Đề tài Chất lượng hàng hoá xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam

ình đẳng của các nước thì nên cạnh thanh bằng chất lượng chứ không nên bằng cách giẩm chi phí. Đây được xem như một mục tiêu về chất lượng để các DNVN phấn đấu trong điều kiện nền kinh tế nước ta đang còn thấp kém so với nhiều nước trên thế giới. Trong khu vực cũng như trên thế giới, xu hướng tiêu dùng đều có tiêu chí chung đó là tạo ra sản phẩm có chất lượng cao với giá cả phù hợp, thoã mãn ngày càng nhiều nhu cầu của thị trường, khách hàng. Sự phối hợp, liên kết giữa các quốc gia ngày càng chặt chẽ nhằm tạo ra những sản phẩm có hàm lượng chất xám cao. Mức sống của người tiêu dùng là nhân tố tác động tới chất lượng, giá cả sản phẩm. Một khi đời sống được nâng cao thì phát sinh thêm rất nhiều yêu cầu về chất lượng sản phẩm hàng hoá, do đó đòi hỏi các doanh nghiệp phải nghiên cứu, tìm hiểu nhu cầu của khách hàng để từ đó đưa ra các chỉ tiêu mới về chất lượng cho DN nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, không chỉ khách hàng trong nước mà cả khách hàng nước ngoài. Đất nước ta đang trong thời ký chuyển biến một cách tích cực, sự gia nhập vào các tổ chức của khu vực và thế giới đã tạo cho nước ta một số điều kiện thuận lợi, sự liên kết, phối hợp giữa các nước trong lúc này được thể hiện bằng cách các nhà đầu tư nước ngoài luôn xem xét, tìm hiểu tình hình của nền kinh tế nước ta, và từ đó đã có không ít các doanh nghiệp được thành lập với số vốn của nước ngoài 100% hoặc liên doanh. Mỗi quốc gia đều có tiêu chuẩn riêng về chất lượng nên sự liên kết đó giúp các doanh nghiệp Việt Nam có thể một phần nắm bắt được nhu cầu về tiêu dùng của nước đó, để từ đó có phương thức sản xuất thích hợp để sản xuất hàng hoá phù hợp với người tiêu dùng các nước. Tuy nhiên đó chỉ mới là trong tương lai, còn hiện tại thực tế hàng hoá nước ta còn gặp không ít khó khăn trong hội nhập vào các tổ chức của khu vực và thế giới. Đã có ý kiến cho rằng, chúng ta nên cân nhắc các ngành mũi nhọn trong định hướng XK đó là ngành chế biến thuỷ sản, ngành dệt may...Nhưng chúng ta vẫn còn một số khó khăn mà các doanh nghiệp phải đương đầu, đó là thiếu sức mạnh cạnh tranh, đặc biệt là cạnh tranh về chất lượng và giá cả. Mặc dù so với các nước trong khối ASEAN chúng ta có lợi thế về nguồn nhân công rẻ, khéo léo, có khả năng tiếp thu nhanh công nghệ tiên tiến. Chẳng hạn như ngành dệt may hiện nay giá công lao động trong ngành dệt may của Việt Nam chỉ khoảng 0.24USD/giờ, trong khi ở Idonesia là 0.32USD, của Malaysia là 1.13USD, Thái Lan 1.18USD, Singapore là 3.16USD...Đây có thể là một trong những yếu tố cạnh tranh của các doanh nghiệp nước ta. Công nghệ sản xuất của nước ta còn quá lạc hậu so với khu vực và trên thế giới. Trong quá trình sản xuất không ít công đoạn còn có sự can thiệp trực tiếp của con người nên chất lượng chưa ổn định và còn lạc hậu. Tốc độ phát triển của thế giới ngày càng tăng vì thế nếu chúng ta không kịp thời đổi mới, đưa ra các giải pháp thích hợp thì sẽ khiến các DNVN tụt hậu xa hơn, do đó năng lực cạnh tranh sẽ ngày càng khó khăn hơn. Theo một kết quả thăm dò gần đây cho thấy, có đến 33% doanh nghiệp ngoài quốc doanh và 75% doanh nghiệp quốc doanh gặp khó khăn hơn về cạnh tranh khi hội nhập. Từ đó giúp cho các DNVN nhận thức được về vị trí của mình để cùng khắc phục khó khăn. Trong những năm gần đây, Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều nước trên thế giới, tạo điều kiện cho các DNVN được tiếp xúc, nắm bắt được với những quá trình sản xuất tiên tiến, hiện đại của các nước. Ngày 3-2-1994, Mỹ bỏ cấm vận thương mại đối với Việt Nam; tháng 8-1994, Mỹ bỏ cấm viện trợ và tháng 7-1995 Chính phủ Mỹ quyết định bình thường hoá quan hệ với Việt Nam, điều này càng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngành công nghiệp sản xuất hàng XK có cơ hội, điều kiện thuận lợi thâm nhập vào thị trường Mỹ, là thị trường khá hấp dẫn. Ngày 13-7-2000, Bộ trưởng Thương mại Việt Nam và đại diện thương mại thuộc phủ tổng thống Mỹ đã ký hiệp định thương mại song phương, do đó hàng hoá Việt Nam sẽ có khả năng tiếp cận cao vào thị trường Mỹ. Điều này sẽ giúp nước ta trở thành thị trường đầu tư hấp dẫn hơn, đặc biệt đối với các hoạt động sản xuất hàng XK. Trong điều kiện mới sẽ đòi hỏi các DNVN phải nỗ lực hơn để tồn tại trong một môi trường có tính cạnh tranh cao. Các doanh nghiệp cần có sự thay đổi, cải tiến trong quá trình sản xuất, quản lý để sản xuất các sản phẩm có chất lượng hơn. Bên cạnh đó Nhà nước cần hỗ trợ các doanh nghiệp về thông tin trên thị trường thế giới và thực tế hiện nay cho thấy nước ta đang thiếu nhà máy chế biến, vì thế một số mặt hàng có lợi thế về XK lại phải XK dưới dạng thô, sơ chế, gia công cho các nước và vùng lãnh thổ để rồi từ các nước và vùng lãnh thổ này các hàng đó được tiếp tục tinh chế thành các sản phẩm hoàn chỉnh có chất lượng cao, gia trị XK tăng lên nhiều lần. Còn một số mặt hàng khác tương đối hoàn chỉnh nhưng do công nghệ lạc hậu, trình độ tổ chức quản lý thấp nên các sản phẩm có chất lượng thấp, giá thành sản phẩm cao, do vậy khả năng cạnh tranh của hàng hoá nước ta trên thị trường thế giới thấp. Hội nhập vào các tổ chức ở trong khu vực và trên thế giới là một tất yếu để đi lên đối với nền kinh tế hiện nay của nước ta. Việc thúc đẩy XK là một khâu quan trọng của chính sách kinh tế đối ngoại nói riêng và chính sách phát triển kinh tế nói chung. Các biện pháp thúc đẩy XK phải được điều chỉnh cho phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế của đất nước, phù hợp với quá trình toàn cầu hoá và khu vực hoá. Việc Việt Nam gia nhập AFTA và APEC (diễn đàn hợp tác kinh tế Châu á- Thái Bình Dương), WTO (Tổ chức thương mại thế giới) đòi hỏi phải nhanh tiến bộ tiến độ hoàn thiện các quy định pháp lý liên quan đến hoạt động XK. Chất lượng sản phẩm XK có thể được đặt lên hàng đầu tuy nhiên giá cả cũng là một vấn đề quan trọng. Bên cạnh đó nghệ thuật chào bán hàng cũng phải được các DN quan tâm. Chẳng hạn như khi muốn tiếp cận thị trường Mỹ thì các DNVN nên đi thăm Mỹ và một số công ty đối tác. Tại Mỹ thông tin rất có ích cho các DNVN. Ba yếu tố mà các DNVN nên nắm kỹ khi bước vào thị trường Mỹ là phải trả lời được các câu hỏi như: công ty của bạn có thể sản xuất hàng chất lượng cao với giá cạnh tranh hay không? Có đáp ứng được yêu cầu của các công ty đối tác được hay không? Có giao hàng đúng thời hạn hay không? Thị trường Mỹ cũng như thị trường các nước, đòi hỏi các DNVN phải nỗ lực phấn đấu để có thể tồn tại và phát triển trong tình hình hiện nay. Từ đó có thể kết luận hội nhập vào nền kinh tế thế giới vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với các DNVN. 1.2. Tầm quan trọng của việc xuất khẩu hàng hoá - xuất khẩu phải là mũi nhọn. Nước ta đang trong giai đoạn chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Việt Nam ngày càng mở rộng quan hệ với nhiều nước và sự trao đổi hàng hoá với nhau là một tất yếu. Nếu như sau một năm từ ngày đất nước hoàn toàn giải phóng, năm 1976 kim ngạch XK của nước ta chỉ ở mức 200 triệu USD, năm 1986 là 789 triệu USD, năm 1996 là 7.255 triệu USD thì đến năm 2000 kim ngạch XK của nước ta đã là 11 tỷ USD. Sỡ dĩ đạt được kết quả cao như vậy là do cơ cấu hàng XK và cơ cấu thị trường đã có nhiều thay đổi; tỷ trọng hàng qua chế biến tăng nhanh, thị trường được mở rộng và đa dạng hơn. Xuất khẩu trở thành động lực chính của tăng trưởng GDP góp phần không nhỏ vào quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH-HĐH. Từ đó cho thấy tầm quan trọng, vai trò to lớn của việc XK đối với nền kinh tế quốc dân, cụ thể: - Xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu phục vụ CNH-HĐH đất nước. CNH-HĐH đát nước theo những bước đi thích hợp là con đường tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo nàn và chậm phát triển của nước ta. Qúa trình CNH-HĐH đất nước đòi hỏi phải có một số vốn rất lớn để nhập khẩu máy móc, thiết bị, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến. Nguồn vốn để nhập khẩu có thể được hình thành từ nhiều nguồn: đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ, xuất khẩu...Trong các nguồn vốn từ đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ...đều phải trả bằng cách này hay cách khác. Để thực hiện CNH-HĐH đất nước thì XK là nguồn vốn quan trọng nhất, nó quyết định quy mô và tốc độ tăng trưởng của nhập khẩu. -Xuất khẩu góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển và đưa nền kinh tế sang nền kinh tế hướng ngoại. Thay đổi cơ cấu sản xuất và tiêu dùng một cách có lợi nhất là thành quả của cuộc cách mạng khoa học công nghệ tiên tiến. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá trình công nghiệp hoá ở nước ta là phù hợp với hướng phát triển của thế giới. Chúng ta phải coi thị trường, đặc biệt là thị trường thế giới là hướng quan trọng để XK, từ đó tìm cách tổ chức sản xuất thích hợp. Sự tác động của XK đối với sản xuất và chuyển dịch cơ cấu có thể được nhìn theo các hướng sau: + Xuất khẩu tạo ra khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, cung cấp đầu vào cho sản xuất, khai thác tối đa nguồn lực trong nước. + Thông qua XK, hàng hoá Việt Nam sẽ tham gia vào cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới về giá cả và chất lượng. Từ đó đòi hỏi các DNVN phải tổ chức lại sản xuất cho phù hợp với nhu cầu thị trường. + Xuất khẩu đòi hỏi các doanh nghiệp phải luôn đổi mới và hoàn thiện công tác quản lý, sản xuất, kinh doanh để nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành để tăng thêm sức cạnh tranh. + Xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế kỹ thuật nhằm đổi mới thường xuyên năng lực sản xuất trong nước. Điều này cho thấy XK là phương tiện quan trọng để tạo ra vốn và kỹ thuật công nghệ từ các nước trên thế giới vào Việt Nam nhằm hiện đại hóa nền kinh tế đất nước tạo ra một năng lực sản xuất với quy mô ngày càng lớn. - Xuất khẩu tạo thêm công ăn việc làm và cải thiện đời sống nhân dân. Sỡ dĩ như vậy vì sản xuất hàng XK là nơi thu hút hàng triệu lao động vào làm việc có thu nhập cao hơn. XK còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu các loại hàng hoá, vật phẩm khác phục vụ đời sống Nhân dân. - Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế trong nước với các nước trên thế giới vì XK và các quan hệ kinh tế đối ngoại có tác động qua lại phụ thuộc lẫn nhau. XK là một nội dung của kinh tế đối ngoại và tạo điều kiện thúc đẩy các quan hệ này phát triển và ngược lại các quan hệ kinh tế đối ngoại tạo tiền đề mở rộng XK. Bên cạnh đó, XK có thể tạo được vốn ngoại tệ, góp phần quan trọng trong việc cải thiện cán cân ngoại thương, cán cân thanh toán, tăng dự trữ ngoại tệ. Từ đó cho thấy XK hàng hoá được coi là vấn đề có ý nghĩa chiến lược để phát triển kinh tế, thực hiện CNH-HĐH, và chất lượng hàng XK có thể được coi là vấn đề sống còn đối với một quốc gia, một khi chất lượng sản phẩm không được đảm bảo thì có nghĩa họ đang đứng trước sự đe doạ, mất khách hàng, mất thị trường. Trên thế giới các nước đang tìm mọi cách để tăng khả năng cạnh tranh sản phẩm của mình bằng chất lượng sản phẩm và giá cả. Chất lượng sản phẩm hàng XK sẽ quyết định sự thay đổi của nền kinh tế. II. Chiến lược chất lượng và cạnh tranh của hàng xuất khẩu. 1. Chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất hàng XK và chiến lược giá cả. Chiến lược của một DN như là một hệ thống các quyết định nhằm hình thành các mục tiêu hoặc các mốc mà các DN phải đi tới. Nó đề ra những chính sách và kế hoạch thực hiện các mục tiêu. Nó xác định loại hình và tư tưởng kinh doanh của doanh nghiệp, tính chất của các đóng góp kinh tế và ngoài kinh tế mà doanh nghiệp có thể thực hiện vì lợi ích của các thành viên, của toàn xã hội. Chiến lược chất lượng sản phẩm là tổng hợp những định hướng kế hoạch, biện pháp lớn nhằm phát triển sản phẩm, kéo dài chu kỳ sống của sản phẩm trên cơ sở cải tiến toàn bộ hệ thống chỉ tiêu chất lượng sản phẩm. Trong báo cáo của ban chấp hành trung ương Đảng khoá VIII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã có nêu: Việt Nam chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế. Chính Phủ cùng các bộ ngành và các doanh nghiệp khẩn trương xây dựng và thực hiện kế hoạch hội nhập kinh tế quốc tế với lộ trình hợp lý và chương trình hành động cụ thể phát huy tính chủ động của các cấp, các ngành và các doanh nghiệp, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới cơ chế quản lý kinh tế xã hội, hoàn chỉnh hệ thống luật pháp, nâng cao năng lực cạnh tranh của DN và nền kinh tế. Nền kinh tế của thế giới ngày càng phát triển nhanh, Việt Nam phải cần có các biện pháp thích hợp để thúc đẩy nền kinh tế phát triển nếu không muốn là nước tụt hậu so với thế giới và khu vực. Có thể nói một trong những biện pháp thúc đẩy đó là XK hàng hoá. Chất lượng hàng hoá XK được nâng cao thì mới có khả năng được thị trường các nước chấp nhận. Mặt khác khi mua hàng, khách hàng luôn cân nhắc lựa chọn giữa lợi ích thu được với chi phí bỏ ra. Do đó, con đường nâng cao khả năng cạnh tranh của các DN là giải quyết mâu thuẫn giữa thoã mãn nhu cầu ngày càng cao với giảm chi phí sản xuất. Tăng chất lượng sản phẩm, dịch vụ trên cơ sở giá hợp lý sẽ tạo ra khả năng cạnh tranh lớn. Chất lượng sản phẩm là một nhân tố ảnh hưởng đến việc xác lập chiến lược giá cả. Trong xu thế hội nhập và phát triển hiện nay, nền kinh tế hướng vào XK thì phải có khả năng cạnh tranh cao. Muốn vậy phải khai thác tốt các nhân tố làm tăng khả năng cạnh tranh của hàng hoá sản xuất ở trong nước. Trên thế giới các nước tìm mọi cách để tăng khả năng cạnh tranh của mình bằng chất lượng sản phẩm và giá cả. Mặc dù trước kia giá cả được coi là yếu tố quan trọng trong cạnh tranh thì hiện nay nó đã phải nhường chỗ cho chỉ tiêu chất lượng sản phẩm. Chất lượng sản phẩm là sự sống còn đối với một quốc gia, vì thế để đổi mới cơ cấu nền kinh tế hướng về XK trước hết các DNVN phải đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao tay nghề của người lao động và làm sao để sản xuất sản phẩm có chất lượng ngày càng cao hơn.. Bên cạnh đó, phải thực hiện chiến lược là chuyển dần từ XK nguyên liệu sang XK các sản phẩm chế biến có chất lượng cao và sử dụng nguồn lao động dồi dào để phần nào giảm chi phí hạ giá thành và khả năng nâng cao tính cạnh tranh hơn. Mặt khác, muốn mở rộng thị trường XK các DNVN cần phải tìm hiểu và tham gia một cách tích cực vào các định chế hoạt dộng thị trường thế giới sao cho hội nhập được nền kinh tế dân tộc với nền kinh tế thế giới để tranh thủ được các điều kiện quốc tế, mở rộng thị trường. Tuy nhiên, thực tế cạnh tranh bằng giá cả là “biện pháp nghèo nàn” nhất vì nó làm giảm lợi nhuận thu được vì cùng một loại sản phẩm, chất lượng sản phẩm nào tốt hơn, đáp ứng được yêu cầu thì người tiêu dùng cũng sẵn sàng mua với một mức giá cao hơn một ít cũng không sao, đặc biệt trong thời đại hiện nay khi mà khoa học công nghệ đang trong giai đoạn phát triển mạnh, đời sống của nhân loại được nâng cao rất nhiều so với trước. Nhưng giá cả cũng là một yếu tố quan trọng trong khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp. Một số mặt hàng XK của ta do chi phí đầu vào cao nên giá bán có cao hơn các sản phẩm như của Thái Lan, Trung Quốc...vì thế khó có khả năng cạnh tranh. Chẳng hạn về các sản phẩm của ngành dệt may, hàng Trung Quốc cạnh tranh sát ván trên trên tất cả các thị trường từ Tây Âu đến Nhật và Hàn Quốc, còn ở thị trường Mỹ thì hàng Trung Quốc đã có mặt trước chúng ta mười năm, cộng với hàng Trung Quốc giá thấp hơn hàng của ta nên khả năng cạnh tranh của họ lớn hơn. Để tồn tại và phát triển trong điều kiện hiện nay, hàng XK của Việt Nam không chỉ cần cải tiến để nâng cao chất lượng mà phải tìm ra biện pháp thích hợp giảm chi phí từ đó mới mong có khả năng cạnh tranh với hàng hoá của các nước trong khu vực và thế giới trên thị trường quốc tế. 2. Các loại chiến lược chất lượng và cạnh tranh Trong điều kiện nền kinh tế nước ta hiện nay các doanh nghiệp vẫn còn mang tính tự phát trong việc hoạch định chiến lược, vì thế các DNVN có thể sử dụng các loại chiến lược chất lượng của các nước khác: - Chiến lược chất lượng kỹ thuật: các DN thực hiện chiến lược này coi trọng việc nghiên cứu tìm ra giải pháp công nghệ mới để áp dụng vào sản phẩm của mình. Với các DNVN thì khả năng nghiên cứu tìm ra công nghệ mới là điều có thể nói là không thể mà các DNVN chỉ có thể cải tiến bằng cách nhập về công nghệ mới để rồi từ đó tìm cách vận dụng một cách có hiệu quả nhất đem lại lợi ích cho doanh nghiệp. - Chiến lược chất lượng Marketing: chiến lược này coi chất lượng là sự chấp nhận của khách hàng và thuần tuý tìm kiếm các giải pháp marketing cho chiến lược. Một nguyên tắc trong XK hàng hoá ngoài yếu tố chất lượng sản phẩm, giá thành sản phẩm các DNVN còn phải quan tâm chú ý đến chiến lược chào bán hàng. Khi muốn vào các thị trường lớn, chẳng hạn như Mỹ, Canada...các doanh nghiệp cần lưu ý đến 9 nguyên tắc tiếp thị căn bản gồm: Yếu tố văn hoá, chất lượng và phong cách, xác định vị trí trên thị trường, quảng cáo và khuyến mại, thông tin thị trường, hội chợ thương mại, kênh nhập khẩu và phân phối tiêu chuẩn, quy định về đóng gói và bao bì. Một khi đã nghiên cứu rõ các nguyên tắc tiếp thị thì từ đó các doanh nghiệp có thể đưa ra các chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp để sản phẩm XK đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng các nước. - Chiến lược chất lượng kỹ thuật- marketing: là chiến lược đan xen các tiến bộ kỹ thuật với tính chất của các cải tiến nhỏ bên cạnh các nỗ lực marketing. Sỡ dĩ như vậy vì vấn đề chất lượng hàng hoá không chỉ giới hạn trong quá trình sản xuất mà có thể triển khai ở toàn doanh nghiệp, công ty. Qúa trình sản xuất là nơi lặp lại những công việc đã đựoc tiêu chuẩn hóa, nên đối với nơi đó ta có thể dễ dàng lấy số liệu và có thể phát hiện ra tính quy luật. Nhưng ở bộ phận bán hàng thì lại khác, khách hàng có thể mỗi người một tính, mỗi nước khác nhau nên phải tuỳ theo đối tượng mà giao tiếp. Khi tình hình thị trường bên ngoài thay đổi thì người bán hàng là người biết trước và họ là người được nghe các yêu cầu từ phía khách hàng về sản phẩm của mình để từ đó phản ánh lại với ban lãnh đạo doanh nghiệp, công ty để tìm ra phương sách kinh doanh, sản xuất phù hợp. - Chiến lược chất lượng dịch vụ: một số doanh nghiệp, công ty nâng cao uy tín của mình bằng hệ thống dịch vụ tốt. Điều này cho phép khắc phục đáng kể những khiếm diện còn có đối với sản phẩm, dịch vụ của họ. 3. Thực trạng chất lượng hàng XK và các chiến lược phát triển hàng XK của các DNVN hiện nay. Trong những năm đổi mới và trong giai đoạn hiện nay, để tăng cường hội nhập vào nền kinh tế thế giới, về mặt chất lượng sản phẩm của các DNVN đã có một số tiến bộ nhất định. Để tăng sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường quốc tế, các DNVN phải lựa chọn mặt hàng với chất lượng thích hợp để đẩy mạnh XK, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường nước ngoài. Bước đầu các doanh nghiệp đã đảm bảo nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hoá và dịch vụ trên thị trường thế giới. Các DNVN đã coi chất lượng như là một vũ khí cạnh tranh quan trọng nhất, các doanh nghiệp đã cố gắng tập trung nỗ lực vào cải tiến mẫu mã, đổi mới về mặt hàng, nâng cao các chỉ tiêu chất lượng sản phẩm như: đa dạng, phong phú về chủng loại, kiểu dáng, thẩm mỹ, kết cấu sản phẩm về các chỉ tiêu về tính năng sử dụng, độ bền và an toàn sao cho phù hợp với nhu cầu, thị hiếu người tiêu dùng. Nhờ đó chất lượng sản phẩm hàng hoá của các DNVN đang đi dần vào thế ổn định và có xu hướn ngày một tăng. Các DNVN hiện nay đều nhận thức ra rằng muốn tồn tại và phát triển trong cơ chế thị trường đều phải đặc biệt coi trọng chỉ tiêu chất lượng sản phẩm. Thực tế cho thấy, khả năng của một doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào chất lượng hàng hoá và dịch vụ mà doanh nghiệp đó bán ra. Sản phẩm có chất lượng cao là một trong những căn cứ cho quyết định mua hàng và nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Nhận thấy rõ điều đó, hiện nay trong các mặt hàng XK của Viêt Nam, chất lượng sản phẩm được nâng lên rõ rệt, đã lấy lại được thị trường và niềm tin của khách hàng và tăng khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, để hội nhập với thế giới và khu vực, về mặt chất lượng hàng XK nước ta còn phải phấn đấu rất nhiều vì bên cạnh nâng cao được khả năng cạnh tranh nhờ tăng chất lượng sản phẩm, hiện nay vẫn còn không ít các doanh nghiệp khả năng cạnh tranh còn thấp. Mặc dù tổng kim ngạch XK hàng hoá của Việt Nam tăng nhưng không thể nói khả năng cạnh tranh của hàng Việt Nam đã tăng lên. Điều này thể hiện rõ trong cơ cấu hàng XK, chủ yếu là nguyên liệu thô và hàng gia công, tỷ lệ XK trực tiếp chưa nhiều, tỷ lệ hàng XK qua chế biến có giá trị và chất lượng cao còn rất thấp. Các doanh nghiệp trong nghành chế biến kém phát triển, sản phẩm chất lượng thấp không đáp ứng được đòi hỏi của thị trường nước ngoài. Nhìn chung, hiện nay chưa có một DNVN nào có đủ khả năng cạnh tranh độc lập trên thị trường nước ngoài được biết tên gọi hoặc biểu tượng riêng biệt như ở các nước khác. Nhưng bên cạnh đó cũng có một số doanh nghiệp sản xuất ra sản phẩm có chất lượng cao phục vụ người tiêu dùng nhưng khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp này vẫn còn rất thấp do không cạnh tranh được về mặt giá cả với những mặt hàng cùng loại của với các nước khác. Vì thế nâng cao chất lượng sản phẩm mà không kèm với giảm chi phí thì cũng khó có thể nâng cao khả năng cạnh tranh của các DNVN khi tham gia vào thị trường quốc tế. 4. Những tồn tại và nguyên nhân. 4.1. Tồn tại. Trong xu thế hội nhập nền kinh tế thế giới và khu vực, các DNVN đã dần thấy được tầm quan trọng của chỉ tiêu chất lượng sản phẩm. Một số doanh nghiệp đã tiếp cận với các khái niệm và phương pháp quản lý chất lượng hiện đại trên thế giới nên đã có các chiến lược chất lương phù hợp từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, đó chỉ là một số ít các doanh nghiệp làm được điều đó vì hiện nay trong các măt hàng XK của các DNVN cho thấy khả năng cạnh tranh còn rất thấp và không theo kịp xu hướng vận động của thị trường. Một số mặt hàng XK chủ lực tuy đã XK đươc với số lượng lớn nhưng thu về được số ngoại tệ không lớn. Sỡ dĩ như vậy là do chất lượng hàng còn thấp, giá lại cao, mẫu mã không đa dạng...nên không cạnh tranh được với hàng của các nước khác. Chẳng hạn như ngành dệt may, phần lớn vải cung cấp cho ngành dệt may phải nhập từ nước ngoài. Ngành may hầu hết làm theo đơn đặt hàng, mẫu mã “vay mượn”, công nghệ “vay mượn” và thị trường cũng “vay mượn” vì thế không có khả năng cạnh tranh. Nhìn chung, hiện nay chất lượng hàng XK của các DNVN còn thấp, chưa đáp ứng được đòi hỏi của khách hàng, bên cạnh đó giá cả của hàng Việt Nam còn cao so với các nước khác. Ví dụ mặt hàng xe đạp của Việt Nam trên thị trường CuBa là 40-50USD/ chiếc nhưng mẫu mã nghèo nàn trong khi đó xe đạp Trung Quốc chỉ có trên 30USD/ chiếc với mẫu mã phong phú, đa dạng và thường xuyên được cải tiến, đổi mới. 4.2. Nguyên nhân. Sỡ dĩ khả năng cạnh tranh của hàng Việt Nam trên thị trường thế giới còn thấp là do: - Cơ sở sản xuất hàng còn quá lạc hậu, đặc biệt là công nghệ sản xuất hàng XK. Các doanh nghiệp sản xuất hàng XK chủ yếu đang trong giai đoạn sơ chế, công nghệ kiểm tra chế biến lạc hậu so với các nước trong khu vực và trên thế giới, do đó không tạo được sản phẩm có chất lượng cao. Các công nghệ sản xuất của nước ta chủ yếu là do chuyển giao từ các nước trong khu vực không phải là công nghệ tiên tiến nên chất lượng sản phẩm sản xuất ra chỉ ở mức trung bình so với thế giới. Bên cạnh đó, chính sách của Nhà nước nhằm nâng cao chất lượng chưa đủ để tạo khả năng cạnh tranh về mặt chất lượng với hàng hoá của các nước khác. Chưa có chính sách quy hoạch chất lượng sản phẩm XK đối với từng mặt hàng, từng thị trường. Điều này ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các DNVN trên thị trường thế giới. Mặt khác, do mức độ cạnh tranh ngày càng cao, tốc độ đổi mới công nghệ của các nước nhanh chóng đã gây ra tình trạng tụt hậu và kém chất lượng tương đối của các sản phẩm Việt Nam so với các nước trong khu vực và trên thế giới làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường thế giới. Các ngành phụ trợ cho sản xuất sản phẩm XK chưa phát triển tương xứng với các ngành sản xuất sản phẩm XK như các ngành cung cấp nguyên vật liệu, năng lượng, vật liệu phụ. Do đó, làm giảm hiệu quả công tác cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh của các sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế. Ngoài ra còn một nguyên nhân nữa đó là nhiều doanh nghiệp do đã quen trong cơ chế cũ, được Nhà nước bao cấp toàn bộ nên vẫn chưa đổi mới căn bản nội dung và phương pháp quản trị chất lượng, vẫn coi quản trị chất lượng là côn gtác của bộ phận KCS ( kiểm tra chất lượng sản phẩm) nên đã không chú trọng đến vấn đề bảo đảm và nâng cao chất lượng trong quá trình thiết kế, sản xuất, kiểm tra đến sử dụng. Muốn chất lượng sản phẩm được nâng cao, đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế thì hoạt động quản lý chất lượng nói chung phải được thực hiện thống nhất từ trên xuống, từ trung ương đến các cấp cơ sở, các doanh nghiệp. III. Những giải pháp nâng cao chất lượng hàng xuất khẩu. 1. Những thách thức và thuận lợi trong phát triển hàng XK của Việt Nam hiện nay. Đối với các DNVN hiện nay, mục tiêu trước mắt là thoã mãn được nhu cầu của người tiêu dùng trong nước và tiến tới đủ sức cạnh tranh với hàng hoá của các nước trong khu