Đề tài Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất rau an toàn tại xã Yên Mỹ - Thanh Trì - Hà Nội

ng häc: x¸ cã tr¹m x¸ víi quy ®Þnh 1 b¸c sÜ, 1 y t¸ phôc vô kh¸m ch÷a bÖnh cho nh©n d©n. VÒ tr­êng häc, hiÖn nay tr­êng mÇm non vµ cÊp I c¬ së kh¸ khang trang nh­ng häc sinh cÊp II häc chung víi häc sinh cÊp I. Mét lý do lµ v× d©n sè Ýt nªn häc sinh còng Ýt mçi khèi chØ cã 2 líp). VÊn ®Ò ®Æt ra lµ huyÖn cã ®Çu t­ ®Ó t¸ch tr­êng vµ c¬ së vËt chÊt. III.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. III.2.1. Ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng. Nghiªn cøu bÊt kú mét lÜnh vùc nµo th× chóng ta ®Òu ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng. VËy theo ph­¬ng ph¸p nµy chóng ta ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c sù vËt hiÖn t­îng kinh tÕ x· héi trong mèi quan hÖ biÖn chøng t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, ë tr¹ng th¸i vËn ®éng kh«ng ngõng. §Ó cã nh÷ng t¸c ®éng kÞp thêi nh»m ph¸t triÓn theo h­íng cã lîi cho con ng­êi. III.2.2. Ph­¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö. Ph­¬ng ph¸p nµy gióp ta xem xÐt nghiªn cøu c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng ph¸t triÓn thêi gian, tøc lµ cac sù vËt vµ hiÖn t­îng ph¶i g¾n víi c¶ qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. Tõ ®ã mµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp víi thùc tiÔn. III.2.3. Ph­¬ng ph¸p thu thËp tµi liÖu. * Thu thËp tµi liÖu thø cÊp: trong luËn v¨n nµy t«i ®· thu thËp tµi liÖu tõ s¸ch, b¸o, t¹p chÝ cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi m×nh nghiªn cøu. Bªn c¹nh, cßn cã c¸c sè liÖu trªn ti vi, ®µi. §ång thêi nh÷ng sè liÖu b¸o c¸o tæng kÕt hµng n¨m cña x· Yªn Mü vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña x·. * Thu thËp tµi liÖu s¬ cÊp: §©y lµ tµi liÖu ch­a cã s½n mµ ph¶i ®iÒu tra khi thu thËp tµi liÖu nµy, do ®iÒu kiÖn thêi gian cã h¹n nªn t«i sö dông ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh n«ng th«n. KÕt hîp víi ®iÒu tra cã sù tham gia cña n«ng d©n qua phiÕu ®iÒu tra. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra t«i ngÉu nhiªn 50 hé s¶n xuÊt cÈi b¾p vµ l¬ xanh. Ph©n ra thµnh 3 nhãm, nhãm thø nhÊt lµ hé kh¸ biÕt c¸ch lµm ¨n, nhãm thø hai lµ hé trung b×nh vµ nhãm thø 3 lµ hé nghÌo khã kh¨n vÒ kinh tÕ. PhiÕu ®iÒu tra gåm cã nh÷ng c©u hái gièng nhau tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò. - T×nh h×nh c¬ b¶n cña c¸c hé ®iÒu tra? - Hä ®Çu t­ cho c¶i b¾t vµ sóp l¬ trong 1 sµo nh­ thÕ nµo vµ kÕt qu¶ ra sao? - HiÓu biÕt vÒ t¸c h¹i cña rau kh«ng an toµn víi ng­êi tiªu dïng vµ kh«ng ngõng trång rau an toµn cña hä ra sao? - N«ng hé cã kiÕn nghÞ g× vÒ s¶n xuÊt rau an toµn? III.2.4. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch sè liÖu. * Ph­¬ng ph¸p thèng kª kinh tÕ: trªn c¬ së sè liÖu ®iÒu tra ®­îc chóng t«i tiÕn hµnh tæng hîp vµ tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu cÇn thiÕt, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu trong ph¹m vi phiÕu ®iÒu tra tõ ®ã suy réng cho tæng thÓ. * Ph­¬ng ph¸p so s¸nh: Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc sö dông réng r·i ®Ó ph©n tÝch c¸c hiÖn t­îng tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi. Sö dông ph­¬ng ph¸p nµy chóng ta cã thÓ so s¸nh gi÷a hai hay nhiÒu hiÖn t­îng gièng nhau trong cïng mét thêi ®iÓm nh­ so s¸nh chi phÝ víi thu nhËp, so s¸nh gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp…Ph­¬ng ph¸p so s¸nh cßn sö dông ®Ó x¸c ®Þnh c¬ cÊu cña bé phËn víi tæng thÓ hoÆc tæng thÓ víi nhau. * Ph­¬ng ph¸p ho¹ch to¸n kinh tÕ. §©y lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n qua ®iÒu tra cña mét bé hay nhiÒu bé mµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña hä nh­ thÕ nµo ®Ó ta ®¸nh gi¸ ®­îc tõ ®ã ph¶i ®iÒu chØnh yÕu tè nµo cho phï hîp. III.2.5. T×nh h×nh c¬ b¶n qua c¸c hé ®iÒu tra. Trong thêi gian h¹n chÕ, ®Ó hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh cïng víi sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o h­íng dÉn, c¬ së thùc tËp, t«i tiÕn hµnh pháng vÊn 60 hé vµ thu ®­îc mét sè th«ng tin thÎ hiÖn ë b¶ng sau ®©y: B¶ng 7: T×nh h×nh c¬ b¶n cña c¸c hé ®iÒu tra DiÔn gi¶i §VT Sè l­îng C¬ cÊu (%) 1. Tæng sè hä ®iÒu tra Hé 50 100,00 2. Sè hé cã s¶n xuÊt rau Hé 50 100,00 3. Sè hé cã nghÒ trång rau lµ chÝnh Hé 50 100,00 4. Sè hé kh¸ Hé 38 75,5% 5. Sè hé trung b×nh 10 20 6. Sè hé nghÌo 2 4,5 7. Tuæi b×nh qu©n cña chñ hé 40,5 8. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña chñ hé - CÊp I Chñ hé 12 24 - CÊp II Chñ hé 28 56 - CÊp III Chñ hé 10 20 9. B×nh qu©n nh©n khÈu/ hé Ng­êi/ hé 4,5 10. B×nh qu©n diÖn tÝch trång rau cña hé M2/hé 1800 11. B×nh qu©n lao ®éng/ hé L§/ hé 2,8 12. B×nh qu©n sè n¨m s¶n xuÊt rau an toµn cña hé N¨m 4,3 Nguån sè liÖu: Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra Qua b¶ng sè liÖu nµy ta thÊy sè hé coi nghÒ trång rau lµ chÝnh lµ 60 hé. PhÇn thø IV KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn IV.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn rau cña x·. IV.1.1. DiÖn tÝch gieo trång, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng rau cña x· Yªn Mü qua 3 n¨m. IV.1.1.1. DiÖn tÝch gieo trång rau cña x· Yªn Mü. Víi sù ­u ®·i vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu, ®Êt ®ai mµu mì. Do ®ã, trång rau ë x· Yªn Mü lµ mét thÕ m¹nh cÇn ph¶i khai th¸c vµ ph¸t huy. Rau ë n¬i ®©y t­¬ng ®èi phong phó vÒ c¸c lo¹i nh­ rau ¨n l¸, rau ¨n cña, rau ¨n qu¶, rau gia vÞ. Rau ¨n l¸ gåm cã nh­: l¸ xanh l¬ tr¾ng, c¶i ngät, c¶i bao…Rau ¨n qu¶ nh­ ãt ngät, ng« bao tö, c¶i b¾p tÝm…§©y lµ nh÷ng gièng c©y trång míi cho n¨ng suÊt cao, tiªu thô t­¬ng ®èi ®­îc gi¸. §­îc xem lµ rau cao cÊp. Qua ®iÒu tra, thÊy r»ng nghÒ trång rau ë ®©y cã vai trß rÊt lín víi hé n«ng d©n. §Æc biÖt lµ nh÷ng hé mµ trång rau lµ nghÒ chÝnh mang l¹i thu nhËp chñ yÕu cho gia ®×nh hä. Nh×n vµo b¶ng 8 ta thÊy diÖn tÝch trång rau cña x· Yªn Mü. N¨m 2001 tæng diÖn tÝch trång rau cña x· lµ 98 ha trong ®ã 39,5 ha rau an toµn chiÕm 40,5%. Cßn l¹i lµ 58,5 ha rau th­êng chiÕm 59,7%. Qua 3 n¨m tõ 2001 - 2003 tæng diÖn tÝch trång rau th× vÉn gi÷ nguyªn nh­ng diÖn tÝch trång rau th­êng th× gi¶m ®i 9,1 ha t­¬ng ®­¬ng víi 8,11%. Cßn rau an toµn th× l¹i t¨ng lªn vÒ diÖn tÝch lµ 9,1 ha b»ng 10,91%. Trong b¶ng 8 diÖn tÝch trång rau toµn x· th× rau ¨n l¸ t¨ng vÒ diÖn tÝch cao nhÊt lµ 3,65%. T¨ng lªn ®¸ng kÓ ®ã lµ sóp l¬, c¶i ngät. §Æc biÖt lµ c¶i ngät t¨ng 8,27%. Rau ¨n cñ vÒ diÖn tÝch cã t¨ng nh­ng sau ®ã l¹i gi¶m. Trong rau ¨n cñ th× xu hµo nhanh h¬n b×nh qu©n lµ 1,95%. Rau ¨n qu¶ n¨m 2002 t¨ng lªn so víi 2001 lµ 1,16% nh­ng n¨m sau l¹i gi¶m ®i chØ b»ng 97,01% so víi diÖn tÝch n¨m tr­íc. Nh×n chung trong tæng diÖn tÝch trång rau th× rau ¨n l¸ t¨ng, rau ¨n cñ vµ ¨n qu¶ gi¶m. MÆc dï t¨ng vµ gi¶m trong tæng diÖn tÝch trång rau lµ kh«ng cao. IV.1.1.2. N¨ng suÊt vµ s¶n l­îng rau ¨n cña toµn x·. Ng­êi d©n Yªn Mü cã kinh nghiÖm trång rau cïng víi sù ­u ®·i vÒ khhÝ hËu, thêi tiÕt vµ sù n¾m b¾t kü thuËt míi trong trång trät vµ ch¨m sãc. Nªn n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng rau cña x· ®Òu t¨ng lªn qua 3 n¨m 2001 - 2003 ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè 9. Rau ¨n l¸ vµ rau ¨n cña t¨ng n¨ng suÊt qua hµng n¨m t¨ng tõ 8,13% ®Õn 14,07%. Do ®ã mµ s¶n l­îng còng t¨ng theo së dÜ s¶n l­îng t¨ng nh­ vËy lµ v× diÖn tÝch gi¶m ®i Ýt, kh«ng ®¸ng kÓ, nh­ng n¨ng suÊt cña c¸c gièng rau nµy t¨ng cao. V× thÕ mµ s¶n l­îng t¨ng lªn/ Rau ¨n cñ n¨ng suÊt t¨ng vµ s¶n l­îng còng t¨ng h¬n 10% còng víi lý do nh­ trªn mÆc dï diÖn tÝch gi¶m nh­ng gi¶m Ýt, víi n¨ng suÊt t­¬ng ®èi cao, do vËy mµ s¶n l­îng t¨ng lªn. Cßn rau ¨n qu¶ còng t¨ng lªn vÒ n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng chØ cã ít ngät vµ ng« bao tö lµ gi¶m. Nh­ng gi¶m còng Ýt lý do v× diÖn tÝch gi¶m. Tãm l¹i, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng rau ¨n cña x· Yªn Mü qua 3 n¨m 2001 - 2003 lµ t¨ng t­¬ng ®èi cao. C¸c hé n«ng d©n cÇn gi÷ ë møc nh­ vËy tr¸nh kh«ng bÞ gi¶m ®i. IV.1.2. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng rau an toµn cña x·. IV.1.2.1. DiÖn tÝch rau an toµn cña x·. Do nhu cÇu ®ßi hái ngµy cµng cao ®èi víi cuéc sèng th× rau xanh rÊt v« cïng quan träng. Bªn c¹nh rau th­êng, ®Ó tr¸nh ngé ®éc ®èi víi con ng­êi nh»m b¶o vÖ søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi d©n, kÐo dµi tuæi thä. N¾m b¾t ®­îc thùc tÕ ®ã, n¨m 1996 së khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng ®· triÓn khai dù ¸n s¶n xuÊt rau an toµn cña thµnh phè Hµ Néi, Thanh Tr× ®· ®­îc triÓn khai lµ mét trong nh÷ng huyÖn s¶n xuÊt rau an toµn cña ngo¹i thµnh Hµ Néi. Gièng rau ®­îc trßng t­¬ng ®èi ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ mïa vô. VÝ dô nh­ mïa hÌ cã d­a chuét, m­íp ®¾ng…vô ®«ng xu©n: c¶i ngät, sóp l¬, xu hµo… DiÖn tÝch trång rau an toµn cña x· cã xu h­íng t¨ng dÇn ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng 10. N¨m 2001 cã 39,5 ha, n¨m 2002 cã 43,8 ha vµ n¨m 2003 cã 48,6 ha. Nh­ vËy, qua 3 n¨m diÖn tÝch ®Òu t¨ng, cô thÓ lµ tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n lµ 10,91%. Rau ¨n l¸ t¨ng qua c¸c n¨m, trung b×nh hµng n¨m lµ 12,87%, trong ®ã sóp l¬ t¨ng 17,05%, c¶i bao 29,29%. Hai lo¹i rau nµy lµ t¨ng cao nhÊt. Rau ¨n cña còng t¨ng qua 3 n¨m, tèc ®é b×nh qu©n lµ 18,1%, trong rau ¨n cñ th× xu hµo cã tèc ®é t¨ng nhanh h¬n cña c¶i, cô thÓ lµ 19,03% cßn cñ c¶i 16,51%. Së dÜ t¨ng nhanh h¬n v× xu hµo cã thÞ tr­êng tiªu thô dÔ dµng h¬n vµ ng­êi s¶n xuÊt n¾m b¾t ®­îc ®©y lµ lo¹i rau chÕ biÕn ®­îc nhiÒu mãn ¨n. CÇn ph¸t huy t¨ng thªm diÖn tÝch c©y xu hµo. Rau ¨n qu¶ ta thÊy t¨ng lªn qua 3 n¨m víi tèc ®é lµ 9,3%. Tuy ®ã, ítd ngät vµ ng« bao tö lµ 2 c©y rao cao cÊp, nªn t¨ng nhanh vÒ diÖn tÝch. ít ngät t¨ng 21,2% cßn ng« bao tö lµ 33,33% trong r¨n qu¶ th× cµ chua cã diÖn tÝch lín nhÊt chiÕm 64% diÖn tÝch rau ¨n cñ. Cµ chua an toµn ®­îc tiªu thô m¹nh trªn thÞ tr­êng nªn diÖn tÝch còng t¨ng qua c¸c n¨m lµ 5,28%. Tãm l¹i, diÖn tÝch rau an toµn t¨ng qua c¸c n¨m nãi lªn r»ng s¶n xuÊt rau an toµn cã ý nghÜa thiÕt thùc ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng, m« h×nh nµy ®­îc xem lµ thµnh c«ng cÇn ph¶i nh©n réng vµ ph¸t huy. Tuy v©yh, mét sè c©y rau cã diÖn tÝch cßn qu¸ Ýt nh­: c¶i bao, cñ c¶i, ng« bao tö. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i xem xÐt l¹i nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc æn ®Þnh thÞ tr­êng. DiÖn tÝch rau an toµn nªn tiÕp tôc t¨ng so víi rau th­êng. IV.1.2.2. N¨ng suÊt vµ s¶n l­îng rau an toµn cña x· Yªn Mü. Rau an toµn ®­îc trång vµ ch¨m sãc theo quy tr×nh vµ nguyªn t¾c lµ chÝnh chø kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn chØ cã kinh nghiÖm lµ ®ñ. Bªn c¹nh ®ã cã khÝ hËu thêi tiÕt «n hoµ, thuËn lîi. §©y chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng rau an toµn t¨ng lªn theo c¸c n¨m 201 - 2003 thÓ hiÖn ë b¶ng 11. S¶n l­îng cña sóp l¬ vµ cµ chua cao nhÊt, lý do lµ v× hai c©y nµy cã n¨ng suÊt cao vµ diÖn tÝch t­¬ng ®èi lín so víi nh÷ng c©y rau kh¸c. ë nhãm rau ¨n l¸ cã sóp l¬, c¶i b¾t, c¶i ngät cã n¨ng suÊt cao ®­îc hé n«ng d©n rÊt chó träng ®Çu t­ ch¨m bãn v× ®©y lµ nh÷ng c©y rau ®­îc ng­êi tiªu dïng, nhµ hµng tiªu thô m¹nh, t¨ng gÇn 10%. ë nhãm rau ¨n cña ®Òu t¨ng vÒ n¨ng suÊt còng nh­ s¶n l­îng. Nh­ng n¨ng suÊt xu hµo t¨ng chËm h¬n so víi c¸c c©y kh¸c cô thÓ lµ 5,4%, ®©y lµ ®iÒu cÇn quan t©m ®Ó c©y xu hµo t¨ng h¬n n÷a vÒ n¨ng suÊt. Bëi ®©y lµ c©y trång ®­îc n«ng hé rÊt ­u ¸i. Vµ ng­êi tiªu dïng còng vËy. VÒ nhãm rau ¨n qu¶ th× cµ chua cã s¶n l­îng t¨ng t­¬ng ®èi, tèc ®é b×nh qu©n lµ 11,97%. §©y lµ c©y trång rÊt phæ biÕn cßn cµ tÝm n¨ng suÊt t¨ng chËm chØ cã 4,95%. Trong thêi gian xa h¬n n÷a th× cµ tÝm sÏ gi¶m vÒ n¨ng suÊt, ng­êi tiªu dïng còng kh«ng qu¸ nÆm mµ víi c©y cµ tÝm. Hé n«ng d©n cã thÎ gi¶m diÖn tÝch c©y cµ tÝm mµ ta thay c©y rau kh¸c ®Ó t¨ng thu nhËp, nÕu nh­ c©y ®ã thÞ tr­êng chÊp nhËn. Nh­ vËy, nh÷ng biÕn ®éng vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt, vµ s¶n l­îng cña c¸c nhãm rau an toµn nãi trªn chøng tá ng­êi trång rau an toµn x· Yªn Mü cã nhËn thøc nhÊt ®Þnh vÒ kü thuËt, ch¨m sãc còng nh­ viÖc n¾m b¾t ®Ó tiªu thô rau an toµn. V× vËy, cÇn ph¶i ph¸t huy lîi thÕ ®ã. IV.1.3. Quy tr×nh s¶n xuÊt mét sè lo¹i rau. IV.1.3.1. Quy tr×nh s¶n xuÊt c©y c¶i ngät. I. ChØ tiªu chÊt l­îng s¶n phÈm. 1. Hµm l­îng NO3 kh«ng qu¸ 1000 mg/ kg s¶n phÈm míi. 2. D­ l­îng thuèc ho¸ häc b¶o vÖ thùc vËt kh«ng cã gèc Clo - l©n h÷u c¬, carbamate - c¸c lo¹i kh¸c d­íi møc cho phÐp. 3. Hµm l­îng kim lo¹i nÆng kh«ng v­ît qu¸ møc cho phÐp. Sè thø tù Kim lo¹i nÆng Møc cho phÐp mg/ kg 1 ASen (AS) 0,1 - 0,2 2 Cadimi (Cd) 0,02 3 Chi (Pb) 0,5 - 1 4 Thñy ng©n (Hg) 0,005 4. H¹n chÕ tèi ®a c¸c vi sinh vËt vµ ký sinh vËt g©y bÖnh cho ng­êi vµ gia sóc. 5. Kh«ng bÞ dËp n¸t, vÕt s©u bÖnh vµ ph¶i mang ®Æc tÝnh cña gièng. 6. Khi thu ho¹ch, b¶o qu¶n, ®ong gãi, vËn chuyÓn, tiªu thô ph¶i ®¶m b¶o 5 chØ tiªu chÊt l­îng trªn. II. C¸c gi¶i ph¸p kü thuËt. 1. Thêi vô: - Vô sím: Tõ th¸ng 7 - th¸ng 8 - ChÝnh vô: tõ th¸ng 9 - th¸ng 10 - Vô xu©n hÌ: th¸ng 2 ®Õn th¸ng 4 2. Lµm ®Êt trång - Chän ®Êt c¸t pha hoÆc thÞt pha t¬i xèp, giµu dinh d­ìng, ®é pH » 6 - 6,5 mïn 1,5% ë n¬i dÔ chu ®éng t­íi tiªu, xa c¸c khu c«ng nghiÖp, bÖnh viÖn, nghÜa trang xa nguån n­íc th¶i vµ chÊt th¶i, c¸ch ®­êng quèc lé Ýt nhÊt lµ 100m/ - §Êt cÇn ®­îc cµy bõa kü, vÖ sinh ®ång ruéng vµ lu«n canh triÖt ®Ó. - Cã thÓ gieo trùc tiÕp lªn ruéng s¶n xuÊt 4 th¸ng/ sau ®ã tr¶ ®Þnh c©y. - Lªn luèng ruéng 1m - 1,2m, cao 20 - 25 cm (tuú thêi vô) r·nh réng 30 - 40 cm. - MËt ®é kho¶ng c¸ch. + Hµng c¸ch hµng 25 cm + C©y c¸ch c©y 20cm 3. Bãn ph©n: TuyÖt ®èi kh«ng ®­îc dïng ph©n vµ n­íc ph©n t­¬i Lo¹i ph©n Tæng l­îng ph©n bãn Bãn lãt Bãn thóc Kg/ ha nguyªn chÊt Kg/ sµo quy ®æi §ît 1 §ît 2 Ph©n chuång ñ môc 10.000 360 100% Ph©n ®¹m 80N 6-7 kg Ure 30% 30% 40% Ph©n l©n 40P205 9 kg Supe L©n 100% Ph©n kali 60 K20 4-5 kg Kali Clorua 50% 50% - Bãn thóc: + LÇn 1: Khi c©y cã 3-5 l¸ thËt + LÇn 2: sau lÇn 1 tõ 7 -10 ngµy KÕt hîp tØa c©y lµm cá vµ xíi xµo 4. T­íi n­íc, ch¨m sãc. - Nguån n­íc t­íi: CÇn sö dông n­íc s¹ch ®Ó t­íi (n­íc phï sa dÉn n­íc trùc tiÕp hoÆc n­íc giÕng khoan). TuyÖt ®èi kh«ng ®­îc dïng n­íc ao tï, n­íc th¶i sinh ho¹t, n­íc th¶i c«ng nghiÖp, n­íc bÞ nhiÔm bÈn ®Ó t­íi…Tèt nhÊt nªn dïng n­íc giÕng khoan ®Ó ®­îc xö lý, n­íc phï sa s«ng lín (S«ng Hång, S«ng §uèng…) - Sau khi gieo trång t­íi n­íc ®ñ Èm th­êng xuyªn ®¶m b¶o ®é Èm 80%. 5. Phßng trõ s©u bÖnh. C©y c¶i ngät th­êng cã nh÷ng s©u bÖnh h¹i nh­ s©u t¬, s©u xanh, rÖp, s©u khoang, bä nh¶y bÖnh thèi th©n l¸. * BiÖn ph¸p phßng trõ. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng trõ tæng hîp. H¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt sö dông thuèc ho¸ häc. Xö lý c©y gièng b»ng Sherpa 25EC nång ®é 1% (nhóng phÇn th©n l¸ vµo dung dÞch). Khi mËt ®é c©y bÖnh cao cÇn ®­îc sù h­íng dÉn cña c¸n bé kü thuËt. Cã thÓ dïng mét sè lo¹i thuèc sau: - C¸c lo¹i thuèc sinh häc: BT - nång ®é 0,2 - 0,25%. Thêi gian c¸ch ly 5 - 7 ngµy hoÆc HCD 95 PTN - nång ®é 2 - 4%. Thêi gian c¸ch ly 7 - 10 ngµy. - Sherpa 25EC nång ®é 0,05 - 0,1% thêi gian c¸ch ly 7 - 10 ngµy. - Trebon 10 EC nång ®é 0,1% thêi gian c¸ch ly 7 - 10 ngµy. - Ridomil MZ 72 WP nång ®é 0,2 -0,3% (ch÷a bÖnh thèi nhòn) thêi gian c¸ch ly 7 - 10 ngµy. * Chó ý: tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc dïng c¸c lo¹i thuèc cÊm nh­ Monitor - Vopatox… 6. Thu ho¹ch: Sau khi trång 25 - 45 ngµy thu ho¹ch nh÷ng c©y kh«ng bÞ s©u bÖnh dËp n¸t röa n­íc s¹ch ®Ó r¸o ®­a ®Õn n¬i tiªu thô. 4.1.3.2. Quy tr×nh s¶n xuÊt c©y xu hµo. I. ChØ tiªu chÊt l­îng s¶n phÈm. 1. Hµm l­îng NO3 kh«ng v­ît qu¸ møc quy ®Þnh 500mg/kg s¶n phÈm t­¬i. 2. D­ l­îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt ë møc cho phÐp. 3. Hµm l­îng kim lo¹i nÆng vµ ®éc tè ë møc cho phÐp. 4. Sinh vËt, vi sinh vËt g©y h¹i: h¹n chÕ tèi ®a sinh vËt, vi sinh vËt g©y h¹i cho ng­êi vµ gia sóc. 5. H×nh thøc s¶n phÈm. - Cñ ph¶i mang ®Æc tr­ng cña gièng, kh«ng cã s©u bÖnh, kh«ng dËp n¸t, kh«ng bÞ x¬. - Khi b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, tiªu thô cã bao b× ®ãng gãp vµ ®¶m b¶o ®­îc 4 chØ tiªu chÊt l­îng trªn. II. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt. 1. Thêi vô - Vô sím gieo cuèi th¸ng 7 ®Çu th¸ng 8 - Vô chÝnh gieo cuèi th¸ng 9 ®Çu th¸ng 10 - Vô muén gheo th¸ng 11 ®Õn gi÷a th¸ng 12 2. V­ên ­¬m Chän n¬i ®Êt cao, dÔ tho¸t n­íc, thÞt nhÑ hoÆc pha c¸t ®Ó gheo h¹t lµm ®Êt thËt nhá trén ®Òu lªn luèng cao 0,3m, r·nh réng 0,3m, mÆt luèng réng 0,9m - 1m. Bãn lãt b»ng ph©n chuång môc chi 1 m2 tõ 1,5 - 2 kg. NÕu kh«ng cã ph©n chuång hoai môc th× cã thÓ thay ®æi b»ng h÷u c¬ vi sinh víi l­îng 0,3 kg cho 1m2, lµm ®Êt bãn ph©n xong gieo h¹t ®Òu trªn mÆt luèng l­îng h¹t gieo cho mçi m2 lµ 1,2 - 1,5 gam. Gieo h¹t xong th× ph¶i phñ líp trÊu hoÆc r¬m r¹p phÝa trªn sau ®ã t­íi « cho ®ñ Êm mçi ngµy 1 lÇn khi c©y mäc th× bãc líp r¬m r¹ vµ t­íi ®ñ Èm th­êng xuyªn cho c©y kh«ng dïng ph©n ®¹m ®Ó bãn thóc cho c©y. Dïng ph©n l©n hoÆc n­íc gi¶i pha lo·ng ®Ó t­íi thóc cho c©y. Dïng thuèc trõ s©u, trõ bÖnh cho phÐp ®Ó phun phßng trõ nÕu ph¸t hiÖn s©u bÖnh. Tr­íc khi cÊy, t­íi ®ñ Èm ®Ó khi nhæ c©y kh«ng bÞ ®øt rÔ. 3. Lµm ®Êt trång c©y. Chän n¬i ®Êt cao, dÔ tho¸t n­íc, thÞt nhÑ, ®Êt cã chÕ ®é lu©n canh hîp lý, cã ®é pH tõ 5,5 - 6,5. C©y bõa kü, ®Ëp ®Êt nhá lªn luèng cao 0,3m, r·nh réng 0,3m, mÆt luèng réng 0,8 - 0,9. Dïng toµn bé sè phËn ®Ó bãn lãt trén ®Òu víi ®Êt, san ph¼ng mÆt luèng. C©y trång däc theo luèng kho¶ng c¸ch lµ 30 x 40cm ®¶m b¶o mËt ®é lµ 5,5 - 7,5 v¹n c©y / ha. Nªn trång vµo buæi chiÒu, t­íi n­íc ®ñ Èm mçi ngµy 1 lÇn sau khi c©y håi xanh 1 - 2 ngµy t­íi 1 lÇn. 4. Ph©n bãn vµ c¸ch bãn. Kh«ng sö dông ph©n tíi, n­íc ph©n t­íi ®Ó bãn cho c©y, dïng ph©n hoai môc, ph©n h÷u c¬ vi sinh, ph©n v« co vµ ph©n bãn l¸ sinh häc ®Ó bãn cho c©y. L­îng dïng cho 1 ha. - Ph©n chuång hoai môc: 20.000 - 25.000 kg/ ha hoÆc nÕu kh«ng cã ph©n chuång hoai môc th× dïng 3000 kg ph©n h÷u c¬ vi sinh (100 - 120 kg/ sµo). - Ph©n ho¸ häc. Lo¹i ph©n Tæng l­îng ph©n bãn Bãn lãt Bãn thóc (%) Kg (nguyªn chÊt)/ ha Kg/sµo quy dæi % LÇn 1 LÇn 2 LÇn 3 Ph©n ®¹m 100 - 120 7 - 8,5 Urª 30 15 25 30 Ph©n l©n 90 - 100 20 - 25 Supe 100 - - - Ph©n Kali 100 - 120 7 - 8,5 Kali 50 10 20 20 C¸ch bãn: - Bãn lãt dïng toµn bé sè ph©n chuång hoai môc hoÆc ph©n h÷u c¬ vi sinh ph©n l©n + 50% kali + 30% ®¹m trén ®Òu víi ®Êt n­íc tr­íc khi trång c©y. - Bãn thóc dïng ph©n v« c¬ cßn l¹i chia lµm 3 ®ît. + §ît 1: Khi c©y håi xanh (sau trång 7 - 10 ngµy) dïng 15% sè ph©n ®¹m vµ 10% Kali. + §ît 2: sau trång 20 - 25 ngµy dïng 25% sè ph©n ®¹m vµ 20% kali. + §ît 3: Khi trång 35 - 40 ngµy dïng nèt sè ph©n cßn l¹i. Cã thÓ dïng ph©n bãn l¸ sinh häc phun ®Òu cho c©y vµo 3 ®ît nh»m trong kho¶ng gi÷a thêi gian bãn ph©n v« c¬ víi l­îng ph©n ®· pha phunm cho mçi sµo 2 - 3 b×nh/ kho¶ng 600 - 800 lÝt ®· pha / ba. 5. T­íi n­íc, ch¨m sãc. Kh«ng dïng n­íc bÈn, tï ®äng, n­íc th¶i c«ng nghiÖp ch­a qua xö lý ®Ó t­íi cho c©y chØ nªn dïng n­íc phï sa giÕng khoan. C©y xu hµo cã bé rÔ ¨n n«ng nªn rÊt cÇn n­íc. V× vËy, sau khi trçng mçi ngµy t­íi ®ñ Èm 1 lÇn, khi c©y håi xanh 2 -3 ngµy t­íi 1 lÇn, cã thÓ t­íi trµn vµo r·nh do c©y, khi ®ñ Èm ph¶i th¸o hÕt ngay. Nªn kÕt hîp viÖc t­íi n­íc víi c¸c lÇn bãn thóc ph©n v« c¬. CÇn xíi s¸o, vun gèc ®­îc 2 - 3 lÇ. Th­êng xuyªn nhÆt s¹ch cá d¹i, l¸ vµng, s©u bÖnh. 6. Phßng trõ s©u bÖnh. CÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng trõ s©u bÖnh tæng hîp cho c©y. C©y phay diÖt nguån s©u nong nhéng cña s©u khoang s©u x¸m… C©y xu hµo th­êng cã c¸c lo¹i s©u bÖnh sau: - S©u: s©u t¬, s©u xanh, rÖp, s©u khoang, s©u x¸m, bä nh¶y… - BÖnh: thèi nhòn, thèi bÑ l¸. Tõ 15 - 20 ngµy sau trång, nÕu cã s©u tõ ®é tuæi 1- 2 cÇn phun thuèc 1 - 2 lÇn, tr­êng hîp s©u cã kh¶ n¨ng ph¸t thµnh dÞch, cã thÓ dïng thuèc ho¸ häc cho phÐp sö dông theo sù h­íng dÉn cña kü s­. Thêi gian c¸ch ly 10 - 15 ngµy sau thu ho¹ch. L­îng dung dÞch thuèc ®· pha phun cho 1 sµo lµ 20 - 30 lÝt. Khi cã bÖnh nªn phun 1 trong c¸c lo¹i thu«c sau: Ridomil MZ 72 WP, Score 250 EC…sö dông thuèc ph¶i ®óng liÒu l­îng khuyÕn c¸o, phun kü ­ít ®Òu 2 mÆt l¸. 7. Thu ho¹ch. C¨n cø vµo thêi gian sinh tr­ëng cña tõng gièng, tõng thêi vô, theo dâi sù sinh tr­ëng cña l¸ non, sù h×nh thµnh cña cña ®Ó ®Þnh thêi gian thu ho¹ch. Cø ®i thu ho¹ch kh«ng cã x¬, kh«ng bÞ s©u bÖnh da ph¼ng, kh«ng dËp n¸t, kh«ng nøt cho vµo bao b× s¹ch ®­a ®i tiªu thô. IV.1.3.3. Quy tr×nh s¶n xuÊt c©y cµ chua. I. ChØ tiªu chÊt l­îng s¶n phÈm. 1. Hµm l­îng N03 nhá h¬n hoÆc b»ng 150 mg/ kg qu¶ th­êng ph©n. 2. D­ l­îng thuèc s©u: kh«ng cã d­ l­îng thuèc s©u gèc clo h÷u c¬ vµ l©n h÷u c¬. 3. Hµn l­îng kim lo¹i nÆng (ppm) nhá h¬n. AS: 0,1 - 1mg/kg Cy: 4 - 10 mg/ kg Sn: 100 - 150 mg/kg Bo: 30 - 75 mg/kg Fe: 2 - 20mg/kg Ni: 1mg/kg Cd: 0,2 - 0,8 mg/kg Pb:1-2 mg/kg Zn: 15 - 20 mg/kg 4. H¹n chÕ tèi ®a c¸c sinh vËt, vi sinh vËt g©y bÖnh cho gia sóc. 5. Qu¶ chÝn ®á, ®Òu, cøng qu¶, kh«ng nøt qu¶, kh«ng s©u bÖnh. Träng l­îng trung b×nh 70 - 80 mg/ qu¶, hµm l­îng dinh d­ìng ®¶m b¶o: - §­êng tæng sè 3 - 3,5%, chÊt kh« 6%, vitamin (20 - 30 mg/kg). 6. N¨ng suÊt ®¹t tõ 25 - 30 tÊn/ha trë lªn. Khi thu ho¹ch, b¶o qu¶n, bao b× ®ãng gãi, vËn chuyÓn, tiªu thô ph¶i ®¶m b¶o ®­îc 6 chØ tiªu trªn. II. C¸c gi¶i ph¸p kü thuËt. 1. Thêi vô: Vô sím gieo cuèi th¸ng 7 ®Çu th¸ng 8 Vô chÝnh gieo cuèi th¸ng 9 ®Çu th¸ng 10 Vô muén gieo th¸ng 11 ®Õn gi÷a th¸ng 12 2. V­ên ­¬m. Dïng gièng cã n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng, cã søc chèng chÞu s©u bÖnh cao, xö lý h¹t b»ng manganat kali hoÆc n­íc nãng 50oC. Lµm ®Êt kü, bãn lãt 300 - 500 kg ph©n chuång môc + 4 - 6 kg Supe l©n cho 1 sµo B¾c Bé. Gieo tõ 4 - 6 h¹t/m2. MÆt luèng phñ r¹ b¨m ng¾n c©y con khi ®­îc 1 - 2 l¸ thËt th× tØa bá c©y xÊu ®Ó mËt ®é 3 x 4 cm. C©y gièng cã 5 - 6 l¸ thËt th× ®em trång. Tiªu chuÈn gièng: th©n mµu tÝm, cøng mËp, kho¶ng c¸ch c¸c l¸ ng¾n kh«ng bÞ s©u h¹i. 3. Lµm ®Êt, bãn ph©n, trång. Nªn s¶n xuÊt ë ®Êt phï sa S«ng Hång, cã hµm l­îng h÷u c¬ lín h¬n hoÆc b»ng 1,5%. §é pH cµ chua t­¬ng ®èi réng tõ 5,5 - 7 tèt nhÊt 6,5 - 6,8 n¬i trång cµ chua ph¶i sa nguån n­íc th¶i, xa c¸c khu c«ng nghiÖp c¸ch ®­êng quèc lé Ýt nhÊt 100m, ®Êt trång ph¶i ®¶mb¶o t­íi tiªu chñ ®éng. Ph¬i ñ ®Êt, lµm ®Êt kü, lªn luèng réng 1,2 - 1,4m, cao 25 - 30cm, r·nh 25 cm trång hai hµng, bãn ph©n lãt. MËt ®é trång 0,7 x 0,4 (35000 - 40000c©y/ha) 4. Bãn ph©n: tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc dïng ph©n t­¬i, sö dông 1 trong 3 c«ng thøc sau ®©y: Sö dông ph©n chuång môc + ph©n v« c¬: ph©n bãn cho 1 ha lµ 25 tÊn ph©n chuång + 150N + 90Pe05 + 150 K203. Bãn cho 1 sµo: 900 kg ph©n chuång, 12 kg ®¹m Urª, 16 kg l©n, 10 kg Kali. Chia ra: - Bãn lãt 25 tÊn ph©n chuång + 30N + 60 P205 + 50 K20 + Toµn bé ph©n chuång/ sµo + 2 kg ®¹m Urª/ 1 sµo + 10 kg l©n/ 1sµo + 3 kg Kali/ 1 sµo - Bãn thóc: + Thêi kú håi xanh: 25N/ha (2kg ®¹m/ sµo) + Nô hoa ré: 30N + 15 P205 + 40K20 (3 kg ®¹m + 3 kg l©n + 3 kg kali/ sµo). + Qu¶ ré: 30N + 15P205 + 30K20 (3 kg ®¹m + 3 kg l©n + 2 kg kali / sµo) + Sau khi thu ho¹ch qu¶ løa 1 bãn nèt sè ph©n cßn l¹i * Chó ý: Nªn kÕt hîp c¸c lo¹i ph©n bãn l¸ 2 - 3 lÇn vµ c¸c lÇn phßngtrõ s©u bÖnh. 5. T­íi n­íc. Tèt nhÊt nªn dïng n­íc giÕng khoan n­íc phï sa, kh«ng dïng n­íc th¶i c«ng nghiÖp, n­íc th¶i sinh ho¹t ao tï. Khi bãn thóc ph¶i lµm cá, xíi x¸o, bãn thóc, vun luèng, vun gèc kÕt hîp víi t­íi n­íc. Vµo c¸c thêi kú nô hoa, qu¶ ré, qu¶ dang lín, chó ý t­íi dñ cho n­íc, nÕu cã thÓ th× t­íi r·nh. 6. Lµm giµn, bÊm ngän, tØa cµnh: chØ nªn ®Ó 2 nh¸nh ë c¸c gièng v« h¹n, cã thÓ ®Ó 7 - 9 chïm hoa, 4 - 5 qu¶ 1 chïm. 7. B¶o vÖ thùc vËt: c¸c s©u vµ bÖnh chÝnh. - BÖnh so¨n l¸ - BÖnh hÐo xanh - BÖnh mèc s­¬ng - Bä phÊn - BÖnh ®èm n©u - S©u xanh - S©u ®ôc qu¶ Nguy hiÓm nhÊt lµ bÖnh xo¨n l¸, bÖnh mèc s­¬ng, bä phÊn. - BiÖn ph¸p phßng trõ: Chñ yÕu sö dông biÖn ph¸p canh t¸c, biÖn ph¸p sinh häc, h¹n chÕ sö dông thuèc ho¸ häc. 8. Thu ho¹ch: Thu ho¹ch khi qu¶ chÝn c©y, tuyÖt ®èi kh«ng thu qu¶ xanh råi dÊm chÝn sÏ lµm gi¶m chÊt l­îng, tr¸nh ®Ó qu¶ dËp n¸t, lo¹i bá c¸c qu¶ thèi cã vÕt s©u bÖnh. III. ChØ tiªu kinh tÕ. Phï hîp víi vèn ®Çu t­ cña ng­êi s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng cao h¬n nhiÒu so víi s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng. IV.1.3. §Çu t­ chi phÝ cho s¶n xuÊt rau an toµn cña x·. IV.1.3.1. §Çu t­ chi phÝ cho s¶n xuÊt mét sè lo¹i rau an toµn ë c¸c hé ®iÒu tra. §Ó s¶n xuÊt rau an toµn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× viÖc chi phÝ ®Çu vµo cho hîp lý nhÊt. §ã chÝnh lµ môc tiªu cña c¸c hé ®iÒu tra. S¶n phÈm hµng ho¸ ®­a ra thÞ tr­êng th× ng­êi s¶n xuÊt ph¶i bá ra mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh. Chi phÝ cho s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ bÊt biÕn vµ chi phÝ kh¶ biÕn. + Chi phÝ bÊt biÕn gåm cã tiÒn sö dông n­íc, b×nh phun thuèc trõ s©u, dông cô nhá…®­îc ph©n bæ dÇn qua c¸c n¨m. + Chi phÝ kh¶ biÕn gåm cã gièng, ®¹m, ph©n, Kali, thuèc BVTC, chi kh¸c… Ng­êi d©n Yªn Mü ®Çu t­ chi phÝ s¶n xuÊt rau an toµn ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 12. C©y cµ chua lµ lo¹i c©y ¨n qu¶ cã nguån gèc tõ Pªru, Bolivia Equado ®­îc dïng trong b÷a ¨n hµng ngµy, ®ång thêi cµ chøa nhiÒu VitaminC, VitaminA gióp cho con ng­êi s¸ng m¾t, vµ ®­îc dïng ®Ó ¨n sèng rÊt tèt. Tæng chi phÝ cho mét sµo cµ chua lµ kh¸ cao hÕt 1260,5 ngh×n ®ång/ sµo. Trong ®ã chi phÝ trung gian hÕt 525,75 ngh×n ®ång t­¬ng ®­¬ng víi 41,71% tæng chi phÝ s¶n xuÊt. Trong chi phÝ trung gian th× chi phÝ cho thuèc b¶o vÖ thùc vËt chiÕm 28,58% lý do v× ngoµi nh÷ng lo¹i thuèc phun nh­ nh÷ng n¨m tr­íc th× hé n«ng d©n ph¶i phun lo¹i thuèc vi sinh ®¾t tiÒn. VÝ dô: thuèc Score gi¸ kho¶ng 18 ngh×n ®ång/ b×nh. §Ó c©y cµ chua cã n¨ng suÊt cao, qu¶ kh«ng bÞ thèi th× ph¶i ®Çu t­ lµm giµm cho c©y hÕt kho¶ng 300 ngh×n ®ång/ sµo nh­ng sö dông trong mÊy n¨m trung b×nh mét vô mÊt kho¶ng 55 ngh×n ®ång vµ thªm mét sè kho¶n chi kh¸c chiÕm kho¶ng 16,17% trong chi phÝ trung gian. TiÒn gièng mµ hé n«ng d©n sö dông lµ phï hîp víi hiÖn nay hÕt kho¶ng 88 ngh×n ®ång/ sµo do ®©y lµ gièng míi. Cµ chua an toµn thuéc lo¹i c©y ®ßi hái ch¨m sãc cao b×nh qu©n hÕt 40 c«ng/ sµo. Theo nh­ ®iÒu tra chóng t«i thÊy r»ng mét c«ng lao ®éng ®i thuª hÕt kho¶ng 17,48 ng×n ®ång. C©y cµ chua ®Çu t­ lµ vËy, cßn c©y sup l¬ an toµn thÓ hiÖn ë b¶ng 12 ®Çu t­ còng t­¬ng ®èi lµ cao hÕt 1050,5 ngh×n ®ång, trong ®ã chi phÝ trung gian chiÕm tû träng kh¸ cao 45,34% tæng chi phÝ, chi phÝ lao ®éng chiÕm cao 50,23% tæng chi phÝ hÕt 32 c©y t­¬ng ®­¬ng víi 527,6 ngh×n ®ång. Trong chi phÝ trung gian cho sóp l¬ an toµn th× tiÒn gièng hÕt 90 ngh×n ®ång chiÕm 18,89% chi phÝ trung gian. Ngoµi ra, thuèc BVTV ®Ó cho c©y kh«ng bÞ s©u sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn