Đề tài Các giải pháp thay thế phương tiện tự chế cho người nghèo trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

i có rất nhiều đơn vị khác cũng có thể làm được. Hoặc có thể chọn mẫu phương tiện tối ưu và công khai để các thành phần kinh tế tham gia sản xuất thì khả năng sản xuất các phương tiện thay thế sẽ nhanh hơn rất nhiều. Nếu tính toán các giải pháp ngay từ đầu thì có lẽ đã có mẫu thiết kế xe thay thế, chứ không phải bây giờ mới bắt đầu nghiên cứu thiết kế. Trong khi đó, từ thiết kế đến sản xuất hàng loạt phải trải qua nhiều công đoạn đòi hỏi thời gian rất dài. Mặt khác, trong lúc Nhà nước không đủ khả năng "ôm" quá nhiều việc mà nhu cầu phát triển đang đòi hỏi cấp bách thì rất cần huy động các nguồn lực xã hội để cùng giải quyết. Muốn kêu gọi các nguồn lực xã hội cùng cộng đồng trách nhiệm giải quyết nhu cầu nào đó của xã hội thì Nhà nước phải nắm được xã hội có thể trợ giúp cái gì, ở những khâu nào, mà con đường hiệu quả nhất là thông qua điều tra xã hội học ngay từ bước đầu tiên. Từ đó mới có cơ sở kêu gọi và có chính sách hợp lý để mọi thành phần kinh tế, các nhà khoa học, các tổ chức chính trị - xã hội... có điều kiện tham gia. 3.1.2 Những chính sách, quyết định liên quan đến số đông và nhất là có liên quan đến những nhóm yếu thế trong xã hội thì phải được suy nghĩ thật kỹ lưỡng. Mọi chính sách muốn thành công, muốn không bị phá sản thì phải đảm bảo được tính khả thi, tính công bằng và tránh sự võ đoán. Một doanh nghiệp trước khi muốn tung ra một sản phẩm mới thì họ phải nghiên cứu thị trường, thăm dò ý kiến của người tiêu dùng. Không có lý do gì mà những chính sách của Nhà nước liên quan đến đời sống dân sinh của hàng triệu người lại không được xây dựng trên cơ sở của những khảo sát, nghiên cứu thực tiễn nơi những nhóm người có liên quan, khảo sát những tác động mà chính sách có thể gây ra trên nhiều mặt của đời sống xã hội. Bên cạnh đó phải có những bước chuẩn bị cả về mặt kỹ thuật lẫn tâm lý để giúp người dân thực thi được những quyết sách do Nhà nước ban hành. Không thể cứ ban hành chính sách ra rồi để người dân "tự bơi" được. Việc cấm xe ba, bốn bánh tự chế đã được ban hành từ lâu, nhưng suốt thời gian "chờ đợi" đến hạn chót hình như chúng ta không có sự chuẩn bị nào để giúp những nhóm người có liên quan có thể thực thi được chính sách đó (họ không thể tìm được phương tiện thay thế). Vậy làm sao chính sách đi được vào cuộc sống? Nếu chúng ta không tính đến tính khả thi trước khi đưa ra quyết định thì người dân sẽ không chấp hành (hoặc chấp hành miễn cưỡng với nhiều thiệt thòi), điều này dần dần tạo thói quen không chấp hành pháp luật trong người dân, làm ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan nhà nước và hiệu lực hành chính sẽ bị bào mòn. 3.1.3 Sau 30-6, phương tiện nào thay thế xe tự chế? Dù các loại xe tự chế 3, 4 bánh đã được UBND TPHCM gia hạn lưu hành đến 30- 6-2008 nhưng liệu trong 4 tháng còn lại có đủ để các sở, ban, ngành liên quan và UBND các quận, huyện có phương án hỗ trợ chuyển đổi phương tiện hoặc nghề nghiệp cho những người chạy các loại xe tự chế? Sau 30-6, tiếp tục gia hạn? Mặc dù xe tự chế không bị “khai tử” vào giờ chót, 1-3-2008, như quy định trước đây của UBND TP nhưng cũng chỉ được gia hạn “sống” đến 30-6. Nhớ lại thời điểm Chính phủ ban hành Nghị quyết 32 (tháng 6-2007) trong đó nêu rõ: cấm các phương tiện tự chế 3, 4 bánh lưu thông từ 1-1-2008 và giao cho các bộ ngành liên quan, UBND các tỉnh, thành phố nghiên cứu phương tiện thay thế... thì cũng phải đến 31-12-2007, một ngày trước khi quy định cấm xe tự chế lưu hành có hiệu lực, UBND TPHCM mới triệu tập cuộc họp khẩn quyết định gia hạn thêm thời gian cho từng loại phương tiện và chỉ cho phép chạy vào ban đêm. Tiếp đó, UBNDTP đã chỉ đạo cho các sở ban ngành liên quan xây dựng đề án chuyển đổi thay thế các loại xe tự chế trình UBNDTP trước ngày 20-2. Tuy nhiên, đến chiều 28-2, báo cáo với UBNDTP, Ban xây dựng đề án trên chỉ mới nắm được số liệu của 3/24 quận, huyện báo cáo về số lượng xe 3, 4 bánh tự chế và nhu cầu chuyển đổi phương tiện, nghề nghiệp trên địa bàn. Trước thực tế đó, Ban xây dựng đề án đã có văn bản kiến nghị UBNDTP xem xét cho lùi thời hạn trình đề án đến cuối tháng 3-2008. Đến 29-2, trước tình thế không thể không lùi, UBNDTP tiếp tục có công văn khẩn lùi thời hạn “khai tử” xe tự chế đến 30-6 thay vì từ 1-3 như lần gia hạn trước đó. Xét một cách khách quan, 4 tuần không phải là thời gian dài để hoàn thành một đề án chuyển đổi phương tiện, chuyển đổi nghề, hỗ trợ vốn cho hàng ngàn người trong khi chưa có được các số liệu khảo sát căn bản như số lượng xe tự chế trên địa bàn, số hộ bị ảnh hưởng, nguồn vốn hỗ trợ từ đâu, đâu là phương tiện thay thế… Một thành viên trong ban xây dựng đề án cũng thừa nhận, thời gian 1 tháng để hoàn tất tất cả các công việc trên và cho ra một đề án tốt là điều không tưởng. Một chuyên viên trong ngành phân tích: Cứ cho là đề án chuyển đổi phương tiện tự chế xây dựng đúng thời hạn 31-3, nhưng sau đó phải trình UBNDTP chỉnh sửa, phê duyệt rồi triển khai đến các sở ngành, quận huyện. Việc triển khai bao gồm hàng núi công việc: chuẩn bị nguồn vốn, chuẩn bị phương tiện, lập danh sách người cần hỗ trợ rồi phân phát, chuyển giao v.v… Với khối lượng công việc đó, 3 tháng còn lại là không thể đủ, nhất là việc triển khai lại liên quan đến nhiều sở ngành như GTCC, LĐ-TBXH, hệ thống ngân hàng, các quận huyện, đoàn thể… Mỗi nơi chậm một chút thì việc triển khai có khi phải kéo dài đến 5-6 tháng nữa may ra mới kịp. Và như thế, sẽ lại vượt quá thời hạn “khai tử” do UBNDTP quy định. Chưa kể theo Nghị quyết 05 mới đây của Chính phủ, xe 3 bánh, kể cả xe nhập khẩu sẽ không được đăng ký mới. Như vậy, người chạy xe tự chế muốn chuyển đổi phương tiện bắt buộc phải sử dụng xe 4 bánh. Mà sử dụng xe 4 bánh thì lại phải có bằng B2, mà để học và thi lấy bằng B2 phải mất ít nhất 5 tháng. Với những trở ngại đó, dư luận đặt câu hỏi: Sau 30-6, người sử dụng xe tự chế sử dụng phương tiện nào để tiếp tục mưu sinh hay đến thời hạn trên, UBNDTP lại phải tiếp tục gia hạn? 3.1.4 Bằng lái cho người khuyết tật: Bao giờ? Nghị quyết 05 của Chính phủ (ban hành ngày 4-2-2008) nêu rõ, chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ quan chức năng hoàn thành rà soát, ban hành các quy định về điều kiện an toàn, đăng ký, cấp biển số các loại xe thô sơ theo quy định trước ngày 30-6-2008 và không cấp phép mới cho lưu hành các loại xe cơ giới ba bánh. Đối với các loại xe cơ giới ba bánh hiện có đang lưu hành thì ban hành quy định cấm lưu hành (kể cả xe cơ giới ba bánh nhập khẩu) trong nội thành, nội thị và các quốc lộ (trừ xe xích lô phục vụ du lịch, xe thu gom rác thải phục vụ vệ sinh môi trường, xe làm phương tiện đi lại của thương binh, người tàn tật). Trong các văn bản mới đây của của Chính phủ, Bộ GTVT, Bộ Công an đều nhấn mạnh sẽ tạo điều kiện đăng kiểm, cấp biển số, bằng lái cho xe ba bánh tự chế dành cho người tàn tật sử dụng trước ngày 1-1-2008. Theo ông Lê Trung Tính, Phó phòng Vận tải -Công nghiệp (Sở GTCC), hiện tại cả 10 trung tâm đăng kiểm xe cơ giới trên địa bàn TPHCM đều tiếp nhận kiểm định xe tự chế 3, 4 bánh dành cho người khuyết tật. Theo ông Tính, loại xe này sẽ được kiểm định miễn phí về các tiêu chí theo quy định tạm thời của Bộ GTVT và Cục Đăng kiểm Việt Nam về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, tuy nhiên, việc đăng kiểm chỉ thực hiện đến cuối tháng 6-2008, sau thời gian này sẽ không được giải quyết. Thế nhưng theo ghi nhận của chúng tôi, đến thời điểm hiện tại, số xe 3 bánh tự chế dành cho người khuyết tật đến kiểm định rất khiêm tốn so với số lượng thực tế. Nhiều người khuyết tật cho rằng, họ chưa biết thông tin kiểm định miễn phí trên. Về việc cấp giấy phép lái xe cho người khuyết tật, ông Dương Tự Lực, Trưởng phòng sát hạch và cấp giấy phép lái xe (Sở GTCC) cho biết đến nay vẫn chưa có hướng dẫn hay quy định nào về việc cấp giấy phép lái xe cho người khuyết tật. Theo quy định hiện hành của Bộ Y tế thì những người khuyết tật không được cấp giấy chứng nhận sức khoẻ để thi lấy bằng lái. Chưa hết, trong các hạng bằng lái xe hiện nay của theo quy định của Bộ GTVT không có hạng bằng nào dành riêng cho người khuyết tật dù trong đó có hạng bằng A3 dành cho người lái xe mô tô 3 bánh. Vì thế, nếu không sớm có quy định mới về các loại bằng dành riêng cho người khuyết tật, sẽ xảy ra tình trạng nếu cấp bằng lái A3 cho người khuyết tật thì người khuyết tật sẽ có quyền chạy cả xe mô tô 3 bánh chuyên dùng và cả xe ba gác! Cũng chính việc chưa có quy định nào về việc cấp giấy phép lái xe cho người khuyết tật nên cho đến thời điểm này, Cục Đường bộ vẫn chưa ban hành giáo trình giảng dạy… Và câu hỏi khi nào người khuyết tật có được bằng lái xe – với quá nhiều cơ sở pháp lý chưa có như thế này – thì tìm câu trả lời là không dễ! 3.2. Đối với các cấp ngành: 3.2.8 TP Hồ Chí Minh: Lúng túng trong việc cấm xe ba bánh, bốn bánh tự sản xuất lưu thông TP Hồ Chí Minh vẫn còn chần chừ, lúng túng trong việc tổ chức thực hiện Quyết định 32 của Chính phủ cấm các xe ba bánh, bốn bánh tự sản xuất lưu thông trên đường từ ngày 1-1-2008 do thời gian chuẩn bị ngắn, số người sử dụng phương tiện này khá đông. Thực hiện Quyết định 32 của Chính phủ từ ngày 1-1-2008 cấm các xe ba bánh, bốn bánh tự sản xuất lưu thông trên đường, lực lượng cảnh sát giao thông thành phố Hồ Chí Minh và các quận, huyện đang tích cực triển khai thực hiện đúng thời hạn. Tuy nhiên, do thời gian chuẩn bị ngắn, số người sử dụng phương tiện này khá đông nên các cơ quan, ban, ngành liên quan vẫn còn chần chừ, lúng túng trong việc tổ chức thực hiện quyết định nói trên. Số xe tự sản xuất không bảo đảm chất lượng, an toàn khi vận hành, làm xấu mỹ quan thành phố, góp phần gây ùn tắc và tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, phương tiện giao thông thô sơ này lại đang trực tiếp nuôi sống hàng nghìn người dân thuộc diện nghèo, cận nghèo tại thành phố. Chỉ riêng chợ nông sản đầu mối Thủ Ðức, mỗi ngày có hơn 1.000 người hành nghề bằng phương tiện này. Kết quả điều tra, khảo sát mới đây của Ban Chỉ đạo xóa đói, giảm nghèo (XÐGN) và việc làm thành phố cho biết: Hiện có 1.535 hộ dân thuộc diện nghèo với gần 8.000 nhân khẩu đang sinh sống bằng nghề lái xe ba bánh, bốn bánh tự sản xuất. Khi được phổ biến cấm hoạt động, đã có 1.019 hộ có nhu cầu vay vốn để chuyển đổi phương tiện, đổi nghề và 382 hộ muốn vay vốn để học nghề mới và tìm việc làm mới. Ðể giảm bớt khó khăn cho các hộ nói trên, Ban Chỉ đạo XÐGN và việc làm đề xuất với thành phố dành 11 tỷ đồng hỗ trợ các hộ đang sinh sống bằng các phương tiện này với mức 7 triệu đồng/xe (5 triệu đồng từ ngân sách và 2 triệu đồng từ Quỹ vì người nghèo). Quỹ trợ vốn cho người nghèo tự tạo việc làm (CEP) trực thuộc Liên đoàn Lao động thành phố cũng có kế hoạch lập danh sách hỗ trợ cho đoàn viên các nghiệp đoàn vệ sinh dân lập tập trung ở các quận 4, 6, 11 và Gò Vấp bằng cách cho vay (tín chấp) để nâng cấp phương tiện hoặc chuyển đổi ngành nghề với mức vay từ 10 - 15 triệu đồng theo phương thức trả góp ngày, trả góp tuần và trả góp tháng, tùy theo yêu cầu và khả năng của từng đoàn viên công đoàn. Ngoài ra, Ban Chỉ đạo XÐGN và việc làm thành phố cũng đề nghị thành phố kiến nghị với Chính phủ cho lùi thời gian thực hiện quyết định nói trên từ 6 - 9 tháng trước khi thực hiện, để người dân có thêm thời gian, điều kiện chuyển đổi phương tiện, chọn cho mình ngành nghề khác phù hợp. Lãnh đạo Phòng Cảnh sát giao thông thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Trong thời gian chờ đợi Chính phủ xem xét, điều chỉnh (hay không điều chỉnh) mọi người vẫn phải chấp hành nghiêm quy định của Chính phủ. Thiết nghĩ, việc cấm các phương tiện không bảo đảm kỹ thuật, an toàn hoạt động trên đường là đúng đắn và cần thiết. Nhưng ngoài nguồn vốn hỗ trợ, ngành giao thông vận tải và các ban, ngành liên quan cũng sớm nghiên cứu, đưa ra thị trường loại xe thay thế phương tiện trên tiện lợi và văn minh, phù hợp với môi trường thành phố. 3.2.9 Khi nào có đề án chuyển đổi? Trước đó, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 05 (ngày 4-2-2008) nêu rõ, chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ quan chức năng hoàn thành rà soát, ban hành các quy định về điều kiện an toàn, đăng ký, cấp biển số các loại xe thô sơ theo quy định của Luật Giao thông đường bộ trước ngày 30-6-2008 và không cấp phép mới cho lưu hành các loại xe cơ giới ba bánh. Đối với các loại xe cơ giới ba bánh hiện có đang lưu hành thì ban hành quy định cấm lưu hành (kể cả xe cơ giới ba bánh nhập khẩu) trong nội thành, nội thị và các quốc lộ (trừ xe xích lô phục vụ du lịch, xe thu gom rác thải phục vụ vệ sinh môi trường, xe làm phương tiện đi lại của thương binh, người tàn tật); quy định các khu vực khác và thời gian được phép lưu hành của xe cơ giới ba bánh và xe thô sơ ba, bốn bánh phù hợp với tình hình cụ thể của từng địa phương. Riêng xe tự chế dùng làm phương tiện đi lại của thương binh, người tàn tật (không chở thêm người và hàng hóa) được phép lưu hành đến ngày 31-12-2008. Trong công văn khẩn ngày 29-2, UBNDTP cũng chỉ đạo UBND các quận, huyện khẩn trương chỉ đạo hoàn tất công tác điều tra, khảo sát hiện trạng, số lượng và đối tượng sử dụng các loại xe 3, 4 bánh tự chế theo yêu cầu tiến độ của Ban xây dựng đề án chuyển đổi các loại xe tự chế do lãnh đạo Sở GTCC làm trưởng ban. Đồng thời, UBNDTP yêu cầu các cơ quan liên quan có trách nhiệm hoàn tất đề án chuyển đổi phương tiện xe 3, 4 bánh tự chế không được phép lưu hành hoặc chuyển đổi nghề cho chủ xe, trình UBNDTP xem xét cho thực hiện theo đúng thời hạn đã được gia hạn. Tuy nhiên, đến thời điểm này mới chỉ có được 4 quận huyện báo cáo kết quả khảo sát. Mà muốn xây dựng đề án chuyển đổi thì phải biết hiện nay trên địa bàn có bao nhiêu phương tiện tự chế, bao nhiêu gia đình bị ảnh hưởng… Để có được kết quả đó rồi mới xây dựng đề án thì từ nay đến 31-3 chỉ còn 4 tuần nữa liệu Ban xây dựng để án chuyển đổi xe tư chế có thể hoàn thành được không? Câu hỏi trên khiến cho những thành viên ban soạn thảo đề án nay cũng không dám trả lời. Mặc dù vào giờ chót đã được UBND TPHCM gia hạn hoạt động đến 30-6-2008, nhưng trong sáng nay, 1-3, khi trở lại các khu tập trung xe tự chế vận chuyển hàng, mọi sự lo lắng vẫn còn hằn lên khuôn mặt từng người. Tại khu tập trung xe tự chế tại cảng Tôn Thất Thuyết, khi được hỏi họ mới biết là thành phố đã gia hạn. Thoáng chút vui, khi khi thời hạn cấm xe được lùi lại đến 30-6-2008. Nhưng sau đó khuôn mặt ai nấy đều hằn lên nỗi lo không biết làm gì sau thời hạn này. Gia đình, con cái rồi sẽ ra sao nếu không còn chạy xe nữa. Anh Lê Đình Phúc (bãi xe Tôn Thất Thuyết quận 4), quê ở Đồng Tháp, ở quê làm nông không đủ sống nên tìm đường lên TPHCM để chạy ba gác mưu sinh, kiếm tiền gửi về nuôi vợ con ở quê. Anh tỏ ra chán nản: “Mấy bữa nay ế ẩm, ban ngày không dám chạy, ban đêm không ai kêu, đến tiền ăn, tiền trọ cũng không đủ để trả thì lấy gì cho mấy đứa nhỏ ở nhà ăn học!”. Anh Ngô Thanh Tính (ngụ G11 khu tái thiết Khánh Hội, phường 6, quận 4) băn khoăn: “Không hiểu TP, địa phương có chính sách hỗ trợ gì cho chúng tôi chuyển đổi nghề nghiệp, hay cho vay để mua xe mới mà chạy, sao từ ngày bắt đầu có thông tin cấm xe đến giờ không thấy chính quyền tuyên truyền gì cho người dân chúng tôi cả?”. Chú Thanh (ngụ phường 4, quận 4) thì lo lắng cho những người như chú: “Tui đã 53 tuổi rồi, cấm chạy chắc ở nhà chứ làm gì nặng nhọc thì đâu có được. Tui là dân có hộ khẩu ở TP mà cũng chưa biết có được hỗ trợ gì không thì những người nhập cư, họ biết chuyển đổi như thế nào? Đơn vị được giao trách nhiệm sản xuất xe thay thế xe tự chế đến bây giờ cũng không thấy công bố mẫu xe? Nói có xe thay thế thì phải có sớm để chúng tôi còn biết đường mà tính chứ! Tháng 6 cấm xe mà hết năm mới có xe thì thời gian đó tụi tui sống bằng cách nào?”. Được biết, hiện nay phía Tổng Công ty Cơ khí giao thông vận tải Sài Gòn (Samco) cũng đã có đề án sản xuất, lắp ráp xe thay thế 3, 4 bánh tự chế nhưng giá thành đều trên 100 triệu đồng. Do giá quá cao nên hiện nay phải có cơ chế hỗ trợ chuyển đổi phương tiện hoặc chuyển đổi nghề nghiệp phù hợp cho người dân. Như vậy, đến nay UBNDTP đã 2 lần gia hạn “khai tử” xe tự chế nhưng vẫn chưa có được đề án chuyển đổi phương tiện hay hỗ trợ chuyển đổi nghề cho người dân. Vậy liệu trong 3 tháng được gia hạn còn lại liệu có đủ thời gian cho các sở, ban, ngành liên quan xây dựng đề án và chuyển đổi phương tiện được không, hay lại tiếp tục gia hạn lần nũa? Và khi nào người mưu sinh bằng xe 3, 4 bánh tự chế hết phập phồng lo lắng về những quy định kiểu này? 3.2.10 Suốt 6 tháng, công luận hầu như im lặng Nghị quyết 32/2007/NQ-CP về một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế ùn tắc và TNGT được ban hành từ cuối tháng 6/2007. Trong đó, thời điểm lệnh cấm lưu thông xe công nông, xe tự chế 3 - 4 bánh đã được ấn định vào ngày 1/1/2008. Chỉ đến khi “giờ G" sắp điểm, các phương tiện truyền thông mới tới tấp đưa tin. Hàng vạn hộ gia đình mưu sinh nhờ xe tự chế mới bàng hoàng hay tin về lệnh cấm. Các phương tiện truyền thông dường như đã thực hiện khá tốt chức năng phản ánh đời sống xã hội “từ dưới lên”. Tuy nhiên, qua vụ xe 3-4 bánh có thể thấy sự thiếu sót của truyền thông trong việc phổ biến chính sách “từ trên xuống.” Tại sao một chính sách ảnh hưởng đến mưu sinh của hàng vạn hộ gia đình, suốt 6 tháng không được phổ biến đến họ? 3.2.11 Một chính sách, mỗi nơi hiểu một khác Ngoài sự lấn cấn về thi hành hay hoãn lệnh cấm xe công nông, xe tự chế 3, 4 bánh của Chính phủ, ngay cách hiểu và áp dụng lệnh cấm này cũng không nhất quán, mỗi nơi mỗi kiểu. Theo Thượng tá Nguyễn Đến, Trưởng phòng CSGT Đà Nẵng, xe ba gác, xích lô không phải là xe tự chế 3, 4 bánh nên vẫn cho 2 loại xe này hoạt động bình thường trên địa bàn Đà Nẵng. Còn tại TP.HCM, trước khi lệnh cấm bị hoãn thi hành, Công an TP.HCM cũng hiểu xe xích lô, ba gác có biển số, còn thời hạn đăng kiểm thì không thuộc đối tượng cấm lưu thông. Nghị quyết 32 quy định cấm xe công nông, xe 3, 4 bánh tự chế. Thế nhưng, công văn 1992 sau đó lại quy định: “Không cho phép đăng ký và lưu hành xe môtô ba bánh, xe gắn máy ba bánh để vận chuyển khách và hàng hóa trong nội thành, nội thị. Các khu vực khác thì do UBND tỉnh, thành phố đó quy định". Còn người dân thì chỉ biết kinh hoàng trước lời khẳng định của Cục Giao thông đường bộ về phương tiện mưu sinh của mình: “sẽ tịch thu bán phế liệu, sung công quỹ.” 3.2.12 Suốt 6 tháng, các cơ quan quản lý đã làm gì? Chỉ vài ngày trước khi lệnh cấm có hiệu lực, một vài ban ngành mới thống kê được lượng xe 3, 4 bánh tự chế ở một vài địa phương, và tạm đưa ra số liệu chung chung về số người có thể bị đảo lộn cuộc sống khi thực hiện lệnh cấm. Thống kê này cũng chỉ được đưa ra theo kiểu... ước tính, chứ không theo những cuộc điều tra cụ thể. Sáng ngày 31/12/2007, UBND Thành phố HCM phải tổ chức cuộc họp đột xuất, để đi đến một kết luận của Chủ tịch UBND là hoãn lệnh cấm. Kết luận này ra đời chỉ vỏn vẹn… 12 giờ trước khi lệnh cấm có hiệu lực… Ngày 28/12/2007, Hội đồng Nhân dân tỉnh Trà Vinh có phiên họp bất thường để thảo luận về số phận xe tự chế… Ngày 28/12/2007, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai gửi tờ trình đề nghị Thủ tướng cho gia hạn việc sử dụng xe công nông phục vụ nông nghiệp… Tình trạng "xé rào" này cũng diễn ra tương tự ở nhiều địa phương khác như Bạc Liêu, Trà Vinh... Đêm giao thừa 31/12/2007, Bộ trưởng Bộ Giao thông gửi công điện khẩn đến các địa phương để lùi thời điểm cấm xe tự chế… Mặc dù có công điện khẩn của Bộ Giao thông, Thành phố Đà Nẵng và một số địa phương như Cần Thơ, Đồng Tháp... vẫn thông báo tuân thủ nghiêm lệnh cấm của Chính phủ. Trong khi theo nguyên tắc ban hành văn bản, văn bản do cơ quan nào ban hành, chỉ cơ quan đó mới có quyền hủy bỏ (trừ phán quyết, quyết định của tòa án). 3.2.13 Suốt 6 tháng, doanh nghiệp ngủ quên? Hàng vạn chiếc xe 3-4 bánh tự chế cần phải được thay thế. Nhưng các doanh nghiệp đã phản ứng như thế nào trước nhu cầu của người dân và cơ hội mới trên thị trường? Còn nhớ trong năm 2007, nhu cầu thay thế xe công nông tại các tỉnh vùng cao phía Bắc và Tây Nguyên đã mau mắn được đáp lại bằng chính sách gây nhiều phản ứng: trợ giá lãi suất và trợ cấp 9 triệu đồng cho một chiếc xe tải của doanh nghiệp TMT bán ra. Còn việc cung cấp phương tiện thay thế cho xe 3 bánh, dường như các doanh nghiệp bỏ qua thị trường này. Suốt 6 tháng, không thấy một doanh nghiệp nào trong nước thông báo sẽ sản xuất xe thay thế. Cũng không thấy một doanh nghiệp nào lên tiếng 6 tháng đó là đủ hay không đủ để họ sản xuất hàng vạn phương tiện thay thế. Phải chăng các doanh nghiệp sản xuất đã ngủ quên? Hay họ thấy thị trường này không có lãi? Hay họ thấy không có trách nhiệm trước một nhu cầu của người nghèo? Có lẽ, đây là một trường hợp điển hình của việc một chính sách đúng nhưng không thể thi hành, vì tổng hợp của sự thiếu trách nhiệm từ nhiều ngành. 3.2.14 Đề nghị cho xe ba bánh được hoạt động ban ngày - Chỉ nên cấm trên một số tuyến đường UBMTTQ VN TP.HCM vừa có văn bản đề nghị UBND TP xem xét cho phép xe xích lô đạp, xe ba gác có đăng ký được phép hoạt động vào ban ngày thay vì từ 22g đến 6g sáng hôm sau như qui định hiện nay. Theo UBMTTQ VN TP, việc qui định giờ như trên chỉ phù hợp với loại xe rác dân lập, xe chở hàng từ các chợ đầu mối vào TP. Qui định này đối với xe xích lô đạp, xe ba gác là chưa hợp lý vì thời gian này không có khách đi xe cũng như người thuê chuyên chở. Vì vậy thu nhập của những người làm nghề này đã sụt giảm nghiêm trọng gây nhiều khó khăn đến cuộc sống của họ. UBMTTQ VN TP đề nghị thêm chỉ cần cấm các loại xe này lưu thông trên một số tuyến đường, đặc biệt là ở các quận trung tâm như quận 1, quận 3 trong khi chờ đợi các phương tiện thay thế. Các phương tiện nào chưa đăng ký thì yêu cầu phải đăng ký mới cho phép lưu thông. 3.3. Đối với người dân nói chung và những người dân nghèo trên địa bàn thành phố nói riêng: 3.3.4 Người nghèo vẫn khó Đã 4 lần đề án chuyển đổi xe 3, 4 bánh được trình UBND TP nhưng đều bị bác bỏ và đây là lần thứ 5 đề án này được trình. Điểm khác biệt lớn nhất của đề án lần này so với đề án trình lần thứ 4 là kinh phí chi cho việc chuyển đổi đã giảm từ khoảng 700 tỉ đồng xuống còn 50 - 80 tỉ đồng. Theo một thành viên Ban xây dựng đề án, với số tiền 50 - 80 tỉ đồng, TP chỉ có thể hỗ trợ lãi suất vay cho người phải chuyển đổi phương tiện. Nhưng vấn đề là làm sao những người mưu sinh bằng xe 3, 4 bánh tự chế có thể vay tín dụng, ngân hàng hàng chục triệu, thậm chí cả trăm triệu đồng để thay phương tiện lại không thấy đề án đặt ra. Trong khi đó, hầu hết họ đều là người nghèo, không có tài sản thế chấp, vốn đối ứng... thì việc đi vay vốn thương mại ở các tổ chức tín dụng là gần như không tưởng! Một khi vốn không vay được, thì "bài toán" hỗ trợ lãi suất đặt ra "cũng chỉ để cho vui" và việc chuyển đổi phương tiện cũng không thể thực hiện. Cũng cần nói thêm, cho dù người có xe 3, 4 bánh tự chế chuyển đổi được phương tiện theo đề án, thì việc mưu sinh của họ cũng không dễ dàng gì khi hành lang lưu thông bị giới hạn và thời gian lưu thông trong khu vực nội đô chỉ từ 22 giờ đêm đến 5 giờ sáng hôm sau. "Khoảng thời gian này có ai thuê chúng tôi đâu, ngoại trừ một số xe vận chuyển hàng hóa từ các chợ đầu mối về chợ lẻ. Vì thế, có cho chúng tôi chạy cũng bằng không!" - một người mưu sinh bằng xe ba gác máy đậu trên đường Lê Lai, quận 1, chiều 21.5, lo lắng. Và đây cũng là nỗi lo của hàng vạn người cùng cảnh ngộ khi mà việc chuyển đổi phương tiện mưu sinh của họ vẫn chưa có lối thoát. 3.3.5 Giải pháp cho xe tự chế: Thiếu khả thi – Triển khai quá chậm Nhiều cơ quan chức năng ở TP.HCM vẫn còn lúng túng trong việc hỗ trợ người sử dụng xe ba, bốn bánh tự chế chuyển đổi phương tiện, nghề nghiệp. Anh Quang Chấn Lân (34 tuổi) - chạy xe ba gác máy số 56L-6391, đang chờ khách ở khu vực bến xe Chợ Lớn - cho biết: "Sáng 3-1, tôi lên UBND phường 4, quận 6 - nơi tôi cư trú - để hỏi thông tin về hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp nhưng được trả lời là... chưa có chủ trương cụ thể". Theo thống kê ban đầu, TP.HCM có 11/24 quận huyện có số hộ nghèo sử dụng xe ba, bốn bánh tự chế với số lượng lớn. Các quận huyện cho biết đa số những người nghèo hành nghề nói trên có trình độ văn hóa thấp, không có tay nghề, độ tuổi trên 35 chiếm 75%. Mỗi hộ gia đình sinh sống bằng nghề này bình quân có sáu thành viên, với mức thu nhập 1,5-2 triệu đồng/tháng và nguồn thu nhập này chủ yếu từ phương tiện chuyên chở là xích lô hoặc xe ba gác. Theo Ban chỉ đạo xóa đói giảm nghèo và việc làm TP, số hộ nghèo và cận nghèo sinh sống làm ăn bằng xe ba, bốn bánh tự chế nói trên nay không thể sống bằng nghề này nữa, có nhu cầu vay vốn để sản xuất kinh doanh dịch vụ, chuyển đổi nghề nghiệp thì đủ điều