Đề tài Cơ hội và thách thức của ngành bán lẻ Việt Nam trước ngưỡng của WTO

Cổ phần Đầu tư và Phát triển hệ thống phân phối Việt Nam (VDA) nhằm nâng cao sức cạnh tranh của Saigon Co-op. Hiện VDA đang khảo sát mặt bằng, triển khai các dự án đầu tư theo kế hoạch, liên hệ các địa phương xin quy hoạch và tìm địa điểm xây dựng trung tâm thương mại và nhà kho để không bị chậm chân. Triển vọng của ngành bán lẻ rất lớn nhưng bài toán cạnh tranh sẽ ngày càng gay gắt. Nâng cao chất lượng phục vụ, áp dụng công nghệ và kỹ năng quản lý hiện đại, hiệu quả để giảm chi phí vẫn là những bài toán khó cho các doanh nghiệp Việt Nam. (Vneconomy, 24/7/2007. Nguồn Sài Gòn tiếp thị) Hàng hóa tại các siêu thị phong phú giúp khách hàng dễ chọn mua mặt hàng mình cần. Ảnh chụp tại Siêu thị Sài Gòn. Có nhiều ý kiến cho rằng, ngoại trừ hệ thống phân phối xăng dầu đã được các bộ, ngành và doanh nghiệp triển khai khá tốt, thì các ngành hàng còn lại và ngay cả một thị trường bán lẻ rộng lớn, cho đến thời điểm này vẫn còn lúng túng khi bước vào một sân chơi mới. Phát triển tự phát, thiếu ổn định… Theo số liệu của Bộ Thương mại, tính đến cuối năm 2005, cả nước có 9.063 chợ ở nông thôn và 2.275 chợ ở khu vực thành thị. Cũng vào thời điểm này, cả nước đã có trên 200 siêu thị, 30 trung tâm thương mại và khoảng 1.000 cửa hàng tiện lợi hoạt động trên 30/64 tỉnh, thành. Theo tính toán, có khoảng 40% lượng hàng hóa lưu thông qua hệ thống phân phối truyền thống; 44% qua hệ thống các cửa hàng bán lẻ độc lập; 10% qua hệ thống phân phối hiện đại như siêu thị, trung tâm thương mại; số còn lại là do các nhà sản xuất bán trực tiếp đến tay người tiêu dùng. Riêng tại hai TP lớn là Hà Nội và TPHCM, lượng hàng lưu thông qua kênh phân phối hiện đại đã tăng từ 18% năm 2004 lên 23% trong năm 2005. Với thực tế nêu trên, nếu các nhà bán lẻ nước ngoài có vào VN thì thị phần đầu tiên họ sẽ phải giành là 10%. Bị cạnh tranh trực tiếp sẽ là các siêu thị, các trung tâm thương mại và các DN đang có hệ thống phân phối riêng của mình. Tuy nhiên, con số này sẽ nhanh chóng bị đảo ngược bởi theo dự báo của Bộ Thương mại, đến năm 2010 kênh phân phối hiện đại sẽ chiếm tỷ lệ khoảng 30%-40% và đến năm 2020 sẽ là 60%. Theo các chuyên gia, hệ thống bán lẻ của VN đã và đang bộc lộ rõ 3 điểm yếu rất cơ bản cần phải khắc phục ngay, đó là tài chính, hậu cần (logistics) và tính chuyên nghiệp. Ở yếu điểm đầu tiên thì khỏi cần bàn vì nguồn vốn của hầu hết các nhà phân phối trong nước hiện nay rất yếu. Về hậu cần, kinh doanh siêu thị ngoài việc đòi hỏi phải mạnh về vốn, nó còn đòi hỏi một hệ thống hậu cần chuyên nghiệp từ nhập hàng cho đến các khâu chứa hàng, dự trữ và bảo quản. Để làm tốt về hậu cần, hệ thống siêu thị Metro đã phải đầu tư 20-25 triệu euro để trang bị hệ thống cung ứng hàng. Theo đó, Metro cũng đã chi tới 800.000 euro cho công tác huấn luyện liên quan đến nghiệp vụ mua, trưng bày, bán hàng và cách bảo quản. Về tính chuyên nghiệp cũng đòi hỏi rất cao trong kênh phân phối hiện đại. Nói cách khác, làm việc không chuyên nghiệp thì sẽ không đạt hiệu quả cao. Bài học từ một số trung tâm thương mại của TP bị chết yểu như Nhật Nam, Trung tâm thương mại Sài Gòn Tourist đã minh chứng rất rõđiều này. Nhìn vào thực trạng của ngành bán lẻ của VN hiện nay, nhiều chuyên gia cũng nhưcácDN đều có chung nhận xét: nhỏ bé, phát triển tự phát và thiếu tính ổn định. Choáng vì tốc độ cấp phép : Trong khi thị trường phân phối trong nước còn bộc lộ khá nhiều yếu kém thì các tập đoàn nước ngoài mạnh về tài chính, dày dạn về kinh nghiệm quản lý đã bắt đầu đổ bộ vào VN. Chỉ trong tuần đầu tiên của tháng 6-2006, Bourbon đã nhận giấy phép mở rộng mạng lưới kinh doanh, Dairy Farm được Chính phủ bật đèn xanh để thành lập công ty 100% vốn nước ngoài xây dựng một hệ thống siêu thị và cửa hàng tại VN . Hàng loạt tập đoàn được phép đổ vốn vào VN cũng đang rốt ráo triển khai kế hoạch xây dựng những điểm bán mới như Metro Cash&Carry, Big C Sắp tới chắc chắn sẽ là người khổng lồ Wall Mart. Mặc dù chưa có số liệu chính thức về số liệu các tập đoàn nước ngoài đã có mặt tại VN là bao nhiêu và hiện có bao nhiêu hồ sơ đang nằm trên bàn của các bộ, ngành nhưng với những siêu thị và trung tâm thương mại đang hiện hữu thì số DN có vốn đầu tư nước ngoài đã vượt qua 2 con số. Thêm vào đó, mới đây, Công ty Đông Hưng đã tuyên bố sẽ bán bớt một siêu thị Citimart cho một tập đoàn đaquốcgia càng làm cho các DN bán lẻ lên ruột! Giám đốc một công ty thương mại tại Hà Nội cho biết, cứ mỗi lần nghe Chính phủ cho phép các tập đoàn nước ngoài mở rộng địa bàn kinh doanh hoặc được cấp phép mới là ông lại bị choáng! Theo lý giải của vị giám đốc này, trước đây trong sản xuất, nhà nước đã có giai đoạn bảo hộ các DN trong nước đủ sức mạnh so với các nước trong khu vực, sau đó mới thực hiện mở cửa. So với sản xuất thì hệ thống phân phối quan trọng hơn rất nhiều bởi nó có đủ sức mạnh để quyết định tới việc các DN phải sản xuất mặt hàng nào. Còn trong thời điểm hiện nay và với tốc độ cấp phép như thế này thì cứ mở cửa là hệ thống phân phối phải cạnh tranh, phải đối mặt ngay trong khi lực của chúng ta còn rất yếu. Cứ như thế này thì nhiều DN trong nước sẽ chết ngay lập tức - vị giám đốc này bức xúc. Ông Phạm Đình Đoàn, Tổng Giám đốc Tập đoàn phân phối Phú Thái kể rằng, khi nghe tin VN cấp phép một lúc cho Metro với 8 siêu thị mà toàn là ở nội thành các TP lớn với số vốn lên tới 120 triệu USD thì một đồng nghiệp của ông ở nước ngoài đã không thể tin nổi. Không có một nước nào lại dễ dãi quá mức đối với nhà đầu tư nước ngoài. Thử nhìn sang một số nước trong khu vực, chẳng hạn như Philippines cấp phép cho Metro quy định khoảng cách từ trung tâm thành phố đến siêu thị phải là 40km. Tương tự, Ấn Độ, một thị trường lớn như vậy chính phủ nước này chỉ cho phép Metro mở 2 siêu thị với tổng vốn đầu tư 40 triệu USD. Phải có chính sách khôn ngoan! Trước thực trạng trên, ông Nguyễn Hữu Thắng, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thương mại Hà Nội lo ngại, các tập đoàn nước ngoài không chỉ mạnh vì gạo, bạo vì tiền vì mức vốn đăng ký không chỉ là hàng chục triệu USD mà rất nhiều dự án lên tới hàng trăm triệu USD, ví dụ như Metro và Bourbon đều có mức vốn là 120 triệu USD. Chưa cần đến chúng ta mở cửa, chỉ cần cạnh tranh ngay với các tập đoàn đã có mặt như Metro, Bourbon thì nhiều DN đã bở hơi tai ông Thắng nói. Ông Đặng Lê Nguyên Vũ, Giám đốc Công ty Trung Nguyên cũng đặt vấn đề: Điều gì sẽ xảy ra khi các siêu thị nước ngoài quay lưng với các DN trong nước rồi liên kết với các DN nước ngoài để đưa hàng vào siêu thị? Tương đồng với những quan điểm nêu trên, tại cuộc hội thảo WTO và Việt Nam do Quỹ Hòa bình và Phát triển VN vừa tổ chức tại TPHCM, TS Alain Levourieux, chuyên viên cao cấp của ATTAC (Pháp) đã lưu ý, để hạn chế rủi ro khi gia nhập WTO, VN cần phải vận dụng các chính sách một cách khôn khéo, cố gắng bảo hộ lĩnh vực sản xuất công nghiệp, đặc biệt là những sản phẩm chiến lược, tập trung nguồn lực để các phát triển sản phẩm nông nghiệp, đồng thời hạn chế sự đầu tư của các tập đoàn kinh tế ở một số lĩnh vực nhạy cảm như phân phối, vận tải, viễn thông, ngân hàng . Nếu VN không định vị ngay từ đầu mình đang đứng ở đâu trong WTO thì hệ quả tất yếu là VN sẽ mất quyền tự kiểm soát ngay trên sân nhà - TS Alain nhấn mạnh. Từ thực tế cấp phép cho các DN nước ngoài và thực trạng của ngành bán lẻ VN, ông Phạm Đình Đoàn đã đưa ra cảnh báo: Hội nhập gắn liền với việc mở cửa thị trường nhưng Nhà nước cần nghiên cứu kỹ liều lượng và phân vùng quy hoạch để DN trong nước có thời gian chuẩn bị. Để các DN trong nước có thêm thời gian chuẩn bị bước vào cuộc chơi mới, ngay từ bây giờ Nhà nước cần có một lộ trình và một chính sách khôn ngoan, nếu không thị trường VN sẽ có nguy cơ trở thành thuộc địa của các tập đoàn bán lẻ trên thế giới và thành vùng trũng tiêu thụ các sản phẩm nước ngoài! Cùng với nông nghiệp, ngành phân phối được đánh giá là một trong những ngành sẽ gặp nhiều bất lợi nhất sau khi VN gia nhập WTO. Tuy nhiên, những người lạc quan lại tự hỏi rằng, liệu người tiêu dùng VN có ưu tiên hệ thống phân phối bán lẻ trong nước khi mua sắm hay không? Hệ thống phân phối của Hàn Quốc vẫn đứng vững và phát triển sau khi tham gia vào sân chơi toàn cầu nhờ vào yếu tố này. Vậy liệu nó có được lặp lại ở VN trong thời gian tới không? Th.S Lê Minh Phiếu -Nghiên cứu sinh ĐH Montesquieu (Pháp) Lo ngại tâm lý “sính ngoại” Vào năm 2003, khi tập đoàn Metro của Đức vừa mở cửa siêu thị bán sỉ trên đường Phạm Văn Đồng (Hà Nội), bãi xe rộng mênh mông trước siêu thị này luôn đông nghịt xe của người tiêu dùng đến mua sắm. Hiện tượng này cũng tương tự đối với các siêu thị của Metro ở TP.HCM. Qua trường hợp trên, cộng với tâm lý chuộng ngoại vốn tồn tại trong không ít bộ phận dân cư, các nhà phân phối trong nước khó có thể chờ đợi một hiện tượng như đã xảy ra ở Hàn Quốc trước đây. Không ít cửa hàng bán lẻ trên địa bàn Hà Nội, có phong cách phục vụ khách hàng rất kém. Người tiêu dùng Việt Nam có thể dễ dàng chấp nhận lựa chọn các cửa hàng bán lẻ khi chất lượng dịch vụ và giá cả của nó bằng với các cơ sở có vốn nước ngoài kinh doanh trong lĩnh vực tương tự. Đến khi ngành phân phối bán lẻ được mở cửa cho các nhà đầu tư nước ngoài (1-1-2009), các tập đoàn phân phối khổng lồ của nước ngoài sẽ tràn vào Việt Nam. Với tiềm lực khổng lồ về vốn, trình độ quản lý, kinh nghiệm kinh doanh, chắc chắn họ sẽ thiết lập được những hệ thống phân phối bán lẻ chuyên nghiệp, với phong cách lịch sự, quy mô khổng lồ và có hệ thống. Chắc hẳn là đến lúc đó, những người bán hàng trên các phố cổ Hà Nội sẽ không thể nào còn giữ quan niệm rằng “người này không mua thì người khác sẽ mua” để nói với khách hàng rằng “không mua thì biến”. Là thành viên chính thức của WTO, chúng ta đã thật sự bước vào cuộc chơi của toàn cầu hóa, đã thật sự sống trong một “thế giới phẳng”. Như vậy, nhất thiết hiện nay là các cơ sở bán lẻ Việt Nam nên thức giấc, và điều tối thiểu cần làm ngay trước mắt là cải thiện văn hóa phục vụ. Định vị ngành bán lẻ Việt Nam Thói quen tiêu dùng của người Việt ngày càng phát triển theo hướng hiện đại hoá. Những món “bình dân” nhất đều có tại siêu thị. Đằng sau hàng loạt những tích cực, những chỉ số xếp hạng cao ngất của những tổ chức uy tín về thị trường bán lẻ Việt Nam, có một sự thật khác, một mối lo ngại khác về khả năng thất thế của hệ thống bán lẻ Việt trước ngưỡng cửa 1/1/2009, khi mở cửa thị trường. Một thị trường ồn ã Tốc độ phát triển khá nhanh của thị trường bán lẻ trong nước đang hấp dẫn các tập đoàn phân phối đa quốc gia. Mức hấp dẫn này dẫn đến một nguy cơ tiềm ẩn mà nguyên bộ trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển phải thốt lên: “Vừa rồi, chúng ta cho phép Metro hình thành đến tám điểm, phát triển thành một chuỗi hệ thống bán buôn. Mà trong thị trường, ai hình thành được chuỗi liên kết, nắm được yếu tố cạnh tranh thì người ấy thắng. Với tốc độ tăng trưởng 20%/năm, nhóm chi tiêu tiêu dùng lớn nhất đang ở tuổi 22 - 55, chiếm tới 70,29% dân số Việt Nam. Chi tiêu tiêu dùng tại Việt Nam dự kiến đạt 53 tỉ USD vào năm 2010. Trong báo cáo “Phân tích công nghiệp bán lẻ Việt Nam” của Công ty nghiên cứu, tư vấn toàn cầu RNCOS dự báo sẽ có thêm hàng loạt đại gia bán lẻ nước ngoài đến Việt Nam trong những năm tới. Chúng ta cam kết nhưng chúng ta vẫn có quyền hạn chế việc mở thêm các điểm bán lẻ. Do đó không nên cấp phép ồ ạt cho các nhà phân phối mở thêm đại lý lập thành chuỗi, gây ra sự cạnh tranh quá khốc liệt”. Sự khốc liệt này được diễn giải qua việc Ngân hàng Thế giới công bố chỉ số phát triển bán lẻ toàn cầu của Việt Nam năm 2007 đạt 74/100 điểm, đứng thứ 4 trên thế giới sau Ấn Độ, Nga và Trung Quốc. Với thị trường bán lẻ trị giá 37 tỉ USD mỗi năm, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ dự kiến sẽ đạt 7.000 tỉ đồng, tăng 23% so với năm ngoái. Việt Nam cũng đang dẫn đầu về tiêu dùng hàng hi-tech. Công ty nghiên cứu thị trường AC Nielsen công bố: người tiêu dùng Việt Nam xếp thứ năm về chỉ số lạc quan tiêu dùng (Global Consumer Confidence Index). Chỉ số niềm tin của người tiêu dùng Việt Nam đang ở mức cao kỷ lục, đạt 118 điểm và tăng lên 1 điểm, trong khi chỉ số này trên toàn cầu giảm 2 điểm, chỉ còn 97 so với cuối năm 2006. Chủ nhà đang lúng túng Hiệp hội siêu thị Hà Nội đã chỉ ra những điểm yếu đang tồn tại trong hệ thống phân phối Việt Nam: tính chuyên nghiệp yếu vì nguồn nhân lực chưa qua đào tạo, chỉ có khoảng 4-5% nhân lực được đào tạo chuyên ngành, 60-70% các đơn vị kinh doanh chưa sử dụng công nghệ thông tin vào lãnh vực quản lý và khoảng 20% đơn vị mới xây dựng web đơn giản với nội dung nghèo nàn. Ngoài ra hậu cần cho hệ thống phân phối như kho bảo quản, các kho lạnh, xe tải chuyên dùng thiếu đồng bộ, chưa đạt chuẩn khu vực và quốc tế. Việc tổ chức cung ứng hàng hoá chủ yếu là có gì bán nấy, chưa xây dựng được vùng cung cấp nguồn hàng ổn định để tiêu thụ. Tính chủ động trong hợp tác liên kết, liên doanh thu mua, tiêu thụ hàng hoá còn rời rạc. Do vậy, hệ thống thương mại bán lẻ của Việt Nam tuy đã có nhiều, nhưng còn mang nặng tính đại lý, thu lợi nhuận thấp. Chính vì thế các tập đoàn bán lẻ nước ngoài đã tìm mọi cách vào Việt Nam khai thác cơ hội từ sự sơ khai, thiếu chuyên nghiệp này. Điều này được chứng minh qua những thành quả thực tế từ doanh thu, tốc độ tăng trưởng đạt trên 40%/năm mà Metro, Big C, Parkson… đạt được khi mạnh dạn mở kinh doanh tại thị trường Việt Nam. Như Metro Cash & Carry của Đức kiếm lời khoảng 500 triệu USD/năm và tăng trưởng hàng năm đạt 45%. Theo ông Nguyễn Cẩm Tú - Thứ trưởng Bộ Công thương, mặc dù các nhà phân phối Việt Nam có nhiều động thái củng cố lại hệ thống của mình để chống lại áp lực cạnh tranh từ các nhà phân phối nước ngoài, nhưng phải thừa nhận các tập đoàn phân phối nước ngoài đã tích luỹ được nhiều kinh nghiệm kinh doanh trên thị trường các nước đang phát triển. Theo Nhóm PVBáo Sài Gòn tiếp thị Bán lẻ Việt Nam: Bắt tay hay sống lay lắt? (VietNamNet) - Các đơn vị, DN bán lẻ trong nước đang xoay xở tìm biện pháp để có thể "sống sót" trước khi nhiều tập đoàn bán lẻ 100% vốn nước ngoài dự báo sẽ đổ bộ vào Việt Nam từ 1/1/2009. Việc có làm chủ được hệ thống bán lẻ hay không, theo nhiều chuyên gia, phụ thuộc vào chính nội lực và sự liên kết, hợp tác giữa các DN bán lẻ nội địa.   >> Thị trường bán lẻ VN sẽ đạt trên 40 tỷ USD năm 2007 Xác lập dần chỗ đứng  Tại Hội thảo về Thị trường bán lẻ Việt Nam: cơ hội và thách thức, do Bộ Công thương và Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam tổ chức ngày 23/1, Phó Chủ tịch Hiệp hội Đinh Thị Mỹ Loan cho biết, có một chuyển động mới đáng ghi nhận ở các DN bán lẻ trong nước, đó là sự tấn công "âm thầm" về thị trường nông thôn. Đơn cử HTX Thuận Thành - đơn vị thành viên hiệp hội - vừa khai trương 3 siêu thị bán lẻ tại Thừa Thiên - Huế và bước đầu kinh doanh có lãi.  Ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch Hiệp hội nói thêm, thị trường nông thôn rất tiềm năng - với hơn 60 triệu dân - đang và đáng được các DN bán lẻ để mắt tới. Thu nhập của bà con nông dân ngày càng tăng, sớm hay muộn cũng sẽ bùng phát sức mua. Thị trường bán lẻ ở nông thôn sẽ rất sôi động, đặc biệt đối với những vùng có tốc độ đô thị hoá nhanh.  Nhiều DN "đỏ mắt" tìm mặt bằng tốt để xây dựng các khu thương mại, siêu thị (ảnh VTV). Đại diện Vụ Chính sách thị trường trong nước (Bộ Công thương) nhẩm tính, chỉ cần mỗi ngày một người dân nông thôn tăng mua 1.000 đồng hàng hoá, tổng mức bán lẻ tại khu vực này sẽ tăng thêm 60-70 tỷ đồng.  Bà Loan nói rằng, việc Bộ Công thương vừa ban hành Quy hoạch phát triển mạng lưới chợ toàn quốc sẽ giúp các nhà bán lẻ Việt Nam nghiên cứu, xem xét, vận dụng trong chiến lược kinh doanh của mình. "Chúng tôi quan tâm tới việc quy hoạch đất đai xây các chợ, hạ tầng cơ sở, khuyến khích đầu tư hay ưu đãi của Nhà nước trong việc mở trung tâm, điểm bán lẻ có tính chất quyết định với nền sản xuất trong nước, đặc biệt là chợ đầu mối chuyên ngành, chợ đầu mối cấp vùng, chợ đầu mối nông sản, chợ đầu mối hoa quả... ", bà Loan xác nhận. Tại các thành phố lớn, phương thức bán lẻ hiện đại đang thay thế dần phương thức truyền thống. Trước đây, phương thức bán lẻ hiện đại rất ít, chỉ đạt khoảng 3% (năm 2001) thì nay đã lên tới 10-15% (năm 2007). Phân tích của Công ty nghiên cứu thị trường AC Nielsen còn chỉ ra rằng, đến năm 2010, phương thức này sẽ chiếm lĩnh 24% trong thị trường phân phối; riêng tại TP.HCM và Hà Nội, việc người dân đến các trung tâm, siêu thị, chuỗi cửa hàng... để mua sắm sẽ chiếm tới 37% trong vài ba năm nữa. Thị trường bán lẻ Việt Nam như miếng bánh vô cùng hấp dẫn khi vừa qua Ngân hàng Thế giới công bố chỉ số phát triển bán lẻ toàn cầu của Việt Nam năm 2007 đạt 74/100 điểm, đứng thứ 4 trên thế giới (chỉ sau Ấn Độ, Nga và Trung Quốc). Với thị trường bán lẻ trị giá 37 tỷ USD mỗi năm, dự kiến tăng trưởng sức mua trong nước luôn đạt trên 20%. Bà Đinh Thị Mỹ Loan cho rằng, điều quan trọng là chỉ số niềm tin của người tiêu dùng Việt Nam đang ở mức cao kỷ lục, đạt 118 điểm và đứng thứ 5 thế giới trong khi chỉ số này trên toàn cầu đang giảm. Đó chính là vì người tiêu dùng Việt Nam ngày càng được hưởng nhiều hơn sự tiện dụng của hệ thống bán lẻ, từ đó, thói quen mua sắm cũng như xu hướng tiêu dùng sẽ thay đổi.  Theo Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, cũng trong năm qua, đã có ít nhất 140 siêu thị/đại siêu thị, 20 trung tâm thương mại và gần 1 triệu m2 mặt bằng kinh doanh bán lẻ đang được đầu tư phát triển. Tồn tại như thế nào? "Ai sẽ làm chủ hệ thống phân phối bán lẻ Việt Nam trong tương lai, DN trong nước hay các tập đoàn nước ngoài?" là câu hỏi "nóng" được nhiều người quan tâm trên một diễn đàn gần đây.  Ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội siêu thị Hà Nội, thẳng thắn, việc có làm chủ được hệ thống phân phối hay không chính là ở bản thân các DN bán lẻ nội địa. Nếu không liên kết, hợp tác để cùng phát triển thì các tập đoàn nước ngoài sẽ thay thế vị trí này; còn nếu các DN nội địa làm tốt, chúng ta có thể mạnh lên như Hàn Quốc từng đẩy hệ thống cửa hàng Wal-Mart ra khỏi địa bàn của mình. Song, đến thời điểm này tại Việt Nam, ông Vinh thừa nhận sự liên kết này rất yếu ớt và hiếm hoi. Kể từ đầu năm ngoái đến nay, thị trường phân phối trong nước mới biết đến sự ra đời của Công ty CP Đầu tư và Phát triển hệ thống phân phối Việt Nam (quy mô vốn lên tới 6.000 tỷ đồng), từ sự liên kết của 4 DN phân phối hàng đầu nội địa là Hapro, Satra, Saigon Co.op và Tập đoàn Phú Thái. ẻ Việt Nam đang rất khuyến khích xu hướng này (có thể là liên kết là giữa là bán lẻ Việt Nam v Hiệp hội Các nhà bán l ới nhà sản xuất hoặc giữa nhà bán lẻ với nhau) nhằm tăng sức mạnh của DN, với giá cả hợp lý, phương thức dịch vụ và thanh toán tốt nhất cho người tiêu dùng.  Một chuyên gia thương mại nhận xét, trong lĩnh vực bán lẻ, cái chúng ta đang thiếu nhất là hoạt động của hệ thống hậu cần - khâu hỗ trợ cho chuỗi bán hàng cuối cùng của hệ thống bán lẻ và các đại siêu thị ở các đô thị lớn. Các DN bán lẻ cần liên kết để đủ sức tiếp quản các mặt bằng lớn, với sự tập trung vốn và nguồn nhân lực cao.  Ông Vũ Vinh Phú cho biết, 70% hàng hoá tại các siêu thị hiện là hàng Việt Nam, song sản xuất của chúng ta không đủ lớn, năng suất thấp nên không đủ cung ứng. Trong khi, sản xuất chính là cái gốc, là dạ dày của bán lẻ. Hơn nữa, hệ thống phân phối từ trang trại đến kho dự trữ, sơ chế, bán lẻ... bị cắt khúc, phân tán, dẫn tới chi phí đầu vào cao. Đơn cử, một một ký tôm tại nơi sản xuất ở Thái Bình giá có 80.000 đồng nhưng về đến Hà Nội tăng lên 120.000 đồng. Do vậy, cần thành lập các sàn giao dịch để nông dân bán được với giá cao nhất, cắt bớt khâu lưu thông, đưa thẳng hàng hoá từ nơi sản xuất đến các siêu thị. Ngoài ra, ông Vinh cũng chỉ ra những điểm yếu của hệ thống phân phối trong nước: thiếu tính chuyên nghiệp do chỉ 4-5% nhân lực được đào tạo chuyên ngành, 60-70% đơn vị kinh doanh chưa sử dụng CNTT vào lĩnh vực quản lý... chưa kể khó khăn về mặt bằng, vốn ít ỏi, khó tiếp cận đất đai.  Đây là những tồn tại mà một đại biểu tại hội thảo nhận xét, đều là các vấn đề đã cũ, bàn đi bàn lại nhiều lần. Song, vấn đề đặt ra là giải quyết như thế nào và việc kêu ca, thắc mắc của DN có đến với các cơ quan quản lý Nhà nước không trong khi Hiệp hội còn non trẻ, mới thành lập được 3 tháng. ) Thị trường bán lẻ Việt Nam đang hấp dẫn Doanh thu bán lẻ từ hệ thống phân phối hiện tại của Việt Nam chiếm chưa tới 10%. Phần lớn hệ thống phân phối còn rất non trẻ. Bên cạnh đó, thị trường bán lẻ Việt Nam đã manh nha xuất hiện các hoạt động phản cạnh tranh… Với “Chỉ số phát triển bán lẻ chung năm 2007” (GRDI) đạt 74 điểm, Việt Nam xếp thứ tư sau Ấn Độ và Nga, Trung Quốc. Đó là kết quả nghiên cứu lựa chọn xếp hạng 30/185 nền kinh tế có thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất thế giới, vừa được tập đoàn tư vấn AT Kearney công bố. Đây là một thứ hạng cao, thể hiện triển vọng phát triển sáng sủa và sức hút mạnh mẽ của thị trường bán lẻ Việt Nam đối với các nhà kinh doanh toàn cầu. Nhưng vị trí này đã tụt một bậc so với năm 2006. Nguy cơ chết yểu… Theo nhiều chuyên gia, hiện nay thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn đang ở dưới mức phát triển do cơ sở hạ tầng kinh doanh còn thiếu và yếu kém, kỹ năng kinh doanh chưa chuyên nghiệp, dịch vụ hậu cần hầu như chưa có gì. Ngoài ra, hậu cần cho hệ thống phân phối như kho bảo quản, các kho lạnh, xe tải chuyên dung thiếu đồng bộ, chưa đạt chuẩn khu vực và quốc tế. Việc tổ chức cung ứng hàng hoá chủ yếu là có gì bán nấy, chưa xây dựng được vùng cung cấp nguồn hàng ổn định để tiêu thụ. Tính chủ động trong hợp tác liên kết, liên doanh thu mua, tiêu thụ hàng hoá còn rời rạc. Do vậy, hệ thống thương mại bán lẻ của Việt Nam tuy đã có nhiều nhưng còn mang nặng tính đại lý, thu lợi nhuận thấp. Sự yếu kém của thị trường này được bà Đinh Thị Mỹ Loan, Cục trưởng Cục quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) tổng kết lại là do thiếu tính chuyên nghiệp, năng lực tài chính, thiếu tính liên kết và chiến lược dài hạn. Doanh thu bán lẻ từ hệ thống phân phối hiện tại của Việt Nam chiếm chưa tới 10%. Phần lớn hệ thống phân phối còn rất non trẻ. Bên cạnh đó, thị trường bán lẻ Việt Nam đã manh nha xuất hiện các hoạt động phản cạnh tranh như so sánh trực tiếp các sản phẩm cùng loại, khuyến mại gian dối về sản phẩm, tặng hàng cho khách dùng thử để đổi sản phẩm của doanh nghiệp khác, hành vi liên kết của các doanh nghiệp để phân chia thị trường, ngăn cản doanh nghiệp mới gia nhập thị trường, thống nhất giá cả dịch vụ… Các doanh nghiệp Việt Nam chưa biết sử dụng công cụ pháp lý để tự bảo vệ trước các hành vi phản cạnh tranh. Trước khi Việt Nam gia nhập WTO, đã xuất hiện một số nhà bán lẻ nước ngoài tại Việt Nam như Big C, Metro Cash and Carry, Cora… Từ nay tới thời điểm 1/1/2009, các rào cản gia nhập thị trường dần được loại bỏ theo lộ trình thực hiện các cam kết quốc tế, sự bảo hộ của nhà nước đối với những lĩnh vực nhạy cảm của nền kinh tế như dịch vụ bán lẻ sẽ giảm dần. Với sự tham gia mạnh mẽ của các nhà đầu tư nước ngoài như hiện nay, ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch tập đoàn Phú Thái, cho rằng nếu không có một chiến lược tổng thể thì e rằng các doanh nghiệp phân phối bán lẻ của Việt Nam sẽ chết yểu. Ông Đoàn phân tích, tại Ấn Độ mới chỉ có 2 đại siêu thị Metro, Cash & Cary, trong khi đó, ở Việt Nam đã xuất hiện 8 siêu thị. Có một doanh nghiệp liên doanh đang hoạt động trên lĩnh vực phân phối bán lẻ ở Việt Nam dự định mở 40 siêu thị để kết nối hệ thống kinh doanh ngầm. Ông Nguyễn Cẩm Tú - Thứ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh hiện nay tất cả các ưu đãi cho các doanh nghiệp bán lẻ phân phối Việt Nam là không còn. Thị trường bán lẻ năm 2009 sẽ sôi động hơn rất nhiều với sự tham gia của các nhà bản lẻ phân phối nước ngoài. Sẽ xuất hiện nhiều doanh nghiệp hùng mạnh, chuyên nghiệp đồng thời sẽ có sự ra đi của nhiều doanh nghiệp yếu kém. Các nhà bán lẻ thế giới vào Việt Nam với công nghệ hiện đại, chuyên nghiệp. Song, chúng ta không bàn đến chuyện các doanh nghiệp Việt Nam phải thắng hay phải đối đầu với các “ông lớn” mà cạnh tranh để chúng ta trưởng thành.Trăn trở của doanh nghiệp Điểm yếu của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam là thiếu tính liên kết. Theo kinh nghiệm của các chuyên gia kinh tế, khi các doanh nghiệp biết kết hợp với nhau sẽ phát huy được thế mạnh của từng doanh nghiệp, đồng thời tiết kiệm được nhiều chi phí nhỏ lẻ về cửa hàng, kho vận… Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng nhận thức đầy đủ về lợi ích mà khi mình toàn tâm hợp tác với các doanh nghiệp khác. Bà Nguyễn Thị Hồng Hương- Tổng Giám đốc hệ thống siêu thị Vinatex đưa ra nhận xét: “Nhiều khi doanh nghiệp tìm đến nhau về hình thức, còn thực chất chỉ chăm bẵm cho lợi ích của mình, thủ thế với nhau, chứ chưa thực sự cùng nhau mổ xẻ, chia sẻ thông tin, lợi ích để biết rằng mình phải dành cho đối tác cái gì và mình chỉ được nhận phần nào”. Một trăn trở nữa mà các doanh nghiệp đưa ra là mối quan hệ giữa nhà bán lẻ và nhà sản xuất. Thời gian qua, cả nhà sản xuất và nhà bán lẻ mặc dù có nhiều nỗ lực để tìm đến với nhau nhưng quá trình thực hiện còn nhiều bất cập. Nhà bán lẻ chủ trương bán hàng ra phải sòng phẳng, khách quan để lựa chọn nhà sản xuất; nhà cung cấp đưa ra những mặt hàng tốt, có chất lượng và có giá cả phù hợp bán trong hệ thống, nhưng thực tế quá trình thực hiện lại