Đề án Tỷ giá hối đoái và tác động đến cán cân thanh toán và môi trường tài chính của Việt Nam

đ ng xu t nh p kh u, ho tạ ộ ể ồ ạ ộ ấ ậ ẩ ạ đ ng đ u t và ho t đ ng tín d ng, các ho t đ ng khác có liên quan đ n giaoộ ầ ư ạ ộ ụ ạ ộ ế d ch ngo i t nh du l ch, du h c, ki u h i, … cũng ch u nh h ng c a r iị ạ ệ ư ị ọ ề ố ị ả ưở ủ ủ ro t giá.ỷ 1.5.2.Tác đ ng c a r i ro t giá.ộ ủ ủ ỷ 1.5.2.a.Tác đ ng đ n năng l c c nh tranh c a doanh nghi pộ ế ự ạ ủ ệ S c c nh tranh c a doanh nghi p t p trung kh năng quy t đ nh giá cứ ạ ủ ệ ậ ở ả ế ị ả c a doanh nghi p so v i đ i th trên th tr ng. Ho t đ ng trong đi u ki nủ ệ ớ ố ủ ị ườ ạ ộ ề ệ có r i ro t giá tác đ ng khi n doanh nghi p luôn ph i đ i phó v i t n th tủ ỷ ộ ế ệ ả ố ớ ổ ấ ngo i h i, b ng cách nâng giá bán đ trang tr i t n th t n u x y ra. Đi u nàyạ ố ằ ể ả ổ ấ ế ả ề làm cho giá c c a doanh nghi p tr nên kém h p d n và kh năng c nh tranhả ủ ệ ở ấ ẫ ả ạ c a doanh nghi p gi m sút. Nhìn chung, r i ro t giá phát sinh trong ho tủ ệ ả ủ ỷ ạ đ ng c a doanh nghi p có th gây ra ba lo i t n th t ngo i h i : (1) T n th tộ ủ ệ ể ạ ổ ấ ạ ố ổ ấ giao d ch, (2) t n th t kinh t , (3) t n th t chuy n đ i k toán3. ị ổ ấ ế ổ ấ ể ổ ế 1.5.2.1.a. T n th t giao d ch (transaction exposure)ổ ấ ị T n th t giao d ch phát sinh khi có các kho n ph i thu ho c ph i trổ ấ ị ả ả ặ ả ả b ng ngo i t . T n th t các kho n ph i thu ngo i t là t n th t phát sinh khiằ ạ ệ ổ ấ ả ả ạ ệ ổ ấ giá tr qui ra n i t thu v s t gi m do ngo i t xu ng giá so v i n i t . T nị ộ ệ ề ụ ả ạ ệ ố ớ ộ ệ ổ SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 26 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh th t các kho n ph i tr ngo i t là t n th t phát sinh khi giá tr qui ra n i tấ ả ả ả ạ ệ ổ ấ ị ộ ệ chi ra tăng lên do ngo i t lên giá so v i n i t .ạ ệ ớ ộ ệ 1.5.2.1.b.T n th t kinh t (economic exposure)ổ ấ ế T n th t kinh t là t n th t phát sinh do s thay đ i c a t giá làm nhổ ấ ế ổ ấ ự ổ ủ ỷ ả h ng đ n ngân l u qui ra n i t ho c ngo i t c a doanh nghi p. T n th tưở ế ư ộ ệ ặ ạ ệ ủ ệ ổ ấ kinh t x y ra t ng t nh t n th t giao d ch, ch khác bi t ch nó làế ả ươ ự ư ổ ấ ị ỉ ệ ở ỗ nh ng kho n t n th t không xu t phát t các kho n ph i thu ho c ph i tr cóữ ả ổ ấ ấ ừ ả ả ặ ả ả h p đ ng rõ ràng mà t ngân l u ho t đ ng c a doanh nghi p. Ch ng h n, sợ ồ ừ ư ạ ộ ủ ệ ẳ ạ ự lên giá c a n i t làm s t gi m doanh thu xu t kh u c a doanh nghi p, doủ ộ ệ ụ ả ấ ẩ ủ ệ hàng xu t kh u bây gi tr nên đ t đ h n đ i v i ng i tiêu dùng n cấ ẩ ờ ở ắ ỏ ơ ố ớ ườ ướ ngoài. T n th t kinh t có th xác đ nh theo công th c sau: ”V = CFt.”St, trongổ ấ ế ể ị ứ đó: 1 • ”∆V là t n th t ngo i h i kinh tổ ấ ạ ố ế 2 • CFt là ngân l u c a doanh nghi p th i đi m tư ủ ệ ở ờ ể 3 • ”∆St là m c đ thay đ i t giá, ”St = St – S0, trong đó St, S0ứ ộ ổ ỷ l n l t là t ầ ượ ỷ giá th i đi m t và th i đi m g c.ở ờ ể ờ ể ố T n th t kinh t rõ ràng là khó xác đ nh và c l ng h n t n th t giaoổ ấ ế ị ướ ượ ơ ổ ấ d ch, do nó ph thu c vào c hai bi n cùng thay đ i là CFt và ”St .ị ụ ộ ả ế ổ 1.5.2.1.b.T n th t chuy n đ i (translation exposure)ổ ấ ể ổ T n th t chuy n đ i là t n th t phát sinh do thay đ i t giá khi sáp nh pổ ấ ể ổ ổ ấ ổ ỷ ậ và chuy n đ i tài s n, n , l i nhu n ròng và các kho n m c khác c a các báoể ổ ả ợ ợ ậ ả ụ ủ cáo tài chính t đ n v tính toán ngo i t sang đ n v n i t .ừ ơ ị ạ ệ ơ ị ộ ệ 1.5.2.1.c.Tác đ ng đ n kh năng ch u đ ng tài chính c a doanh nghi pộ ế ả ị ự ủ ệ 1.5.2.1.d.Tác đ ng b t n đ n ho t đ ng doanh nghi pộ ấ ổ ế ạ ộ ệ R i ro t giá tác đ ng đ n vi c ho ch đ nh tài chính doanh nghi pủ ỷ ộ ế ệ ạ ị ệ th ng th y trong khi phân tích và xem xét d án đ u t mà ngân l u kỳ v ngườ ấ ự ầ ư ư ọ ch u nh h ng b i s bi n đ ng c a t giá ngo i h i trong t ng lai.Ch ngị ả ưở ở ự ế ộ ủ ỷ ạ ố ươ ẳ h n , m t trong nh ng ch tiêu đánh giá xe có nên đ u t hay không vào d ánạ ộ ữ ỉ ầ ư ự này là hi n giá ròng NPV. . T giá thay đ i làm thay đ i dòng ti n ròng t đóệ ỷ ổ ổ ề ừ làm nh h ng đ n NPV và nh h ng đ n vi c ho ch đ nh đ u t v n c aả ưở ế ả ưở ế ệ ạ ị ầ ư ố ủ doanh nghi p.ệ 1.5.2.b.Tác đ ng đ n s t ch tài chính c a doanh nghi pộ ế ự ự ủ ủ ệ S ch u đ ng tài chính c a doanh nghi p đ c xác đ nh và đo l ng b iự ị ự ủ ệ ượ ị ườ ở s t ch v tài chính. Trong tài chính công ty, chúng ta đã bi t s t ch tàiự ự ủ ề ế ự ự ủ chính đ c xác đ nh b i t s v n ch s h u trên n ho c trên t ng tài s n.ượ ị ở ỷ ố ố ủ ở ữ ợ ặ ổ ả Khi có r i ro t giá, doanh nghi p đ i m t v i t n th t làm cho giá tr ph nủ ỷ ệ ố ặ ớ ổ ấ ị ầ v n ch s h u tr nên b t n và có nguy c s t gi m khi n cho t s chố ủ ở ữ ở ấ ổ ơ ụ ả ế ỷ ố ủ đ ng v tài chính gi m theo.ộ ề ả 1.5.2.3.Các cách đ phòng ch ng r i ro t giá ể ố ủ ỷ Đ ph c v cho m c tiêu phòng ng a r i ro t giá, doanh nghi p có thể ụ ụ ụ ừ ủ ỷ ệ ể s d ng các lo i giao d ch hay các lo i h p đ ng sau: H p đ ng kỳ h nử ụ ạ ị ạ ợ ồ ợ ồ ạ (forward contract), H p đ ng hoán đ i (swap contract), H p đ ng giao sauợ ồ ổ ợ ồ (future contract), H p đ ng quy n ch n (options contract), K t h p các giaoợ ồ ề ọ ế ợ d ch trên th tr ng ti n t (money market hedge)ị ị ườ ề ệ A.Giao d ch giao ngayị SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 27 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh H i đoái giao ngay (spot transactions) là nghi p v mua ho c bán ngo iố ệ ụ ặ ạ t mà vi c chuy n giao ngo i t đ c th c hi n ngay ho c ch m nh t làệ ệ ể ạ ệ ượ ự ệ ặ ậ ấ trong hai ngày làm vi c k t khi tho thu n h p đ ng mua bán. Giao d ch h iệ ể ừ ả ậ ợ ồ ị ố đoái giao ngay đ c s d ng nh m đáp ng nhuượ ử ụ ằ ứ c u mua ho c bán ngo i tầ ặ ạ ệ giao ngay ph c v cho thanh toán c a khách hàng. Ch ng h n, m t công tyụ ụ ủ ẳ ạ ộ xu t kh u v a thu ngo i t t m t h p đ ng xu t kh u nh ng c n VND đấ ẩ ừ ạ ệ ừ ộ ợ ồ ấ ẩ ư ầ ể chi tr ti n l ng và trang tr i chi phí thu mua nguyên li u trong n c s cóả ề ươ ả ệ ướ ẽ nhu c u bán ngo i t l y VND. Ngân hàng th ng m i đ ng ra mua s ngo iầ ạ ệ ấ ươ ạ ứ ố ạ t này c a nhà xu t kh u, sau đó bán l i cho nhà nh p kh u là ng i có nhuệ ủ ấ ẩ ạ ậ ẩ ườ c u mua ngo i t đ thanh toán h p đ ng nh p kh u đ n h n.ầ ạ ệ ể ợ ồ ậ ẩ ế ạ B.Giao d ch kỳ h nị ạ B.1.Gi i thi u chungớ ệ Giao d ch ngo i t kỳ h n (forward) là giao d ch mua ho c bán ngo i tị ạ ệ ạ ị ặ ạ ệ mà vi c chuy n giao ngo i t đ c th c hi n sau m t th i h n nh t đ nh kệ ể ạ ệ ượ ự ệ ộ ờ ạ ấ ị ể t khi tho thu n h p đ ng. Vi t Nam, h p đ ng kỳ h nừ ả ậ ợ ồ Ở ệ ợ ồ ạ m c dù đã đ cặ ượ chính th c đ a ra th c hi n t năm 1998, nh ng đ n nay nhu c u giao d chứ ư ự ệ ừ ư ế ầ ị lo i h p đ ng này v n ch a nhi u. Lý do, m t m t, là khách hàng v n ch aạ ợ ồ ẫ ư ề ộ ặ ẫ ư am hi u l m v lo i giao d ch này. M t khác, do c ch đi u hành t giá c aể ắ ề ạ ị ặ ơ ế ề ỷ ủ Ngân hàng Nhà n c trong su t th i gian qua khá n đ nh theo h ng VNDướ ố ờ ổ ị ướ gi m giá t t so v i ngo i t đ khuy n khích xu t kh u nh ng v n đ mả ừ ừ ớ ạ ệ ể ế ấ ẩ ư ẫ ả b o n đ nh đ i v i ho t đ ng nh p kh u. Tuy nhiên, trong t ng lai khiả ổ ị ố ớ ạ ộ ậ ẩ ươ Vi t Nam gia nh p WTO và d n d n h i nh p tài chính v i qu c t thì Ngânệ ậ ầ ầ ộ ậ ớ ố ế hàng Nhà n c s b t d n can thi p vào th tr ng ngo i h i, khi y r i ro tướ ẽ ớ ầ ệ ị ườ ạ ố ấ ủ ỷ giá đáng lo ng i và nhu c u giao d ch h i đoái kỳ h n sạ ầ ị ố ạ ẽ B.2 T giá kỳ h nỷ ạ T giá có kỳ h n (forward rate) là t giá áp d ng trong t ng lai nh ngỷ ạ ỷ ụ ươ ư đ c xác đ nh hi n t i. G i F là t giá có kỳ h n; S là t giá giao ngay; rd làượ ị ở ệ ạ ọ ỷ ạ ỷ lãi su t c a đ ng ti n đ nh giá; ry là lãi su t c a đ ngấ ủ ồ ề ị ấ ủ ồ ti n y t giá, ta có tề ế ỷ giá có kỳ h n đ c xác đ nh b i công th c sau: F = S(1 + rd)/(1+ ry) (1). Nóiạ ượ ị ở ứ chung t giá có kỳ h n ph thu c vào t giá giao ngay và lãi su t đ ng ti nỷ ạ ụ ộ ỷ ấ ồ ề y t giá và đ ng ti n đ nh giá. Trên th tr ng ti n t , lãi su t đ ng ti n đ nhế ồ ề ị ị ườ ề ệ ấ ồ ề ị giá có th l n h n ho c nh h n lãi su t đ ng ti n y t giá. D a vào côngể ớ ơ ặ ỏ ơ ấ ồ ề ế ự th c (1), chúng ta có th rút ra m t s nh n xét nh sau:ứ ể ộ ố ậ ư 1 • N u lãi su t đ ng ti n đ nh giá l n h n lãi su t đ ng ti n y tế ấ ồ ề ị ớ ơ ấ ồ ề ế giá: rd > ry => 1+rd > 1+ry => (1+rd)/ (1+ry) >1 => F > S. 2 • N u lãi su t đ ng ti n đ nh giá nh h n lãi su t đ ng ti n y tế ấ ồ ề ị ỏ ơ ấ ồ ề ế giá: rd 1+rd (1+rd)/ (1+ry) F < S. 3 • K t h p hai tr ng h p trên chúng ta th y r ng t giá có kỳế ợ ườ ợ ấ ằ ỷ h n có th tóm t t nh sau:ạ ể ắ ư T giá có kỳ h n = T giá giao ngay + Đi m kỳ h nỷ ạ ỷ ể ạ đây, có hai tr ng h p xác đ nh t giá có kỳ h n: t giá mua có kỳ h nỞ ườ ợ ị ỷ ạ ỷ ạ và t giá bán có kỳ h n. Đ ti n vi c tính toán, chúng ta đ t:ỷ ạ ể ệ ệ ặ 1 • Fm, Sm l n l t là t giá mua có kỳ h n và t giá mua giao ngay ầ ượ ỷ ạ ỷ SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 28 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh 2 • Fb, Sb l n l t là t giá bán có kỳ h n và t giá bán giao ngay ầ ượ ỷ ạ ỷ 3 • Ltg(VND), Lcv(VND) l n l t là lãi su t ti n g i và lãi su t cho vayầ ượ ấ ề ử ấ đ ng Vi t Namồ ệ 4 • Ltg(NT), Lcv(NT) l n l t là lãi su t ti n g i và cho vay ngo i t .ầ ượ ấ ề ử ạ ệ 5 • N là s ngày c a h p đ ng có kỳ h nố ủ ợ ồ ạ 1. T giá mua có kỳ h nỷ ạ 2. T giá bán có kỳ h nỷ ạ (3) (4) 360*100Lcv(NT)]N-)Sm[Ltg(VNDSm Fm+=360* 100Ltg(NT)]N-)Sb[Lcv(VNDSbFb+= Trong công th c (3) và (4) trên đây, ng i ta gi đ nh năm tài chính cóứ ườ ả ị 360 ngày và lãi su t đ c tính theo %/năm.ấ ượ B.3 S d ng giao d ch kỳ h nử ụ ị ạ H p đ ng mua bán ngo i t kỳ h n th ng đ c ngân hàng áp d ng đợ ồ ạ ệ ạ ườ ượ ụ ể đáp ng nhu c u ngo i t kỳ h n c a khách hàng nh m m c tiêu phòng ng aứ ầ ạ ệ ạ ủ ằ ụ ừ r i ro t giá.ủ ỷ B.4H n ch c a giao d ch kỳ h nạ ế ủ ị ạ Giao d ch ngo i t kỳ h n tho mãn đ c nhu c u mua bán ngo i t c aị ạ ệ ạ ả ượ ầ ạ ệ ủ khách hàng mà vi c chuy n giao đ c th c hi n trong t ng lai. Tuy nhiên,ệ ể ượ ự ệ ươ do giao d ch kỳ h n là giao d ch b t bu c nên khi đ n ngày đáo h n dù b t l iị ạ ị ắ ộ ế ạ ấ ợ hai bên v n ph i th c hi n h p đ ng. M t đi m h n ch n a là h p đ ng kỳẫ ả ự ệ ợ ồ ộ ể ạ ế ữ ợ ồ h n ch đáp ng đ c nhu c u khi nào khách hàng ch c n mua ho c bánạ ỉ ứ ượ ầ ỉ ầ ặ ngo i t trong t ng lai còn hi n t i không có nhu c u mua ho c bán ngo iạ ệ ươ ở ệ ạ ầ ặ ạ t .ệ C.Giao d ch hoán đ i (swaps)ị ổ C.1 S d ng giao d ch hoán đ iử ụ ị ổ Giao d ch hoán đ i là giao d ch h i đoái bao g m đ ng th i c hai giaoị ổ ị ố ồ ồ ờ ả d ch: giao d ch mua và giao d ch bán cùng m t s l ng đ ng ti n này v iị ị ị ộ ố ượ ồ ề ớ đ ng ti n khác, trong đó kỳ h n thanh toán c a hai giao d ch khác nhau và tồ ề ạ ủ ị ỷ giá c a hai giao d ch đ c xác đ nh t i th i đi m ký h p đ ng.Trong h pủ ị ượ ị ạ ờ ể ợ ồ ợ đ ng giao d ch hoán đ i, hai bên ngân hàng vàồ ị ổ khách hàng tho thu n v i nhauả ậ ớ m t s n i dung chính nh sau:ộ ố ộ ư Th i h n giao d ch – Th i h n giao d ch hoán đ i có th t 3 ngày đ n 6ờ ạ ị ờ ạ ị ổ ể ừ ế tháng. N u ngày đáo h n r i vào ngày Ch nh t ho c ngày l thì hai bên sế ạ ơ ủ ậ ặ ễ ẽ tho thu n ch n m t ngày đáo h n thích h p và th i h n h p đ ng s tínhả ậ ọ ộ ạ ợ ờ ạ ợ ồ ẽ trên s ngày th c t .ố ự ế Ngày thanh toán – Trong giao d ch hoán đ i, ngày thanh toán bao g m haiị ổ ồ lo i ngày khác nhau: ngày hi u l c và ngày đáo h n. Ngàyạ ệ ự ạ hi u l c là ngàyệ ự th c hi n thanh toán giao d ch giao ngay trong khi ngày đáo h n là ngày th cự ệ ị ạ ự hi n thanh toán giao d ch có kỳ h n.ệ ị ạ Xác đ nh t giá hoán đ i – M t h p đ ng hoán đ i liên quan đ n hai lo iị ỷ ổ ộ ợ ồ ổ ế ạ t giá: t giá giao ngay và t giá có kỳ h n. T giá giaoỷ ỷ ỷ ạ ỷ ngay là t giá do ngânỷ hàng niêm y t t i th i đi m giao d ch do hai bên tho thu n. T giá có kỳ h nế ạ ờ ể ị ả ậ ỷ ạ SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 29 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh đ c tính trên c s t giá giao ngay, chênh l ch lãi su t gi a VND và ngo iượ ơ ở ỷ ệ ấ ữ ạ t , và s ngày th c t c a h p đ ng. ệ ố ự ế ủ ợ ồ C.2 L i ích và h n ch c a giao d ch hoán đ iợ ạ ế ủ ị ổ V i khách hàng l i ích th hi n ch khách hàng tho mãn đ c nhuớ ợ ể ệ ở ỗ ả ượ c u ngo i t ho c n i t c a mình th i đi m hi n t i, đ ng th i cũng thoầ ạ ệ ặ ộ ệ ủ ở ờ ể ệ ạ ồ ờ ả mãn nhu c u mua ho c bán ngo i t vào này đáo h n. Tuy nhiên, cũng nhầ ặ ạ ệ ạ ư giao d ch kỳ h n, giao d ch hoán đ i v n còn h n ch hai đi m:ị ạ ị ổ ẫ ạ ế ở ể • Nó là h p đ ng b t bu c yêu c u các bên ph i th c hi n khi đáo h nợ ồ ắ ộ ầ ả ự ệ ạ b t ch p t giá trên th tr ng giao ngay lúc đó nh th nào.ấ ấ ỷ ị ườ ư ế • Nó ch quan tâm đ n t giá hai th i đi m: th i đi m hi u l c vàỉ ế ỷ ở ờ ể ờ ể ệ ự th i đi m đáo h n, mà không quan tâm đ n s bi n đ ng t giá trong su tờ ể ạ ế ự ế ộ ỷ ố qu ng th i gian gi a hai th i đi m đó.ả ờ ữ ờ ể D.Giao d ch giao sauị D.1 Gi i thi u chungớ ệ H p đ ng giao sau là m t tho thu n mua bán m t s l ng ngo i t đãợ ồ ộ ả ậ ộ ố ượ ạ ệ bi t theo t giá c đ nh t i th i đi m h p đ ng có hi u l c và vi c chuy nế ỷ ố ị ạ ờ ể ợ ồ ệ ự ệ ể giao ngo i t đ c th c hi n vào m t ngày trong t ng lai đ c xác đ nh b iạ ệ ượ ự ệ ộ ươ ượ ị ở S giao d ch (IMM).ở ị D.2 So sánh h p đ ng kỳ h n và h p đ ng giao sauợ ồ ạ ợ ồ Đi m khác bi tể ệ H p đ ng kỳ h nợ ồ ạ H p đ ng giao sauợ ồ Lo iạ h p đ ngợ ồ M t tho thu n gi a NH vàộ ả ậ ữ khách hàng. Đi u kho n c aề ả ủ HĐ r t linh đ ngấ ộ Đ c tiêu chu n hoá theoượ ẩ nh ng chi ti t c a Sữ ế ủ ở giao d chị Th iờ h nạ Các bên tham gia HĐ có thể l a ch n b t kỳ th i h nự ọ ấ ờ ạ nào, nh ng th ng là h sư ườ ệ ố c a 30 ngàyủ Ch có m t vài th i h nỉ ộ ờ ạ nh t đ nhấ ị Tr giáị HĐ Nói chung r t l n, trung bìnhấ ớ trên 1 tri u USD m t HĐệ ộ Nh đ đ thu hút nhi uỏ ủ ể ề ng i tham giaườ Thoả thu n anậ toàn Khách hàng ph i duy trì sả ố d t i thi u NH đ b oư ố ể ở ể ả đ m cho HĐả T t c các nhà giao d chấ ả ị ph i duy trì ti n ký quả ề ỹ theo t l ph n trăm trỷ ệ ầ ị giá HĐ Thanh toán ti nề tệ Không có thanh toán ti n tề ệ tr c ngày HĐ đ n h nướ ế ạ Thanh toán hàng ngày b ng cách trích tài kho nằ ả c a bên thua và ghi cóủ vào tài kho n bên đ cả ượ D.3 Thành ph n tham gia giao d chầ ị Nhà kinh doanh sàn giao d ch (floor traders): th ng là các nhà đ u cở ị ườ ầ ơ (speculators) ho c đ i di n cho các ngân hàng, công ty mà s d ng th tr ngặ ạ ệ ử ụ ị ườ giao sau đ b sung cho các giao d ch có kỳ h n. ể ổ ị ạ Nhà môi gi i sàn giao d chớ ở ị SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 30 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh (floor brokers): nói chung là đ i di nạ ệ c a các công ty đ u t , nh ng công tyủ ầ ư ữ chuyên môi gi i đ u t ăn hoa h ng.ớ ầ ư ồ D.4 C ch giao d chơ ế ị T t c các h p đ ng giao sau đ u th c hi n giao d ch S giao d ch cóấ ả ợ ồ ề ự ệ ị ở ở ị t ch c. S giao d ch là ng i đ ra qui ch và ki m soát ho t đ ng c a cácổ ứ ở ị ườ ề ế ể ạ ộ ủ h i viên. H i viên c a S giao d ch là các cá nhân, có th là đ i di n c a cácộ ộ ủ ở ị ể ạ ệ ủ công ty, ngân hàng th ng m i hay cá nhân có tài kho n riêng.ươ ạ ả D.5 Đ c đi m c a giao d ch giao sauặ ể ủ ị M c dù các h p đ ng có kỳ h n th ng r t linh ho t v ph ng di nặ ợ ồ ạ ườ ấ ạ ề ươ ệ th i h n và s ti n giao d ch nh ng chúng h n ch v m t thanh kho nờ ạ ố ề ị ư ạ ế ề ặ ả (liquidity) b i vì các bên tham gia h p đ ng không th bán h p đ ng khi th yở ợ ồ ể ợ ồ ấ có l i cũng không th xoá b h p đ ng khi th y b t l i. Trong khi đó, h pờ ể ỏ ợ ồ ấ ấ ợ ợ đ ng giao sau có tính thanh kho n cao h n b i vì phòng giao hoán s n sàngồ ả ơ ở ẵ đ ng ra “đ o h p đ ng” b t c khi nào có m t bên yêu c u. Khi đ o h pứ ả ợ ồ ấ ứ ộ ầ ả ợ đ ng thì h p đ ng cũ b xoá b và hai bên thanh toán cho nhau ph n chênhồ ợ ồ ị ỏ ầ l ch giá tr t i th i đi m đ o h p đ ng.ệ ị ạ ờ ể ả ợ ồ D.6 Minh ho giao d ch giao sauạ ị Đ d hi u h n v cách th c th c hi n m t h p đ ng giao sau, d iể ễ ể ơ ề ứ ự ệ ộ ợ ồ ướ đây xin l y m t ví d minh ho . Nhà đ u c th tr ng giao sau d báo vàiấ ộ ụ ạ ầ ơ ị ườ ự ngày t i CHF s lên giá so v i USD. Nh m ki m ti n t c h i này, vào sángớ ẽ ớ ằ ế ề ừ ơ ộ ngày th ba, m t nhà đ u t trên th tr ng giao sau Chicago mua m t h pứ ộ ầ ư ị ườ ộ ợ đ ng giao sau tr giá 125.000 CHF v i t giá 0,75 USD cho 1 CHF. Sau khiồ ị ớ ỷ mua h p đ ng giao sau, nhà đ u c s t ru t theo dõi di n bi n tình hình thợ ồ ầ ơ ố ộ ễ ế ị tr ng.ườ Th i gianờ Ho t đ ngạ ộ Thanh toán Sáng ngày th baứ • Nhà đ u t mua h p đ ng giaoầ ư ợ ồ sau, đ n h n vào chi u ngày thế ạ ề ứ năm v i t giá 0,75 $/CHF ớ ỷ • Nhà đ u t ký qu 2.565$ầ ư ỹ Ch a x y raư ả Cu iố ngày th baứ Giá CHF tăng đ n 0,755$, v tríế ị c a nhà đ u t đ c ghi nh nủ ầ ư ượ ậ trên th tr ngị ườ Nhà đ u t nh n:ầ ư ậ 125.000 x (0,755 – 0,75) = 625$ Cu iố ngày th tứ ư Giá CHF gi m còn 0,752$, v tríả ị m i c a nhà đ u t đ c ghiớ ủ ầ ư ượ nh nậ Nhà đ u t ph i tr :ầ ư ả ả 125.000 x (0,755 – 0,752) = 375$ Cu iố ngày thứ năm Giá CHF gi m còn 0,74$ả • H p đ ng đ n h n thanh toánợ ồ ế ạ • Nhà đ u t nh n ngo i tầ ư ậ ạ ệ chuy n giaoể Nhà đ u t ph i tr :ầ ư ả ả 1 (1) 125.000(0,752 – 0,74) = 1500$ 2 (2) 125.000 x 0,74 = 92.500$ D.7 S d ng giao d ch giao sau đ đ u cử ụ ị ể ầ ơ SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 31 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh T ví d minh ho h p đ ng giao sau trên đây chúng ta d nh n th yừ ụ ạ ợ ồ ễ ậ ấ r ng giao d ch giao sau gi ng nh ho t đ ng “cá c c”, trong đó S giao d chằ ị ố ư ạ ộ ượ ở ị đóng vai trò ng i t ch c, ng i mua h p đ ng giao sau m t lo i ngo i tườ ổ ứ ườ ợ ồ ộ ạ ạ ệ nào đó chính là ng i đánh c c r ng ngo i t đó s lên giá. Ng c l i,ườ ượ ằ ạ ệ ẽ ượ ạ ng i bán h p đ ng giao sau m t lo i ngo i t nào đó chính là ng i đánhườ ợ ồ ộ ạ ạ ệ ườ c c r ng ngo i t đó s xu ng giá trong t ng lai.ượ ằ ạ ệ ẽ ố ươ D.8 Kh năng phòng ng a r i ro t giá b ng giao d ch giao sau ả ừ ủ ỷ ằ ị H p đ ng giao sau có th s d ng nh là m t công c phòng ng a r i roợ ồ ể ử ụ ư ộ ụ ừ ủ t giá. Nguyên lý chung là khi có m t kho n ph i tr b ng ngo i t và lo sỷ ộ ả ả ả ằ ạ ệ ợ r ng ngo i t đó s lên giá khi kho n ph i tr đ n h n thì nên mua m t h pằ ạ ệ ẽ ả ả ả ế ạ ộ ợ đ ng giao sau ngo i t đó. B ng cách này có th t o ra hai tr ng thái ngo i tồ ạ ệ ằ ể ạ ạ ạ ệ trái ng c nhau: tr ng thái âm khi n m t kho n ph i tr và tr ng thái d ngượ ạ ợ ộ ả ả ả ạ ươ khi mua h p đ ng giao sau v i cùng lo i ngo i t đó. Hai tr ng thái ngo i tợ ồ ớ ạ ạ ệ ạ ạ ệ trái chi u nhau y s t hoá gi i r i ro. Tr ng h p có m t kho n ph i thu,ề ấ ẽ ự ả ủ ườ ợ ộ ả ả thay vì kho n ph i tr , thì làm ng c l i.ả ả ả ượ ạ D.9 Kh năng th c hi n giao d ch giao sau Vi t Nam ả ự ệ ị ở ệ Vi t Nam hi n t i ch a th c hi n lo i giao d ch này nh ng t ng laiỞ ệ ệ ạ ư ự ệ ạ ị ư ươ li u lo i giao d ch này có kh năng đ c th c hi n hay không? Đi u này cònệ ạ ị ả ượ ự ệ ề tùy thu c d ch nhi u th nh ng trong đó có ba đi u ki n c b n đ lo i giaoộ ị ề ứ ư ề ệ ơ ả ể ạ d ch này có th đ c đ a ra th tr ng hay không:ị ể ượ ư ị ườ 1 • Th nh t là kh năng nh n th c v lo i giao d ch này.ứ ấ ả ậ ứ ề ạ ị 2 • Th hai là m c đ hi u qu c a th tr ng.ứ ứ ộ ệ ả ủ ị ườ 3 • Th ba là c s h t ng ph c v giao d ch.ứ ơ ở ạ ầ ụ ụ ị D.10 u nh c đi m c a giao d ch giao sauƯ ượ ể ủ ị u đi m c a h p đ ng giao sau tr c tiên là s n sàng cung c p nh ngƯ ể ủ ợ ồ ướ ẵ ấ ữ h p đ ng có tr giá nh . K đ n, nó cho phép các bên tham gia có th sangợ ồ ị ỏ ế ế ể nh ng l i h p đ ng b t kỳ th i đi m nào tr c khi h p đ ng h t h n.ượ ạ ợ ồ ở ấ ờ ể ướ ợ ồ ế ạ Ng c l i, h p đ ng giao sau có nh c đi m tr c h t là ch cung c p gi iượ ạ ợ ồ ượ ể ướ ế ỉ ấ ớ h n cho m t vài ngo i t m nh và m t vài ngày chuy n giao ngo i t trongạ ộ ạ ệ ạ ộ ể ạ ệ năm mà thôi. K đ n, h p đ ng giao sau là h p đ ng b t bu c ph i th c hi nế ế ợ ồ ợ ồ ắ ộ ả ự ệ khi đ n h n ch không cho ng i ta quy n đ c ch n nh trong h p đ ngế ạ ứ ườ ề ượ ọ ư ợ ồ quy n ch n.ề ọ E. Giao d ch quy n ch nị ề ọ E.1Gi i thi u chungớ ệ Quy n ch n (options) là m t công c tài chính mà cho phép ng i muaề ọ ộ ụ ườ nó có quy n, nh ng không b t bu c, đ c mua (call) hay bán (put) m t côngề ư ắ ộ ượ ộ c tài chính khác m t m c giá và th i h n đ c xác đ nh tr c. Đ có thụ ở ộ ứ ờ ạ ượ ị ướ ể ể hi u rõ thêm khái ni m quy n ch n, m t s thu tể ệ ề ọ ộ ố ậ ng liên quan c n đ cữ ầ ượ gi i thích chi ti t h n nh sau:ả ế ơ ư 1 • Ng i mua quy n (holder) – Ng i b ra chi phí đ đ c n mườ ề ườ ỏ ể ượ ắ gi quy n ch n và có quy n yêu c u ng i bán có nghĩa v th c hi n quy nữ ề ọ ề ầ ườ ụ ự ệ ề ch n theo ý mình.ọ SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 32 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh 2 • Ng i bán quy n (writer) – Ng i nh n chi phí mua quy nườ ề ườ ậ ề c a ng i mua quy n, do đó, có nghĩa v ph i th c hi n quy n ch n theo yêuủ ườ ề ụ ả ự ệ ề ọ c u c a ng i mua quy n.ầ ủ ườ ề 3 • Tài s n c s (underlying assets) – Tài s n mà d a vào đóả ơ ở ả ự quy n ch n đ c giao d ch. Giá c trên th tr ng c a tài s n c s là căn cề ọ ượ ị ả ị ườ ủ ả ơ ở ứ đ xác đ nh giá tr c a quy n ch n. Tài s n c s có th là hàng hoá nh càể ị ị ủ ề ọ ả ơ ở ể ư phê, d u ho , vàng,.. hay ch ng khoán nh c phi u, trái phi u ho c ngo i tầ ả ứ ư ổ ế ế ặ ạ ệ nh EUR, CHF, CAD,... ư 4 • T giá th c hi n (exercise or strike rate) – T giá s đ c ápỷ ự ệ ỷ ẽ ượ d ng n u ng i mua quy n yêu c u th c hi n quy n ch n.ụ ế ườ ề ầ ự ệ ề ọ 5 • Tr giá h p đ ng quy n ch n (volume) – Tr giá đ c chu nị ợ ồ ề ọ ị ượ ẩ hoá theo t ng lo i ngo i t và th tr ng giao d ch.ừ ạ ạ ệ ị ườ ị 6 • Th i h n c a quy n ch n (maturity) – Th i h n hi u l c c aờ ạ ủ ề ọ ờ ạ ệ ự ủ quy n ch n. Quá th i h n này quy n không còn giá tr .ề ọ ờ ạ ề ị 7 • Phí mua quy n (premium) – Chi phí mà ng i mua quy n ph iề ườ ề ả tr cho ng i bán quy n đ đ c n m gi hay s h u quy n ch n. Chi phíả ườ ề ể ượ ắ ữ ở ữ ề ọ này th ng đ c tính b ng m t s n i t trên m i ngo i t giao d ch.ườ ượ ằ ộ ố ộ ệ ỗ ạ ệ ị 8 • Lo i quy n ch n – Lo i quy n mà ng i mua n m gi . Lo iạ ề ọ ạ ề ườ ắ ữ ạ quy n ch n nào cho phép ng i mua có quy n đ c mua m t lo i tài s n cề ọ ườ ề ượ ộ ạ ả ơ s m c giá xác đ nh tr c trong th i h n nh t đ nh g i là quy n ch n muaở ở ứ ị ướ ờ ạ ấ ị ọ ề ọ (call). Ng c l i, lo i quy n ch n nào cho phép ng i mua có quy n đ cượ ạ ạ ề ọ ườ ề ượ bán g i là quy n ch n bán (put).ọ ề ọ 9 • Ki u quy n ch n – Ki u giao d ch do hai bên tho thu n choể ề ọ ể ị ả ậ phép ng i mua quy n đ c l a ch n th i đi m th c hi n quy n. Ki uườ ề ượ ự ọ ờ ể ự ệ ề ể quy n ch n cho phép ng i mua quy n đ c th c hi n b t c th i đi m nàoề ọ ườ ề ượ ự ệ ấ ứ ờ ể trong th i h n hi u l c c a quy n ch n g i là quy nờ ạ ệ ự ủ ề ọ ọ ề ch n ki u M . Ki uọ ể ỹ ể quy n ch n ch cho phép ng i mua th cề ọ ỉ ườ ự hi n khi quy n ch n đ n h n g i làệ ề ọ ế ạ ọ quy n ch n ki u châu Âu.ề ọ ể E. 2 Đ nh giá quy n ch nị ề ọ Đ i v i quy n ch n theo ki u M : G i giá tr c a quy n ch n mua làố ớ ề ọ ể ỹ ọ ị ủ ề ọ Ca, giá tr c a quy n ch n bán là Pa, t giá th c hi n là E và t giá giaoị ủ ề ọ ỷ ự ệ ỷ ngay là S. Ta có giá tr quy n ch n ki u M đ c xác đ nh b i công th c :ị ề ọ ể ỹ ượ ị ở ứ Ca(S, E) e" max(0, S – E) và Pa(S, E) e" max(0, E – S) Đ i v i Quy n ch n theo ki u châu Âu: G i giá tr c a quy n ch n muaố ớ ề ọ ể ọ ị ủ ề ọ là Ce, giá tr c a quy n ch n bán là Pe, t giá th c hi n là E, t giáị ủ ề ọ ỷ ự ệ ỷ giao ngay là S, lãi su t phi r i ro c a đ ng ti n A là a, lãi su t phi r i ro c a đ ng ti nấ ủ ủ ồ ề ấ ủ ủ ồ ề B là b, và th i h n h p đ ng là T. Ta có giá tr quy n ch n ki u châu Âuờ ạ ợ ồ ị ề ọ ể đ c xác đ nh theo công th c:ượ ị ứ Ce(S, T, E) e" max{0, S(1 + b)-T – E(1 + a)-T} và Pe(S, T, E) ≥ max{0, E(1 + a)-T – S(1 + b)-T} E.3 Đ nh giá quy n ch n theo mô hình Black-Scholesị ề ọ Đ i v i quy n ch n mua theo ki u châu Âu, mô hình Black-Scholes cóố ớ ề ọ ể th di n t b i công th c sau: Ce = Se-bTN(d1) – Ee-aTN(d2), trongể ễ ả ở ứ đó: SVTH: Nguy n Đ c Toàn - L p 33K15ễ ứ ớ Trang 33 Đ án môn h c: Nh p môn tài chính ti n tề ọ ậ ề ệ GVHD: Đ ng Ng cặ ọ Anh Ce là giá c c a quy n ch n mua theo ki u châu Âuả ủ ề ọ ể S là t giá giao ngay gi a đ ng ti n A và đ ng ti n Bỷ ữ ồ ề ồ ề E là t giá th c hi nỷ ự ệ T là th i h n h p đ ng, tính b ng nămờ ạ ợ ồ ằ a là lãi kép liên t c không có r i ro c a đ ng ti n Aụ ủ ủ ồ ề b là lãi kép liên t c không có r i ro c a đ ng ti n Bụ ủ ủ ồ ề e = 2,71828 là h ng s Nê-peằ ố Ã∆ là đ l ch chu n hàng năm c a ph n trăm thay đ i t giá giao ngay ộ ệ ẩ ủ ầ ổ ỷ N(d1) và N(d2) là giá tr c a hàm phân ph i xác xu t chu n và d1, d2ị ủ ố ấ ẩ đ c xác đ nh nh sau: d1 = {ln(S/E)+[a-b+Ã2/2]}/Ãượ ị ư ∆(T)1/2 và d2 = d1 – Ã∆(T)1/2 E.4 M i quan h gi a giá tr quy n ch n mua và quy n ch n bánố ệ ữ ị ề ọ ề ọ M i quan h gi a quy n ch n mua và quy n ch n bán đ c di n t quaố ệ ữ ề ọ ề ọ ượ ễ ả s cân b ng ch n mua-ch n bán (put-call parity). Trong tr ng h p quy nự ằ ọ ọ ườ ợ ề ch n theo ki u châu Âu m i quan h này th hi n qua công th c sau:ọ ể ố ệ ể ệ ứ Ce(S, T, E) = Pe(S, T, E) + S(1 + b)-T – E(1 + a)-T trong đó Ce và Pe l n l t là giá c c a quy n ch n mua và quy n ch nầ ượ ả ủ ề ọ ề ọ bán theo ki u châu Âu.ể E.5 S d ng giao d ch quy n ch nử ụ ị ề ọ Giao d ch quy n ch n có th s d ng cho