Đề tài Công tác thông tin đối ngoại qua Bản tin thời sự tiếng Anh của VTV4

Chương trình đã bám sát mục tiêu thông tin tuyên truyền đối ngoại Nằm trong hệ thống chương trình của kênh THĐN VTV4, BTTA là một chương trình cụ thể thực hiện chức năng TTĐN với đối tượng là người nước ngoài và NVNONN, nên ngay từ khi đi vào hoạt động BTTA đã xác định được cho mình một tiêu chí riêng, phù hợp với yêu cầu của Ban THĐN đề ra. Từ việc lựa chọn tin tức, cách thức thể hiện, diễn đạt thông tin, cách sắp xếp thông tin sao cho hợp lý, phù hợp với tính chất thông tin và tâm lý tiếp nhận của công chúng khán giả đặc biệt này. Bởi, chương trình chỉ thực sự có hiệu quả thông tin tuyên truyền khi nó được đón nhận bởi công chúng. PGS.TS Tạ Ngọc Tấn khẳng định: “Hiệu quả xã hội của sự tác động của truyền thông đại chúng cũng phụ thuộc vào sự tiếp nhận thông tin của công chúng” [41, tr.26,27]. Mục tiêu thông tin tuyên truyền đối ngoại của BTTA VTV4 vẫn luôn được đảm bảo xuyên suốt và thống nhất trong thời gian vừa qua. BTTA của VTV4 có những đặc điểm về nội dung cũng chính là ưu điểm cơ bản của chương trình như sau: 2.1.1.1 Tính định hướng của thông tin được bảo đảm Tuyên truyền, phổ biến đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực đối nội, đối ngoại, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội đến cộng đồng là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của các chương trình VTV4 nói chung và BTTA nói riêng. Thông qua những nội dung tin tức phản ánh trong bản tin để giới thiệu cho bạn bè quốc tế, NVNONN về một Việt Nam có truyền thống lịch sử, lâu đời với nền văn hóa phong phú nhưng cũng năng động, đổi mới, đất nước giàu tiềm năng, có điều kiện chính trị ổn định, nơi thu hút vốn đầu tư và là điểm đến du lịch an toàn, thân thiện. Bảo đảm tính định hướng là một ưu điểm cơ bản trong nội dung của chương trình BTTA – VTV4. Nó được thể hiện xuyên suốt trong tất cả các BTTA từ những ngày đầu phát sóng đến nay. Đây sẽ là một cơ sở vững chắc để Ban THĐN và Phòng Biên tập tiếng Anh lên kế hoạch sản xuất và xây dựng cũng như phát triển BTTA ngày càng hấp dẫn hơn và có tính hiệu quả cao hơn đối với công tác TTĐN. Với đặc điểm là một chương trình phát sóng hàng ngày với ba bản tin, BTTA đã có cơ cấu khá hợp lý nhằm bám sát cuộc sống, cập nhật những tin tức thời sự quan trọng diễn ra trong nước, khu vực và quốc tế, đáp ứng được nhu cầu thông tin của kiều bào. Tin tức khá phong phú ở nhiều lĩnh vực được khán giả quan tâm và có sự chọn lọc, biên tập kỹ càng. Có những tin bài được phân tích sâu hơn đi vào các vấn đề, sự kiện mà kiều bào ta quan tâm. Tại kỳ họp thứ 11, kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XI (từ ngày 20-03 đến ngày 02-04 năm 2007), BTTA của VTV4 đã phản ánh và trích giới thiệu những nội dung quan trọng như về việc Quốc hội xem xét, thảo luận và thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức Quốc hội nhằm tạo điều kiện để Quốc hội khóa XII tiếp tục đổi mới về tổ chức, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động. Trong BTTA của VTV4 cũng cập nhật những vấn đề quan trọng như Đối thoại chiến lược Việt Nam – Hòa Kỳ lần thứ 1 vào ngày 6/10 tại Hà Nội về các vấn đề chính trị, an ninh, quốc phòng và hợp tác nhân đạo. Đây là một vấn đề rất thời sự được đông đảo kiều bào ta và nước ngoài quan tâm. Ngày 8/11/2008, BTTA có thông tin về kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XII với nội dung thảo luận về một số nội dung còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Luật lý lịch tư pháp và hảo luận về một số nội dung còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Luật cơ quan đại diện nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài. Bảo đảm tính định hướng, BTTA đã tập trung thông tin về lĩnh vực kinh tế tới kiều bào ta ở nước ngoài cũng như các nhà đầu tư ở nước ngoài. Trong 1,5 năm, đã có rất nhiều tin, bài phản ánh thành tựu, phân tích những giải pháp lớn của Chính phủ nhằm thực hiện chỉ tiêu kinh tế, xã hội như: vấn đề thu hút, đẩy mạnh xuất khẩu, mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại và hội nhập kinh tế quốc tế; chiến lược phát triển kinh tế xã hội tới vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, công tác xóa đói giảm nghèo, vấn đề chống tham nhũng, lãng phí… Thông qua BTTA, kiều bào ta được thông tin chính thức: Thành tựu lớn nhất năm 2007 của nền kinh tế nước ta là các dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) của các dự án (kể cả các dự án bổ sung vốn) đạt 20,3 tỉ USD, là mức cao nhất từ trước đến nay. Dẫu rằng có nhiều khó khăn về thiên tai lớn, dịch bệnh diễn biến phức tạp và sự biến động thị trường bất lợi về giá cả tăng song nền kinh tế nước ta vẫn tăng GDP cao, đứng thứ 3 châu Á (sau Trung Quốc và Ấn Độ). Thành tựu kinh tế này phản ánh: tình hình an ninh chính trị trong nước ổn định, tiến trình cải cách được thúc đẩy mạnh mẽ, nhờ đó đời sống nhân dân ít khó khăn hơn và ngày một nâng cao mặc dù gặp một số trở ngại trong xã hội. Việc BTTA tập trung thông tin, tuyên truyền về tình hình phát triển kinh tế - xã hội trong nước, những đánh giá của dư luận nước ngoài, của các cá nhân, tổ chức có uy tín trên thế giới về sự phát triển của Việt Nam không chỉ giúp cho cộng đồng đặc biệt là những người không biết tiếng Việt nắm vững thông tin mà còn là cơ sở quan trọng để kiều bào tin tưởng vào tương lai dân tộc, gắn bó hơn với đất nước. Ưu điểm của BTTA còn thể hiện rất cụ thể bằng những hình thức đấu tranh bảo vệ quyền lợi của nước ta trong các hoạt động xã hội. Điển hình là vụ kiện của các nạn nhân chất độc da cam/diocine Việt Nam được đánh giá là "chưa từng có tiền lệ trong lịch sử Tư pháp Hoa Kỳ" giành được sự ủng hộ mạnh mẽ của những người có lương tri trên khắp thế giới. Ngoài việc đưa tin, BTTa còn tích cực kêu gọi cộng đồng NVNONN và dư luận tiến bộ đòi công lý cho các nạn nhân chất độc màu da cam của Việt Nam, đấu tranh về các vấn đề nhân quyền, dân tộc, tôn giáo mà các thế lực thù địch vu cáo chống phá ta. - Về hoạt động đối ngoại: Là một chương trình bản tin của kênh THĐN, BTTA đã rất quan tâm tới việc thông tin, tuyên truyền mảng đề tài quan trọng này tới người nước ngoài và cộng đồng NVNONN. Cơ sở lý luận báo chí cũng chỉ ra rằng: “Quan hệ quốc tế là nội dung không thể thiếu được của báo chí hiện đại. Đó là một phương hướng quan trọng của báo chí nhằm đáp ứng như cầu thông tin của công chúng” [36, tr.18]. Điều này được BTTA thể hiện đậm nét: Bản tin đã dành thời lượng nhất định phản ánh các hoạt động đối ngoại của các nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta thông qua các chuyến thăm chính thức nước ngoài, các đoàn ngoại giao cấp cao thăm Việt Nam. Qua đó thể hiện quan điểm đường lối chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta. Cuối năm 2008, có một số hoạt động trên lĩnh vực ngoại giao của nước ta được BTTA phản ánh đầy đủ tới kiều bào và người nước ngoài, giúp họ hiểu sâu hơn về sự kiện. Đồng thời chương trình cũng kịp thời có những đánh giá về kết quả đạt được để đưa ra những dự báo nhằm định hướng dư luận. Không bỏ sót sự kiện, nhất là những sự kiện quan trọng cũng là một ưu điểm của chương trình. Trong 1.5 năm qua, BTTA đã phản ánh các chuyến thăm chính thức của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết tới Liên bang Nga. Trong buổi tiếp thân mật đại diện Hội hữu nghị Nga - Việt và các cựu chiến binh, chuyên gia quân sự Nga đã từng công tác tại Việt Nam. Ông V. Buyanov, Chủ tịch Hội hữu nghị Nga - Việt phát biểu, nhấn mạnh ý nghĩa của hoạt động hữu nghị Việt Nam mà Hội thời gian qua từng làm được. Ông Buyanov nói: “Tất cả những điều hôm nay chúng tôi đang phấn đấu là làm thế nào để thế hệ mai sau hiểu được, và kế tục sự nghiệp chúng tôi đã làm trong 50 năm qua, làm cho mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước ngày càng thắt chặt hơn nữa”. Qua các chuyến thăm và làm việc của các vị lãnh đạo, mối quan hệ, sự gắn bó với các nước và vị thế của Việt Nam không ngừng được nâng cao. Tại Oa-sinh-tơn, từ ngày 15 đến 20/11, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã thăm và làm việc tại Hoa Kỳ nhằm thúc đẩy việc triển khai các thỏa thuận hợp tác đạt được giữa hai nước trong chuyến thăm Hoa Kỳ của Thủ tướng Chính phủ tháng 6/2008. Lãnh đạo các giới chức Hoa Kỳ hoan nghênh và đánh giá cao việc Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải thăm Hoa Kỳ lần này trao đổi các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác và góp phần gia tăng hiểu biết lẫn nhau giữa hai nước. Các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ cho rằng quan hệ hai nước đang phát triển tốt đẹp, Chính quyền Hoa Kỳ mong muốn mở rộng hơn nữa hợp tác về các mặt với Việt Nam và tin rằng Chính quyền mới ở Hoa Kỳ sẽ tiếp tục chính sách này trong thời gian tới. Bên cạnh việc đẩy mạnh mối quan hệ với các nước phương Tây, BTTA cũng cung cấp cho người xem một cái nhìn toàn cảnh về các mối quan hệ ngoại giao của Việt Nam với các nước trong châu lục. Nhận lời mời của Thượng tướng Trần Bỉnh Ðức, Tổng Tham mưu trưởng Quân GPND Trung Quốc, Ðoàn đại biểu cấp cao QÐND Việt Nam do Thượng tướng Nguyễn Khắc Nghiên, Ủy viên T.Ư Ðảng, Thứ trưởng Quốc phòng, Tổng Tham mưu trưởng QÐND Việt Nam dẫn đầu, đã thăm chính thức nước CHND Trung Hoa. Chuyến thăm này đã khẳng định chủ trương trên của Đảng và Nhà nước ta. BTTA đã đưa tin đầy đủ, kịp thời về hoạt động của đoàn tới cộng đồng NVNONN. Hoạt động này cũng thể hiện bước tiến tốt đẹp trong mối quan hệ giữa hai nước với phương châm “ láng giềng hữu nghị; hợp tác toàn diện; ổn định lâu dài; hướng tới tương lai”. - Thông tin có trọng điểm: Trước, trong và sau sự kiện, BTTA của VTV4 đã có những hình thức phản ánh và thông tin chân thực, phong phú để kiều bào ta ở nước ngoài và công chúng nước ngoài hiểu về sự phát triển mối quan hệ nhiều mặt giữa hai nước. Xung quanh sự kiện này thể hiện đa dạng trên BTTA của VTV4. Ví dụ như vào ngày 6/10/2008 tức là ngày đầu tiên phiên đàm phán chiến lược Việt – Mỹ diễn ra đã có 6 trên tổng số 17 tin và phóng sự (chiếm 35% số lượng tin, bài). Không chỉ dừng lại ở các hoạt động ở các lĩnh vực chính trị, xã hội, quan hệ giữa hai nước còn được khẳng định qua các hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa. Ngày hội văn hóa Việt Nam ở Hàn Quốc đã được tổ chức từ ngày 12 đến 15/11/2007 với những hình ảnh tiêu biểu của Việt Nam như Áo dài, phở cuốn cùng nhiều danh thắng thắng cảnh sẽ được giới thiệu trong ngày hội này. Qua những hoạt động văn hóa như thế, quan hệ giữa hai nước cũng được thắt chặt và tốt đẹp hơn. Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy rằng: thời gian vừa qua, BTTA của VTV4 đã thực hiện tốt chức năng quan trọng nhất của báo chí là thông tin, qua đó tuyên truyền định hướng dư luận bởi vì chương trình đã nắm chắc mục tiêu, bám sát các sự kiện lớn trong nước và quốc tế. Đây cũng là nhiệm vụ then chốt báo chí phải làm tròn: “trách nhiệm hình thành dư luận xã hội lành mạnh, góp phần tăng cường sự đoàn kết, nhất trí về tư tưởng chính trị và tinh thần trong nhân dân” [10,tr.41]. BTTA của VTV4 đã khẳng định là một kênh thời sự quan trọng góp phần tuyên truyền chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta ra thế giới. Đồng thời vận đồng, tập hợp kêu gọi cộng đồng người Việt xa xứ hướng về Tổ quốc, cùng với nhân dân trong nước thực hiện thắng lợi công cuộc CNH – HĐH, xây dựng và phát triển một Việt Nam giàu mạnh, phồn vinh. 2.1.1.2. Quảng bá một Việt Nam đổi mới, chủ động hội nhập và phát triển Công tác đối ngoại phải phục vụ chính sách đối ngoại, điều này đã được Đảng và Nhà nước ta khẳng định: “Bằng hoạt động đặc thù của mình, hoạt động đối ngoại phải góp phần tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của chính phủ và nhân dân các nước đối với sự nghiệp đổi mới của nhân dân cả về vật chất và tinh thần, mở rộng quan hệ kinh tế, thương mại, thu hút đầu tư, trao đổi văn hóa, đào tạo, bổi dưỡng cán bộ khoa học, kỹ thuật, quản lý…nhằm tăng thêm tiềm lực về mọi mặt của đất nước, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước” [7,tr.222]. Trên thực tế, chính sách đối ngoại muốn đạt được hiệu quả tốt nhất bắt buộc phải dựa trên nền tảng của chính sách đối nội. Hay nói cách khác, chính sách phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN; thực hiện CNH – HĐH vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh là cơ sở và động lực để thực hiện thắng lợi mục tiêu đối ngoại đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế với tinh thần Việt Nam sẵn sang là bạn và là đối tác tin cậy với tất cả các nước trên thế giới. Với những tin tức được phản ánh trong BTTA, các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội trong nước được phản ánh hết sức phong phú, đa dạng. Thông qua những tin tức cụ thể này, khán giả sẽ có một cái nhìn sâu sắc hơn về tình hình phát triển của đất nước. Từ đó tạo dựng ở họ niềm tin, cách nhìn đúng đắn hơn về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta về lĩnh vực đối nội, đối ngoại. Trăm nghe không bằng một thấy – những hình ảnh chân thực về mỗi bước đổi mới năng động của nước nhà, ở mỗi làng quê, vùng đất đủ sức lay động trái tim những người con xa Tổ quốc. Đây cũng chính là ưu thế lớn nhất của truyền hình, của VTV4 và BTTA đã phát huy tốt trong công tác thông tin truyền hình ảnh Việt Nam đổi mới với cộng đồng NVNONN và quốc tế. Tính đa dạng, phong phú còn được thể hiện ở cách khai thác đề tài, phạm vi phản ánh và ngày cả trong sự lựa chọn hình thức thể hiện để chuyển tải thông tin một cách hiệu quả nhất tới cộng đồng. Qua khảo sát, chúng tôi thấy trong 1.5 năm qua, các tin tức phát trên BTTA của VTV4 đã chú trọng nhiều hơn về tình hình kinh tế tới kiều bào. Đặc biệt với sự xuất hiện của bản tin Daily Biz, được xem như là một cái nhìn chuyên sâu về thị trường Việt Nam, đã hỗ trợ cho những tin tức kinh tế trong BTTA một cách hiệu quả. - Lĩnh vực văn hóa, xã hội cũng được BTTA quan tâm đưa tin nhiều. Khai mạc ngày hội văn hóa các vùng miền toàn quốc – tin 7/10/2008/; Quảng bá du lịch Khánh Hòa qua chuyến thăm của Famtrip –P/s 16/4/2008; Triển lãm tranh dân gian và bảo quản hiện vật giấy – P/s 21/10/2008; Bằng nỗ lực phản ánh một cách nhanh chóng, chi tiết về các thông tin văn hóa, xã hội, văn hóa bản sắc dân tộc Việt Nam càng được khắc sâu vào tâm khảm những người xa quê hương. Nhiều sự kiện văn hóa – xã hội trên khắp mọi miền đất nước cũng đã được thông tin rõ nét trong BTTA của VTV4. Đối tượng công chúng là người kinh doanh cũng có thể tìm thấy cơ hội đầu tư qua như những thông tin thiết thực, sâu sắc, mang tính thời sự cũng chính trong BTTA của VTV4. Nhiều nội dung thu hút được sự quan tâm của cộng đồng bởi nó có ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của thân nhân kiều bào ở nước ta. Khán giả cũng tìm thấy những thông tin về văn hóa – xã hội phản ánh nét đổi mới của những vùng quê đất Việt hôm nay hoặc những dấu ấn của nền văn hóa đã hàng ngàn năm gắn bó với tâm hồn và cuộc sống người Việt. Qua BTTA của VTV4, khán giả còn được biết đến những nét đẹp giản dị trong sinh hoạt thường nhật nhưng nó là thành tố góp phần tạo nên sự gắn kết và giá trị bền vững của mỗi gia đình Việt. Nói cách khác, sức mạnh của BTTA nằm ở tính chất tổng hợp của một bản tin thời sự, nó có khả năng bao quát nhiều lĩnh vực, nên dễ dàng tác động đến đối tượng khán giả bằng những nội dung thông tin phong phú, đa dạng. 2.1.2. BTTA là diễn đàn vận động, tập hợp NVNONN Trong tâm thế những người xa quê hương, đất nước, dù là thương nhớ hay quay lưng lại với đất nước, thì ai cũng luôn mong có được những thông tin cập nhất nhất về đất nước. Do vậy, BTTA của VTV4 có một sức hút nhất định đối với khán giả của mình. Bàn về báo chí, trong tác phẩm “ Bắt đầu từ đâu?” Lênin viết: “…Vai trò của tờ bào không chỉ đóng khung ở chỗ phổ biến tư tưởng, giáo dục chính trị và thu hút những người bạn đồng minh chính trị. Tờ báo không những chỉ là người tuyên truyền tập thể và cổ động tập thể mà còn là người tổ chức tập thể…” [35,tr.106]. Như vậy, với công tác vận động, tập hợp cộng đồng, BTTA của VTV4 đã thực hiện vai trò quan trọng của mình, góp phần tham gia quản lý, giám sát xã hội. Về nguyên lý, để đảm bảo cho sự quản lý có hiệu quả cần phải có cơ chế thông tin hai chiều thuận và ngược lại: “Báo chí là phương tiện tối ưu để truyền đến khách thể quản lý những quyết định, chỉ thị, hướng dẫn về phương thức, tính chất hoạt động. Mặt khác, báo chí phản ánh đời sống hiện thực với những sự kiện phong phú, đa dạng, thông tin kịp thời các vấn đề thời sự của cuộc sống, thẩm định các giá trị tinh thần, vật chất của sự kiện, các quá trình lịch sử hiện thời” [36,tr.110]. Trên thực tế, thời gian qua, công tác tuyên truyền vận động và tập hợp cộng đồng của BTTA của VTV4 đã tập trung vào những nội dung sau: thứ nhất, tuyên truyền mọi mặt tình hình đất nước đến với cộng đồng. Thứ hai, tuyên truyền những chủ trương chính sách đổi mới của Đảng, Nhà nước liên quan trực tiếp đến đời sống cộng đồng. Đặc biệt là chính sách hòa hợp, hòa giải dân tộc, đại đoàn kết toàn dân. Thông qua hai nội dung này, mục tiêu hướng tới là làm cho kiều bào thêm hiểu, thêm yêu đất nước, từ đó hình thành trong cộng đồng thái độ tích cực hướng về xây dựng Tổ quốc. Thứ ba, phản ánh tâm tư nguyện vọng của kiều bào, thực hiện chức năng: “Báo chí là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước, của các tổ chức chính trị, xã hội và là diễn đàn của nhân dân” [10,tr.48]. Đây cũng là cơ sở cho Đảng, Nhà nước ta đề ra chủ trương, chính sách đối với cộng đồng ngày một sát thực và hiệu quả hơn. Thứ tư, đấu tranh với các quan điểm sai trái, phản động của các thế lực thù địch. Đây cũng là trách nhiệm đối với báo chí mà chỉ thị 22/CT/TW ngày 17/10/1997 đã chỉ rõ: “ Hình thành dư luận xã hội lành mạnh, góp phần tăng cường sự đoàn kết, nhất trí về tư tưởng chính trị và tinh thần trong nhân dân. Kiên quyết đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch”. Việc thể hiện những nội dung trên là qua cách lựa chọn thông tin và cách đưa tin trong BTTA. Những tin tức đa dạng, phong phú theo nhiều lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, đến văn hóa, xã hội.v.v…là một cách phản ảnh toàn diện tình hình đất nước, đời sống nhân dân của nước ta. Đối với những tin tức phản ánh những hoạt động cụ thể trong nước, cân đối với số lượng tin bài ở nước ngoài, từ các kiều bào cũng thể hiện quan điểm “cân bằng” trong mối quan hệ bà con trong nước và bà con ngoài nước. Tất cả đều được quan tâm, lắng nghe và phản ánh qua BTTA của VTV4. 2.1.2.1 Thông tin tuyên truyền những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước có liên quan trực tiếp cụ thể đến đời sống cộng đồng. Kết quả khảo sát cho thấy, hầu hết các chính sách về NVNONN thường xuyên được cập nhật trên các bản tin thời sự tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Pháp của VTV4. Do vậy, BTTA được xem là một trong những chương trình thông tin trực tiếp nhất nhất, trực diện nhất cập nhật, giới thiệu những chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước ta đến với cộng đồng NVNONN. Đặc biệt là những chủ trương, chính sách có liên quan trực tiếp tới quyền lợi và nghĩa vụ cộng đồng. Những dạng thông tin ấy có thể là vấn đề Việt Nam đưa ra quy chế về vấn đề miễn thị thực cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài mà BTTA của VTV4 đã đưa tin trong thời gian tháng 8 năm 2007. Hay thông tin về “Việt kiều còn quốc tịch Việt Nam sẽ được mua nhà như người trong nước” vào tháng 10 năm 2007 cũng là một thông tin về chính sách cho kiều bào được cộng đồng quan tâm nhiều. Chương trình BTTA cũng cố gắng đề cập phong phú, đa dạng các chính sách vĩ mô, các bộ luật, chỉ thị, nghị quyết, thông tư hướng dẫn của các ngành…và nhiều vấn đề cụ thể như tìm hiểu kết quả đầu tư trong các dự án của kiều bào, công tác chuẩn bị đón kiều bào về ăn Tết v.v… Tuy chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của kiều bào, nhưng trong thời gian 1,5 năm qua, BTTA của VTV4 đã hoàn thành nhiệm vụ công tác thông tin, tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trên mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa đến với cộng đồng một cách nhạy cảm, kịp thời và hiệu quả. Qua đó, BTTA của VTV4 cũng thể hiện là một chương trình có khả năng tập hợp, vận động kiều bào hướng về Tổ quốc. Trên thực tế, những năm gần đây, vấn đề pháp lý ngày càng được Đảng, Nhà nước ta quan tâm hoàn thiện theo hướng rõ rang, cụ thể, cởi mở, thông thoáng và thuận lợi cho các kiều bào. Các vấn đề về quốc tịch, quyền lợi của kiều bào trong và ngoài nước, thủ tục xuất nhập cảnh, hải quan, chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư, vấn đề mua nhà ở trong nước, tăng cường thông tin văn hóa.v.v… đều được thể hiện cụ thể hóa bằng luật và các văn bản dưới luật. Đây là cơ sở để BTTA nói riêng và VTV4 nói chung thực hiện chức năng thông tin, tuyên truyền của mình một cách hiệu quả. 2.1.2.2 Thắt chặt tinh thần đại đoàn kết, hòa giải, hòa hợp dân tộc Một trong những vai trò quan trọng của BTTA là cầu nối thắt chặt tinh thần gắn bó, hòa giải, hòa hợp dân tộc giữa kiều bào ta với Tổ quốc bằng cách tuyên truyền chính sách đại đoàn kết, hòa hợp dân tộc, xóa bỏ hận thù, khép lại quá khứ, hướng tới tương lai của Đảng, Nhà nước ta. NVNONN là cộng đồng có nguồn gốc di cư, thành phần xã hội, xu hướng chính trị, nghề nghiệp tôn giáo, dân tộc rất đa dạng. Điều này đặt ra một vấn đề: “Tính liên kết, gắn bó trong cộng đồng không cao; cộng đồng sinh sống phân tán, sinh hoạt cộng khó khăn, việc duy trì tiếng Việt và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, truyền thống đang là thách thức lớn đối với tương lai của cộng đồng”[2]. Một bộ phận NVNONN do mặc cảm với quá khứ, thành kiến, giữ tư tưởng hận thù hoặc thiếu hiểu biết về chế độ mới nên cố tình chống phá, đi ngược lại lợi ích dân tộc. Với loại hình báo chí hiện đại, chân thực và sinh động trong thông tin, BTTA đã tạo ra hiệu quả thuyết phục cộng đồng đoàn kết, gắn bó tin tưởng vào tương lai dân tộc, hướng về xây dựng Tổ quốc. Nghị quyết 36/NQ – TW ra đời là cơ sở thuận lợi để BTTA của VTV4 tăng cường công tác tuyên truyền vận động cộng đồng. Nội dung chương trình luôn bám sát và được quan điểm chỉ đạo của Đảng ta về tập hợp đoàn kết dân tộc trong công tác đối với NVNONN. Với đặc trưng của truyền hình thông qua người thật, việc thật, những sự kiện cụ thể, BTTA của VTV4 đã vừa cho công chúng “nghe” vừa cho họ “thấy” những nỗ lực hòa hợp, hòa giải dân tộc cả từ phía Đảng, Nhà nước ta và cộng đồng kiều bào. Đề cập tới vấn đề này, đồng chí Vũ Khoan, Bí thư Trung ương Đảng, Phó thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban chỉ đạo công tác TTĐN đã gợi ý về phương pháp: “Ngay những người có thái độ thù địch với chúng ta, nếu ta mạnh dạn tiếp cận, mạnh dạn đối thoại làm cho họ thấy thiện chí và thực tế sinh động của ta, cũng có thể thuyết phục, làm cho tiếng nói của họ khác đi nhiều”[25]. Với tinh thần chủ động đổi mới về phương thức tiếp cận, khai thác thông tin, sự kiện diễn ra, BTTA đã phản ánh khá đậm nét tâm tư, nguyện vọng, những vấn đề mà kiều bào ta quan tâm cũng như những kiến nghị của kiều bào khi trở về Việt Nam. Điều này thể hiện rõ qua ở sự đan xen giữa tin tức trong nước với tin tức của kiều bào ta, hoặc là những tin tức trực tiếp biểu dương những đóng góp của cộng đồng thông qua giới thiệu những kiều bào tiêu biểu trên lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học, kỹ thuật… Một số gương mặt kiều bào được đưa tin trên BTTA của VTV4 như kiến trúc sư Hồ Thiệu Trị, Việt kiều Pháp – người từng tham gia thiết kế nhiều công trình nổi tiếng như sân vận động Stade de France, sân vận động quốc gia Seine Saint – Denis (Pháp); khu liên hợp thể thao Olympic Bắc Kinh (2008) hay Leyna Nguyễn, người dẫn chương trình truyền hình gốc Việt đã giành được hai giải thưởng danh giá của truyền hình Mỹ trong Lễ trao giải Emmy Awards lần thứ 60, luôn khẳng định và tự hào mình là người Việt Nam. Công chúng cũng hiểu hơn về môi trường làm việc ở Việt Nam qua những thông tin về những kiều bào sẵn sàng làm việc ở Việt Nam, có những đóng góp lớn cho quê hương và luôn hướng về quê hương. Tiến sĩ Trần Đức Phi Oanh, Việt kiều Nhật – giám đốc quản lý giảm sát công trình đường hầm đèo Hải Vân; ông Nguyễn Ngọc Thạch, trưởng đại diện tập đoàn SIEMENS của Đức; ông Chánh Trương, trưởng đại diện của tập đoàn Cargill của Mỹ.v.v.. Qua những nội dung thông tin của BTTA, công chúng được biết đến những gương mặt khác nhau, mỗi người một hoàn cảnh nhưng họ có cùng điểm chung là biết mang tài năng, trí tuệ, những kinh nghiệm quý báu tích lũy được trở về phục vụ quê hương. Trở về Tổ quốc “là quyết định quan trọng của cả đời mình” là thông điệp mà ông Chánh Trương gửi tới những người Việt đang làm ăn sinh sống ở nước ngoài. Cuộc sống và suy nghĩ của họ có tác động tích cực tới công tác vận động cộng đồng. Bởi vì: “Tuyên truỳen các nhân tố tích cực điển hình là một phương pháp hiệu quả, một phương hướng quan trọng của báo chí cách mạng Việt Nam. Đó cũng chính là cách thức tuyên truyền hướng dẫn việc thực hiện các đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước thông qua việc xây dựng các mô hình điển hình” [38]. Hình ảnh ông Nguyễn Cao Kỳ, nguyên phó Tổng thổng, Thủ tướng chế độ Sài Gòn cũ trở về Tổ quốc và giới thiệu các công ty của Mỹ vào đầu tư tại Việt Nam; Thiền sư Thích Nhất Hạnh cũng nhiều tăng ni, phật tử của ông được trở về nước trong 3 tháng và được tạo điều kiện đi thăm cả ba miền, đã tới thắp hương tưởng niệm Vua Hùng; Nhạc sỹ Phạm Duy được phép về hồi hương…là những bằng chứng thuyết phục cộng đồng về tinh thần hòa hợp, hòa giải dân tộc. Có thể nói: lựa chọn, thông tin khách quan về sự kiện là cơ sở để BTTA của VTV4 làm tốt nhiệm vụ tập hợp cộng đồng. Khán giả kiều bào đã có những chuyến biến tích cực khi tiếp nhận thông tin về các sự kiện trên. Ông Nguyễn Tuấn Hùng, Việt kiều Mỹ đã viết: “Khi ông Nguyễn Cao Kỳ xuất