung Quốc sản xuất 46% thịt lợn của thế giới, 24% bông sợi, … Trung Quốc hiện đứng đầu thế giới về xuất khẩu rau khô, nấm chế biến, tỏi và quả đóng hộp. Trung Quốc hiện đứng đầu về xuất khẩu thuỷ sản vơí giá trị 4,5 tỉ USD. Có thể thấy rõ mậu dịch hàng nông sản của Trung Quốc đã tăng lên với tốc độ cao. Mặt khác ngành công nghiệp và dệt may xuất khẩu Trung quốc cũng phát triển một cách mạnh mẽ. Ngoại thương Trung Quốc sau khi phá kỉ lục 1 nghìn tỉ USD năm 2004, vẫn giữ xu hướng tăng tương đối nhanh trong năm 2005, đồng thời xuất hiện đặc trưng xuất khẩu cao, nhập khẩu thấp. Năm 2005, Xuất siêu mậu dịch Trung Quốc đạt mức khá cao, chỉ 9 tháng đầu năm, con số đã lên đến 68,33 tỉ USD, gấp đôi tổng mức 31,98 tỉ USD của năm 2004. Mức thặng dư thương mại khổng lồ này, chủ yếu do tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ của các mặt hàng dệt may, các sản phẩm công nghiệp nhẹ, nông sản và các sản phẩm dầu mỏ. Để đạt được những thành công trong hoạt động kinh tế đối ngoại, các nước đi sau có thể học hỏi rất nhiều kinh nghiệm của các nước đi trước. Những kinh nghiệm : Có chính sách đảm bảo cho các nhà đầu tư nước ngoài về quyền sở hữu chắc chắn đối với tài sản vốn và lợi nhuận. Đảm bảo khả năng tiếp cận tự do và không hạn chế về điều kiện tín dụng, thanh toán quốc tế, ngoịa hối và các giao dịch khác có liên quan đến hoạt động xuất khẩu. Mở rộng hình thức mậu dịch tự do đối với các hoạt động cảu khu chế xuất. Giảm thiểu tối đa sự phiền hà về thủ tục hành chính, cung ứng và dịch vụ công đầy đủ và hiệu quả cho hoạt động của doanh nghiệp xuất khẩu. Cần có chính sách công nghiệp của Chính phủ. Từ những phân tích trên, có thể coi những kinh nghiệm đó là những bài học xác đáng đối với Việt Nam trong hoạt động kinh tế đối ngoại của mình. Chương II: Thực trạng kinh tế đối ngoại của Việt Nam hiện nay. 2.1. Thực trạng và những thành tựu đã đạt được trong kinh tế đối ngoại của Việt Nam. Quan hệ quốc tế được mở rộng, các cam kết quốc tế được triển khai thực hiện tốt; đồng thời đã tiến hành ký kết nhiều hiệp định đa phương, song phương, tạo bước phát triển mới về kinh tế đối ngoại. Thị trường xuất khẩu được duy trì và mở rộng; tổng kim ngạch xuất khẩu tăng nhanh (16,2%/năm), vượt kế hoạch đề ra; tổng kim ngạch xuất khẩu đã chiếm trên 50% GDP và đạt 370 USD/người. Nguồn vốn tài trợ phát triển chính thức (ODA) liên tục tăng qua các năm và nguồn đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI) tăng khá. Vay trả nợ nước ngoài được quản lý tốt. Bước đầu đã có một số dự án đầu tư ra nước ngoài. Ngoaị thương. Ngoại thương đã có những sự tăng trưởng vựot bậc: + Về xuất khẩu Hoạt động xuất khẩu đã có bước phát triểm tốt, đáp ứng gần 80% nhu cầu nhập khẩu.Trong 13 năm qua, đặc biệt từ năm 1995 cơ cấu mặt hàng xuất khẩu có sự thay đổi lớn. Từ năm 1993 trở về trước, kim ngạch xuất khẩu cảu Việt Nam phụ thuộc vào hai mặt hàng xuất khẩu là gạo và dầu thô thì từ năm 1997 trở lại đây đã hình thành 15 mặt hàng xuất khẩu chủ lực với giá trị xuất khẩu chiếm xấp xỉ 80% tổng kim ngạch xuất khẩu. Chất lượng hàng xuất khẩu đã nâng lên đáng kể, bước đầu tạo bước cạnh tranh của hàng Việt Nam trên thị trường thế giới, đồng thười tác động tích cực tới chất lượng hàng hoá trong nước. Hiện nay gạo, dầu thô, thuỷ sản, hàng may mặc, giày dép, cà phê, hạt điều,…xuất khẩu ở Việt Nam đã từng bước được thừa nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế. Tổng kim ngạch năm 2005 ước đạt 32,233 triệu USD, cao nhất từ trước tơi nay. Bình quân 1 tháng đạt gần 2,69 tỷ USD, còn cao hơn mức đạt được trong cả năm của các năm từ 1992 trở về trước. Tỷ lệ kim ngạch XK so vơi GDP đạt trên 60%. Tốc độ tăng đạt 21,6%, vừa cao hơn tốc độ tăng 16% theo mục tiêu, vừa cao gấp 2,6 lần tốc độ tăng GDP. Tốc độ tăng 2 chữ số đạt được ở cả hai khu vực.. Tính chung 5 năm, tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 109,1 tỷ USD, tăng trưởng bình quân 5 năm đạt 16,2% (đạt chỉ tiêu tăng trưởng 16% do Đại hội Đảng lần thứ IX đề ra). Kim ngạch xuất khẩu bình quân đầu người năm 2005 đạt gần 370 USD. Về cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, nhìn chung các nhóm mặt hàng đều có tốc độ tăng trưởng khá. Tính bình quân 5 năm 2001- 2005, nhóm hàng công nghiệp nặng và khoáng sản tăng 12,7% và chiếm tỷ trọng 32,8% tổng kim ngạch xuất khẩu; nhóm hàng công nghiệp nhẹ và tiểu thủ công nghiệp tăng 20,8%, chiếm tỷ trọng 40,2%; nhóm hàng nông, lâm, thuỷ sản tăng 14,6%, chiếm tỷ trọng 27%. Nhóm hàng công nghiệp nhẹ và tiểu thủ công nghiệp có tốc độ tăng trưởng mạnh nhất, đã dần chiếm ưu thế trong tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu. Đến năm 2005, ngoài dệt may và dầu thô có kim ngạch xuất khẩu đạt trên 5 tỷ USD còn có thêm 5 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD là thuỷ sản, giày dép, hàng điện tử, sản phẩm gỗ và gạo. Các mặt hàng gạo, cà phê tiếp tục duy trì vị trí thứ 2 thế giới, hạt tiêu đứng đầu thế giới, hạt điều đứng thứ 3 thế giới... Đã bước đầu thực hiện được mục tiêu cải tiến cơ cấu xuất khẩu theo hướng tăng các mặt hàng chế biến, giảm tỷ trọng các sản phẩm thô, tạo một số mặt hàng có khối lượng lớn và thị trường tương đối ổn định. Chất lượng hàng xuất khẩu từng bước được nâng lên; năng lực cạnh tranh được cải thiện. Xuất khẩu dịch vụ thời kỳ 2001-2005 dự kiến đạt 21,1 tỷ USD, tốc độ tăng bình quân 15,7%/năm, bằng khoảng 19% so với tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá, xấp xỉ mức bình quân của thế giới (bình quân của thế giới là 20%), trong đó, một số ngành dịch vụ xuất khẩu đạt khá như: hàng không, bưu chính viễn thông, hàng hải, tài chính - ngân hàng, du lịch. Cơ cấu thị trường xuất khẩu có nhiều chuyển biến tích cực, giảm dần sự phụ thuộc vào khu vực thị trường Châu á, ổn định xuất khẩu vào thị trường Châu Âu, tăng nhanh xuất khẩu vào thị trường Châu Mỹ đặc biệt là thị trường Mỹ. Ngoài ra còn mở được nhiều thị trường mới có nhiều tiềm năng trong những năm tới. + Về nhập khẩu. Cùng với chủ trương khuyến khích đẩy mạnh xuất khẩu, hoạt động nhập khẩu có vai trò hết sức quan trọng và nhà nước rất quan tâm nhằm vào mục tiêu cho phát triển sản xuất, thị trường nội địa phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước và nhanh chóng hội nhập vào thị trường quốc tế. Nhập khẩu hàng hoá thời kỳ 2001- 2005 đạt 129,6 tỷ USD, tăng gần 2,1 lần so với tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hoá thời kỳ 1996-2000, tốc độ tăng bình quân 18,5%/năm. Nhập khẩu hàng hoá về cơ bản đã thực hiện được chủ trương nhập khẩu đảm bảo phục vụ có hiệu quả cho phát triển sản xuất và đổi mới công nghệ, thúc đẩy nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của hàng hoá, đáp ứng nhu cầu cần thiết của đời sống và xuất khẩu. Về cơ cấu nhập khẩu, nhóm hàng nguyên, nhiên vật liệu chiếm tỷ trọng ưu thế, tốc độ tăng bình quân 5 năm đạt 17,9%, chiếm tỷ trọng 61,5% tổng kim ngạch nhập khẩu; nhóm hàng máy móc, thiết bị, phụ tùng: tốc độ tăng bình quân 5 năm là 19,6%, chiếm tỷ trọng 31,5%; nhóm hàng tiêu dùng có tốc độ tăng bình quân 5 năm là 18,9%, chiếm tỷ trọng 7,1%. Cơ cấu hàng hóa nhập khẩu chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng nhập khẩu máy móc, thiết bị và phụ tùng, giảm tỷ trọng nhập khẩu nguyên, nhiên vật liệu. Nhập khẩu của khu vực doanh nghiệp trong nước chiếm tỷ trọng chi phối nhưng có xu hướng giảm dần, dự kiến năm 2005 chiếm 65%, toàn thời kỳ 2001-2005 chiếm 65,8%. Tỷ trọng của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài trong tổng kim ngạch nhập khẩu cả nước có xu hướng tăng dần, toàn thời kỳ 2001-2005 chiếm 34,2%. Nhập siêu hàng hoá tuy ở mức khá cao, nhưng đã được kiềm chế và nằm trong tầm kiểm soát; cả thời kỳ 2001-2005 nhập siêu khoảng 20,5 tỷ USD, bằng 18,8% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá. Tình trạng nhập siêu gia tăng xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó nổi bật là: nhóm hàng nguyên, nhiên vật liệu, máy móc, thiết bị phục vụ đầu tư xây dựng cơ bản và mở rộng năng lực sản xuất, phục vụ xuất khẩu tăng nhanh. Giá cả nhiều mặt hàng nhập khẩu chủ chốt trên thị trường thế giới tăng cao do giá dầu thô tăng nhanh. Một số đồng tiền mạnh như Euro, Yên Nhật đã tăng giá khá mạnh so với USD, làm cho chi phí nhập khẩu tính theo USD tăng lên. Nhu cầu mua sắm hàng hoá nhập khẩu để cải thiện cuộc sống của dân cư cũng tăng mạnh. Nhập khẩu dịch vụ: Tổng kim ngạch nhập khẩu dịch vụ 5 năm 2001-2005 dự kiến đạt 21,2 tỷ USD, tăng bình quân 10,3%. Trong hợp tác đầu tư vốn nước ngoài. + Đầu tư gián tiếp. Bước vào kế hoạch 5 năm 2001 - 2005, do khó khăn kinh tế toàn cầu, nguồn ODA của thế giới có xu hướng giảm đáng kể. Tuy nhiên, nguồn ODA mà các nhà tài trợ cam kết dành cho Việt Nam vẫn liên tục tăng lên; điều này thể hiện sự đồng tình và ủng hộ của cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế đối với chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước ta. Việc ký kết các điều ước quốc tế cụ thể về ODA trong 5 năm đã diễn ra thuận lợi; tổng giá trị các hiệp định đã được ký kết đạt khoảng 14,7 tỷ USD, trong đó vốn viện trợ không hoàn lại chiếm 15-20%. Tuy nhiên tỷ lệ giải ngân nguồn vốn này chưa cao, dự kiến trong 5 năm ước giải ngân nguồn vốn ODA khoảng 7,8 tỷ USD, đạt 87% so với kế hoạch đề ra. Trong các chương trình, dự án ODA đã được ký kết có những dự án quốc gia mang ý nghĩa kinh tế - xã hội quan trọng đối với cả nước. Việc vận động nguồn ODA trực tiếp tập trung cho các vùng nghèo, có nhiều khó khăn cũng được cải thiện một bước so với trước đây. Giá trị ODA bình quân đầu người mà các vùng nghèo, khó khăn được thụ hưởng trực tiếp trong thời gian qua đã được cải thiện một phần. Nhiều công trình đầu tư bằng nguồn vốn ODA đã hoàn thành, đưa vào sử dụng góp phần tăng trưởng kinh tế, cải thiện đời sống người dân, tăng cường công bằng xã hội. + Thu hút vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều khó khăn như dòng luân chuyển vốn bị hạn chế và phân tán bởi sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường thu hút vốn, nhưng do môi trường đầu tư tiếp tục được cải thiện thông qua việc sửa đổi, bổ sung các chính sách nên trong 5 năm 2001-2005 tổng vốn đăng ký vẫn đạt 17,9 tỷ USD, vượt 19,3% mục tiêu đề ra (mục tiêu là 15 tỷ USD). Tổng vốn thực hiện đạt 13,6 tỷ USD so với mục tiêu đề ra là 11 tỷ USD, tăng 12,5% so với thời kỳ trước. Tỷ lệ đóng góp của khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong GDP tăng dần qua các năm, năm 2005 bằng 15% GDP. Trong 5 năm qua, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm 17% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, giảm đáng kể so với con số 24% của thời kỳ trước; tổng doanh thu không kể dầu khí đạt 76,9 tỷ USD, gấp hơn 2,5 lần so với kỳ trước; giá trị xuất khẩu không kể dầu khí đạt 33,2 tỷ USD, gấp 3 lần so với kỳ trước và chiếm trên 30,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước; kim ngạch nhập khẩu đạt 43,3 tỷ USD, chiếm 34,2% tổng kim ngạch nhập khẩu; nộp ngân sách nhà nước khoảng 3,2 tỷ USD, gấp 2 lần so với thời kỳ trước và bằng 4,9% tổng thu ngân sách; thu hút khoảng 86 vạn lao động trực tiếp, tăng hơn 2 lần so với kỳ trước và số lao động gián tiếp ước tăng hơn 2 lần. Riêng trong tháng 11, đã có 36 dự án tăng vốn, nâng tổng số lượt dự án tăng vốn đầu tư trong 11 tháng nên đến 439 dự án, với tổng số vốn đầu tư tăng là 1,68 tỷ USD. Trong tháng 11, cả nước cũng có thêm 43 dự án FDI được cấp phép với tổng vốn dăng kí 623,7 triệu USD. + Du lịch và du lịch quốc tế. Đây là một hình thức kinh tế đối ngoại quan trọng , có vai trò to lớn trong nền kinh tế “ mở cửa”, đặc biệt có ý nghĩa khi đời sống kinh tế xã hội của các quốc gia ngày một nâng cao, là một thước đo để chỉ chất lượng cuộc sống con người và xã hội. Du lịch Việt Nam trong mấy năm gần đây đã có sự khởi sắc: kể từ năm 2000, Việt Nam đã bứơc lên vị trí thứ năm trong bảng tổng két xếp hạng về sự thu hút khách quốc tế trong các nước thành viên ASEAN với hơn 2,13 triệu lượt người , xếp sau Malaixia, Thai Lan, Xinhgapo, Inđônêxia. Năm 2005, Việt Nam đã đón hơn 3,4 triệu lượt khách du lịch quốc tế, tăng 18,4% so với năm ngoái, doanh thu của ngành du lịch lên tới 1,91 tỷ USD, cao hơn năm 2004 là 14% . Năm nay Việt Nam dự kiến sẽ đón khoảng từ 3,6 đến 3,8 triệu lượt du khách quốc tế, với doanh thu lên tới 2,28 tỷ USD. 2.2. Những hạn chế của hoạt động kinh tế đối ngoại ở Việt Nam. Bên cạnh những thành tựu nêu trên, hoạt động kinh tế đối ngoại trong thời gian qua còn có những hạn chế sau đây: a) Lĩnh vực xuất, nhập khẩu vẫn còn nhiều khó khăn và đối mặt với nhiều nguy cơ, thách thức: Tỷ trọng xuất khẩu nhóm hàng nguyên liệu, khoáng sản, hàng nông, lâm, thuỷ sản còn lớn; hàng chế biến chủ yếu vẫn là hàng gia công như dệt may, giầy dép, hàng điện tử và linh kiện máy tính... Do đó, hiệu quả xuất khẩu (phần giá trị gia tăng thực thu về cho đất nước) còn thấp. Mặt khác, tăng trưởng xuất khẩu của nước ta không ổn định và phụ thuộc nhiều vào biến động giá cả trên thị trường thế giới. Các mặt hàng có giá trị xuất khẩu trên 1 tỷ USD chưa nhiều. Một số mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn trong tổn kim ngạch xuất khẩu như hàng dệt may giày dép nhưng chủ yếu là gia công, lượng ngoại tệ thu được thấp, chỉ khoảng 20%. Địa bàn xuất khẩu tập trung chủ yếu ở một số tỉnh, thành phố lớn (như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Hải Phòng, Đà Nẵng), còn các địa phương khác rất thấp. Vai trò của khối doanh nghiệp trong nước chưa được phát huy tương xứng với tiềm năng, đặc biệt là hiệu quả xuất khẩu của các doanh nghiệp nhà nước còn thấp. Hàng xuất khẩu của Việt Nam vào các nước trung gian vẫn chiếm tỷ trọng cao, hiệu quả xuất khẩu thấp.Xét về tiêu chí cạnh tranh của sản phẩm như giá cả, chất lượng tổ chức tiêu thụ và thương hiệu của doanh nghiệp thì sức cạnh tranh của nước ta thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Khi gia nhập WTO, các hàng rào nhập khẩu các hàng hoá và đầu tư sẽ được hạ xuống hoặc bãi bỏ sẽ tạo sức cạnh tranh với sản xuất kinh doanh trong nước. Do vậy nếu không nâng sức cạnh tranh các doanh nghiệp, sản phẩm của chúng ta có nguy cơ mất ngay thị phần trong nước đối với nhiều sản phẩm và dịch vụ. Tình trạng nhập siêu liên tục gia tăng với quy mô tuyệt đối. Sự yếu kém về xuất khẩu có nguyên nhân từ việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm, chúng ta chưa tạo được những ngành kinh tế chủ lực dựa trên các lợi thế so snáh, lợi thê cạnh tranh của đất nước. b) Việc sử dụng ODA trong thời gian qua còn hạn chế, chậm trễ trong quá trình giải ngân, làm giảm hiệu quả sử dụng ODA. Nguyên nhân của tình trạng giải ngân chậm có nhiều, trong đó chủ yếu là quy trình và thủ tục trong nước cũng như của các nhà tài trợ còn phức tạp, chậm trễ trong việc di dân tái định cư và giải phóng mặt bằng, công tác đấu thầu; năng lực quản lý và giám sát thực hiện dự án của các ban quản lý còn hạn chế và bất cập. Vốn đối ứng có nơi, có lúc bố trí chưa kịp thời. Quy hoạch vận động và sử dụng ODA chưa được hoàn chỉnh để định hướng cho các cơ quan thụ hưởng chủ động thu hút và sử dụng nguồn lực này. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý dự án nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu do thiếu về số lượng, phần lớn làm kiêm nhiệm và yếu về chất lượng, thiếu tính chuyên nghiệp. c) Nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, đăng ký mới và tăng vốn tuy có tăng, nhưng vẫn còn dưới mức tiềm năng. Vốn đầu tư thực hiện tuy tăng qua các năm nhưng tỷ trọng vốn đầu tư nước ngoài trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội lại có xu hướng giảm dần do tốc độ tăng trưởng thấp hơn mức tăng vốn đầu tư trong nước. Tỷ trọng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội giảm từ 24% trong thời kỳ 1996-2000 xuống còn khoảng 17% trong thời kỳ 2001-2005. Việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp còn hạn chế, mặc dù đã có những chính sách ưu đãi nhất định, do nhiều nguyên nhân (là lĩnh vực có nhiều rủi ro vì thiên tai, phương thức hợp tác với người nông dân chưa hợp lý, quy hoạch vùng nguyên liệu chưa hợp lý và đầy đủ, các nhà đầu tư nước ngoài có xu hướng đầu tư vào địa bàn có hạ tầng cơ sở tốt và thị trường đầy đủ và thuận lợi). Hệ thống chính sách và pháp luật thiếu đồng bộ và chưa hoàn chỉnh gây tác động tâm lý cho nhà đầu tư nước ngoài. Chưa thực sự hình thành được một “sân chơi bình đẳng” giữa đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài. Trong một số lĩnh vực sản xuất còn áp dụng các biện pháp hạn chế đầu tư trực tiếp nước ngoài (xi măng, sắt thép, điện). Liên kết giữa khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài với doanh nghiệp trong nước chưa chặt chẽ. Cụ thể như việc cung cấp nguyên liệu, phụ tùng của các doanh nghiệp trong nước cho các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài còn hạn chế, làm giảm khả năng tham gia vào chương trình nội địa hoá và xuất khẩu tại chỗ thông qua các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Công tác quy hoạch ngành, vùng lãnh thổ chưa được cải cách cơ bản nhằm xác định lượng vốn đầu tư cần huy động của các ngành và trách nhiệm của các Bộ, ngành và địa phương trong công tác thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Công tác quản lý thực hiện sau cấp phép chưa tốt. Tỷ lệ dự án đổ bể, phải giải thể trước thời hạn khá cao, một số dự án quy mô lớn chậm triển khai, vốn đầu tư đã được cấp phép nhưng chưa thực hiện còn lớn. Chương III: Mục tiêu, phương hướng, nguyên tắc cơ bản và giải pháp nhằm mở rộng và nâng cao hiệu quả KtĐN ở Việt Nam. 3.1. Mục tiêu. Đối với nước ta, việc mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại phải nhằm từng bước thực hiện mục tiêu dân giàu,nước mạnh xã hội công bằng dân chủvà văn minh theo định hứơng xã hội chủ nghĩa. Trong thời gian trước mắt việc mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại nhằm thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Mục tiêu đó phải được quán triệt đối với mọi ngành mọi cấp trong hoạt động kinh tế đối ngoại cũng như được quán triệt trong mọi lĩnh vực của kinh tế đối ngoại. Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế nhằm mở rộng thị trường, tranh thủ thêm vốn, công nghệ kiến thức quản lí để mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa. a) Xuất khẩu: Mục tiêu là phát triển xuất khẩu với tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, làm động lực thúc đẩy tăng trưởng GDP. Đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng có lợi t