Đề tài Bàn về vấn đề hạch toán các khoản dự phòng trong các doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay

hßng ®­îc ph¶n ¸nh ë bªn tµi s¶n m¨c dï nã cã sè d­ cã vµ nã ®­îc ghi ©m . Nhê nh­ vËy mµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n. Ta cã c«ng thøc tÝnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n nh­ sau : Tæng gi¸ trÞ thùc = tæng gi¸ trÞ ghi - c¸c kho¶n dù phßng tÕ cña tµi s¶n trªn sæ s¸ch kÕ to¸n ®· trÝch lËp Ph­¬ng diÖn tµi chÝnh : Dù phßng gi¶m gi¸ cã t¸c dông lµm gi¶m l·i cña niªn ®é nªn doanh nghiÖp tÝch luü ®­îc mét sè vèn ®¸ng lÏ ®­îc chia . Doanh nghiÖp cã thÓ dïng sè vèn nµy ®Ó ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, sang n¨m sau , khi c¸c kho¶n gi¶m gi¸ tµi s¶n thùc sù ph¸t sinh doanh nghiÖp sÏ dïng sè vèn ®ã ®Ó bï ®¾p . Thùc chÊt , c¸c kho¶n dù phßng lµ nguån tµi chÝnh cña doanh nghiÖp t¹m thêi n»m trong tµi s¶n l­u ®éng tr­íc khi sö dông thùc thô . Ph­¬ng diÖn thuÕ kho¸ : Dù phßng gi¶m gi¸ ®­îc ghi nhËn nh­ mét kho¶n chi phÝ lµm gi¶m lîi tøc ph¸t sinh ®Ó tÝnh ra lîi tøc thùc tÕ, do ®ã lµm gi¶m thuÕ thu nhËp ph¶i nép cña n¨m b¸o c¸o . ViÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®­îc thùc hiÖn vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n, tr­íc khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh . Trªn c¬ së c¸c b»ng chøng tin cËy vÒ sù gi¶m gi¸ cña tõng ®èi t­îng cô thÓ , kÕ to¸n sÏ tÝnh ra sè dù phßng gi¶m gi¸ cÇn lËp cho niªn ®é tíi víi ®iÒu kiÖn sè dù phßng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ sè lîi nhuËn thùc tÕ ph¸t sinh cña doanh nghiÖp .ViÖc lËp dù phßng ph¶i tiÕn hµnh riªng cho tõng lo¹i vËt t­ hµng ho¸ , tõng lo¹i chøng kho¸n bÞ gi¶m gi¸ , tõng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi . Sau ®ã ph¶i tæng hîp toµn bé c¸c kho¶n dù phßng vµo b¶ng kª chi tiÕt dù phßng tõng lo¹i . §Ó thÈm ®Þnh møc ®é gi¶m gi¸ cña c¸c lo¹i vËt t­ hµng ho¸ , chøng kho¸n , vµ x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp thµnh lËp héi ®ång víi c¸c thµnh viªn b¾t buéc lµ gi¸m ®èc , kÕ to¸n tr­ëng , tr­ëng phßng vËt t­ ( hoÆc kinh doanh ) . Dù phßng gi¶m gi¸ tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®­îc chia lµm c¸c lo¹i nh­ sau : 1 . Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi . Dù phßng ph¶i rthu khã ®ßi lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ bÞ tæn thÊt cña c¸c kho¶n nî ph¶i thu, cã thÓ kh«ng ®ßi ®­îc do ®¬n vÞ nî hoÆc ng­êi nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n trong n¨m kÕ ho¹ch . §èi t­îng lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi lµ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi . Mét kho¶n nî ph¶i thu ®­îc gäi lµ nî ph¶i thu khã ®ßi khi nã tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau : Nî ph¶i thu ®· qu¸ h¹n thanh to¸n tõ hai n¨m trë nªn , kÓ tõ ngµy ®Õn h¹n nî ®­îc ghi trong hîp ®ång kinh tÕ , c¸c khÕ ­íc vay nî hoÆc cam kÕt nî , doanh nghiÖp ®· ®ßi nhiÒu lÇn nh­ng vÉn ch­a thu ®­îc nî . Tr­êng hîp ®Æc biÖt , tuy thêi gian qu¸ h¹n ch­a tíi hai n¨m , nh­ng ®¬n vÞ nî ®ang trong thêi gian xem xÐt gi¶i thÓ , ph¸ s¶n hoÆc ng­êi nî cã dÊu hiÖu kh¸c nh­ bá trèn , ®ang bÞ c¸c c¬ quan ph¸p luËt truy tè , giam gi÷ , xÐt xö … th× còng ®­îc ghi nhËn lµ kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi . §Ó ®­îc trÝch lËp dù phßng th× c¸c kho¶n n¬ ph¶i thu khã ®ßi nµy ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu : Ph¶i cã tªn , ®Þa chØ néi dung tõng kho¶n nî, sè tiÒn ph¶i thu cña tõng ®¬n vÞ nî hoÆc ng­êi nî, trong ®ã ghi râ sè nî ph¶i thu khã ®ßi . §Ó cã c¨n cø lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi doanh nghiÖp ph¶i cã chøng tõ gèc hoÆc x¸c nhËn cña ®¬n vÞ nî hoÆc ng­êi nî vÒ sè tiÒn cßn nî ch­a tr¶ bao gåm : hîp ®ång kinh tÕ , khÕ ­íc vay nî , b¸n thanh lý hîp ®ång , cam kÕt nî , ®èi chiÕu c«ng nî … Trªn c¬ së nh÷ng ®èi t­îng vµ ®iÒu kiÖn lËp dù phßng vÒ nî ph¶i thu khã ®ßi doanh nghiÖp ph¶i dù kiÕn møc tæn thÊt cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch cña c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, kÌm theo c¸c chøng cø chøng minh c¸c kho¶n nî khã ®ß nãi trªn . Møc lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ®­îc x¸c ®Þnh theo hai ph­¬ng ph¸p : Ph­¬ng ph¸p 1 : ¦íc tÝnh trªn doanh thu b¸n chÞu ( ph­¬ng ph¸p kinh nghiÖm ) Sè dù phßng ph¶i thu = Tæng sè doanh thu - Tû lÖ ph¶i thu khã Ph¶i lËp cho n¨m tíi b¸n chÞu ®ßi ­íc tÝnh Ph­¬ng ph¸p 2 : ¦íc tÝnh ®èi víi kh¸ch hµng ®¸ng ngê ( dùa vµo thêi gian qu¸ h¹n thùc tÕ ) Sè dù phßng cÇn ph¶i Sè nî ph¶i thu tû lÖ ­íc tÝnh kh«ng lËp cho niªn ®é tíi cña = cña kh¸ch hµng * thu ®­îc ë kh¸ch kh¸ch hµng ®¸ng ngê i ®¸ng ngê i hµng ®¸ng ngê i Tæng møc lËp dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi tèi ®a b»ng 20% tæng sè nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m . §iÒu nµy sÏ g©y khã kh¨n cho nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt kh¸ch hµng hoÆc tr­íc khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh hÇu hªt kh¸ch hµng tr¶ nî lµm cho tû lÖ nî ph¶i thu khã ®ßi trªn tæng nî ph¶i thu lín h¬n 20% . PhÇn lín h¬n ®ã sÏ kh«ng ®­îc lËp dù phßng vµ nh­ thÕ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n sÏ kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc cña tæng gi¸ trÞ tµi s¶n . C¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ®­îc quyÕt ®inh xo¸ sæ khi cã c¸c b»ng chøng sau : §èi víi con nî lµ ph¸p nh©n : Ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n cho xö lý ph¸ s¶n hay quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn vÒ gi¶ thÓ doanh nghiÖp hoÆc c¸c quyÕt ®Þnh kh¸c cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt §èi víi con nî lµ thÓ nh©n : Con nî ®ang tån t¹i nh­ng cã ®ñ b»ng chøng chøng minh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî hoÆc cã lÖnh truy n· hoÆc ®ang thi hµnh ¸n hoÆc con nî ®· chÕt ( kÌm theo x¸c nhËn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ) C¸c kho¶n nî ph¶i thu sau khi ®· cã quyÕt ®Þnh xo¸ sæ nî, doanh nghiÖp vÉn ph¶i theo dâi riªng trªn sæ s¸ch trong thêi h¹n tèi thiÓu lµ 5 n¨m vµ tiÕp tôc cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó thu håi nî . NÕu thu håi ®­îc nî sau khi trõ ®i c¸c chi phÝ liªn quan ®Ðn qu¸ tr×nh ®ßi nî phÇn cßn l¹i h¹ch to¸n vµo thu nhËp kh¸c . 2. Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ bÞ tæn thÊt do gi¶m gi¸ vËt t­ , thµnh phÈm , hµng ho¸ tån kho cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch . §èi t­îng lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lµ nguyªn vËt liÖu , dông cô dïng cho s¶n xuÊt , vËt t­ hµng ho¸, thµnh phÈm tån kho, mµ gi¸ trÞ trªn thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ trÞ ®ang ghi trªn sæ kÕ to¸n t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh . VËt t­ hµng ho¸ ®­îc trÝch lËp dù phßng ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau : Cã ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp ph¸p theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh hoÆc c¸c b»ng chøng kh¸c chøng minh gi¸ vèn vËt t­ hµng ho¸ tån kho . Lµ nh÷ng vËt t­ hµng ho¸ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp tån kho t¹i thêi ®iÓm lËp baoc c¸o tµi chÝnh cã gi¸ trÞ thu håi hoÆc gi¸ trÞ thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ trÞ ghi trªn sæ kÕ to¸n . VËt t­ hµng ho¸ tå kho bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ ghi trªn sæ kÕ to¸n bao gåm : vËt t­ hµng ho¸ tån kho bÞ h­ háng kÐm mÊt phÈm chÊt bÞ lçi thêi hoÆc gi¸ b¸n bÞ gi¶m theo mÆt b»ng chung trªn thÞ tr­êng . Tr­êng hîp vËt t­ hµng ho¸ tån kho cã gi¸ trÞ bÞ gi¶m so víi gi¸ ghi trªn sæ kÕ to¸n nh­ng gi¸ b¸n cña nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô ®­îc s¶n xuÊt tõ nh÷ng vËt t­ hµng ho¸ nµy kh«ng bÞ gi¶m gi¸ th× kh«ng ®­îc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ vËt t­ hµng ho¸ . Khi lËp dù phßng gi¶m gi¸ vËt t­ hµng ho¸ tån kho doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸ , sè l­îng tån kho thùc tÕ cña tõng lo¹i vËt t­ hµng ho¸ ®Ó x¸c ®Þnh møc dù phßng . Møc dù phßng cÇn lËp = Sè l­îng hµng tån Møc gi¶m gi¸ cña N¨m tíi cho hµng tån kho i kho i cuèi niªn ®é * hµng tån kho i Trong ®ã : Møc gi¶m gi¸ cña = GÝa ghi trªn sæ cña - Gi¸ thùc tÕ trªn thÞ hµng tån kho i hµng tån kho i tr­êng cña hµng tån kho i GÝa thùc tÕ trªn thÞ tr­êng cña c¸c lo¹i vËt t­ hµng ho¸ tån kho gi¶m gi¸ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m lµ gi¸ c¶ cã thÓ mua hoÆc b¸n ®­îc trªn thÞ tr­êng . VÊn ®Ò khã kh¨n hiÖn nay víi c¸c doanh nghiÖp lµ lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng ? §èi víi nh÷ng mÆt hµng do nhµ n­íc qu¶n lý vµ quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ c¶ th× vÊn ®Ò nµy ®¬n gi¶n h¬n , cßn ®èi víi c¸c lo¹i vËt t­ hµng ho¸ ®­îc l­u hµnh tù do trªn thÞ tr­êng th× ®iÒu nµy lµ rÊt khã . 3. Dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­ trong ho¹t ®éng tµI chÝnh . Dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­ trong ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ bÞ tæn thÊt do gi¶m gi¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n cña doanh nghiÖp cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch . §èi t­îng lËp dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­ trong ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ c¸c chøng kho¸n do doanh nghiÖp ®µu t­ bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ ®ang l­u hµnh trªn thÞ tr­êng . §Ó cã thÓ ®­îc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ c¸c chøng kho¸n ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau : Lµ chøng kho¸n cña doanh nghiÖp ®­îc doanh nghiÖp ®Çu t­ theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt . §­îc tù do mua b¸n trªn thÞ tr­êng mµ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cã gi¸ trÞ thÞ tr­êng thÊp h¬n so víi gi¸ ®ang ghi sæ kÕ to¸n . Nh÷ng chøng kho¸n kh«ng ®­îc phÐp mua b¸n tù do trªn thÞ tr­êng th× kh«ng ®­îc lËp dù phßng gi¶m gi¸ . Møc lËp dù phßng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau : Møc dù phßng gi¶m gi¸ Sè l­îng chøng kho¸n Møc gi¶m cÇn lËp cho niªn ®é tíi = i hiÖn cã cuèi niªn ®é * gi¸ cña cña chøng kho¸n i cÇn lËp dù phßng chøng kho¸n i Trong ®ã : Møc gi¶m gi¸ cña = GÝa chøng kho¸n i trªn thÞ - GÝa gèc ghi trªn sæ kÕ chøng kho¸n i tr­êng cuèi niªn ®é to¸n cña chøng kho¸n i PhÇn 2 : h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng ë viÖt nam hiÖn nay 1. Dù phßng ph¶I thu khã ®ßi . C¸c kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ®­îc kÕ to¸n theo dâi trªn tµi kho¶n 139 “ Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi “, chi tiÕt theo tõng con nî . Bªn Nî : Hoµn nhËp sè dù phßng ph¶i thu kh«ng dïng ®Õn . Bªn Cã : TrÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi . D­ Cã : Sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi hiÖn cã . Cuèi kú kÕ to¸n n¨m, doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c kho¶n nî ph¶i thu ®­îc x¸c ®Þnh lµ kh«ng ch¾c ch¾n thu ®­îc ( nî ph¶i thu khã ®ßi ), kÕ to¸n tÝnh x¸c ®Þnh sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp . NÕu sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp n¨m nay lín h¬n sè d­ cña c¸c kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ®· trÝch lËp ë cuèi niªn ®é tr­íc ch­a sö dông hÕt, th× sè chªnh lÖch lín h¬n ®­îc to¸n vµo chi phÝ, ghi : Nî TK 642 – Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . Cã TK 139 – Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi . NÕu sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp n¨m nay nhá h¬n sè d­ cña c¸c kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ®· trÝch lËp ë cuèi niªn ®é tr­íc ch­a sö dông hÕt, th× sè chªnh lÖch ®­îc hoµn nhËp ghi gi¶m chi phÝ, ghi : Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi . Cã TK 642 – Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . ( Chi tiÕt hoµn nhËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ) C¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi khi x¸c ®Þnh thùc sù lµ kh«ng ®ßi ®­îc th× ®­îc phÐp xo¸ nî . ViÖc xo¸ nî c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi ph¶i theo c¸c quy ®Þnh nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn ( muc 1 phÇn 1 ). C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh xo¸ nî vÒ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, ghi : Nî TK 139 – Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ( NÕu ®· lËp dù phßng) Nî TK 642 – Chi phÝ qu¶n lý DN ( NÕu ch­a lËp dù phßng) Cã TK 131 – ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 138 – Ph¶i thu kh¸c . §ång thêi ghi vµo bªn Nî TK 004 “ Nî khã ®ßi ®· xö lý “ §èi víi nh÷ng kho¶n ph¶i thu khã ®ßi ®· ®­îc xö lý xo¸ nî, nÕu sau ®ã l¹i thu håi ®­îc nî, kÕ to¸n c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ cña kho¶n nî ®· thu håi ®­îc, ghi : Nî TK 111, 112 Cã TK 711 – Thu nhËp kh¸c . §ång thêi ghi vµo bªn Cã TK 004 “ Nî khã ®ßi ®· xö lý ‘ . Tr­íc ®©y, theo th«ng t­ 107/2001/TT- BTC , ta h¹ch to¸n theo s¬ ®å: TK 721 TK 139 TK 6426 Hoµn nhËp dù phßng TrÝch lËp dù phßng phÇn Thõa so víi n¨m tr­íc thiÕu so víi n¨m tr­íc Khi h¹ch to¸n dù phßng thõa lµm t¨ng thu nhËp bÊt th­êng , viÖc h¹ch to¸n nh­ vËy lµ kh«ng hîp lý v× cïng mét ®èi t­îng l¹i liªn quan ®Õn hai ho¹t ®éng lµ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng , h¬n n÷a viÖc h¹ch to¸n nh­ vËy kh«ng cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc sè chi phÝ , thu nhËp thùc tÕ ph¸t sinh . ViÖc h¹ch to¸n nh­ th«ng t­ 89/2002/TT-BTC ngµy 9/10/2002 ®· kh¾c phôc ®­îc c¸c bÊt hîp lý nªu trªn . Khi trÝch lËp vµ khi hoµn nhËp ®Òu ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp , ®iÒu nµy ®· gióp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc ®óng sè chi phÝ , thu nhËp cña tõng ho¹t ®éng thùc sù ph¸t sinh . Khi kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ®­îc phÐp xo¸ sæ , tr­íc ®©y chóng ta sÏ h¹ch to¸n lµm t¨ng chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp : Nî TK 642 – Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . Cã Tk 131 – Ph¶i thu cña kh¸ch hµng . Cã TK 138 – Ph¶i thu kh¸c . Ta thÊy r¨ng Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®­îc h¹ch to¸n hai lÇn trong hai n¨m liªn tiÕp ( vÒ mÆt gi¸ trÞ cã thÓ kh«ng b»ng nhau ). §iÒu nµy cã thÓ dÉn ®Õn hiÓu nhÇm chi phÝ bÞ tÝnh trïng hai lÇn nÕu nh­ chóng ta kh«ng nhËn thÊy qu¸ tr×nh hoµn nhËp ®Ó t¨ng thu nhËp bÊt th­êng cho doanh nghiÖp . ë th«ng t­ 89/2002/TT-BTC ®· gióp chóng ta tr¸nh ®­îc nh÷ng hiÓu nhÇm trªn b»ng c¸ch ®iÒu chØnh gi¶m trùc tiÕp trªn c¸c tµi kho¶n 139 vµ tµi kho¶n 131, 138 chø kh«ng qua c¸c TK 642, 721 : Nî TK 139 – Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi . Cã TK 131 – Ph¶i thu cña kh¸ch hµng . Cã TK 138 – Ph¶i thu kh¸c . ë Ph¸p , ®Ó h¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau : TK 416 – Kh¸ch hµng khã ®ßi ®ang tranh chÊp, nghi ngê . TK 681 –Niªn kho¶n khÊu hao vµ dù phßng – Chi phÝ kinh doanh. TK 781 –Hoµn nhËp khÊu hao vµ dù phßng- Thu nhËp kinh doanh. TK 491- Dù phßng gi¶m gi¸ tµi kho¶n kh¸ch hµng . §iÓm ®Çu tiªn Ph¸p h¹ch to¸nkh¸c ta lµ hä c¨n cø vµo b¶ng kª ph©n lo¹i kh¸ch hµng, chuyÓn kh¸ch hµng th­êng sang kh¸ch hµng nghi ngê : Nî TK 416- Kh¸ch hµng khã ®ßi ®ang tranh chÊp, nghi ngê . Cã TK 411 – Kh¸ch hµng . Cã TK 413 – Kh¸ch hµng- Th­¬ng phiÕu sÏ thu . ViÖc lµm nµy sÏ gióp kÕ to¸n theo dâi viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n nî ph¶i thu mét c¸ch dÔ dµng h¬n v× nã ph©n biÖt ®­îc tÝnh chÊt c¸c kho¶n nî . Khi trÝch lËp dù phßng kÕ to¸n Ph¸p còng h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh nh­ng møc trÝch lËp dù phßng cña hä ®­îc tÝnh trªn sè nî ngoµi thuÕ GTGT, kÕ to¸n ghi : Nî TK 681- Niªn kho¶n khÊu hao vµ dù phßng –Chi phÝ kinh doanh . Cã TK 491 - Dù phßng gi¶m gi¸ tµi kho¶n kh¸ch hµng . §èi víi viÖc hoµn nhËp dù phßng kh«ng dïng ®Õn lµm t¨ng thu nhËp kinh doanh: Nî TK 491- Dù phßng gi¶m gi¸ tµi kho¶n kh¸ch hµng . Cã TK 781 - Hoµn nhËp khÊu hao vµ dù phßng- Thu nhËp kinh doanh. Víi c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi kh«ng thu ®­îc, doanh nghiÖp quyÕt ®inh xo¸ sæ nî kh¸ch hµng ®¸ng ngê : Nî TK 654 – Lç do kh«ng ®ßi ®­îc nî . Nî TK 4455 – TVA ph¶i nép ng©n s¸ch . Cí TK 416 - Kh¸ch hµng khã ®ßi ®ang tranh chÊp, nghi ngê . Hoµn nhËp sè dù phßng ®· lËp : Nî TK 491- Dù phßng gi¶m gi¸ tµi kho¶n kh¸ch hµng . Cã TK 781 – Hoµn nhËp khÊu hao vµ dù phßng . Nh­ ta ®· biÕt, thùc chÊt thuÕ GTGT mµ doanh nghiÖp ph¶i nép lµ do ng­êi mua hµng ho¸, dÞch vô ph¶i thanh to¸n , doanh nghiÖp chØ ®ãng vai trß lµ ng­êi trung gian gi÷a ng­êi tiªu dïng vµ Nhµ n­íc , v× vËy kh«ng nªn b¾t doanh nghiÖp ph¶i g¸nh c¶ phÇn thuÕ GTGT cña c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi . ViÖc h¹ch to¸n ë Ph¸p nh­ vËy sÏ gióp doanh nghiÖp gi¶m bít ®­îc mét phÇn tæn thÊt khi c¸c kho¶n nî ph¶i thu ®ã kh«ng thu ®­îc v× nhµ n­íc cho phÐp doanh nghiÖp gi¶m sè thuÕ ph¶i nép t­¬ng øng víi kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ®· bÞ mÊt . 2. Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . §Ó h¹ch to¸n kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 159 “ Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho” ®Ó h¹ch to¸n . Tµi kho¶n nµy cã néi dung vµ kÕt cÊu nh­ sau : Bªn Nî : Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ . Bªn Cã : TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ . D­ Cã : Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho hiÖn cßn. Tµi kho¶n 159 ®­îc më chi tiÕt cho tõng lo¹i hµng tån kho . Cuèi kú kÕ to¸n n¨m, khi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña hµng tån kho nhá h¬n gi¸ ghi sæ kÕ to¸n th× ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . NÕu sè dù phßng ph¶i lËp ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m nay lín h¬n sè ®· lËp ë cuèi kú kÕ to¸n n¨m tr­íc th× sè chªnh lÖch lín h¬n ®­îc lËp thªm ghi : Nî TK 632- GÝa vèn hµng b¸n ( chi tiÕt dù phßng gi¶m gi¸ HTK ) Cã TK 159 – Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . NÕu sè dù phßng ph¶i lËp ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m nay nhá h¬n sè ®· lËp ë cuèi kú kÕ to¸n n¨m tr­íc th× sè chªnh lÖch nhá h¬n ®­îc hoµn nhËp, ghi : Nî TK 159 – Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . Cã TK 632- GÝa vèn hµng b¸n (Chi tiÕt hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ). Th«ng t­ 89/2002/TT-BTC cã nhiÒu thay ®æi c¬ b¶n so víi th«ng t­ 107/2001/TT-BTC vÒ vÊn ®Ò h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . §iÓm gièng nhau duy nhÊt ë hai th«ng t­ nµy lµ khi trÝch lËp ®Òu h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh n¨m b¸o c¸o . Th«ng t­ 107/2001/TT-BTC h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp : Nî TK 642- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . Cã TK 159 – Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . Cßn th«ng t­ 89/2001/TT-BTC h¹ch to¸n vµo gi¸ vèn hµng b¸n : Nî TK 632 – GÝa vèn hµng b¸n . Cã TK 159 – Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . Khi hoµn nhËp dù phßng th«ng t­ 107/2001/TT-BTC h¹ch to¸n lµm t¨ng thu nhËp bÊt th­êng : Nî TK159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . Cã TK 721 – Thu nhËp bÊt th­êng . Cßn theo th«ng t­ 89/2002/TT-BTC h¹ch to¸n lµm gi¶m gi¸ vèn hµng b¸n: Nî TK 159- Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho . Cã TK 632 - GÝa vèn hµng b¸n . ViÖc h¹ch to¸n theo th«ng t­ 107/2001/TT-BTC cã nhiÒu ®iÒu kh«ng hîp lý , v× cïng mét vÊn ®Ò liªn quan ®Õn dù phßng ta l¹i h¹ch to¸n vµo hai ho¹t ®éng kh¸c nhau lµ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng , h¬n n÷a nã cßn kh«ng cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc chÝnh x¸c sè chi phÝ , thu nhËp thùc sù ph¸t sinh . Th«ng t­ 89/2002/TT-BTC ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng bÊt hîp lý nµy . Khi hoµn nhËp dù phßng thõa kh«ng dïng ®Õn sÏ lµm gi¶m gi¸ vèn , nh­ vËy nã chØ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh vµ nã cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc ®óng sè chi phÝ , thu nhËp cña tõng ho¹t ®éng thùc sù ph¸t sinh . §Ó h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho kÕ to¸n Ph¸p sö dông c¸c tµi kho¶n : TK 39- Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ dë dang . TK 681 - Niªn kho¶n khÊu hao vµ dù phßng – Chi phÝ kinh doanh . TK 781 – Hoµn nhËp khÊu hao vµ dù phßng- Thu nhËp kinh doanh. Khi lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho kÕ to¸n còng h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh gièng nh­ ta : Nî TK 681 - Niªn kho¶n khÊu hao vµ dù phßng – Chi phÝ kinh doanh . Cã TK 39 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ dë dang . Nh­ng khi hoµn nhËp dù phßng lµm t¨ng thu nhËp kinh doanh Phap h¹ch to¸n : Nî TK 39- Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ dë dang . Cã TK 781 - Hoµn nhËp khÊu hao vµ dù phßng- Thu nhËp kinh doanh. Cßn ë ta h¹ch to¸n lµm gi¶m gi¸ vèn . Víi c¸ch h¹ch to¸n nh­ ta cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc chi phÝ , thu nhËp thùc tÕ ph¸t sinh cßn Ph¸p th× kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc chÝnh x¸c chi phÝ ph¸t sinh mÆc dï khi trÝch lËp vµ hoµn nhËp chØ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh . 3. Dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­ trong ho¹t ®éng tµi chÝnh . §Ó theo dâi t×nh h×nh trÝch lËp vµ hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ tµi chÝnh , kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 129 “dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n “ vµ tµi kho¶n 229 “Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n ‘ , chi tiÕt theo tõng lo¹i . KÕt cÊu chung cña tµi kho¶n 129 vµ 229 nh­ sau : Bªn Nî : Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ kh«ng dïng ®Õn . Bªn Cã : TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ vµo cuèi niªn ®é . D­ Cã : Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ hiÖn cßn . Cuèi n¨m tµi chÝnh , doanh nghiÖp c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n , dµi h¹n cña c¸c chøng kho¸n hiÖn cã tÝnh ®Õn ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh , tÝnh to¸n kho¶n ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ ph¶i lËp cho c¸c chøng kho¸n nµy . Sau ®ã so s¸nh víi sè ®· lËp dù phßng gi¶m gi¸ n¨m tr­íc (nÕu cã ) ®Ó x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch ph¶i lËp t¨ng thªm , hoÆc gi¶m ®i (nÕu cã ) : Tr­êng hîp sè ph¶i trÝch cho n¨m tíi lín h¬n sè ®· lËp ë cuèi niªn ®é tr­íc th× sè chªnh lÖch lín h¬n sÏ ghi : Nî TK635- Chi phÝ tµi chÝnh . Cã TK 129 – Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n. Cã TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n . Tr­êng hîp sè ph¶i trÝch cho n¨m tíi nhá h¬n sè ®· lËp ë cuèi niªn ®é tr­íc th× sè chªnh lÖch lín h¬n sÏ ghi : NîTK 129 – Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n . NîTK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n . Cã TK635- Chi phÝ tµi chÝnh . Tr­íc ®©y theo th«ng t­ 107 /2001/TT-BTC chung ta h¹ch to¸n theo s¬ ®å sau: TK 711 TK129,229 TK811 Hoµn nhËp dù phßng TrÝch lËp dù phßng n¨m N¨m tr­íc kh«ng dïng nay lín h¬n n¨m tr­íc. ®Õn .  So s¸nh gi÷a viÖc h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n hiÖn nay theo th«ng t­ 89/2002/TT-BTC vµ tr­íc ®©y theo th«ng t­ 107/2001/TT-BTC ta thÊy : Khi trÝch lËp dù phßng th× c¶ tr­íc ®©y vµ hiÖn nay ®Òu h¹ch to¸n lµm t¨ng chi phÝ tµi chÝnh , nã chØ kh¸c nhau ë sè hiÖu tµi kho¶n . Tr­íc ®©y chi phÝ tµi chÝnh sö dông tµi kho¶n 811 “Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh “ , cßn hiÖn nay th× dïng tµi kho¶n 635 “Chi phÝ tµi chÝnh “ ®Ó h¹ch to¸n . Khi hoµn nhËp dù phßng thõa th× hiÖn nay ®· thay viÖc h¹ch to¸n lµm t¨ng thu nhËp tµi chÝnh b»ng viÖc lµm gi¶m chi phÝ tµi chÝnh , thay ®æi nµy ®· cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc sè chi phÝ , thu nhËp thùc sù ph¸t sinh cña m×nh . §Ó h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n Ph¸p dïng c¸c tµi kho¶n : TK 296 – Dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n dù phÇn . TK 297 - Dù phßng gi¶m gi¸ c¸c TSC§ tµi chÝnh kh¸c . TK 590 - Dù phßng gi¶m gi¸ c¸c phiÕu l­u ®éng ®Çu c¬ ng¾n h¹n . TK 686 – Niªn kho¶n khÊu hao dù phßng – Chi phÝ tµi chÝnh . TK 786- Hoµn nhËp khÊu hao dù phßng – Thu nhËp tµi chÝnh . ViÖc h¹ch to¸n ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau : TK786 TK 296,297,590 TK 686 Hoµn nhËp dù phßng TrÝch lËp dù phßng So s¸nh víi viÖc h¹ch to¸n ë ViÖt Nam ta nhËn thÊy : Ph¸p h¹ch to¸n gièng ta tr­íc kia , khi trÝch lËp dù phßng lµm t¨ng chi phÝ tµi chÝnh cßn khi hoµn nhËp dù phßng lµm t¨ng thu nhËp tµi chÝnh. HiÖn nay chóng ta h¹ch to¸n chØ kh¸c ë chç khi hoµn nhËp lµm gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh . Nh­ vËy h¹ch to¸n nh­ Ph¸p th× sÏ kh«ng cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc chÝnh x¸c sè chi phÝ , thu nhËp thùc sù ph¸t sinh , cßn h¹ch to¸n nh­ ViÖt Nam hiÖn nay cho phÐp doanh nghiÖp lµm ®iÒu ®ã . PhÇn 3 : mét sè ý kiÕn ®ãng gãp Qua viÖc nghiªn cøu trªn em cã mét sè ý kiÕn ®ãng gãp sau : Thø nhÊt : Nh­ ®· nãi ë trªn , viÖc ph©n biÖt gi÷a c¸c kho¶n nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng khã ®ßi vµ nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng th­êng sÏ gióp doanh nghiÖp dÔ dµng h¬n trong viÖc theo dâi t×nh h×nh tr¶ nî cña kh¸ch hµng . XuÊt ph¸t tõ nh÷ng thuËn lîi nµy theo em ta nªn dïng thªm tµi kho¶n 137 “ Ph¶i thu cña kh¸ch hµng khã ®ßi “ ®Ó ph©n biÖt . Khi ph©n lo¹i kh¸ch hµng ta chuyÓn ®æi tÝnh chÊt c¸c kho¶n nî : Nî TK 131- Ph¶i thu cña kh¸ch hµng . Nî TK 138 – Ph¶i thu kh¸c . Cã TK 137 – Ph¶i thu cña kh¸ch hµng khã ®ßi . Khi cã ®ñ c¨n cø ®Ó lËp dù phßng th× h¹ch to¸n : Nî TK 642 – Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . Cã TK 139 – Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi . Khi cã ®ñ c¨n cø ®Ó xo¸ nî : Nî TK 139 – Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi . Cã TK 137 – Ph¶i thu cña kh¸ch hµng khã ®ßi . Thø hai : Theo quy ®Þnh cña chÕ ®é , møc trÝch lËp dù phßng cho c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi tèi ®a chØ b»ng 20% tæng sè d­ nî c¸c kho¶n ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m . Quy ®Þnh nµy g©y khã kh¨n cho nh÷ng doanh nghiÖp cã tû lÖ nî ph¶i thu khã ®ßi trªn tæng sè nî ph¶i thu lín h¬n 20% v× nã kh«ng cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc chÝnh x¸c gi¸ trÞ thuÇn cña c¸c kho¶n ph¶i thu , do ®ã b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n sÏ kh«ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tæng gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o . Theo em kh«ng nªn quy ®Þnh tû lÖ nµy hoÆc nÕu cã quy ®Þnh tû lÖ nµy th× ph¶i cã sù ph©n biÖt vµ h­íng dÉn chi tiÕt ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh kh¸c nhau , v× cã nh÷ng doanh nghiÖp do ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ kinh doanh chØ cã mét vµi kh¸ch hµng lín , chØ cÇn mét kh¸ch hµng lín l©m vµo t×nh tr¹ng kh«ng tr¶ ®­îc nî th× tû lÖ nî ph¶i thu khã ®ßi trªn tæng nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp ®ã ®· lµ rÊt lín . Thø ba : Trong møc trÝch lËp dù phßng cña chóng ta cã c¶ thuÕ GTGT ph¶i nép , theo em ®©y lµ mét thiÖt thßi ®èi víi doanh nghiÖp v× khi cã quyÕt ®Þnh xo¸ nî doanh nghiÖp ph¶i g¸nh chÞu c¶ phÇn thuÕ GTGT mµ ®¸ng lÏ ng­êi mua ph¶i nép , doanh nghiÖp chØ cã nghÜa vô nép hé . §Ó gióp doanh nghiÖp tr¸nh ®­îc mét phÇn tæn thÊt ta nªn t¸ch thuÕ ra khái møc trÝch lËp dù phßng ®Ó khi xo¸ sæ nî ta h¹ch to¸n : Nî TK 139 Nî TK 3331 Cã TK 131, 138 Cã TK 137 (NÕu ph©n biÖt gi÷a nî cña kh¸ch hµng b×nh th­êng vµ kh¸ch hµng khã ®ßi ) Thø t­ : ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ thÞ tr­êng cho hµng ho¸ tån kho t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh còng kh«ng ph¶i lµ chuyÖn ®¬n gi¶n . §èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ vËt t­ do Nhµ n­íc qu¶n lý th× chÝnh lµ gi¸ mµ Nhµ n­íc quy ®Þnh t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh . Cßn ®èi víi c¸c lo¹i vËt t­ kh¸c th× gi¸ cña nã t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh ë c¸c n¬i kh¸c nhau lµ kh¸c nhau , do ®ã rÊt khã cho doanh nghiÖp trong viÖc x¸c ®Þnh . §Ó gióp doanh nghiÖp dÔ dµng h¬n trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng Nhµ n­íc ta nªn cã mét bé phËn chuyªn cung cÊp vÒ lo¹i dÞch vô nµy . Nã võa gióp Nhµ n­íc cã thªm nguån thu , võa gióp doanh nghiÖp dÔ dµng h¬n khi x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc dù phßng cho hµng tån kho , vµ gióp c¬ quan thuÕ cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c chi phÝ dù phßng liªn quan ®Õn thuÕ thu nhËp mµ doanh nghiÖp ®· trÝch . Thø n¨m : §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) hiÖn nay , viÖc h¹ch to¸n chi phÝ khÊu hao do Nhµ n­íc quy ®Þnh . Nhµ n­íc cã khung cho c¸c lo¹i TSC§ kh¸c nhau , chÝnh sù quy ®Þnh nµy nhiÒu khi ®· kh«ng lo¹i trõ ®­îc c¸c kho¶n gi¶m gi¸ ®Æc biÖt cã thÓ x¶y ®èi víi TSC§ v× nã ch­a ch¾c ch¾n , doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh lËp dù phßng cho TSC§ :