Đề cương chi tiết và bài giảng Phương pháp dạy học âm nhạc trong trường học

đực tốt đẹp. (Nền giáo dục nước ta từ lâu đã có câu:”dạy chữ, dạy người”, điều này được xem như một nguyên tắc hàng đầu mà các nhà giáo dục Đông - Tây – Kim – Cổ đều thừa nhận; Bốn trụ cột trong khuyến cáo của nền GD thế kỷ XXI là: Học để biết, học để làm, học để chung sống và học để làm người). f. Nguyên tắc đảm bảo phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS: Muốn phát huy tính tích cực của HS, người GV phải quan tâm đến hứng thú của HS và tìm cách để gây được hứng thú học tập trong từng yếu tố của quá trình dạy học: Nội dung bài phải hấp dẫn, phương pháp cần linh hoạt, phương tiện phong phú…Nói cách khác là phải hấp dẫn, thu hút được HS vào bài giảng. C. HỆ THỐNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC 1. Khái niệm chung về phương pháp: Phương pháp được hiểu là “cách thức”, là “con đường”, là “phương thức” để giải quyết một vấn đề đặt ra. Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về phương pháp, nhưng đều chung một ý lớn: đó là cách thức đạt tới mục đích, mục tiêu giải quyết một công việc, tìm hiểu một vấn đề. 2. Các phương pháp dạy học âm nhạc: a. Phương pháp trình bày tác phẩm: Tác phẩm AN nằm trên giấy chỉ là “AN chết”, nó cần phải được vang lên để thành “AN sống”. Muốn vậy, tác phẩm AN cần được trình bày, biểu diễn dưới các hình thức khác nhau. Khi dạy một tác phẩm AN nào đó, GV phải trình bày tác phẩm để thu hút, thuyết phục HS. Có nhiều cách trình bày khác nhau như cho nghe băng đĩa, nhưng tốt nhất là GV tự trình bày tác phẩm…Với cách trình bày tác phẩm có Mục tiêu:  Có khái niệm về phương pháp và các PPDH AN.  Tiếp cận với đổi mới phương pháp nói chung và PPDH AN nói riêng. Câu hỏi ôn tập 1. Phân tích sự khác nhau giữa việc dạy học để đào tạo những người làm nghề AN với việc dạy học AN cho HS phổ thông. 2. Vận dụng các nguyên tắc dạy học nói chung vào dạy học môn AN ở trường phổ thông như thế nào? 12 hiệu quả, GV sẽ gây được ấn tượng rất mạnh mẽ trong quá trình HS cảm thụ AN, góp phần tích cực vào việc GDTM. b. Phương pháp thực hành - luyện tập: AN là bộ môn nghệ thuật âm thanh, qua thực hành để cảm nhận AN là cách tốt nhất. Ngay cả khi dạy về lý thuyết, GV cũng cần cho HS thực hành các bài tập đơn giản, qua đó nắm được kiến thức. Qua việc thực hành -luyện tập, chúng ta hình thành và rèn luyện được kỹ năng thể hiện AN cho HS, qua đó phát hiện sửa sai. GV cần chú ý thay đổi hình thức trong quá trình thực hành – luyện tập để có hiệu quả tốt hơn. c. Phương pháp dùng lời (thuyết trình, diễn giảng, giảng thuật): Là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên tuỳ theo từng nội dung mà GV có cách dùng lời cho thích hợp. GV phải diễn đạt gãy gọn, từ ngữ chính xác, dể hiểu. Tránh giải thích rườm rà, thiếu trọng tâm. d. Phương pháp trực quan: Là phương pháp giảng dạy hiệu quả nhất. Phương pháp này giúp cho những những khái niệm trừu tượng trở nên rõ ràng, cụ thể, HS dễ tiếp nhận hơn so với phương pháp dùng lời. Nhạc sĩ thiên tài người Nga Trai-côp-xky đã từng nói ”Khi nào lời nói bất lực thì ở đó xuất hiện một tiếng nói hùng hồn hơn, đó là AN” hoặc “AN bắt đầu ở chỗ ngôn từ kết thúc”. GV cần chú ý dùng các phương tiện trực quan đúng lúc, đúng chỗ, tránh lạm dụng để mọi đồ dùng dạy học thực sự trở thành cần thiết. e. Phương pháp kiểm tra - đánh giá: Khi kết thúc một hoặc một phần của nội dung, thông thường GV phải tiến hành ôn tập, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS. Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu việc kiểm tra, đánh giá không chỉ đơn thuần là xếp loại kết quả học tập của HS mà thông qua đó, GV phát hiện được các lỗ hổng kiến thức để có cách bù đắp, bổ sung kiến thức cho HS. Thông thường, người ta dùng các hình thức kiểm tra – đánh giá sau: - Kiểm tra viết (làm bài) - Kiểm tra vấn đáp (trả lời miệng) - Kiểm tra tập thể (cả lớp) - Kiểm tra cá nhân (từng HS) GV chú ý là việc kiểm tra đánh giá ở môn AN cần có sự “linh động”, không nên vì môn AN mà làm ảnh hưởng đến toàn bộ kết quả học tập của HS. Bảng đánh giá – xếp loại HS môn AN (Không cho điểm): - Điểm 9, 10: Tương ứng mức Giỏi. - Điểm 7, 8: Tương ứng mức Khá. - Điểm 5, 6: Tương ứng mức Đạt. - Điểm 4: Tương ứng Chưa đạt. * Chú ý: Cần nhớ rằng không có một phương pháp nào là phương pháp “toàn năng”. Trong quá trình dạy học, GV phải vận dụng, kết hợp linh hoạt, tuỳ theo từng nội dung mà GV sử dụng phương pháp thích hợp. 13 * Phần tóm tắt: - Môn học âm nhạc có khả năng phát triển toàn diện nhân cách HS, bồi dưỡng lòng yêu thích âm nhạc rèn luyện những năng lực về hoạt động âm nhạc. Muốn thực hiện được nhiệm vụ này ta phải tạo điều kiện cho các em tiếp xúc và biểu diễn thường xuyên. - Các nguyên tắc giáo dục âm nhạc là một khối thống nhất cần được quán triệt, tuy nhiên cần chú trọng nguyên tắc 2 và 3. - Không ngừng trau dồi năng lực toàn diện và phẩm chất sư phạm của mỗi người, trước hết là lòng yêu nghề mến trẻ, là động lực cơ bản thúc đẩy sự rèn luyện về chuyên môn và nghiệp vụ. Câu hỏi ôn tập 1. Phân tích các phương pháp dạy học AN ở trường phổ thông. 2. Sự phát triển của phương pháp DHAN hiện nay đang đề cập đến những vấn đề gì? 14 Chương II PHƯƠNG PHÁP DẠY CÁC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC A. PHƯƠNG PHÁP DẠY HÁT: I. Vị trí và nhiệm vụ của phân môn tập hát: 1. Các khái niệm: - Bài hát: Là tác phẩm âm nhạc có sự kết hợp giữa âm nhạc và lời ca, là nghệ thuật kết hợp giữa 2 yếu tố âm nhạc và văn học. Bài hát là hình thức biểu hiện bằng hình tượng âm thanh về những cảm nghĩ của con người trước cuộc sống. - Hát: Là dùng giọng người thể hiện một bài hát, nhằm biểu hiện tư tưởng tình cảm của mình, mang lại cho người nghe cả người hát những hứng thú và niềm xúc động. - Tập hát: Luyện tập những kỹ năng cần thiết để thể hiện bài hát một cách dễ dàng và có hiệu quả. 2. Ý nghĩa của hoạt động ca hát: - Là phương tiện giải trí bổ ích mang lại niềm vui cho mọi người. - Khơi dậy những cảm hứng phong phú với cái đẹp, giúp con người hướng tới những tình cảm cao thượng, quên mình. Đặc biệt hình thức ca hát tập thể liên kết mọi người trong cảm xúc chung nên có ý nghĩa to lớn việc trong giáo dục ý thức xã hội và tinh thần tập thể. - Giúp phát triển giọng hát, một nhạc cụ tuyệt vời, là phương tiện thể hiện bản thân của con người. 3. Nhiệm vụ của phân môn dạy hát: Giúp HS hiểu đúng nội dung của hình tượng âm nhạc và nắm được các kỹ năng cần thiết để thể hiện tình cảm của mình trong cách hát tự nhiên và diễn cảm. Trên cơ sở đó, xây dựng mỗi lớp thành một tập thể ca hát tốt. Cụ thể: - Phát triển tai nghe nhạc cho HS. Mục tiêu:  Hiểu ý nghĩa và nhiệm vụ của các phân môn dạy hát, dạy TĐN-Nhạc lý, và âm nhạc thường thức ở trường THCS.  Nắm được các kỹ năng, các bước tiến hành dạy từng phân môn AN ở THCS. 15 - Hình thành kỹ năng ca hát, phát triển giọng hát cho HS. - Bồi dưỡng hứng thú và thói quen tích cực tham gia ca hát một cách chủ động sáng tạo. II. Công việc chuẩn bị: 1. Yêu cầu và biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát: a. Tư thế: - Yêu cầu : Đứng hoặc ngồi thẳng, miệng mở linh hoạt, tay để tự nhiên. - Biện pháp: Nhắc nhở thường xuyên tư thế ngồi, thái độ khi hát. b. Hơi thở: - Yêu cầu: Hít hơi vừa đủ để hát hết tiết nhạc một cách nhẹ nhàng thích hợp. - Biện pháp: chú ý phân câu hợp lý khi hát và hướng dẫn cho HS lấy hơi vào đầu câu hát. c. Phát âm, nhả chữ, hát rõ lời: - Yêu cầu: Hát bằng giọng tự nhiên, âm thanh nhẹ nhàng, tươi sáng, không gào thét căng thẳng. Hát rõ lời ca, khẩu hình hợp lý. - Biện pháp: Chú ý bắt giọng phù hợp tập hát ngân dài, cách luyến âm, ngắt âm. GV hát mẫu rõ lời, với các âm tiết khó có thể cho tập riêng lời ca. d. Hát chính xác: - Yêu cầu: thể hiện đúng âm điệu, nhịp điệu của bài hát. - Biện pháp: GV hát mẫu cả bài và từng câu, các chỗ khó hát cần hát mẫu và tập nhiều lần, có thể cho HS khá hát trước khi cho cả lớp hát. e. Hát đồng đều, hoà giọng: - Yêu cầu: mỗi HS biết hoà giọng mình vào giọng chung, hát nhịp nhàng, cùng bắt đầu và cùng kết thúc bài, HS biết cách hát theo nhịp tay của GV. - Biện pháp: GV mẫu thể hiện sắc thái của bài hát, khắc phục cách phát âm tiếng địa phương, thường xuyên dùng động tác chỉ huy để hướng dẫn hát. 2. Nắm chắc bài hát: a. Hát bài hát chính xác, trôi chảy: Tốt nhất là học thuộc lòng để có thể chủ động trình diễn. b. Phân tích bài hát: - Nội dung, chủ đề, sắc thái tình cảm. - Phân tiết nhạc, câu nhạc, đoạn nhạc. - Tìm hiểu đặc điểm bài hát. c. Xác định yêu cầu và cách tiến hành phương pháp dạy hát: Gồm 3 bước.  Bước 1: hướng dẫn nghe hát (làm quen bài hát) a. Yêu cầu: - Giúp HS cảm thụ được hình tượng âm nhạc và nội dung bài hát. - Lôi cuốn sự chú ý và hào hứng tập hát. b. Tiến hành: - Giáo viên giới thiệu bài hát (tên bài hát, tác giả, xuất xứ). 16 - Giáo viên hát mẫu - Trao đổi sau khi nghe - Biểu diễn lại lần nữa.  Bước 2: Tập hát (học thuộc bài hát) a. Yêu cầu: Hát đúng và thuộc lời, nắm vững âm điệu, nhịp điệu gắn với lời ca. b. Tiến hành: GV tập từng câu liên tiếp cho đến hết bài (GV hát mẫu nhiều lần ở chỗ khó rồi cho tập kỹ), chú ý thay đổi hình thức hát (hát cá nhân, theo nhóm nhỏ, cả lớp...)  Bước 3: Củng cố ôn luyện bài hát (tập biểu diễn) a. Yêu cầu: - Nâng cao chất lượng bài hát với yêu cầu cao hơn. - Bồi dưỡng mỹ cảm, sự tinh tế, tinh thần tập thể, lòng tự tin và tình yêu NT. a. Tiến hành: - Tập thể hiện sắc thái tình cảm của bài hát (hát đúng nhịp độ, diễn cảm). - Tập hát đồng đều, trôi chảy, hát đúng, lấy hơi đúng, nhả chữ rõ ràng, phát âm đúng theo yêu cầu, nội dung của bài hát. - Tập các hình thức thể hiện (hát luân phiên, hát đuổi, hát bè) - Đánh giá kết quả tập hát, trò chuyện kết hợp đặt câu hỏi, ra bài tập rèn luyện kỹ năng âm nhạc. * Chú ý: Trong suốt quá trình tiến hành các bước, cần kết hợp sửa sai, củng cố bài. 3. Một số bài hát trong sách giáo khoa âm nhạc THCS: Trong trường THCS, các bài hát được sử dụng trong chương trình âm nhạc các lớp, có thể phân chia thành các loại chính là: bài hát hành khúc, bài hát trữ tình, bài hát nhanh, vui, hoạt. Để thể hiện bài hát có chất lượng, có tình cảm phù hợp với nội dung, tư tưởng, phong cách nghệ thuật của tác phẩm, giáo sinh cần phân biệt được những thể loại bài hát nói trên. Việc nắm những đặc điểm của từng thể loại bài hát sẽ được tiến hành trong quá trình thực hành, luyện tập vào các bài hát cụ thể. 3.1. Thể loại: a. Bài hát hành khúc: Có các đặc điểm sau: - Nhịp độ: vừa phải, phù hợp với bước đi, bước hành quân. - Âm điệu: rõ ràng, rắn rỏi, khoẻ mạnh. - Tiết tấu: thường sử dụng tiết tấu chấm dôi hoặc móc giật. - Đường nét giai điệu: thường có quãng nhảy (Q.4, Q.5) mang tính chất kêu gọi, thôi thúc, nghị lực. - Nội dung: thể hiện tinh thần lạc quan, hoành tráng, ý chí quật cường. Các bài hát mang phong cách hành khúc điển hình như: - Quốc ca (Văn Cao) - Tiếng chuông và ngọn cờ (D.c nam Bộ) - Hành khúc tới trường (nhạc Pháp) 17 b. Bài hát trữ tình: Có các đặc điểm sau: - Nhịp độ: khoan thai, vừa phải, có khi chậm rãi. - Đường nét giai điệu: mượt mà, du dương, êm ái... - Tiết tấu: tính chu kỳ của tiết tấu không nổi lên rõ rệt. Các bài hát mang phong cách trữ tình điển hình như: - Niềm vui của em (Nguyễn Huy Hùng) - Em nhớ Tây Nguyên (Văn Tấn - Trần Quang Huy) - Tuổi đời mênh mông (Trịnh Công Sơn) - Con đường đến trường (Phạm Đăng Khương) - Em đi trong tươi xanh (Vũ Thanh) - Đi cắt lúa (D.C Hơ-rê) - Ru em (D.C Xê-đăng)... c. Bài hát nhánh, vui, hoạt: Có đặc điểm sau: - Nhịp độ: nhanh, náo nhiệt, sôi động. - Tiết tấu: đa dạng nhưng ổn định, có sự lặp lại âm hình TT. - Giai điệu: vui vẻ, hài hước, dí dỏm Ở chương trình bậc THCS, có nhiều bài hát ở thể loại này như: - Thêm một tuổi hồng (Nguyễn Văn Hiên) - Tiếng ve gọi hè (Trịnh Công Sơn) - Tía nắng hạt mưa (Khánh Vinh) - Tiếng hát chim sơn ca (Đỗ Hoà An) - Lý cây đa (CD QH Bắc Ninh) - Đi cấy (DC Thanh Hoá)... 3.2. Cấu trúc hình thức: Bài hát dùng trong trường THCS chủ yếu có hình thức đơn giản như một đoạn đơn, hai đoạn đơn, một số bài có hình thức 3 đoạn đơn và cấu trúc phức tạp, không xác định. * Bảng phân loại cấu trúc hình thức: TT Tên bài hát Tác giả Cấu trúc hình thức 1. Tiếng chuông và ngọn cờ Phạm Tuyên 2 đoạn đơn không có tái hiện 2. Vui bước trên đường xa DC Nam Bộ 1 đoạn đơn 2 câu 3. Hành khúc tới trường Nhạc Pháp 1 đoạn đơn 2 câu 4. Đi cấy DC Thanh Hoá 1 đoạn đơn 2 câu 5. Niềm vui của em Nguyễn Huy Hùng 1 đoạn đơn 2 câu 6. Ngày đầu tiên đi học Nguyễn Ngọc Thiện 2 đoạn đơn có tái hiện 7. Tia nắng hạt mưa Khánh Vinh 2 đoạn đơn không có tái hiện 8. Hô la hê - hô la hô D.c Đức 1 đoạn đơn 2 câu 18 9. Mái trường mến yêu Lê Quốc Thắng 1 đoạn đơn 3 câu 10. Lý cây đa Q.H Bắc Ninh 1 đoạn đơn 2 câu 11. Chúng em cần hoà bình H.Long-H.lân 2 đoạn đơn không có tái hiện 12. Khúc hát chim Sơn ca Dễ Hoà An 2 đoạn đơn có tái hiện 13. Đi cắt lúa D.c Hơ-rê 1 đoạn đơn 2 câu 14. Khúc hát bốn mùa Nguyễn Hải 1 đoạn đơn 3 câu 15. Ca-chiu-sa Nhạc Nga 1 đoạn đơn 2 câu 16. Tiếng ve gọi hè T.Công Sơn 1 đoạn đơn 3 câu 17. Tiếng hát hoà bình Hoàng Vân 1 đoạn đơn 3 câu 18. Lý dĩa bánh bò D.c Nam Bộ 1 đoạn đơn 2 câu 19. Tuổi hồng Trương Q.Lục 1 đoạn đơn 3 câu 20. Hò ba lý D.c Quảng Nam 1 đoạn đơn 3 câu 21. Khát vọng mùa xuân Mozart 2 đoạn đơn có tái hiện 22. Ước mơ xanh Thi Mai 1 đoạn đơn 2 câu(có coda) 23. Ngôi nhà của chúng ta Hình Phước Liên 1 đoạn kép 24. Tuổi đời mênh mông T. Công Sơn 3 đoạn đơn 3.3. Đặc điểm nội dung, chủ đề: Hầu hết các bài hát có nội dung, chủ đề về quê hương, đất nước, tuổi thơ, tuổi học trò, về mái trường, mối quan hệ thầy trò, bạn bè, cha mẹ, phản đối chiến tranh, mong muốn hoà bình, yêu thương cộng đồng... các bài hát nước ngoài cũng có nội dung về đất nước con người, về đời sống sinh hoạt của các dân tộc đó. 4. Học các bài hát: 4.1. Bài hát hành khúc: a. Cách hát: Bài hát hành khúc đòi hỏi âm thanh vang sáng, chắc khoẻ, chưa đựng sức mạnh bên trong. Khi hát, cần lưu ý những điểm sau: - Hát bằng âm thanh chắc chắn, khoẻ mạnh. - Phát âm gọn, rõ các từ. - Nhấn mạnh các từ ở đầu nhịp, ngân đủ các nốt ở cuối các câu nhạc, tiết nhạc. - Lấy hơi ở các từ ở cuối tiết nhạc, câu nhạc, đẩy hơi đều, mạnh. 3. Thực hành: Bài hát "Hành khúc tới trường" (- Aùp dụng cách hát trên giáo viên phân tích câu đoạn của bài) (- Gợi ý các cách trình diễn bài hát này) 2. Bài hát trữ tình: a. Cách hát: Hát liền tiếng, âm thanh ngân vang từ âm này sang âm khác, không bị đứt quãng. 19 - Giữ đều hơi thở, âm thanh mềm mại, trong sáng, diễn cảm. - Nhã chữ hợp lý, rõ lời, không làm cản trở độ vang của các âm ngân dài. - Tập kỹ những chỗ có luyến, láy, tập ở tốc độ chậm sau đó nhanh dần cho đúng với tốc độ quy định. b. Thực hành: Bài hát "Khát vọng mùa xuân". (Giáo viên phân tích câu đoạn, cách lấy hơi, nhả chữ và hát mẫu). 3. Bài hát nhanh, vui, hoạt: a. Cách hát: - Hát bằng âm thành sáng, gọn, linh hoạt, trôi chảy. - Hát nhẹ nhàng, ngắt tiếng và nhấn đều ở các phách mạnh đầu nhịp. - Lấy hơi nhanh, ngắt hơi chính xác đúng chỗ. - Hàm dưới buông lỏng khi hát, hát rõ nét lướt nhanh các từ không hát to, đẩy hơi ồ ạt. b. Thực hành: Bài hát "Đi cấy" (Giáo viên phân tích câu đoạn, cách lấy hơi, nhả chữ và hát mẫu). B. PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP ĐỌC NHẠC – NHẠC LÝ: I. Vị trí nhiệm vụ của phân môn Tập đọc nhạc – Nhạc lý: 1. Vị trí: - Giúp cho việc luyện tai, luyện giọng để HS tham gia hoạt động âm nhạc một cách thuận lợi hơn và chủ động sáng tạo trong ca hát. - Sau những năm học ở bậc THCS, HS có thể đọc và hát được những bài hát đơn giản, là cơ sở cho việc học nhạc sau này, góp phần phát triển sinh hoạt AN cho xã hội. - Giúp HS nắm được một số kiến thức nhạc lý sơ giản để các em vận dụng vào việc đọc nhạc… 2. Nhiệm vụ: - Làm cho HS tự tin ở khả năng của mình - Bằng nhiều biện pháp đa dạng, cung cấp cho HS một số kiến thức kỹ năng sau: + Đọc nhạc: đọc được các bài ở giọng Đô 5 âm, Đô trưởng, la thứ, có độ cao từ nốt Sol --> Mí, với độ dài của các hình nốt từ ‘ --> –, Ú --> đảo phách và nghịch phách, thuộc các nhịp 2, 3, 4... Ngoài ra còn học cách đọc dịch giọng. + Ghi nhạc: ghi chép đúng các ký hiệu âm nhạc về độ cao và độ dài, biết chép nhạc của bài theo tên nốt, hình nốt và lời ca. + Biết khái niệm về một số kiến thức nhạc lý sơ giản như cung, quãng, gam, giọng, hợp âm… Câu hỏi ôn tập 1. Tìm hiểu ý nghĩa, nhiệm vụ và những yêu cầu dạy hát ở trường THCS. 2. Nêu trình tự dạy hát và những vấn đề cần quan tâm trong quá trình dạy hát. 3. Soạn giáo án dạy hát và tập giảng theo nhóm. 20 3. Phương pháp dạy đọc và ghi chép nhạc: Đọc nhạc nghĩa là biến các ký hiệu âm thanh (mã hoá) thành âm thanh cụ thể (giải mã). Quy trình của việc đọc và ghi chép nhạc là: Nhìn các ký hiệu ghi chép trên bài nhạc và đọc lên thành các giai điệu; âm thanh của giai điệu tác động đến tai nghe; từ tai nghe tìm ra các ký hiệu để ghi chép. Dạy TĐN là dạy cách đọc (thông qua bài TĐN) chứ không phải chỉ dạy đọc theo cách truyền khẩu. Việc dạy bài đọc là cần thiết nhưng không có cách đọc thì HS sẽ rơi vào tình trạng thụ động (học vẹt, ghi nhớ máy móc) đối với bài đọc. a. Dạy đọc nhạc: Gồm các bước sau:  Bước 1: Giáo viên giới thiệu, nhận xét, phân tích bài đọc (giọng, nhịp, các loại hình nốt, câu, đoạn, các ký hiệu khác…), cho nghe đọc.  Bước 2: Luyện tập cao độ (Dưạ vào gam, giọng, trục âm)  Bước 3: Luyện tập trường độ – tiết tấu (Dựa vào âm hình tiết tấu chính của bài)  Bước 4: Cho nghe bài đọc (GV đọc hoặc đàn) rồi tập đọc từng câu, từng khúc ngắn đến hết bài (chú ý không dạy truyền khẩu)  Bước 5: Luyện tập, củng cố (kiểm tra bài đọc, nhận xét, sửa sai, thay đổi hình thức đọc…), ghép lời (nếu có). b. Dạy ghi chép nhạc: - Chép nhạc: GV có thể đọc (đàn) tên các nốt nhạc hoặc cho HS nhìn bản nhạc rồi chép lại cho đúng (hướng dẫn cách viết hình nốt, đuôi nốt...kiểm tra, sửa sai, nhận xét). - Ghi nhạc: GV nên cho HS ghi ở mức độ đơn giản. + Ghi cao độ: GV đàn các nốt nhạc cho HS nhắc lại, ghi lại (hướng dẫn cách ghi, kiểm tra, sửa sai, nhận xét, cho nghe âm chuẩn trước khi ghi). + Ghi tiết tấu: GV gõ một câu tiết tấu cho HS nhắc lại, ghi lại (hướng dẫn cách ghi, kiểm tra, sửa sai, nhận xét). 4. Phương pháp dạy nhạc lý: GV cần phải tìm cách truyền đạt một cách đơn giản và giảm nhẹ tính “kinh viện” nhất khi dạy các kiến thức nhạc lý. Theo kinh nghiệm giảng dạy của một số nhà giáo lâu năm trong nghề, GV có thể dạy theo các cách sau: - “Từ cái biết rồi để dạy cái chưa biết”. - “Từ cái đơn giản để dạy cái phức tạp”. - “Từ thực hành để rút ra khái niệm”. * Chú ý: Có thể vận dụng cách dạy xướng âm ở các trường lớp đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp (vận dụng gam, hợp âm rải, quãng...) nhưng ở mức độ phù hợp. 6. Cách chép nhạc: - GV giới thiệu và hướng dẫn cho HS cách chép các nốt nhạc trên khuông nhạc - Giáo viên đọc tên nốt, hình nốt cho HS tập chép. Câu hỏi ôn tập 1. Tìm hiểu ý nghĩa, nhiệm vụ và những yêu cầu dạy TĐN ở trường THCS. 2. Dạy đọc cao độ và thực hành trường độ, tiết tấu được tiến hành như thế nào? 3. Soạn giáo án dạy TĐN và tập giảng theo nhóm. 21 C. PHƯƠNG PHÁP DẠY ÂM NHẠC THƯỜNG THỨC: Thông thường, bài dạy âm nhạc thường thức bao gồm 2 nội dung: Hướng dẫn nghe bài nhạc và tìm hiểu một nội dung âm nhạc nào đó (như giới thiệu nhạc sĩ, một thểloại âm nhạc, các loại nhạc cu, câu chuyện về đời sống AN...) Vì vậy có thể tiến hành dạy theo các cách sau: 1. Hướng dẫn nghe nhạc: GV có thể cho HS nghe nhạc bằng các cách sau: - Cho HS nghe lần đầu không có giới thiệu (cho nghe đoạn nhạc ngắn, vừa sức). - Giải thích ngắn gọn trước khi cho HS nghe (tên bài, tác giả, xuất xứ, khái quát về nội dung). Cụ thể: - Nghe tác phẩm: GV trình diễn bài hát, có thể đánh đàn hoặc cho nghe đĩa nhạc. - Củng cố và ghi nhớ tác phẩm: + GV đặt câu hỏi cho HS trả lời về những ấn tượng được gợi lên trong TP. + Ôn lại nội dung của bài, nhắc lại tên tác phẩm, tác giả. 2. Tìm hiểu âm nhạc: - Bước 1: GV giới thiệu tên nội dung cần tìm hiểu rồi viết lên bảng các câu hỏi khai thác về chủ đề, nội dung đó cho HS biết trước. - Bước 2: GV đọc nội dung cần tìm hiểu hoặc yêu cầu HS có giọng tốt đọc bài cho cả lớp nghe. - Bước 3: Cho xem tranh ảnh minh hoạ hoặc cho nghe bài hát minh hoạ. - Bước 4: Trao đổi về các nội dung đã nghe và nhắc lại những điểm cần ghi nhớ của bài học. 3. Những điểm cần chú trọng: Khi dạy các bài về âm nhạc thường thức tuỳ theo nội dung mà GV có những ví dụ minh hoạ thích hợp. Tuy nhiên, phải chịu khó sưu tầm tư liệu ngoài SGK đểâ bổ sung cho bài giảng, nhất thiết phải có ví dụ minh hoạ. GV có thể minh hoạ bằng chính giọng hát hoặc tiếng đàn của mình, đặt câu hỏi để hướng dẫn bài học, không nên “dạy chay”. Câu hỏi ôn tập 1. Tìm hiểu ý nghĩa, nhiệm vụ dạy học phân môn ANTT ở trường THCS. 2. Nêu trình tự dạy hát và những vấn đề cần quan tâm trong quá trình dạy ANTT. 3. Soạn giáo án dạy ANTT và tập giảng theo nhóm. 22 Chương III THỰC HÀNH XÂY DỰNG GIÁO ÁN TIẾT HỌC ÂM NHẠC I. Những điều cần biết của GV chuẩn bị lên lớp: 1. Chuẩn bị lên lớp: Bất kỳ công việc gì, muốn đạt kết quả tốt thì trước hết cần chuẩn bị chu đáo. Chuẩn bị bài tốt sẽ sẽ đảm bảo cho hoạt động của GV và HS có mục đích rõ ràng, tạo được sự chủ động cho cả thầy và trò. Trước khi lên lớp GV cần chuẩn bị những việc sau: - Nghiên cứu chương trình, SGK để lập kế hoạch cho hệ thống bài học theo phân phối thời gian của năm học. Điều này giúp người GV có được cái nhìn tổng thể về chương trình sẽ dạy, đảm bảo tiến hành hợp lý cho quá trình dạy học. - Chuẩn bị cho từng bài học (giáo án): Đây là công việc thường xuyên đòi hỏi nhiều công sức của GV. Nó được tiến hành bởi các khâu: + Xác định chính xa