Đề tài Hạ giá thành sản phẩm – Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh ở công ty Dệt 19/5 Hà Nội

g thành phẩm Trường hợp cuối tháng không có sản phẩm dở dang, hoặc có nhưng ít và ổn định nên không cần tính toán, thì tổng chi phí sản xuất đã tập hợp trong kỳ cũng đồng thời là tổng giá thành sản phẩm hoàn thành: Z = C 1.2 Phương pháp tính giá thành phân bước Phương pháp tính giá thành phân bước áp dụng thích hợp đối với những sản phẩm có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục, quá trình sản xuất sản phẩm phải trải qua nhiều giai đoạn công nghệ chế biến liên tiếp theo một quy trình nhất định, tổ chức sản xuất nhiều và ổn định, chu kỳ sản xuất ngắn và xen kẽ liên tục; đối tượng tính giá thành là thành phẩm ở giai đoạn công nghệ sản xuất cuối cùng, hoặc cũng có thể là nửa thành phẩm hoàn thành ở từng giai đoạn công nghệ và thành phẩm ở giai đoạn công nghệ cuối; kỳ tính giá thành định kỳ hàng tháng vào ngày cuối tháng phù hợp với kỳ báo cáo. 1.2.1. Phương án tính giá thành phân bước có tính giá thành nửa thành phẩm Theo phương án này, kế toán giá thành phải căn cứ vào chi phí sản xuất đã được tập trung theo từng giai đoạn sản xuất, lần lượt tính tổng giá thành đơn vị nửa thành phẩm của giai đoạn sản xuất trước và kết chuyển sang giai đoạn sau một cách trình tự để tính tiếp tổng giá thành và giá thành đơn vị nửa thành phẩm của giai đoạn kế tiếp, cứ thế tiếp tục cho đến khi tính được tổng giá thành và giá thành đơn vị của thành phẩm ở giai đoạn công nghệ sản xuất cuối cùng ở giai đoạn 1: Tổng giá thành và Chi phí nguyên Chi phí sản xuất giá thành đơn vị = vật liệu chính(Bỏ + khác ở giai nửa thành phẩm vào 1 lần từ đầu) đoạn 1 Công thức tính: Z1 = C1 + Dđk1 + Dck1 Và Z1 J1 = S1 Trong đó: Z1 : tổng giá thành của nửa thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn 1 J1 : Giá thành đơn vị của nửa thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn 1 C1 : Tổng chi phí sản xuất đã tập hợp ở giai đoạn 1 Dđk1 và Dck1 : Chi phí của sản phẩm dở dang đầu và cuối kỳ ở giai đoạn 1 S1 : Sản lượng nửa thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn 1 Tương tự tính toán cho đến giai đoạn thứ n Ztp = Zn-1 + Cn + Dđk n – Dck n Ztp Jtp = Stp 1.2.2 Phương án tính giá thành phân bước không tính giá thành nửa thành phẩm Phương án tính giá thành phân bước không tính giá thành nửa thành phẩm áp dụng thích hợp trong trường hợp xác định đối tượngtính giá thành chỉ là thành phẩm sản xuất hoàn thành ở giai đoạn công nghệ sản xuất cuối cùng. Theo phương án này, việc tính giá thành của thành phẩm được thực hiện theo trình tự các bước công việc sau: Sơ đồ 9: Trình tự công việc tính giá thành Giai đoạn 1 Giai đoạn 2 Giai đoạn n Chi phí sản xuất phát sinh ở giai đoan n Chi phi sản xuất phát sinh ở giai đoạn 1 Chi phí sản xuất phát sinh ở giai đoạn 2 Chi phí sản xuất của giai đoạn 2 trong thành phẩm Giá thành sản xuất của thành phẩm Chi phí sản xuất của giai đoạn 1 trong thành phẩm Chi phí sản xuất của giai đoạn n trong thành phẩm Chi phí sản xuất trong từng giai đoạn được tính như sau: Dđk i + Ci Czi = x Stp Stp +Sd i Trong đó: Czi : Chi phí sản xuất của giai đoạn i trong thành phẩm Dđk i : Chi phí sản xuất dở dang giai đoạn i đầu kỳ Ci : Chi phí sản xuất phát sinh ở giai đoạn i Sdi : Số lượng sản phẩm dở dang của giai đoạn i Stp : sản lượng thành phẩm ở giai đoạn cuối. Chi phí sản xuất từng giai đoạn trong thành phẩm phải kết chuyển song song từng khoản mục để tính giá thành sản xuất của thành phẩm theo công thức: n Ztp = ∑Czi i=1 1.3 Phương pháp tính giá thành theo hệ số Phương pháp nay áp dụng thích hợp trong trường hợp cùng một quy trình công nghệ sản xuất, sử dụng cùng một loại nguyên vật liệu, kết quả sản xuất thu được đồng thời nhiều loại sản phẩm chính khác nhau như: công nghiệp hoá chất, công nghiệp hoá dầu, công nghiệp nuôi ong, bò sữa…v.v. Trong trường hợp này, đối tượng tính giá thành là từng loại sản phẩm có quy trình sản xuất đó đã sản xuất hoàn thành. Công thức tính như sau: Tổng giá Giá trị sản Chi phí phát Giá trị sản thành sản = phẩm dở dang + sinh trong kỳ - phẩm dở dang phẩm các loại đầu kỳ cuối kỳ Số lượng sản Sản lượng thực Hệ số quy đổi phẩm quy đổi = tế của từng x của từng loại của từng loại loại sản phẩm sản phẩm Giá thành Tổng giá thành của các loại sản phẩm đơn vị sản = phẩm chuẩn Số lượng sản phẩm tiêu chuẩn Giá thành đơn Giá thành Hệ số quy vị từng loại = đơn vị sản x đổi từng loại sản phẩm phẩm chuẩn 1.4 Phương pháp tính giá thành theo tỷ lệ Phương pháp tính giá thành theo tỷ lệ áp dụng thích hợp trong trường cùng một quy trình công nghệ sản xuất, kết quả sản xuất là một nhóm sản phẩm cùng loại với những chủng loại, phẩm cấp, quy cách khác nhau. Như vậy, đối tượng tính giá thành là từng quy cách sản phẩm trong nhóm sản phẩm đó. Công thức tính như sau: Giá thành thực tế Giá thành kế hoạch Tỷ lệ đơn vị sản phẩm = (định mức) đơn vị x chi phí từng loại từng loại Trong đó: Tổng giá thành thực tế các loại sản phẩm Tỷ lệ chi phí = Tổng giá thành kế hoạch(định mức) 1.5 Phương pháp tính giá thành theo giá thành định mức Để tính giá thành theo giá thành định mức áp dụng thích hợp với những doanh nghiệp có đủ các điều kiện sau: - Quy trình công nghệ sản xuất đã định hình và sản phẩm đã đi vào sản xuất ổn định. - Các loại định mức kinh tế kỹ thuật đã tương đối hợp lý, chế độ quản lý định mức đã được kiện toàn và đi vào nề nếp thường xuyên. - Trình độ tổ chức nghiệp vụ kế toán chi phí sản xuất và tinh giá thành sản phẩm tương đối vững vàng, đặc biệt là công tác hạch toán ban đầu tiến hành có nề nếp chặt chẽ. Nội dung tính giá thành là: - Trước hết phải căn cứ vào định mức kinh tế kỹ thuật hiện hành và dự toán chi phí được duyệt để tính ra giá thành định mức của sản phẩm. - Tổ chứ hạch toán riêng biệt số chi phí sản xuất thực tế phù hợp với định mức và số chi phí chênh lệch thoát ly định mức. Tập hợp riêng và thường xuyên phân tích những chênh lệch đó, để đề ra những biện pháp kịp thời khắc phục nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất hạ giá thành sản phẩm. - Khi có thay đổi định mức kinh tế kỹ thuật, cần kịp thời tính toán lại giá thành định mức và số chênh lệch chi phí sản xuất do thay đổi định mức của số sản phẩm đang sản xuất dở dang nếu có. - Trên cơ sở đã tính được giá thành định mức, số chênh lệch do thay đổi định mức và tập hợp riêng được số chi phíchênh lệch thoát ly định mức. Giá thành thực tế của sản phẩm sản xuất trong kỳ sẽ tính được theo công thức sau đây: Giá thành Giá thành Chênh lệch Chênh lệch Thực tế của = định mức của ± do thay đổi ± thoát ly sản phẩm sản phẩm định mức định mức 1.6 Phương pháp tính loại trừ chi phí Phương pháp này áp dụng thích hợp trong các trường hợp sản phẩm được sản xuất trên cùng một quy trình công nghệ sản xuất, đồng thời việc chế tạo ra sản phẩm chính còn có thu thêm được sản phẩm phụ nữa. Trong trường hợp này thì đối tượng tính giá thành là sản phẩm chính, sản phẩm hoàn thành và sản phẩm lao vụ phục vụ các bộ phận không phải là sản xuất phụ. Muốn tính giá thành phải lấy tổng chi phí sản xuất đã được tổng hượp chung loại trừ phần chi phí của sản phẩm phụ, chi phí thiệt hại về sản phẩm hỏng không được tính trong giá thành của sản phẩm, chi phí phục vụ lẫn nhau trong nội bộ các phân xưởng sản xuất phụ. Công thức tính giá thành sẽ là: Z = C + Dđg – Dck - Clt Trong đó: Z : Tổng giá thành của đối tượng tính giá thành C : Tổng chi phí sản xuất đã tổng hợp Dđk và Dck : Chi phí sản phẩm dở dang đầu kỳ và cuối kỳ Clt : Chi phí cần loại trừ ra khỏi tổng chi phí đã tập hợp 2. Phương pháp tính giá thành của công ty 2.1 Cơ sở lý luận Theo quy trình công nghệ tổng quát của công ty ta thấy, sản phẩm của công ty được sản xuất qua các phân xưởng từ phân xưởng sợi đến phân xưởng dệt rồi đến phân xưởng may và kết thúc là phân xưởng hoàn thành. Do vậy, công ty Dệt 19/5 Hà Nội áp dụng phương pháp tính giá thành theo phân bước có tính giá thành nửa thành phẩm. Bởi sản phẩm của công ty là sản phẩm đặc chủng, vải bạt các loại, vải lọc cho các ngành công nghiệp nhẹ, quốc phòng sản xuất qua các khâu trung gian tại các phân xưởng cho nên áp dụng phương pháp này rất thuận tiện cho việc đánh giá hoạt động chi phí của công ty trong chu kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh. Hình thức tính giá thành như sau: Sơ đồ 10: Trình tự tính giá thành Giai đoạn 1 Giai đoạn 2 Giai đoạn n Tổng giá thành và giá thành đơn vị nửa thành phẩm giai đoạn 1 Chi phí nguyên vật liệu chính Chi phí sản xuất khác ở giai đoạn 1 Tổng giá thành và giá thành đơn vị nửa thành phẩm ở giai đoạn 2 Chi phí sản xuất khác ở giai đoạn 2 Giá thành nửa thành phẩm giai đoạn 1 chuyển sang Tổng giá thành và giá thành đơn vị của thành phẩm Chi phí sản xuất khác ở giai đoạn n Giá thành nửa thành phẩm giai đoạn n-1 chuyển sang + + + Theo sơ đồ trên, ta có công thức tính giá thành như sau: Z1 = C1 + Dđk1 + Dck1 Và Z1 J1 = S1 Trong đó: Z1 : tổng giá thành của nửa thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn 1 J1 : Giá thành đơn vị của nửa thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn 1 C1 : Tổng chi phí sản xuất đã tập hợp ở giai đoạn 1 Dđk1và Dck1: Chi phí của sản phẩm dở dang đầu và cuối kỳ ở giai đoạn1 S1 : Sản lượng nửa thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn 1 Tiếp theo, căn cứ vào giá thành thực tế của nửa thành phẩm tự chế ở giai đoạn 1 đã tính chuyển sang giai đoạn 2 để tính tiếp tổng giá thành và giá thành đơn vị cho nửa thành phẩm tự chế do giai đoạn 2 đã sản xuất hoàn thành theo công thức: Z2 = Z1 + C2 + Dđk2 + Dck2 Và Z2 J2 = S2 Cứ tiến hành tuần tự như vậy cho đến giai đoạn công nghệ sản xuất cuối cùng(Giai đoạn n). Căn cứ vào giá thành thực tế của nửa thành phẩm tự chế ở giai đoạn n và các chi phí sản xuất khác đã tập hợp được ở giai đoạn cuối cùng để tính tổng giá thành và giá thành đơn vị của thành phẩm do giai đoạn sản xuất cuối cùng đã hoàn thành trong kỳ theo công thức: Ztp = Zn-1 + Cn + Dđk n – Dck n Ztp Jtp = Stp Như vậy, theo cách tính này công ty có thể đánh giá được mức độ hạ giá thành của công ty trong từng giai đoạn sản xuất mà cụ thể ở đây là các phân xưởng trong công ty phụ thuộc ràng buộc lẫn nhau. Vì vậy, áp dụng phương pháp tính giá thành này tạo cho công ty một cái nhìn tổng quan về giá thành thực hiện của công ty, để từ đó có biện pháp kịp thời để giảm tối đa những thất thoát không cần thiết, nâng cao lợi nhuận cho công ty. 2.2 Cơ sở thực tiễn bằng ví dụ thực tế: Theo kết quả hạch toán của phòng tài vụ của công ty, tháng 2 năm 2003 có thông tin về sản phẩm vải bạt 3 của công ty như sau: Bảng 10: Chi phí của sản phẩm dở dang đầu tháng 2 năm 2003: Đơn vị: 1000đ Khoản mục SPDD đầu tháng PX Sợi SPDD đầu tháng PX Dệt CPSX Sợi chuyển sang Chi phí phân xưởng Dệt Cộng 1. Nguyên vật liệu trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 18.791,4 8.671,87 9.920,18 15.257,7 7.034,19 8.633,57 - 6.878,2 7.438.86 15.257,7 13.912,39 13.072,43 Cộng 37.383,45 30.925,46 14.317,06 35.242,52 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Bảng 11: Chi phí sản xuất trong tháng 2 năm 2003 đã tập hợp được Đơn vị: 1000đ Khoản mục Chi phí PX Sợi Chi phí PX Dệt 1. Nguyên vật liệu trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 170.513,43 78.688,67 107.136,62 - 28.359,38 29.964,51 Cộng 356.338,72 58.323,89 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Kết quả sản xuất trong tháng 2 năm 2003 như sau: - Phân xưởng Sợi sản xuất được 550 tấn sợi, đem nhập kho 100 tấn, chuyển sang phân xưởng Dệt là 450 tấn. Còn 50 tấn Sợi đang kéo hoàn thành được 40%. - Phân xưởng Dệt nhận thêm 450 tấn Sợi của phân xưởng Sợi chuyển sang cùng với sản phẩm dở dang đầu tháng để tiếp tục chế biến, sản xuất hoàn thành được 45.650 mét vải bạt 3. Còn 100 mét dở dang mức độ chế biến hoàn thành 60%. Trình tự tính toán như sau: Tính toán chi phí sản xuất sản phẩm dở dang cuối kỳ ở phân xưởng Sợi: Chi phí nguyên liệu, vật liệu (1000đ) trực tiếp chi phí nhân công (1000đ) trực tiếp Chi phí sản xuất (1000đ) chung Tổng : 22.947,94(1000đ) Tính giá thành sản xuất thực tế của nửa thành phẩm tự chế do phân xưởng Sợi sản xuất trong tháng 2 năm 2003, theo bảng tính giá thành: bảng 12: tính giá thành sản xuất nửa thành phẩm – Phân xưởng Sợi Sản lượng 550 tấn Đơn vị: 1000đ Khoản mục SPDD đầu tháng SPDD trong tháng SPDD cuối tháng Tổng giá thành Giá thành đơn vị 1. NLVL trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 18.791,4 8.671,87 9.920,18 170.513,43 78.688,67 107.136,62 15.775,4 3.065,28 4.107,26 173.529,43 84.295,25 112.949,54 315,51 153,25 205,36 Cộng 37.383,45 356.338,72 59.847,94 370.774,22 674,12 Tính giá thành sản xuất thực tế của lô sợi do phân xưởng Sợi sản xuất nhập kho trong kỳ và kết chuyển cho phân xưởng Dệt sản xuất tiếp: Bảng 13: Giá thành Sợi kết chuyển sang phân xưởng Dệt Đơn vị: 1000đ Khoản mục Chuyển sang phân xưởng Dệt Nhập kho lô sợi Đơn giá Số lượng Số tiền Đơn giá Số lượng Số tiền 1. NLVL trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 315,51 153,25 205,36 450 141.979,5 68.967,5 92.412 315,51 153,25 205,36 100 31.551 15.326 20.536 Cộng 674,12 303.354 674,12 67.412 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Tính toán chi phí sản xuất của sản phẩm vải đang còn dở dang cuối tháng ở phân xưởng Dệt Chi phí nguyên liệu, vật liệu (1000đ) trực tiếp chi phí nhân công (1000đ) trực tiếp Chi phí sản xuất (1000đ) chung Tổng : 826,02(1000đ) Bảng 14: Tổng hợp số liệu tính toán giá thành kết chuyển Đơn vị: 1000đ Khoản mục CPSX phân xưởng Sợi chuyển sang CPSX phân xưởng Dệt Cộng 1. NLVL trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 343,69 166,12 220,86 - 46,25 49,10 343,69 212,37 269,96 cộng 730.67 95,35 826,02 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Tính giá thành sản xuất thực tế của vải bạt 3 hoàn thành ở phân xưởng Dệt trong tháng 2 năm 2003; theo bảng tính giá thành: Bảng 15: Giá trị sản phẩm DD đầu tháng 2 năm 2003 Đơn vị tính: 1.000đ Sản lượng: 45.650 mét Khoản mục SPDD đầu tháng2 PX Sợi chuyển sang PX Dệt Cộng 1. NLVL trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 15.257,7 7.034,19 8.633,57 - 6.878,2 7.438,86 15.257,7 13.912,39 13.072,43 Cộng 30.925,46 14.317,06 42.242,52 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Bảng 16: Chi phí sản xuất sản phẩm trong tháng Sản lượng: 45.650 mét Đơn vị: 1000đ Khoản mục Chi phí sản xuất trong tháng2 PX Sợi chuyển sang PX Dệt Cộng 1. NLVL trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 141.979,5 68.967,5 92.412 - 28.359,38 29.964,51 141.979,5 97.326,88 122.376,51 Cộng 303.359 58.323,89 361.682,89 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Bảng 17: Giá trị sản phẩm DD cuối tháng Sản lượng: 45.650 mét Đơn vị: 1000đ Khoản mục SPDD cuối tháng2 PX Sợi chuyển sang PX Dệt Cộng 1. NLVL trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 343,69 166,12 220,86 - 46,25 49,10 343,69 212,37 269,96 Cộng 730,67 95,35 826,02 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Bảng 18: Giá thành sản phẩm vải bạt 3 sản phẩm trong tháng 2 năm 2003 Sản lượng: 45.650 mét Đơn vị: 1000đ Khoản mục Tổng giá thành Giá thành đơn vị 1. NLVL trực tiếp 2. Nhân công trực tiếp 3. Chi phí sản xuất chung 156.893,51 111.026,9 135.178,98 3,4369 2,4321 2,9612 Tổng 403.099,39 8,8302 Nguồn: Phòng Vật tư – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội 3. Thực trạng về khả năng cạnh tranh băng việc hạ giá thành sản phẩm ở công ty Như ta đã biết, nâng cao khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp mình bằng việc hạ giá thành sản phẩm là một phương pháp phù hợp với nền kinh tế hị trường ở nước ta hiện nay trong điều kiện hội nhập quốc tế hoá toàn cầu. Việc phấn đấu hạ giá thành sản phẩm được mọi công ty chú trọng đưa lên hàng đầu bởi giá thành - một chỉ tiêu phản ánh kết quả của hoạt động sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển hay phá sản của một doanh nghiệp là rất lớn. Do vậy, tổ choc tốt các biện pháp hạ giá thành là tất yếu. 3.1. Về sử dụng nguyên vật liệu Sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyên vật liệu là một chính sách của Đảng và Nhà nước. Trong báo cáo chính trị đọc tại Đại hội toàn quốc lần thứ VI của Đảng; đồng chí Lê Duẩn đã chỉ rõ: “ tận dụng mọi vật tư hiện có, tăng cường thu nhặt, thu mua vật tư cũ. Cải và tăng cường sử dụng vật tư đúng phương hướng, đúng mục đích phấn đấu hạ thấp định mức tiêu hao vật tư, hết sức khuyến khích tiết kiệm vật tư, đồng thời có kỷ luật nghiêm khắc đối với những hành động sử dụng vật tư không đúng kế hoạch, tiêu hao vật tư bừa bãi, để vật tư mất mát, hư hỏng. Từ nhận thức được rằng nguyên vật liệu là một trong ba yếu tố của quá trình sản xuất và là yếu tố cấu thành nên thực thể sản phẩm, chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành cho nên, việc phấn đấu sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyên vật liệu là yêu cầu thường xuyên phải được thực hiện trong các doanh nghiệp. Công ty Dệt 19/5 Hà Nội là một công ty sản xuất vải bạt công nghiệp các loại, sử dụng một khối lượng lớn nguồn nguyên vật liệu chủ yếu là bông các loại để sản xuất ra các sản phẩm như các loại Sợi, các loại vải và một số sản phẩm may. Mặt khác, nguồn bông mà công ty sử dụng hiện nay đều bắt nguồn đa phần nhập khẩu từ nước ngoài nên có chi phí rất lớn. Việc tiêu tốn nguyên liệu bông để sản xuất ra sản phẩm có ảnh hưởng đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Trong cơ cấu giá thành sản phẩm, chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn( khoảng từ 50 – 65%). Do vậy, sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyên vật liệu là một biện pháp hàng đầu để tăng chất lượng sản phẩm, góp phần về việc giảm nhu cầu về vốn dự trữ nguyên vật liệu, vốn nhập khẩu nguyên liệu, tiết kiệm ngoại tệ. Đối với công ty Dệt 19/5 Hà Nội, để đánh giá trình độ sử dụng nguyên vật liệu trong sản phẩm công ty thường áp dụng chỉ tiêu: Hệ số sử dụng nguyên liệu Hsd Phần hao hụt nguyên liệu Hsd = (1 - ) x 100 Giá trị nguyên liệu bỏ vào Từ việc tiết kiệm nguyên vật liệu đó, nó sẽ ảnh hưởng đến giá thành được tính theo công thức: Mức hạ giá thành: Chỉ số hạ giá Chỉ số định Chỉ số giá Chỉ số NVL thành do giảm = mức tiêu x cả của - 1 x trong giá trị chi phí NVL dùng NVL NVL sản phẩm Theo công thức này, thì chỉ số hạ giá thành sản phẩm do 3 yếu tố tác động: chỉ số định mức tiêu dùng nguyên vật liệu kỳ kế hoạch so với kỳ báo cáo; chỉ số giá cả nguyên vật liệu và chỉ số chi phí nguyên vật liệu trong giá thành kỳ báo cáo. Để thấy được ý nghĩa của việc sử dụng chỉ tiêu trên ta xem xét báo cáo về tình hình sản xuất sản phẩm Sợi của công ty trong tháng 3 năm 2003 như sau: Để sản xuất ra 540 tấn Sợi con công ty phải cung ra 174.346.560 đồng giá trị sản lượng bông. Nhưng trên thực tế, theo quy trình công nghệ sản phẩm từ cung bông cho đến việc hoàn thành sản phẩm Sợi con phải qua các công đoạn như: chải bông, ghép bông, làm thô đã làm tiêu hao mất một lượng bông đáng kể. Theo tính toán giá thành của 540 tấn Sợi trên sau quy trình công nghệ sản xuất là 364.030.200 đồng với chi phí bông chiếm trong giá thành là170.375.400 đồng( lượng vật liệu khác không đáng kể). Như vậy, hệ số sử dụng nguyên vật liệu của công ty như sau: Từ chỉ tiêu trên, công ty đã không ngừng tổ chức, phối hợp tôt trong các khâu, các giai đoạn sản xuất một cách nhịp nhàng, tránh thất thoát nguyên vật liệu cách tối đa nhất. Để thấy được sự ảnh hưởng của chi phí nguyên vật liệu đến giá thành sản phẩm của công ty ta xem xét bảng thông kê số liệu về chi phí nguyên vật liệu trong giá thành của các sản phẩm trong 3 năm gần đây. Bảng 19: Chi phí nguyên vật liệu trong giá thành Đơn vị: đồng/mét TT Tên sản phẩm Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 CL(2002/2001) CL(2003/2002) Tuyệt đối % Tuyệt đối % 1 Vải bạt 2 3.424,5 3.229,3 3.017,1 - 195,2 - 5,7 - 212,2 - 6,6 2 Vải bạt 3 3.527,4 2.809,46 3.479,66 - 717,94 - 20,4 +670,2 +23,9 3 Vải bạt 8 4.914,29 5.068 5.564,28 +153,71 +3,1 +496,28 +9,8 4 Vải bạt 10 3.717,32 3.527,44 3.705,2 - 189,88 - 5,1 +177,76 +5,0 5 Vải lọc 28.114,3 31.092,3 28.114,4 +2.978 +10,6 - 2.978 - 10,6 6 Vải phin 3.428,56 3.428,56 3.403,72 0,0 0,0 - 24,84 - 0,7 7 Vải chéo 8.714,28 8.714,28 8.764 0,0 0,0 +49,72 +0,6 8 Vải tẩy nhuộm 4.692,74 4.880,35 4.708,16 +187,6 +4,0 - 172,19 - 3,5 Nguồn: phòng tài vụ - Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Theo bảng trên ta thấy, chi phí nguyên vật liệu thay đổi, biến động tăng giảm theo mỗi năm. Nhìn một cách tổng quan thì sản phẩm vải bạt 2, vải lọc, vải phin, vải tẩy nhuộm đang có chiều hướng tiết kiệm tăng lên chi phí nguyên vật liệu. Cụ thể, vải bạt 2 năm 2002 tiết kiệm được 195,2đ/1 mét so với năm 2001 với tốc độ giảm 5,7%/năm nhưng đến năm 2003 thì tiết kiệm được 212,2đ/1mét so với năm 2002 với tốc độ giảm lên tới 6,6%; vải lọc năm 2002 phải chi thêm cho chi phí nguyên vật liệu là 2.978 đ/1mét so với năm 2001 với tốc độ tăng 10,6%/năm nhưng sang năm 2003 thì co sự biến động mạnh về thị trường nguyên vật liệu nên chi phí nguyên vật liệu trong năm này giảm được 2.978đ/1mét so với năm 2002 với tốc độ giảm la 10,6%/1mét; vải phin năm 2002 so với năm 2001 chi phí nguyên vật liệu không có gì biến động mạnh nhưng bước sang năm 2003 thì có sự thay đổi rõ rệt, cụ thể là năm 2003 đã giảm được 24,72đ/1mét so với năm 2002 và năm 2001 với tốc độ giảm 0,7%/năm; vải tẩy nhuộm năm 2002 chi phí nguyên vật liệu tăng so với năm 2001 là 187,6đ/1mét với tốc độ tương ứng là 4,0%/năm nhưng sang năm 2003 thì lai tiết kiệm được so vớ năm 2002 là 172,19đ/1mét tương ứng tốc độ giảm là 3,5%/năm. Qua bảng trên ta cũng thấy được, công ty Dệt 19/5 Hà Nội cần có biện pháp thích hợp để giảm được những chi phí vật liệu không cần thiết, tránh khao hụt, mất mát, hư hỏng làm tăng chi phí nguyên vật liệu trong giá thành sản phẩm như ở sản phẩm vải 3, vải bạt 8 và vải bạt 10. 3.2. Về công tác sử dụng máy móc thiết bị, ứng dụng khoa học công nghệ 3.2.1 Về công tác kiểm tra kỹ thuật: Công ty Dệt 19/5 Hà Nội là một công ty sản xuất sản phẩm co tính chất hàng loạt theo hình thức nước chảy, cho nên sản phẩm có tính công nghệ cao. Do vậy, công nghệ sản xuất sản phẩm có ảnh hưởng không kém phần quan trọng trong công cuộc hạ giá thành sản phẩm. Bởi máy móc thiết bị không được kiểm tra kịp thời chính xác thì sẽ làm cho công ty mất đi các cơ hội trong kinh doanh, làm cho công ty giảm doanh thu do tăng sản lượng sản phẩm kém chất lượng hoặc tạo ra các sản phẩm hỏng nhiều. Nói một cách rõ hơn là máy móc thiết bị chiếm vị trí cơ bản trong tổng năng lực sản xuất của công ty, ảnh hưởng đến năng suất lao động, đến chất lượng sản phẩm sản xuất ra, đến yêu cầu của tổ chức quá trình sản xuất cân đối, nhịp nhàng và liên tục. Đối với công ty Dệt 19/5 Hà Nội, việc kiểm tra máy móc thiết bị theo hình thức kiểm tra toàn bộ hay kiểm tra có lựa chọn( kiểm tra điển hình) do sản phẩm của công ty được sản xuất trên nhiều công đoạn, nhiều phân xưởng cho nên việc kiểm tra ở đây phải có tính đồng bộ, bảo đảm cho cả một dây chuyền có liên quan mật thiết đến quá trình sản xuất ra sản phẩm. Để thấy được công tác sửa chữa máy móc, thiết bị của công ty Dệt 19/5 Hà Nội ta xem xét bảng thông kê về việc thực hiện sửa chữa của công ty trong năm 2003 ở cả 2 phân xưởng Sợi và Dệt như sau: Bảng 20: Danh mục thiết bị sửa chữa TT Danh mục thiết bị sửa chữa Ngày sửa Số lượng (chiếc) Tổng thời gian(giờ) Chi phí sửa chữa(1000đ) 1 Máy chải FA201 12/1/2003 3 12 680,4 2 Máy ghép FA302 26/1/2003 4 21,5 1.377,8 3 Máy thô FA415 9/2/2003 2 8 524 4 Máy con FA506 20/4/2003 2 9,5 538,7 5 Máy đậu 1381 22/5/2003 1 5 283,5 6 Máy se R813 23/5/2003 2 11,25 637,8 7 Máy dệt UTAS 19/7/2003 6 22,5 1.41,5 8 Máy suốt YA300 5/10/2003 1 4 257 Nguồn: Phòng kỹ thuật sản xuất – Công ty Dệt 19/5 Hà Nội Như vậy, theo báo cáo trên dễ dàng thấy được chi phí cho việc sửa chữa máy móc thiết bị là rất lớn, nó ảnh hưởng rất lớn đến giá thành sản phẩm sản xuất của công ty. Cũng từ đó công ty có biện pháp kịp thời khắc phục được tình trạng có những máy móc thường xuyên bị hỏng để kịp thời thay thế mua mới hoặc có biện pháp thích hợp hơn. 3.2.2. Về đối mới công nghệ và cải tiến dây chuyền sản xuất Để sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng cao, công ty Dệt 19/5 Hà Nội không ngừng nâng cao đổi mới công nghệ và cải tiến dây chuyền sản xuất giúp cho công ty tránh được những thiệt hại về sản phẩm hỏng và sản phẩm kém chất lượng. Việc đổi mới máymóc thiết bị phải đi đôi với việc tính toán sự phù hợp trong việc khấu hao giá trị tài sản cố định – cái mà ảnh hưởng trực tiếp tới giá thành của sản phẩm của công ty. Trong một số năm gần đây công ty có đầu tư mua mới một số máy móc thiết bị mới như sau: Bảng 21: Danh mục thiết bị được đầu tư đổi mới TT Danh mục thiết bị Số lượng (chiếc) Nước sản xuất Năm sản xuất Năm sử dụng Công suất Nguyên giá (1000đ) Tỷ lệ khấu hao (1000đ/năm) 1 Máy se FA 1 TQ 2001 2002 7 410.000 28.000 2 Máy đậu 1381 1 TQ 2002 2003 4,5 18.536 1.750 3 Máy chải FA201 3 TQ 1997 2002 7,5 650.500 32.240 4 Máy con