LỜI MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: Cơ sở lý luận chung về tạo động lực đối với người
lao động 2
I. Các khái niệm cơ bản 2
1. Động lực là gì? 2
2. Tạo động lực là gì? 2
II. Một số học thuyết về tạo động lực 3
1. Thuyết cấp bậc nhu cầu của Maslow 3
1.1 Nhu cầu sinh lý 4
1.2 Nhu cầu an toàn 4
1.3 Nhu cầu xã hội 4
1.4 Nhu cầu được tôn trọng 4
1.5 Nhu cầu tự khẳng định mình 5
2. Thuyết kỳ vọng của Victor. Vroom 5
3. Học thuyết về sự công bằng của Stacy Adam 6
CHƯƠNG 2: Các nhân tố ảnh hưởng đến tạo động lực đối với
người lao động 7
I. Yếu tố thuộc về cá nhân người lao động 7
1. Nhu cầu của người lao động 7
2. Giá trị cá nhân 8
3. Đặc điểm tính cách 9
4. Khả năng, năng lực cá nhân 9
28 trang |
Chia sẻ: NguyễnHương | Lượt xem: 769 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Các nhân tố ảnh hưởng đến tạo động lực đối với người lao động, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
thÓ hy väng trong cuéc sèng.
QuyÒn lùc lµ c¸i lµm cho mét ngêi cã thÓ ®em l¹i sù b»ng lßng hoÆc tíi c¸c ¶nh hëng kh¸c.
Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh.
Theo Maslow th× ®©y lµ nhu cÇu rÊt khã cã thÓ nhËn biÕt vµ x¸c minh, vµ con ngêi tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu nµy theo nhiÒu c¸ch rÊt kh¸c nhau. Trong doanh nghiÖp nhu cÇu nµy ®îc thÓ hiÖn chÝnh lµ viÖc ngêi lao ®éng muèn lµm viÖc theo chuyªn m«n, nghiÖp vô, së trêng cña m×nh vµ ë møc cao h¬n ®Êy chÝnh lµ mong muèn ®îc lµm mäi viÖc theo ý thÝch cña b¶n th©n m×nh. Lóc nµy nhu cÇu lµm viÖc cña ngêi lao ®éng chØ víi môc ®Ých lµ hä sÏ ®îc thÓ hiÖn m×nh, ¸p dông nh÷ng g× mµ hä ®· biÕt, ®· tr¶i qua vµo c«ng viÖc hay nãi ®óng h¬n lµ ngêi ta sÏ cho nh÷ng ngêi kh¸c biÕt “tÇm cao” cña m×nh qua c«ng viÖc.
Trong hÖ thèng nhu cÇu nµy Maslow ®· s¾p xÕp theo thø tù tõ thÊp ®Õn cao vÒ tÇm quan träng nhng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi cô thÓ th× thø tù nµy cã thÓ sÏ bÞ ®¶o lén ®i vµ nhng nhu cÇu nµo ®· ®îc tho¶ m·n th× nã sÏ kh«ng cßn t¸c dông t¹o ®éng lùc n÷a.
ThuyÕt kú väng cña Victor-Vroom.
Häc thuyÕt nµy ®îc V.Vroom x©y dùng dùa trªn mét sè yÕu tè t¹o ®éng lùc trong lao ®éng nh: tÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc, mèi liªn hÖ gi÷a kÕt qu¶ vµ phÇn thëng, mèi liªn hÖ gi÷a sù nç lùc quyÕt t©m víi kÕt qu¶ lao ®éng cña hä
V.Vroom ®· ®Æt mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng trong mét t¬ng quan so s¸nh víi nhau, v× vËy ®Ó vËn dông lý thuyÕt nµy vµo trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã tr×nh ®é nhÊt ®Þnh.
Khi con ngêi nç lùc lµm viÖc hä sÏ mong ®îi mét kÕt qu¶ tèt ®Ñp cïng víi mét phÇn thëng xøng ®¸ng. NÕu phÇn thëng phï hîp víi nguyÖn väng cña hä th× nã sÏ cã t¸c ®éng t¹o ra ®éng lùc lín h¬n trong qu¸ tr×nh lµm viÖc tiÕp theo.
Kú väng cña ngêi lao ®éng cã t¸c dông t¹o ®éng lùc rÊt lín cho ngêi lao ®éng, nhng ®Ó t¹o ®îc kú väng cho ngêi lao ®éng th× ph¶i cã ph¬ng tiÖn vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn nã. Nh÷ng ph¬ng tiÖn nµy chÝnh lµ c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu kiÖn lµm viÖc mµ doanh nghiÖp ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng. §Æc biÖt doanh nghiÖp khi thiÕt kÕ c«ng viÖc cho ngêi lao ®éng ph¶i thiÕt kÕ ®ñ cao ®Ó hä ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng cña m×nh nhng còng ph¶i ®ñ thÊp ®Ó hä nh×n thÊy kÕt qu¶ mµ hä cã thÓ ®¹t ®îc.
Häc thuyÕt vÒ sù c«ng b»ng cña Stacy Adams.
C«ng b»ng lµ yÕu tè quan t©m ®Æc biÖt cña ngêi lao ®éng, hä lu«n so s¸nh nh÷ng g× hä ®· ®ãng gãp cho doanh nghiÖp víi nh÷ng g× mµ hä nhËn ®îc tõ doanh nghiÖp, ®ång thêi hä cßn so s¸nh nh÷ng g× mµ hä nhËn ®îc víi nh÷ng g× mµ ngêi kh¸c nhËn ®îc. ViÖc so s¸nh nµy cã thÓ lµ gi÷a c¸c c¸ nh©n kh¸c nhau trong cïng mét ®¬n vÞ, tæ chøc hoÆc gi÷a c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau, nhng quan träng h¬n c¶ vÉn lµ sù so s¸nh trong cïng mét ®¬n vÞ v× trong cïng mét ®¬n vÞ th× mäi ngêi sÏ biÕt vÒ nhau râ h¬n vµ nã lµ yÕu tè ®Ó mäi ngêi so s¸nh vµ thi ®ua lµm viÖc. Tuy nhiªn ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo th× t¹o c«ng b»ng trong vµ ngoµi doanh nghiÖp ®Òu lµ vÊn ®Ò khã kh¨n vµ phøc t¹p. Khi t¹o c«ng b»ng trong néi bé doanh nghiÖp sÏ thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n nh»m lµm t¨ng n¨ng suÊt, cßn khi t¹o ®îc c«ng b»ng ngoµi doanh nghiÖp th× sÏ gióp cho ngêi lao ®éng g¾n bã víi doanh nghiÖp h¬n.
Nhng sù c«ng b»ng mµ nhµ qu¶n trÞ t¹o ra cho ngêi lao ®éng cã ®îc ngêi lao ®éng c¶m nhËn ®îc hay kh«ng l¹i lµ c¸c vÊn ®Ò thuéc vÒ viÖc t¹o lËp c¸c chÝnh s¸ch cña ngêi lao ®éng. Do viÖc c¶m nhËn sù c«ng b»ng thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña ngêi lao ®éng cho nªn khi thiÕt lËp nªn c¸c chÝnh s¸ch nhµ qu¶n trÞ cÇn quan t©m, tham kh¶o ý kiÕn cña ngêi lao ®éng ®Ó c¸c chÝnh s¸ch sÏ gÇn gòi h¬n ®èi víi ngêi lao ®éng.
III. Vai trß cña t¹o ®éng lùc.
Qua nghiªn cøu mét sè häc thuyÕt, quan ®iÓm qu¶n trÞ trªn ta thÊy ®îc ®éng lùc cã vai trß quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh hµnh vi ngêi lao ®éng.
Ngêi lao ®éng sÏ cã nh÷ng hµnh vi tÝch cùc trong viÖc hoµn thiÖn m×nh th«ng qua c«ng viÖc.
§éng lùc thóc ®Èy hµnh vi ë hai gãc ®é tr¸i ngîc nhau ®ã lµ tÝch cùc vµ tiªu cùc. Ngêi lao ®éng cã ®éng lùc tÝch cùc th× sÏ t¹o ra ®îc mét t©m lý lµm viÖc tèt, lµnh m¹nh ®ång thêi còng gãp phÇn lµm cho doanh nghiÖp ngµy cµng v÷ng m¹nh h¬n.
T¹o ®éng lùc lu«n lµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi mçi nhµ qu¶n lý. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cã phï hîp hay kh«ng? Bè trÝ c«ng viÖc cã hîp lý hay kh«ng? C«ng viÖc cã lµm tho¶ m·n ®îc nhu cÇu cña ngêi lao ®éng hay kh«ng? TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè nµy quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc h¨ng h¸i lµm viÖc hay tr× trÖ bÊt m·n dÉn ®Õn tõ bá doanh nghiÖp mµ ®i cña ngêi lao ®éng.
Ch¬ng 2: c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn t¹o ®éng lùc
®èi víi ngêi lao ®éng.
I YÕu tè thuéc vÒ c¸ nh©n ngêi lao ®éng.
Nhu cÇu cña ngêi lao ®éng.
Con ngêi ë mét kho¶ng kh«ng gian nhÊt ®Þnh lu«n cã nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau, trong nh÷ng nhu cÇu ®ã nhu cÇu nµo ®· chÝn muåi sÏ lµ ®éng c¬ m¹nh nhÊt quyÕt ®Þnh hµnh vi cña hä vµ khi nhu cÇu ®ã ®· ®îc tháa m·n th× nã sÏ kh«ng cßn lµ ®éng c¬ thóc ®Èy con ngêi lµm viÖc n÷a mµ lóc nµy nhu cÇu míi xuÊt hiÖn sÏ ®ãng vai trß nµy.
VÝ dô mét c«ng nh©n b×nh thêng cã íc muèn trë thµnh mét ®èc c«ng vµ anh ta sÏ cè g¾ng lµm viÖc hÕt søc ®Ó trë thµnh mét ®èc c«ng nhng khi anh ta ®· trë thµnh ®èc c«ng råi th× nhu cÇu nµy sÏ kh«ng cã t¸c dông thóc ®Èy anh ta lµm viÖc n÷a mµ nhu cÇu thóc ®Èy anh ta lµm viÖc m¹nh h¬n sÏ lµ mong muèn ®îc trë thµnh tæ trëng cña anh ta. Nh vËy con ngêi ë nh÷ng vÞ trÝ x· héi kh¸c nhau, nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c nhau th× hä sÏ n¶y sinh ra c¸c nhu cÇu kh¸c nhau.
Theo quan ®iÓm cña qu¶n trÞ Marketing th× c¸c nhµ qu¶n trÞ lu«n t×m c¸c biÖn ph¸p qu¶n trÞ thÝch hîp ®Ó gîi më nh÷ng nhu cÇu cña ngêi lao ®éng, khuyÕn khÝch hä nç lùc lµm viÖc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm tho¶ m·n kh¸ch hµng. §ã chÝnh lµ bÝ quyÕt cña sù thµnh c«ng.
Gi¸ trÞ c¸ nh©n.
Gi¸ trÞ c¸ nh©n ë ®©y cã thÓ hiÓu lµ tr×nh ®é, h×nh ¶nh cña ngêi ®ã trong tæ chøc hay x· héi. Tuú theo quan ®iÓm gi¸ trÞ kh¸c nhau cña mçi c¸ nh©n mµ hä sÏ cã nh÷ng hµnh vi kh¸c nhau, khi ngêi lao ®éng ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau trong tæ chøc th× thang bËc gi¸ trÞ c¸ nh©n cña hä còng thay ®æi dï nhiÒu hay Ýt.
VÝ dô khi ta xem xÐt nh÷ng ngêi nhiÒu ý chÝ, giµu tham väng vµ cã lßng tù träng cao th× viÖc x©y dùng cho m×nh mét h×nh ¶nh ®Ñp lµ rÊt quan träng bëi v× hä lu«n muèn kh¼ng ®Þnh m×nh qua c«ng viÖc.
§Æc ®iÓm tÝnh c¸ch.
TÝnh c¸ch con ngêi lµ sù kÕt hîp c¸c thuéc tÝnh t©m lý c¬ b¶n vµ bÒn v÷ng cña con ngêi. Nã ®îc biÓu thÞ thµnh th¸i ®é, hµnh vi cña con ngêi ®èi víi b¶n th©n, gia ®×nh, b¹n bÌ, ®ång nghiÖp vµ ®èi víi c¶ x· héi nãi chung.
Nh vËy tÝnh c¸ch kh«ng ph¶i lµ do di truyÒn mµ nã chÝnh lµ hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña sù gi¸o dôc, rÌn luyÖn cña b¶n th©n vµ sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña m«i trêng mµ ngêi ®ã ®îc sèng vµ lµm viÖc trong ®ã. C¸c nhµ qu¶n trÞ khi biÕt ®îc tÝnh c¸ch cña mçi ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp m×nh th× nã sÏ lµ c¬ së ®Ó hä t×m ra c¸ch ®èi xö vµ sö dông tèt h¬n.
TÝnh c¸ch gåm hai ®Æc ®iÓm c¬ b¶n lµ ®¹o ®øc vµ ý chÝ:
VÒ ®¹o ®øc: §ã chÝnh lµ tÝnh ®ång lo¹i, lßng vÞ tha hay tÝnh Ých kû, tÝnh trung thùc hay dèi tr¸, cÈn thËn hay cÈu th¶, ch¨m chØ hay lêi biÕng
VÒ ý chÝ: §ã lµ tÝnh c¬ng quyÕt hay nhu nhîc, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm hay ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm, cã tÝnh ®éc lËp hay phô thuéc
TÝnh c¸ch con ngêi còng lµ yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn hµnh vi hay øng xö cña ngêi nµo ®ã. VÝ dô khi gÆp khã kh¨n hay trë ng¹i trong c«ng viÖc th× ngêi cã tÝnh ®éc lËp vµ d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm sÏ xem ®ã lµ mét ®éng lùc ®Ó quyÕt t©m lµm viÖc tèt h¬n cßn nÕu lµ ngêi kh«ng d¸m ®èi diÖn víi tr¸ch nhiÖm, sèng phô thuéc vµo ngêi kh¸c th× hä sÏ run sî tríc sù khã kh¨n nµy vµ hä cã thÓ sÏ bá dë chõng c«ng viÖc hoÆc ®i t×m mét ngêi d¸m ®øng ra chÞu tr¸ch nhiÖm hé hä.
Kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña mçi ngêi.
Kh¶ n¨ng hay cßn gäi lµ n¨ng khiÕu lµ nh÷ng thuéc tÝnh c¸ nh©n gióp con ngêi cã thÓ lÜnh héi mét c«ng viÖc, mét kü n¨ng hay mét lo¹i kiÕn thøc nµo ®ã ®îc dÔ dµng vµ khi hä ®îc ho¹t ®éng ë lÜnh vùc ®ã th× kh¶ n¨ng cña hä sÏ ®îc ph¸t huy tèi ®a, kÕt qu¶ thu ®îc sÏ cao h¬n nh÷ng ngêi kh¸c.
N¨ng lùc võa lµ yÕu tè di truyÒn võa lµ kÕt qu¶ cña sù rÌn luyÖn. N¨ng lùc lµ c¬ së ®Ó t¹o ra kh¶ n¨ng cña con ngêi. N¨ng lùc ®îc thùc hiÖn vµ trëng thµnh chñ yÕu trong thùc tÕ. Trong c¸c lo¹i n¨ng lùc cña con ngêi th× quan träng nhÊt lµ n¨ng lùc tæ chøc vµ n¨ng lùc chuyªn m«n. Ngêi lao ®éng cã thÓ cã mét tr×nh ®é chuyªn m«n rÊt tèt nhng nÕu hä chØ ®îc s¾p xÕp ®Ó lµm nh÷ng c«ng viÖc ngang b»ng víi tr×nh ®é hiÖn cã th× n¨ng lùc cña hä còng cha ®îc ph¸t huy hÕt søc v× ngêi lao ®éng lµ con ngêi mµ con ngêi th× hä lu«n muèn t×m tßi, häc hái ®Ó n©ng cao tÇm hiÓu biÕt cña m×nh lªn. V× vËy trong thùc tÕ qu¸ tr×nh lao ®éng nhµ qu¶n trÞ lu«n ph¶i thiÕt kÕ c«ng viÖc, bè trÝ nh©n lùc sao cho ngêi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc chuyªn m«n cña m×nh. §ång thêi trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nÕu cã thÓ ®îc th× nhµ qu¶n trÞ nªn thiÕt lËp nªn mét kh«ng gian cho ngêi lao ®éng ®Ó hä tù tæ chøc n¬i lµm viÖc sao cho hîp lý víi hä nhÊt.
§¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc nh©n viªn lµ c¬ së ®Ó nhµ qu¶n lý sö dông tèt nhÊt nh©n viªn trong doanh nghiÖp. Mét ngêi lao ®éng sÏ tho¶i m¸i h¬n khi hä ®îc giao nh÷ng c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc cña hä v× hä biÕt ®îc ch¾c ch¾n r»ng hä sÏ hoµn thµnh ®îc c«ng viÖc ®ã ë møc tèt nhÊt. Ngîc l¹i khi ph¶i ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc ngoµi kh¶ n¨ng hoÆc nh÷ng c«ng viÖc mµ hä biÕt ch¾c r»ng nÕu hä cè g¾ng còng kh«ng thùc hiÖn c«ng viÖc Êy ®îc tèt th× sÏ rÊt dÔ g©y nªn t©m lý bÊt m·n cña ngêi lao ®éng víi tæ chøc, doanh nghiÖp.
II. C¸c yÕu tè bªn ngoµi.
YÕu tè thuéc vÒ c«ng viÖc.
TÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc.
Ngêi lao ®éng sÏ c¶m thÊy thÕ nµo khi nhËn ®îc mét c«ng viÖc kh«ng nh mong muèn cña hä, ngîc l¹i hä sÏ c¶m thÊy nh thÕ nµo khi nhËn ®îc mét c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng, së trêng cña hä nh÷ng vÊn ®Ò nµy sÏ ¶nh hëng rÊt lín ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ lµm viÖc cña ngêi lao ®éng v× vËy nhµ qu¶n trÞ cÇn quan t©m ®Õn nhu cÇu, kh¶ n¨ng cña ngêi lao ®éng ®Ó võa t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng ph¸t huy kh¶ n¨ng cña hä võa t¹o ra ®îc sù tho¶ m·n ®èi víi ngêi lao ®éng.
TÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc t¹o nªn sù tho¶ m·n ®èi víi c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng. Sù tho¶ m·n sÏ ®îc thÓ hiÖn ë th¸i ®é cña ngêi ®ã trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. TÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc lµ mét kh¸i niÖm kh¸ réng, ®èi víi ngêi lao ®éng nã kh«ng chØ lµ mét c«ng viÖc nh mong muèn mµ nã cßn lµ sù kiÓm so¸t ®èi víi c«ng viÖc, sù ñng hé cña l·nh ®¹o trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nh÷ng phÇn thëng, trî cÊp ®èi víi c«ng viÖc TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nµy cã t¸c dông t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc.
Khi ngêi lao ®éng nhËn ®îc c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng, së trêng cña hä th× hä sÏ ph¸t huy n¨ng lùc lµm viÖc cña hä mét c¸ch tèi ®a dï nh÷ng ®iÒu kiÖn dï b×nh thêng nhÊt. Nhµ qu¶n trÞ cÇn dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý c¸ nh©n, tÝnh c¸ch cña ngêi lao ®éng ®Ó s¾p xÕp c«ng viÖc cho phï hîp víi hä. Nh÷ng c«ng viÖc cã tÝnh th¸ch thøc sÏ lµ ®éng c¬ tèt cho ngêi lao ®éng.
Ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp sÏ c¶m thÊy tho¶ m·n, tho¶i m¸i h¬n khi chÝnh s¸ch doanh nghiÖp nh l¬ng, thëng, trî cÊp, phóc lîi phï hîp víi nhu cÇu cña hä. VÝ dô khi xem xÐt hÖ thèng ph©n phèi thu nhËp ta ph¶i chó ý ®Õn nhu cÇu c«ng viÖc, cÊp ®é kü n¨ng cña c¸ nh©n vµ nh÷ng tiªu chuÈn ph©n phèi trong céng ®ång, tõ ®ã sÏ t¹o ra ®îc sù c«ng b»ng trong c«ng viÖc vµ trong doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn kh«ng ph¶i nhu cÇu vËt chÊt tån t¹i ë tÊt c¶ mäi ngêi lao ®éng, cã ngêi thÝch tiÒn nhng cã ngêi l¹i kh«ng ph¶i lµ nh vËy cã thÓ nhu cÇu cña hä sÏ lµ sù tù do trong c«ng viÖc, muèn ®îc ®i nhiÒuv× vËy nhµ qu¶n lý ph¶i dùa vµo ®Æc ®iÓm cña mçi c¸ nh©n ®Ó thiÕt kÕ lªn mét c«ng viÖc phï hîp nhÊt.
Kh¶ n¨ng th¨ng tiÕn.
Th¨ng tiÕn lµ qu¸ tr×nh mét ngêi lao ®éng ®îc chuyÓn lªn mét vÞ trÝ cao h¬n trong doanh nghiÖp, viÖc nµy thêng ®îc ®i kÌm víi viÖc lîi Ých vËt chÊt cña ngêi lao ®éng sÏ ®îc t¨ng lªn ®ång thêi c¸i t«i cña hä còng ®îc th¨ng hoa.
Nh vËy th¨ng tiÕn còng lµ mét nhu cÇu thiÕt thùc cña ngêi lao ®éng v× sù th¨ng tiÕn t¹o c¬ héi cho sù ph¸t triÓn c¸ nh©n, t¨ng ®Þa vÞ, uy tÝn còng nh quyÒn lùc cña ngêi lao ®éng.
ChÝnh s¸ch vÒ sù th¨ng tiÕn cã ý nghÜa trong viÖc hoµn thiÖn c¸ nh©n ngêi lao ®éng ®ång thêi ®èi víi doanh nghiÖp nã lµ c¬ së ®Ó gi÷ g×n vµ ph¸t huy lao ®éng giái vµ thu hót lao ®éng kh¸c ®Õn víi doanh nghiÖp.
Trªn thÕ giíi hiÖn nay ®· cã rÊt nhiÒu nhµ khoa häc hµnh vi quan t©m ®Õn vÊn ®Ò më réng c«ng viÖc hay ®a d¹ng ho¸ c«ng viÖc. Lµm phong phó c«ng viÖc nghÜa lµ ®· dÇn dÇn n©ng cao tr¸ch nhiÖm, ph¹m vi vµ yªu cÇu c«ng viÖc. Môc ®Ých cña ch¬ng tr×nh nµy lµ lµm cho nh©n viªn ®a n¨ng, ®a dông h¬n ®Ó khi cÇn thiÕt hä cã thÓ lµm nh÷ng c«ng viÖc kh¸c nhau. Ngoµi ra ch¬ng tr×nh nµy còng më réng c¬ héi cho nh÷ng ngêi cã kh¶ n¨ng g×n gi÷ chøc qu¶n trÞ sau nµy bëi v× th¨ng tiÕn nhiÒu khi còng ®îc xem xÐt nh mét qu¸ tr×nh thö viÖc, nÕu ngêi lao ®éng kh«ng ®îc ®¸p øng c«ng viÖc nhanh nhÊt, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc hä kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña c«ng viÖc th× hä sÏ bÞ chuyÓn xuèng c«ng viÖc kh¸c.
1.3 Quan hÖ trong c«ng viÖc.
§©y chÝnh lµ nhu cÇu x· héi cña ngêi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. M«i trêng lµm viÖc trong doanh nghiÖp lu«n ®îc c¸c c¸ nh©n trong doanh nghiÖp quan t©m vµ ®Ó ý v× m«i trêng lµm viÖc lµ yÕu tè chñ yªu liªn quan ®Õn sù thuËn tiÖn c¸ nh©n vµ nã còng lµ nh©n tè gióp ngêi lao ®éng hoµn thiÖn tèt nhiÖm vô cña hä.
M«i trêng lµm viÖc bao gåm c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt vµ nh÷ng ngêi lao ®éng xung quanh m«i trêng ®ã. §iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt bao gåm nh÷ng yÕu tè nh: ®iÒu kiÖn lµm viÖc, vÊn ®Ò vÒ tæ chøc n¬i lµm viÖc, m¸y mãc trang thiÕt bÞ kü thuËt trong doanh nghiÖp vµ nh÷ng ngêi lao ®éng xung quanh chÝnh lµ nh÷ng ngêi lao ®éng trong vµ ngoµi doanh nghiÖp, mèi quan hÖ gia nh÷ng ngêi nµy còng ¶nh hëng lín ®Õn sù thùc hiÖn c«ng viÖc cña c«ng nh©n. Trong con ngêi th× tÝnh x· héi lµ rÊt cao v× vËy ngêi lao ®éng trong tæ chøc lu«n muèn cã ®îc m«i quan hÖ tèt víi mäi ngêi trong cïng mét tæ chøc ®ã.
Nhu cÇu quan hÖ thêng bao gåm mét phÇn cña nhu cÇu tù träng mµ muèn tho¶ m·n ®îc nhu cÇu tù träng th× c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i t×m c¸ch tho¶ m·n nã tõ bªn ngoµi, vµ nhu cÇu tù träng chØ thÓ hiÖn râ nhÊt khi ngêi lao ®éng tån t¹i trong mét tæ chøc v× vËy th«ng thêng hä mong muèn ®îc lµ thµnh viªn cña mét nhãm x· héi nµo ®ã, cã thÓ lµ chÝnh thøc hoÆc phi chÝnh thøc. VÝ dô ®èi víi nhiÒu ngêi nh÷ng t¬ng t¸c mang tÝnh c«ng viÖc gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc tho¶ m·n nhu cÇu b¹n bÌ vµ quan hÖ x· héi.
C¸c yÕu tè thuéc vÒ tæ chøc
ChÝnh s¸ch qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
Qu¶n trÞ nh©n lùc võa lµ mét khoa häc võa lµ mét nghÖ thuËt. TÝnh khoa häc thÓ hiÖn ë viÖc c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm vèn cã cña con ngêi ®Ó cã thÓ x©y dùng nªn c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý hîp lý dùa trªn c¬ së vËn dông c¸c quy luËt kh¸ch quan. Vµ nãi qu¶n trÞ nh©n lùc lµ mét nghÖ thuËt v× c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i biÕt lùa chän vµ kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý thÝch hîp v× mçi c¸ nh©n con ngêi ®Òu cã sù kh¸c biÖt lÉn nhau vÒ nhu cÇu, th¸i ®é, nhËn thøc, ®Æc ®iÓm t©m sinh lý.
Nh vËy chÝnh s¸ch qu¶n lý cña doanh nghiÖp ph¶i bao gåm nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau v× mét chÝnh s¸ch qu¶n lý cña doanh nghiÖp t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn th¸i ®é, hµnh vi cña ngêi lao ®éng. ¥ mét khÝa c¹nh nµo ®ã ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp chÞu ¶nh hëng rÊt nhiÒu bëi chÝnh s¸ch qu¶n lý, c¸ch c sö cña l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp. VÝ dô: kh«ng cã chÝnh s¸ch lu©n chuyÓn c«ng viÖc th× sÏ rÊt dÔ g©y ®Õn sù nhµm ch¸n trong c«ng viÖc cho ngêi lao ®éng, kh«ng cã chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn th× ngêi lao ®éng sÏ kh«ng cã c¬ héi th¨ng tiÕn nh vËt sÏ mÊt ®i mét phÇn ®éng c¬ cña ngêi lao ®éng, mét thµnh tÝch ®¹t ®îc mµ kh«ng cã thëng hoÆc mét lêi khen ngîi th× sÏ lµm gi¶m sù nç lùc tiÕp theo cña ngêi lao ®éng RÊt nhiÒu vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra ®Ó cho thÊy sù ¶nh hëng cña chÝnh s¸ch ®Õn ngêi lao ®éng.
ViÖc qu¶n trÞ sÏ cã hiÖu qu¶ nhÊt khi c¸c nhµ qu¶n trÞ biÕt kÕt hîp ®óng ®¾n, nhuÇn nhuyÔn vµ linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n trÞ. §ã chÝnh lµ nghÖ thuËt trong qu¶n trÞ hay nãi râ h¬n nã chÝnh lµ tµi nghÖ cña chñ thÓ qu¶n trÞ nãi riªng vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o nãi chung.
HÖ thèng tr¶ c«ng trong doanh nghiÖp.
VÊn ®Ò m×nh sÏ nhËn ®îc g× khi thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc, nhiÖm vô cña m×nh ®îc hÇu hªt mäi ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp quan t©m. V× vËy c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i thÊy r»ng viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô vµ sù tho¶ m·n cña ngêi lao ®éng cã thÓ hoµn thiÖn b»ng viÖc x©y dùng mét chÕ ®é tr¶ l¬ng tr¶ thëng hîp lý.
L¬ng bæng vµ ®·i ngé lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc kÝch thÝch con ngêi lµm viÖc h¨ng h¸i nhng ngîc l¹i nã còng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè g©y nªn sù tr× trÖ, bÊt m·n hoÆc cao h¬n ®ã lµ sù rêi bá c«ng ty mµ ®i cña ngêi lao ®éng. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy phô thuéc vµo n¨ng lùc qu¶n lý vµ tr×nh ®é cña c¸c cÊp qu¶n trÞ.
VËy lµm thÕ nµo ®Ó l¬ng, thëng trë thµnh ®éng lùc ®èi víi ngêi lao ®éng. Sau ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p dïng ®Ó kÝch thÝch.
Nguyªn t¾c kÝch thÝch b»ng tiÒn l¬ng.
TiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cã nghÜa tiÒn l¬ng ph¶i ®ñ ®Ó cho ngêi lao ®éng nu«i sèng b¶n th©n anh ta vµ gia ®×nh anh ta ë møc tèi thiÓu. §©y lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt mµ chñ doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng, cã nh vËy míi ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tèi thiÓu gióp ngêi lao ®éng t¹o ra sù h¨ng h¸i cho chÝnh hä trong qu¸ tr×nh lao ®éng.
TiÒn l¬ng ph¶i chiÕm tõ 70% ®Õn 80% trong tæng sè thu nhËp cña ngêi lao ®éng. TiÒn l¬ng ph¶i g¾n chÆt víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ ngêi lao ®éng ®· cèng hiÕn, cã nh vËy míi ®¶m b¶o ®îc sù c«ng b»ng trong ph©n phèi s¶n phÈm x· héi tõ ®ã sinh ra lßng tin vµ sù cè g¾ng tõ ngêi lao ®éng v× hä ®· thÊy ®îc nh÷ng g× hä nhËn ®îc phï hîp víi nh÷ng g× mµ hä ®· ®ãng gãp vµo cho doanh nghiÖp.
TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng ®· hao phÝ. Cã nghÜa lµ c¸c nhµ qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp ph¶i thiÕt lËp nªn mét hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng cho tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc trong doanh nghiÖp vµ ph¶i giao c¸c chØ tiªu ®ã cho c¸c c¸ nh©n ngêi lao ®éng. §©y lµ nguyªn t¾c g¾n tiÒn l¬ng víi lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o ®îc sù c«ng b»ng trong ph©n phèi.
Nguyªn t¾c kÝch thÝch b»ng thëng.
TiÒn thëng ph¶i chiÕm tõ 20% ®Õn 30% tæng thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Khi tiÒn thëng ®¶m b¶o ®îc nguyªn t¾c nµy th× nã sÏ g¾n ngêi lao ®éng víi n¨ng suÊt lao ®éng. Nhng nÕu tiÒn thëng qu¸ cao th× sÏ dÉn ®Õn viÖc ngêi lao ®éng sÏ ch¹y theo tiÒn thëng dÉn ®Õn viÖc gi¶m sù kÝch thÝch cña tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp.
Sè lîng tiÒn thëng ph¶i cã ý nghÜa víi cuéc sèng, tøc lµ nã ph¶i tho¶ m·n ®îc mét mong muèn nµo ®ã cña ngêi lao ®éng, mong muèn cµng lín th× tÝnh kÝch thÝch cña tiÒn thëng sÏ cµng m¹nh.
TiÒn thëng ph¶i c¨n cø cô thÓ liªn quan ®Õn sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng hoÆc viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng.
TiÒn l¬ng vµ tiÒn thëng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè vËt chÊt ®èi víi ngêi lao ®éng. VËn dông thµnh c«ng chÝnh s¸ch nµy lµ mét trong nh÷ng yÕu tè hµng ®Çu trong viÖc t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng.
§iÒu kiÖn lµm viÖc.
Qu¸ tr×nh lao ®éng bao giê còng ®îc diÔn ra trong mét m«i trêng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. M«i trêng s¶n xuÊt kh¸c nhau cã c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau t¸c ®éng ®Õn ngêi lao ®éng. Nh vËy ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña mçi ngêi lao ®éng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng vµ mçi mét m«i trêng lµm viÖc, mét ®iÒu kiÖn lµm viÖc ®Ò t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn ngêi lao ®éng vµ nã t¸c ®éng ®Õn hä theo nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau.
§iÒu kiÖn t©m sinh lý lao ®éng: §ã lµ c¸c vÊn ®Ò vÒ søc tËp trung tinh thÇn, nhÞp ®é, tÝnh ®¬n ®iÖu cña c«ng viÖc. §iÒu kiÖn nµy t¸c ®éng ®Õn søc khoÎ vµ sù høng thó cña ngêi lao ®éng.
§iÒu kiÖn thÈm mü: ViÖc bè trÝ vµ trang trÝ kh«ng gian lµm viÖc lµm ¶nh hëng tíi t©m lý tho¶i m¸i hay kh«ng tho¶i m¸i cña ngêi lao ®éng.
§iÒu kiÖn t©m lý x· héi: §iÒu kiÖn nµy liªn quan ®Õn bÇu kh«ng khÝ cña nhãm hay c¶ doanh nghiÖp, kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn t¸c ®éng ®Õn viÖc ph¸t huy s¸ng kiªn, c¸c phong trµo thi ®ua trong doanh nghiÖp. T¸c phong l·nh ®¹o cña c¸c nhµ qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp còng ¶nh hëng nhiÒu ®Õn ®iÒu kiÖn nµy.
§iÒu kiÖn vÒ chÒ ®é lµm viÖc, nghØ ng¬i. X©y dùng t«t chÕ ®é lµm viÖc vµ nghØ ng¬i hîp lý sÏ ®¶m b¶o cho viÖc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶m tai n¹n lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt lîng lao ®éng.
Ch¬ng 3: tæ chøc tèt c¸c yÕu tè ®Ó t¹o ®éng lùc
cho ngêi lao ®éng.
Hoµn thiÖn c«ng t¸c tuyÓn dông lao ®éng.
TuyÓn dông lµ mét ho¹t ®éng then chèt trong ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n lùc, nã lµ mét ho¹t ®éng thu hót ngêi lao ®éng ë nh÷ng nguån lao ®éng kh¸c nhau ®Õn ®¨ng ký nép ®¬n t×m viÖc lµm vµ nhê ®ã cã thÓ trë thµnh c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp.
Mét sè nhµ khoa häc qu¶n trÞ cho r»ng tuyÓn dông bao gåm tuyÓn chän vµ sö dông lao ®éng nhng theo gi¸o tr×nh chung th× tuyÓn dông bao gåm hai ho¹t ®éng chÝnh lµ tuyÓn mé vµ tuyÓn chän.
TuyÓn mé.
TuyÓn mé chØ lµ ho¹t ®éng thu hót ngêi lao ®éng ®Õn víi doanh nghiÖp ®Ó ®¨ng ký nép ®¬n tríc khi xÐt duyÖt cho ngêi lao ®éng ®îc thi vµo doanh nghiÖp.
TuyÓn mé chØ lµ bíc ®Çu trong qu¸ tr×nh thu hót nh©n viªn vµo doanh nghiÖp. Bíc nµy cha ®ãng vai trß quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña tiÕn tr×nh tuyÓn dông.
Cã rÊt nhiÒu nguån cung cÊp øng viªn cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tuyÓn mé nh:nguån bªn ngoµi bao gåm: tuyÓn qua c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, tuyÓn ngêi th«ng qua c¸c trung t©m dÞch vô; vµ c¸c nguån bªn trong lµ tuyÓn ngêi ngay tõ bªn trong néi bé doanh nghiÖp
Nguån bªn trong néi bé doanh nghiÖp: nguån nµy ®îc ®¸nh gi¸ qua nh÷ng thµnh tÝch, kh¶ n¨ng cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Khi tuyÓn ë nh÷ng nguån nµy ta cã lîi thÕ lµ ®· ®¸nh gi¸ ®îc lßng trung thµnh cña ngêi lao ®éng ®èi víi doanh nghiÖp, th¸i ®é nghiªm tóc, trung thùc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. V× hä ®· tõng lµ nh©n viªn trong doanh nghiÖp nªn hä sÏ thuËn lîi h¬n, dÔ dµng h¬n trong viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc nhÊt lµ trong thêi gian ®Çu khi míi ë c¬ng vÞ míi.
Nguån bªn ngoµi doanh nghiÖp: §©y lµ qu¸ tr×nh thu hót ngêi lao ®éng vµo doanh nghiÖp tõ ë bªn ngoµi nh sinh viªn cña c¸c trêng ®¹i häc hay nh©n viªn cña c¸c c«ng ty kh¸c. Nh÷ng ngêi lao ®éng ®îc tuyÓn chän theo ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ th«ng qua c¸c nguån nh: trung t©m t×m viÖc lµm, qu¶ng c¸o, tõ c¸c trêng ®¹i häc hoÆc cã thÓ ë c¸c nguån kh¸c nh tõ sù giíi thiÖu cña c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng hoÆc do øng viªn tù ®éng ®Õn xin viÖc lµm.
TuyÓn chän
Lµ qu¸ tr×nh lùa chän nh÷ng ngêi phï hîp víi c«ng viÖc nhÊt trong nh÷ng ngêi ®îc lùa chän th«ng qua qua tr×nh tuyÓn mé. TuyÓn chän tèt sÏ lµ ®iÒu kiÖn trung t©m quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, nã gióp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra thuËn tiÖn h¬n, gi¶m thiÖt h¹i rñi ro vµ ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ thuËn tiÖn h¬n.
Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc.
§¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc lµ sù ®¸nh gi¸ cã hÖ thèng vµ chÝnh thøc t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng trong quan hÖ so s¸nh gi÷a viÖc lµm cña ngêi lao ®éng ®èi víi c¸c tiªu thøc ®· ®îc x©y dùng tõ tríc trong doanh nghiÖp vµ c¶ qu¸ tr×nh th¶o luËn vÒ sù ®¸nh gi¸ vÒ c«ng viÖc ®ã víi nh÷ng ngêi liªn quan.
§¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu ho¹t ®éng qu¶n trÞ kh¸c cña doanh nghiÖp nh:
Doanh nghiÖp ph¶i x©y dng lªn mét b¶n m« t¶ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc thËt chÝnh x¸c, x©y dùng ®Þnh møc c«ng viÖc hîp lý nhng ®ång thêi b¶n m« t¶ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc nµy còng ph¶i ®¬n gi¶n ®Ó cho ngêi lao ®éng hiÓu ®îc chÝnh x¸c nhÊt lµ hä ph¶i lµm g× ®èi víi c«ng viÖc cña hä. C¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i ®µo t¹o c¸c c¸n bé ®¸nh gi¸ ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®îc thùc hiÖn chÝnh x¸c nhÊt.
§¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp. ViÖc tr¶ l¬ng sÏ dùa trªn viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc v× vËy ®¸nh gi¸ ®óng lîng lao ®éng ®· hao phÝ lµ vÊn ®Ò träng t©m t¹o nªn sù c«ng b»ng trong nhËn thøc cña ngêi lao ®éng vµ kÝch thÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc.
§¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc gióp ngêi lao ®éng ®¸nh gi¸ b¶n th©n vµ tù hoµn thiÖn m×nh.
Th«ng qua ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc ®Ó nhËn biÕt ®îc nhu cÇu ®µo t¹o vµ thùc hiÖn ®îc c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nguån nh©n lùc trong tæ chøc.
Hoµn thiÖn tèt c«ng t¸c ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc b»ng viÖc x©y dùng c¸c tiªu chuÈn, ®Þnh møc c«ng viÖc chÝnh x¸c ®óng khoa häc, c¸c th«ng tin dïng ®¸nh gi¸ ph¶i chÝnh x¸c. Th«ng qua ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cã sù trao ®æi gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Ngêi lao ®éng chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c«ng viÖc cña m×nh, khi hä nhËn ®îc mét c«ng viÖc ®îc giao hä rÊt cÇn biÕt c«ng viÖc Êy sÏ lµm nh thÕ nµo víi nh÷ng tiªu chuÈn nµo th× ®îc coi lµ ®· hoµn thµnh c«ng viÖc vµ víi møc ®é nµo th× ®îc coi lµ hoµn thµnh xuÊt s¾c c«ng viÖc ®îc giao. Nh÷ng ®iÒu nµy nhµ qu¶n trÞ ph¶i th«ng b¸o mét c¸ch râ rµng ®Õn ngêi lao ®éng.
§¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc ®îc ¸p dông ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. Trong c¸c c«ng ty hoÆc tËp ®oµn lao ®éng lín th× nã ®îc coi lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh trao ®æi lao ®éng vµ ®îc
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- LVV059.doc