Đề tài Du lịch sông Lam - Hành trình tìm hiểu di tích và danh nhân

iếp nữa là dải đồng bằng nhỏ hẹp chạy ra biển; sau cùng là những bãi cát ven biển cùng với nhiều vũng, vịnh, tiêu biểu là cảng biển nước sâu Vũng Áng và bãi biển Thiên Cầm. 1.2.3. Khí hậu - Thời tiết Nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, ngoài ra Hà Tĩnh còn chịu ảnh hưởng của khí hậu chuyển tiếp của miền Bắc và miền Nam, với đặc trưng khí hậu nhiệt đới điển hình của miền Nam và có một mùa đông giá lạnh của miền Bắc, nên thời tiết, khí hậu rất khắc nghiệt. Hàng năm, Hà Tĩnh có hai mùa rõ rệt: Mùa mưa: Mưa trung bình hằng năm từ 2500 mm đến 2650 mm. Hạ tuần tháng 8, tháng 9 và trung tuần tháng 11 lượng mưa chiếm 54% tổng lượng mưa cả năm. Mùa khô: Từ tháng 12 đến tháng 7 năm sau. Đây là mùa nắng gắt, có gió Tây Nam (thổi từ Lào) khô, nóng, lượng bốc hơi lớn. 1.2.4. Một số đặc điểm khác Gần như có vị trí, địa hình giống nhau, lại được tách ra từ một tỉnh xưa kia cho nên về đặc điểm tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn, Hà Tĩnh cũng giống Nghệ An. Song du lịch Hà Tĩnh còn chưa phát triển bằng Nghệ An và các tỉnh trong khu vực, kinh tế còn nhiều khó khăn, còn vùng nghèo đói chưa khắc phục hết, song trong những năm vừa qua tỉnh đã cố gắng hết mình và đạt được những thành tựu đáng kể. 1.3. Đánh giá tiềm năng du lịch sông Lam 1.3.1. Giới thiệu chung về sông Lam Sông Lam là một con sông lớn của Nghệ An, bắt nguồn từ Lào và vùng núi phía tây Nghệ An. Trên thượng nguồn dòng sông Lam có hai nhánh, một nhánh gọi là Nậm Nơn và một nhánh gọi là Nậm Mộ. Hai nhánh này nhập lại cùng với sông Con (chảy từ Nghĩa Đàn, Tân Kỳ) gọi là Cửa Rào về thành một con sông lớn từ đó có tên gọi là sông Cả cắt Nghệ An ra làm hai phần hữu ngạn và tả ngạn. Chảy qua các huyện Tương Dương, Con Cuông, Anh Sơn, Đô Lương, Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên và đổ ra biển Cửa Hội. Đây là con sông chảy giữa vùng đất Lịch Sử địa linh nhân kiệt, trên mảnh đất này từ ngàn xưa đã sản sinh ra nhiều anh hùng dân tộc, nhiều danh nhân văn hoá và gần đây nhất là chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của chúng ta. 1.3.2. Di sản văn hoá đôi bờ sông Lam ³ Khu lưu niệm nhà cụ Phan Bội Châu Là khu di tích lưu niệm về nhà yêu nước, nhà văn hoá, nhà thơ Phan Bội Châu nằm ở thôn Sa Nam, xã Đông Liệt, thị trấn Nam Đàn, huyện Nam Đàn. Là ngôi nhà mà cụ Phan Bội Châu đã sinh ra và sống tới năm 38 tuổi. Công trình đã được tôn tạo để trở thành khu lưu niệm đón khách trong và ngoài nước đến thăm từ tháng 10/1990. Công trình với ngôi nhà đơn sơ ấy nhưng đã góp phần làm nên cốt cách nhà văn hoá, nhà yêu nước, nhà thơ Phan Bội Châu. Khu di tích lưu niệm trên diện tích 2000m2 gồm hai ngôi nhà gỗ lợp lá tranh, các gian ngăn bằng phên nứa. Nơi đây còn lưu giữ những hiện vật quý gắn với cuộc đời của cụ Phan sống ở quê hương Nam Đàn. Bên cạnh là nhà lưu niệm, nơi trưng bày các tư liệu, hình ảnh và hiện vật tái hiện lại cuộc đời và sự nghiệp cứu nước của cụ. ³ Khu di tích vua Mai Hắc Đế Khu di tích thuộc huyện Nam Đàn, nằm trong quần thể du lịch núi Đụn, hiện có hai hạng mục công trình tiêu biểu, đó là: đền thờ Mai Hắc Đế, lăng mộ Mai Hắc Đế. Khu đền này có ba toà: thượng điện, trung điện, hạ điện. •  Thượng điện: là nơi dành riêng thờ gia đình vua Mai. •  Trung điện: là nơi thờ hai vị tướng của vua Mai. •  Hạ điện: là nơi thờ cộng đồng và là nơi dành chuẩn bị làm hành lễ.  Đền thờ còn lưu giữ một số tài liệu hiện vật như: long ngai, bài vị và các hiện vật có giá trị văn hoá khác. Từ đền thờ vua Mai, du khách theo đê 42 hoặc du thuyền theo tả ngạn sông Lam khoảng 2 km về phía Tây sẽ đến khu mộ vua Mai. Hiện nay, khu mộ nằm giữa một thung lũng đẹp dưới chân Đụn Sơn, dãy núi có tiếng là “địa linh” xưa nay, đồng thời là một danh sơn xứ Nghệ. Đến nay, trong dân gian xứ Nghệ vẫn còn lưu một bài vè nói về sự linh địa của địa danh này: “Đụn Sơn phân giải Bò Đái thất thanh Nam Đàn sinh thánh”. Đứng từ khu mộ, phóng tầm mắt nhìn xa về bốn hướng, du khách sẽ ngỡ như mình đang lạc vào một bức tường thành thiên nhiên, bởi bốn bề đều có núi non án ngự (ba phía Đông, Tây, Bắc đều được che chắn bởi các ngọn núi của dãy Đụn Sơn, phía trước là dòng sông Lam chảy cắt ngang qua). Tương truyền rằng, sau khi Vua Mai bị thương nặng nghĩa quân của ông đã lui về căn cứ này để bảo toàn lực lượng. Tại đây ông đã qua đời, các binh sĩ đã bí mật mai táng, về sau mới xây mộ đá. Cho đến năm Minh Mệnh thứ hai (1821) mộ được xây theo kiểu “Thượng miếu, hạ mộ”. Nay mộ được xây cất cẩn thận khang trang, tiện để tham quan. Lễ hội: Hàng năm, tại đền và mộ vua Mai có nhiều kỳ lễ trọng: hội đền rằm tháng giêng, giỗ vua Mai 16/9, giỗ Mai Hoàng hậu 15/7 (âm lịch). Trong đó, kỳ lễ hội Vua Mai vào rằm tháng giêng được tổ chức có quy mô lớn nhất như: lễ hội rước kiệu, vật, đua thuyền, chọi gà, đánh đu, cờ người, múa hát… Mỗi kỳ lễ hội như vậy kéo dài trong 3 ngày 14, 15, 16. Năm 1996 khu di tích này đã được Bộ Văn hoá Thông tin cấp bằng di tích “lịch sử văn hoá” cấp Quốc gia. ³ Quê hương chủ tịch Hồ Chí Minh Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ngày 19/05/1890. Tên thật là Nguyễn Sinh Cung (giọng địa phương phát âm là Côông), tự là Tất Thành, sinh ra ở quê ngoại là làng Hoàng Trù (tên nôm là làng Chùa) cùng huyện Nam Đàn và sống ở đây cho đến năm 1895. Kim Liên là khu di tích về Bác Hồ, cách thành phố Vinh 13 km theo QL49 và cách thủ đô Hà Nội trên 300 km về phía Nam với các tài nguyên hấp dẫn khách du lịch như: - Làng Sen (quê nội) Từ TP Vinh theo đường 49 đến cây số 13 rẽ vào con đường đất đỏ rợp bóng cây Bạch Đàn và hàng Phi Lao, đến Làng Sen, tên chữ là Kim Liên (bông sen vàng). Cảnh đầu tiên mà du khách sẽ thấy thích thú là làng có rất nhiều hồ thả sen suốt hai bên đường. Ngôi nhà chủ tịch Hồ Chí Minh sống thuở nhỏ dựng bằng tre và gỗ, 5 gian, lợp tranh mộc mạc với những vật dụng thân thuộc hàng ngày của gia đình Bác, cũng là nơi gắn với thời niên thiếu cùng với gia đình và cũng là nơi Bác đã chứng kiến những cuộc bình luận về thơ văn, thời cuộc của thân phụ - ông Nguyễn Sinh Sắc với bạn bè như cụ Phan Bội Châu, cụ Vương Thúc Quý. Nhà được dựng năm 1901 do công sức và tiền của dân làng góp lại tặng ông Nguyễn Sinh Sắc khi ông đỗ phó bảng, đem lại vinh dự cho cả làng. Từ bấy đến nay, ngôi nhà đã được tu sửa nhiều lần nhưng vẫn giữ được vẻ điền viên như xưa. - Làng Chùa (quê ngoại) Làng Chùa tên chữ là Hoàng Trù, là cái nôi văn hóa đồng quê xứ Nghệ. Làng Hoàng Trù xưa có tên Nôm là Cồn Trùa sau thành làng Chùa. Cách làng Sen 2 km, đến cụm di tích Hoàng Trù, sau cánh cổng tre rộng mở là lối đi giữa hai bờ dậu Mận Hảo dẫn chúng ta đến một ngôi nhà thờ và hai ngôi nhà tranh thân thuộc giữa những hàng cau thẳng tắp cao vút, giống những ngôi nhà của cư dân vùng này thuở trước, nhưng lại là nơi nổi tiếng trong và ngoài nước vì đây là nơi chủ tịch Hồ Chí Minh cất tiếng khóc chào đời và được mẹ nuôi dạy trong những năm ấu thơ. Nơi đây vẫn đang lưu giữ ngôi nhà 3 gian gia đình Bác từng sống với những vật dụng đơn sơ, giản dị, tất cả đều được giữ nguyên vẹn như trước đây. - Mộ bà Hoàng Thị Loan Bà là người mẹ Việt Nam tiên tiến có công nuôi dưỡng, dạy dỗ những người con yêu nước, trong đó có cậu bé Nguyễn Sinh Cung, sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Năm 1985, nhân kỷ niệm ngày sinh lần thứ 95 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Nghệ An đã xây phần mộ bà trên núi Động Tranh, xã Nam Liên, huyện Nam Đàn. Từ chân núi đi gần 300 bậc đá, lên đến phần mộ bà. Phía trên mộ có mái che là dàn bê tông được cách điệu như hình chiếc khung cửi thuở sinh thời bà vẫn dệt vải để kiếm tiền nuôi con. - Núi Chung: Nơi gắn liền với cuộc đời thơ ấu của Bác Hồ. Tại điểm du lịch này có thể tổ chức các sản phẩm du lịch văn hoá lịch sử, đồng thời xây dựng các sản phẩm du lịch bổ sung để đáp ứng nhu cầu số lượng lớn khách tham quan. - Lễ hội: lễ hội Làng Sen tổ chức hàng năm vào tháng năm (trùng với sinh nhật Bác). ³ Khu di tích núi Dũng Quyết Khu du lịch núi Quyết nằm ở chân núi Quyết, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, với di tích Phượng Hoàng Trung Đô do vua Quang Trung xây dựng.  Trên đường vào Nam ra Bắc qua phà Bến Thuỷ, nhìn về phía tây, có một dãy núi nhỏ, đó là rú Quyết ngút ngàn thông reo có diện tích 56 ha, với tiểu khu di tích thành cổ, nhà bia... Nguyễn Huệ đã cho xây thành, dựng lầu điện tại đây. Phượng Hoàng Trung Đô được xây ở khoảng giữa núi Quyết và núi Kỳ Lân (rú Mèo), nay còn dấu tích của thành hình tam giác. Đó là thành nội, chu vi 1.680m giữa có lầu rồng ba tầng. Thành ngoại cấu tạo hình thang, chu vi 2.820m. Từ trên thành có thể nhìn thấy sông Lam, sông Vĩnh Doanh và kênh nhà Lê uốn lượn giữa cánh đồng Hưng Nguyên, Nam Đàn trải rộng. Hướng về phía đông có thể dõi về hòn Ngư, hòn Mát, cận kề với tám cảnh đẹp của Nghi Xuân (Nghi Xuân bát cảnh). Từ chân núi Quyết, du khách có thể đi thuyền xuôi sông Lam tham quan nhiều điểm di tích nổi tiếng khác. ³ Khu di tích Nguyễn Du (xã Tiên Điền huyện Nghi Xuân) Nguyễn Du (1765- 1820) là đại thi hào Việt Nam - danh nhân Văn hoá Thế giới, quê ở Tiên Điền, Nghi Xuân. Sống trong một giai đoạn lịch sử đầy biến động, với những biến cố dữ dội của đất nước, Nguyễn Du để lại cho nền văn học nước nhà những tác phẩm thơ kiệt xuất trường tồn mãi với thời gian. Toàn bộ khu di tích Nguyễn Du và dòng họ Nguyễn Tiên Điền nằm rải rác trên vùng đất rộng chừng 20 ha từ bờ nam Sông Lam đến xứ Đồng Cùng, bao gồm đền thờ Nguyễn Huệ Đại Vương, cầu Tiên, khu lưu niệm, đền thờ Nguyễn Nghiễm, Nguyễn Trọng, mộ Nguyễn Du. Phần trọng tâm của khu di tích là khu lưu niệm và khu mộ Nguyễn Du. Năm 2001-2003, Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du đã được Bộ văn hoá Thông tin đầu tư tu bổ, tôn tạo lại khang trang. Khu lưu niệm Nguyễn Du rộng khoảng 2 ha, từ cổng chính đi vào qua bệ đá khắc hai chữ "Hạ Mã", lần lượt đến nhà khách, nhà tư văn, bia tưởng niệm Nguyễn Quỳnh, nhà thờ Nguyễn Du, nhà trưng bày bảo tàng Nguyễn Du. Nhà Tư văn 1, Tư văn 2 làm bằng gỗ lim lợp ngói vảy, xung quanh có tường cao. Hai nhà này là nhà văn thánh của huyện Nghi Xuân do Nguyễn Nghiễm đưa về năm 1790 bị cháy, người trong họ Nguyễn và quan viên trong huyện dựng lại, đây là trung tâm sinh hoạt văn hoá của những người trong họ và bạn bè thân thích. Nhà thờ Nguyễn Du được xây dựng vào năm 1825 trên mảnh vườn nhà tại làng Tiên Điền, gồm thượng điện, hạ điện, bên phải nhà thờ là nhà trưng bày. Trong nhà có bàn thờ bằng vôi cát, một bàn nhỏ để góc bút nghiên, trên bàn thờ có một bức hoành đề chữ “ Hồng Sơn thế phả” do Hoàng Phù phái tước Trung hiến Đại phu tặng vào năm thứ 55 triều Càn Long đời nhà Thanh, phía ngoài nhà thờ treo bức đề chữ “ Địa linh nhân kiệt”. Từ cổng chính đi vào bên phải nhà thờ Nguyễn Du là nhà trưng bày bảo tàng. Nội thất nhà trưng bày ngoài một số tài liệu tranh ảnh minh hoạ tác phẩm của Nguyễn Du thì có một số hiện vật quý như: nghiên mực, đĩa mai hạc Nguyễn Du được tặng trong thời gian đi sứ, nậm và chén uống rượu, gạc nai treo áo, la bàn dùng đi săn, bức phù điêu bằng gỗ ghi lại hình ảnh rước Tiến sĩ, hoàn sắc của Nguyễn Nghiễm. Ngoài khu lưu niệm là phần mộ đại thi hào Nguyễn Du ở sứ Đồng Cùng , mộ được xây bằng gạch trên diện tích 702m2 bao gồm 3 phần: nhà chứa bàn thờ bia đá, phần mộ và vườn cây. Cổng mộ có 4 cột tứ trụ cao trên 3m, bằng gạch trát xi măng, phần mộ được bao quanh bằng hàng rào 9 x 16m, hàng rào thấp bằng gạch trát xi măng cẩn thận, vườn mộ được trồng một số cây cảnh như bàng, keo, phi lao, đặc biệt là rặng tre ngà đung đưa trong gió, sân gạch khang trang rộng khoảng 6 x 8 m. Bước đến nhà chứa bia đá, đi qua cánh cửa gỗ thấp nhiều song thẳng màu nâu đỏ. Bên trong có bia bằng đá Thanh đề dòng chữ “Danh nhân văn hoá thế giới - Đại thi hào Nguyễn Du (1765-1820)”. Quanh bia khắc hình hoa văn thế kỷ XVIII theo luật đường triện. Lư hương tròn trắng được đặt trước mộ hình khối chữ nhật, cao 1,2 m; rộng 1,3 m; dài 2,3 m, vỉa bao quanh mộ được ốp đá đen. Nền mộ lát gạch Cẩm Trang, bia tường hình cuốn thư màu trắng đỉnh có hình long chầu nguyệt, hai bên là hình 2 ông nghê được người dân xây dựng rất khéo léo. Từ khu lưu niệm về phía đông vài trăm mét là đến đền thờ Nguyễn Nghiễm còn gọi là đền Đức Đại Vương. Cách đền Nguyễn Nghiễm vài trăm mét là đền Nguyễn Trọng, đền có bia đặt trước tiền sảnh nội dung bia là bài ca tựa như “ Gia Huấn ca” của Nguyễn Trãi dùng để khuyên con cháu bảo vệ đạo lý của cha ông để lại. Tóm lại, sông Lam mặc dù không là con sông màu mỡ phù sa, song lại là cái nôi của văn hoá xứ Nghệ. Nhắc đến xứ Nghệ, người ta không thể không nhắc đến sông Lam, với chiều dài của con sông xuyên suốt cả một vùng và xuyên suốt lịch sử đã tạo ra nhiều tiềm năng về cảnh quan và ý nghĩa tâm linh – tinh thần. Sông Lam có thể phát triển nhiều loại hình du lịch, trong đó du lịch văn hoá là tiềm năng to lớn mà không phải con sông nào cũng có được. Cần phải biết khai thác và phát huy những thế mạnh đó trong phát triển du lịch để nâng cao sự hiểu biết của thế hệ trẻ về lịch sử và phát triển du lịch địa phương. Ch­¬ng 2. hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch s«ng lam trong tæng thÓ du lÞch xø nghÖ 2.1. Hiện trạng phát triển du lịch sông Lam trong tổng thể du lịch xứ Nghệ từ năm đầu 2009 trở về trước Xứ Nghệ trong những năm vừa qua đã đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực du lịch, việc khai thác những nguồn tài nguyên tự nhiên và nhân văn vào việc phát triển du lịch đã được triển khai có hệ thống, vì vậy lượng khách du lịch đến Nghệ An va Hà Tĩnh trong những năm vừa qua có sự gia tăng đáng kể, góp phần làm tăng doanh thu ngành du lịch trong bối cảnh hội nhập. 2.1.1. Đánh giá tổng hợp khách du lịch thời kỳ năm 2002-2008 của toàn tỉnh Nghệ An Bảng HT-1: Khách du lịch đến Nghệ An giai đoạn 2002-2008 Đơn vị: 1. Người 2. Ngày Chỉ tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1.Tổng số khách 634.689 762.145 1.046.265 1.400.820 1.587.654 2.009.419 2.767.551 Trong đó Khách quốc tế Khách nội địa 20.815 613.874 15.768 746.377 26.362 1.019.903 40.897 1.359.973 44.093 1.543.561 69.735 1.939.684 84.279 2.683.272 2.Ngày khách lưu lưu trú bình quân - - - - - 1,54 1,53 Khách quốc tế 1,65 1,74 2,02 1,45 1,48 - - Khách nội địa 1,82 1,81 1,47 1,52 1,55 - - Nguồn: Sở VH,TT&DL Nghệ An, 2009 Qua bảng tổng hợp trên dễ dàng nhận thấy những con số tăng lên đáng kể, phân tích tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm về khách du lịch đạt khoảng 23%. So sánh tỷ trọng khách du lịch quốc tế và nội địa cho thấy khách du lịch quốc tế đạt 3% tổng số khách đến Nghệ An. Xem xét về mức độ tăng trưởng hàng năm cho thấy: Mức tăng trưởng khách du lịch quốc tế hàng năm đạt tốc độ trung bình là 21,85%, có xu hướng năm sau cao hơn năm trước, song số lượng vẫn còn quá thấp so với khách nội địa. Lượng khách du lịch nội địa đến Nghệ An tăng ồ ạt trong những năm qua, so sánh số liệu năm 2002, khách nội địa đến tỉnh đạt 613.874 và năm 2008 lên đến 2.683.272 lượt khách tăng gấp 4,3 lần. Nguồn khách đến Nghệ An chủ yếu là cán bộ công nhân viên, dân cư của các thành phố từ các tỉnh phía Bắc về nghỉ mát, nghỉ dưỡng, hoặc công tác, hội họp kết hợp tham quan du lịch. Do đặc điểm vị trí địa lý của Tỉnh nằm trên đường vận chuyển giữa Bắc-Nam; Việt Nam - Lào - Thái Lan nên khách du lịch đến Nghệ An ít và có thời gian ngắn, biểu đồ biểu diễn độ dài lưu trú trung bình của khách trong thời kỳ không đều. Nguyên nhân là do Nghệ An nằm trên trục đường trung chuyển Bắc - Nam và Đông - Tây nên khách có thể không lưu trú để tiết kiệm thời gian đi du lịch, tài nguyên tuy nhiều nhưng chưa thực sự đáp ứng nhu cầu khách du lịch quốc tế và khách có yêu cầu cao, sản phẩm dịch vụ du lịch chưa hấp dẫn để níu kéo khách quyết định lưu trú tại Nghệ An. Bảng HT2- Doanh thu từ du lịch tỉnh Nghệ An giai đoạn 2002-2008. Đơn vị: Triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Tổng doanh thu 172.043 191.853 266.811 385.396 459.751 578.744 744.988 Khách nội địa 162.726 183.068 252.294 360.312 425.965 572.720 735.148 Khách quốc tế 9.317 8.785 14.517 25.000 33.186 6.024 9.840 1-Doanh thu d.v du lịch 131.807 155.190 230.229 346.651 419.502 532.932 686.665 Lưu trú 53.675 63.151 91.245 140.124 172.449 226.113 287.847 Ăn uống 57.163 66.150 102.348 161.039 188.826 244.533 322.797 Lữ hành 4.568 4.752 8.299 9.774 16.098 18.171 23.319 Vận chuyển khách 4.247 5.083 8.980 8.188 11.618 13.125 18.848 Dịch vụ khác 12.154 16.054 19.357 27.526 30.511 30.990 33.854 2-Doanh thu d.v bán hàng cho khách du lịch 40.236 36.663 36.582 38.745 40.249 45.812 58.323 Nguồn: Sở VH,TT&DL Nghệ An,2009 Qua nghiên cứu hiện trạng cho thấy doanh thu từ du lịch đạt cao, năm sau cao hơn năm trước từ cả hai nguồn khách quốc tế và nội địa, trong đó doanh thu từ khách nội địa chiếm tỷ trọng lớn hơn, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm là 19,5%. So sánh doanh thu từ nguồn khách quốc tế và nội địa, năm 2002, doanh thu từ khách nội địa là 162,726 tỷ đồng, chiếm 95% tổng doanh thu, khách du lịch quốc tế đạt 9,317 tỷ đồng; đến năm 2004 doanh thu từ khách du lịch nội địa đạt 252,294 tỷ đồng, chiếm 95% tổng doanh thu, khách quốc tế đạt 12,517 tỷ đồng; năm 2005 doanh thu từ khách nội địa đạt 360,312 tỷ đồng, chiếm 92,42% tổng doanh thu, khách quốc tế đạt 25 tỷ; năm 2006 doanh thu khách du lịch đạt mức cao nhất trong thời kỳ nghiên cứu là 425,965 tỷ đồng chiếm 93% tổng doanh thu, doanh thu từ khách quốc tế cũng tăng lên gấp 8 lần so với năm 2000; tổng doanh thu đang ngày càng tăng nhanh, năm 2007 đạt 578,744 tỷ đồng, năm 2008 đạt 744,988. Từ các số liệu trên rút ra một số vấn đề là doanh thu từ khách tăng trưởng hàng năm cao, và chính là doanh thu từ khách nội địa, nhưng xét tốc độ tăng trưởng hàng năm thì doanh thu dịch vụ du lịch từ khách du lịch quốc tế tăng nhanh hơn khách du lịch nội địa. 2.1.2. Đánh giá tổng hợp khách du lịch thời kỳ 2002-2008 của toàn tỉnh Hà Tĩnh Cùng với du lịch Nghệ An, du lịch Hà Tĩnh cũng đang trên đà phát triển, mặc dù chưa cao, nhưng khá ổn định và có nhiều tiềm năng. Bảng HT3- Khách du lịch đến Hà Tĩnh giai đoạn 2002-2008 Đơn vị: 1. Người 2. Ngày Chỉ tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1.Tổng số khách 52.700 75.840 100.000 128.000 145.700 197.263 - Trong đó Khách quốc tế Khách nội địa 2.170 50.630 3.000 72.000 4.000 96.000 5.200 122.800 5.700 140.000 6.729 179.971 - 2.Ngày khách lưu trú trú bình quân 1,68 1,78 1,88 2,0 1,9 2,28 - Khách quốc tế 1,3 1,3 1,5 1,9 2,0 2,0 - Khách nội địa 1,7 1,8 1,9 2,0 1,9 2,3 - Nguồn: Sở VH,TT&DL Hà Tĩnh, năm 2009 Lượng khách du lịch đến Hà Tĩnh mặc dù ít, nhưng tương đối ổn định. Năm 2007, toàn ngành đón 197.263 lượt khách, tăng 28% so với năm 2006; trong đó khách quốc tế đạt 6.729 lượt, tăng 13%; khách nội địa 179.971, tăng 29%. Khách du lịch nội địa đến Hà Tĩnh cũng chủ yếu là từ Hà Nội và các tỉnh phụ cận như Nghệ An, Quảng Bình… với mục đích tắm biển, tham quan các di tích lịch sử, công vụ… Khách từ phía Nam ra chủ yếu là khách du lịch công vụ, quá cảnh qua Hà Tĩnh. Ngoài ra còn một bộ phận người dân Hà Tĩnh cũng tham gia vào dòng khách du lịch cuối tuần. Các doanh nghiệp lữ hành đã tích cực phối hợp với các doanh nghiệp lữ hành ngoại tỉnh tích cực khai thác thị trường khách từ Lào và Thái Lan. Năm 2008, các doanh nghiệp lữ hành đã trực tiếp đón trên 300 lượt khách từ Lào Và Thái Lan đến Hà Tĩnh du lịch và công tác, đưa 400 lượt khách từ Hà Tĩnh sang Lào, Thái Lan và Trung Quốc tham quan bằng đường bộ; thực hiện hợp đồng du lịch với các cơ quan, tổ chức trong tỉnh đưa khoảng 1.300 lượt khách đi tham quan, học hỏi, nghỉ ngơi ở nhiều tỉnh khác. Du lịch Hà Tĩnh trong những năm qua đạt được nhịp độ tăng trưởng cao, một số chỉ tiêu đạt và vượt mức kế hoạch. Tổng doanh thu từ hoạt động du lịch toàn ngành năm 2007 đạt 71,638 tỷ đồng, tăng 32% so với năm 2006. Trong đó, doanh thu lữ hành đạt 1,271 tỷ đồng (chiếm 2%), doanh thu lưu trú đạt 37,449 tỷ đồng (chiếm 52%), doanh thu ăn uống, bán hàng đạt 24,347 tỷ đồng 24,347 tỷ đồng (chiếm 34%), doanh thu du lịch khác 8,571 tỷ đồng (chiếm 12%). Nộp ngân sách nhà nước 7,148 tỷ đồng, tăng 43%. Mức tăng doanh thu những năm gần đây tăng mạnh. Đặc biệt là những năm 2006-2007 (15,57%). Bảng TT4- Kết quả hoạt động kinh doanh du lịch giai đoạn 2002-2007 Đơn vị tính: Triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Doanh thu Giá trị 26.720 31.250 38.250 46.930 54.444 71.638 Gia tăng(%) - 16,95 22,40 22,69 16,01 31,58 Nộp ngân sách 2.200 2.658 3.465 4.871 5.021 6.513 Tổng doanh thu 63.000 78.000 95.70 - - - Doanh thu QT - 13.820 19.140 - - - % trong tổng số - 17,72 20,00 - - - Doanh thu NĐ - 64.180 76,560 - - - % trong tổng số - 82,28 80,00 - - - Nguồn: Sở VH,TT&DL Hà Tĩnh, 2009 2.1.3. So sánh du lịch Nghệ An & Hà Tĩnh với các tỉnh trong khu vực Bảng HT5- So sánh số lượng khách quốc tế với các tỉnh trong khu vực thời kỳ 2002-2008 Đơn vị: Lượt khách Chỉ tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Nghệ An 20.815 15.768 26.362 40.897 44.093 69.735 84.279 Hà Tĩnh 3.000 4.000 5.200 5.700 5.944 6.729 - Thanh Hoá 3.782 3.063 4.000 6.500 6.745 - - Huế 272.000 210.000 260.000 369.000 401.023 - - Nguồn: Viện nghiên cứu Phát triển Du lịch Bảng HT6- So sánh số lượng khách nội địa với các tỉnh trong khu vực Đơn vị: Lượt khách Chỉ tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Nghệ An 613.874 746.377 1.019.903 1.359.973 1.543.561 1.939.684 2.683.272 Hà Tĩnh 72.840 96.000 122.800 140.000 163.324 179.971 - Thanh Hoá 557.352 628.731 696.000 993.500 1.342.880 - - Huế 391.000 400.000 500.000 681.000 756.345 - - Nguồn: Viện nghiên cứu Phát triển Du lịch Bảng HT7- So sánh doanh thu du lịch với các tỉnh liền kề Đơn vị: Triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Nghệ An 172.043 191.853 266.811 385.396 459.751 578.744 744.988 Hà Tĩnh 63.000 78.000 95.700 - - - - Thanh Hoá 126.314 141.118 160.000 245.000 265.000 - - Huế 302.000 280.000 350.000 543.400 678.300 - - Nguồn: Viện nghiên cứu Phát triển Du lịch 2.1.4. Hiện trạng du lịch sông Lam Cụm từ du lịch sông Lam không phải quá xa lạ với người dân nơi đây, song việc biến di sản ven bờ sông Lam thành tour du lịch thì vẫn mới chỉ trong giai đoạn thử nghiệm. Một số công ty du lịch tại thành phố Vinh đã ttổ chức bán thử tour Du ngoạn trên dòng sông Lam, nhưng chưa đạt được thành công như mong muốn, bởi chưa có điểm nhấn thu hút, cũng chưa có những giải pháp làm cho khách có hứng thú với tour. Tính ra trên địa phận các điểm du lịch ven sông Lam chỉ có Kim Liên – Nam Đàn là hàng năm thu hút lượng đông du khách tham quan, là điểm du lịch nổi trội ở Nghệ An, là một trong 14 trọng điểm du lịch của cả nước cũng bởi giá trị vốn có của nó, là tấm lòng của khách trong và ngoài nước đối với chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu. Được sự quan tâm của nhà nước, của tỉnh, địa phương và sự đóng góp của lực lượng lao động đông đảo, nhưng theo số liệu cho thấy, khách tham quan đến Nam Đàn đông khoảng trên 1 triệu người, riêng năm 2008 là 1,6 triệu người, nhưng doanh thu của huyện từ du lịch còn thấp, mỗi năm chỉ trên dưới 1 tỷ đồng, do chưa có nhiều sự chi tiêu của khách cho dịch vụ. Khách thập phương chỉ ghé qua nơi đây mà không có ý định nghỉ lại, bởi lý do tiết kiệm thời gian và chưa có nhiều các dịch vụ hấp dẫn, đạt tiêu chuẩn quốc tế, sản phẩm du lịch còn nghèo nàn, cơ sở vật chất kỹ thuật còn chưa được mở rộng và nâng cấp; đặc sản, lễ hội, phong tục còn chưa được nâng tầm thành sản phẩm du lịch độc đáo; đội ngũ cán bộ, nhân viên trong ngành còn nhiều hạn chế, nhất là trình độ ngoại ngữ. Điểm du lịch núi Quyết - Phượng Hoàng Trung Đô cũng đã được đưa vào danh sách ưu tiên khai thác. Nhân dịp kỷ niệm 110 năm Phượng Hoàng Trung Đô, tỉnh đã tổ chức lễ rước cho nhân dân, thu hút một lượng lớn khách du lịch trong vùng tham gia, nhưng cũng như du lịch Nam Đàn, doanh thu từ hoạt động này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có. Những điểm khác ven sông Lam mặc dù cũng là những điểm di tích nổi bật mang ý nghĩa quan trọng nhưng việc triển khai phát triển du lịch ở đây chưa rộng rãi, chưa có hình thức quảng cáo phù hợp, việc trùng tu, bảo tồn di tích chưa đồng bộ. 2.2. Những thuận lợi và khó khăn 2.2.1. Thuận lợi Vị trí địa lý là một trong những lợi thế cơ bản và quan trọng phát triển du lịch xứ Nghệ. Xứ Nghệ trở thành trung tâm của vùng Bắc Trung Bộ, trung tâm giao lưu Đông – Tây, cửa ngõ quốc tế với các nước láng giềng Lào, Thái Lan, Trung Quốc. Tiềm năng tài nguyên du lịch đa dạng tạo cho tỉnh những lợi thế so sánh rõ rệt so với các địa phương khác trong vùng về phát triển kinh tế nhất là dịch vụ, lương thực thực phẩm phong phú, giá cả hợp lí. Với nguồn lao động dồi dào, trình độ dân trí tương đối cao, người dân lao động cần cù, chịu khó và nhiều người thành đạt trong, ngoài nước. Hệ thống giao thông trong vùng đa dạng kết nối với các địa phương và quốc tế. Du lịch là ngành nhận được sự quan tâm của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương. Hệ thống cơ sở vật chất kỹ t