Đề tài Hoàn thiện công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La

n cơ bản về tình hình phát triển KTXH 6 tháng đầu năm, dự kiến cả nước, và định hướng KH cho các năm tới các vấn đề: chuyển dịch cơ cấu, trọng tâm đầu tư, các vấn đề cấp bách cần ưu tiên cần giải quyết,…Bên cạch đó, Sở KH ĐT cũng giao KH sơ bộ và hướng dẫn xây dựng KH phát triển KTXH cho các ngành, huyện, thị. Sau khi tiếp thu hướng dẫn của tỉnh, phòng TCKH các huyện sẽ lập KH phát triển KTXH trên cơ sở kết hợp với phòng ban chức năng để dự kiến kết quả thực hiện của năm hiện hành và xây dựng các chỉ tiêu KH phát triển KTXH cho năm KH. Đồng thời, huyện cũng làm thủ tục giao các con số “kiểm tra” xuống cho các xã để lấy đó làm căn cứ lập KH của mình. Bước 2 – “lên lần 1”: Trong tháng 7, các xã sẽ gửi bản KH của mình lên để huyện tổng hợp cùng với KH của các ngành khác thành KH phát triển KTXH huyện. Phòng TCKH có trách nhiệm xây dựng KH phát triển KTXH của huyện, trình UBND huyện cho ý kiến và Thường trực HĐND huyện thông qua trước khi gửi lên tỉnh. Ở cấp tỉnh, Sở KH ĐT sẽ tổng hợp của các huyện và các sở, ngành để xây dựng KH phát triển KTXH tỉnh. Sở KH ĐT sẽ phối hợp cùng với Sở Tài chính tổng hợp và xây dựng phương án KH chung của tỉnh. Sau khi báo cáo UBND tỉnh và thường vụ Tỉnh ủy để xin ý kiến góp ý chỉnh sửa, Sở KH ĐT hoàn chỉnh thành bản KH chung cho tỉnh. Cuối tháng 7, đầu tháng 8 hàng năm Sở KH ĐT và Sở Tài chính trực tiếp lên báo cáo KH của tỉnh với Bộ KH ĐT và Bộ Tài chính và đăng ký ngày để bảo vệ KH phát triển KTXH và KH ngân sách của mình với Trung ương. Bước 3 – “xuống lần 2”: Tháng 12 hàng năm, Chính phủ và Bộ KH ĐT giao con số KH chính thức về tỉnh. Trên cơ sở con số giao chính thức từ trung ương, sở KH ĐT hoàn thiện bản dự thảo KH phát triển KTXH. Sau khi trình và được UBND tỉnh chỉnh sửa sẽ được trình thường vụ Tỉnh ủy xem xét và HĐND tỉnh thông qua. Cuối cùng UBND tỉnh căn cứ vào Nghị quyết HĐND tỉnh giao chỉ tiêu KH phát triển KTXH chính thức xuống cho các huyện để thực hiện. Ở cấp huyện, sau khi nhận được con số giao chính thức từ tỉnh, phòng TCKH xây dựng chính thức KH phát triển KTXH và dự toán ngân sách cho các ngành, xã. Cuối tháng 12, bản dự thảo sau khi được UBND huyện chỉnh sửa sẽ được trình thường vụ Huyện ủy xem xét và HĐND huyện thông qua. Sau đó, huyện sẽ gửi Nghị quyết HĐND huyện ( Thực chất là giao số KH chính thức )xuống cho các xã để các xã thực hiện. Khi đó, xã mới căn cứ vào các chỉ tiêu chính thức để xây dựng bản KH phát triển KTXH xã, thông qua HĐND xã, để triển khai thực hiện, đồng thời báo cáo nội dung KH cho huyện. Như vậy, ta có thể cụ thể hóa quy trình lập KH của huyện Yên Châu như sau: (Xem sơ đồ trang 30) Đặc biệt, trong quy trình trên có sự hỗ trợ của tổ chức: Hợp tác kỹ thuật CHXHCN Việt nam - CHLB Đức tài trợ, Dự án phát triển lâm nghiệp xã hội Sông Đà, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tài trợ chương trình: - Lập kế hoạch phát triển thôn bản (VDP) - Đánh giá nông thôn có người tham gia (PRA) Đây là điểm mới trong quy trình lập KHPT KT-XH của huyện: nhằm đạt được một sự phát triển kinh tế xã hội toàn diện phù hợp với tình hình của từng thôn bản thì điều phù hợp nhất là mỗi người dân địa phương nên đóng góp hiểu biết cũng như gánh một phần trách nhiệm trong việc lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động phát triển với sự liên kết cùng các cơ quan ban ngành của chính phủ cũng như các dự án. Những kết quả khả quan có được trong quy trình lập KH phát triển KTXH của huyện: • Trong VDP người dân địa phương phân tích tình hình thôn bản, họ thảo luận về các vấn đề và tiềm năng về nông nghiệp, lâm nghiệp, giáo dục và y tế, cơ sở hạ tầng và các lĩnh vực khác của đời sống thôn bản. Sau đó họ tìm kiếm các giải pháp thích hợp để phát triển thôn bản. • Thành quả của VDP là kế hoạch 5 năm và kế hoạch hàng năm được tất cả dân bản ủng hộ và thành lập. Kế hoạch hàng năm bao gồm kế hoạch hoạt động cho năm tới và các chi tiết như thời gian bắt đầu tiến hành thực hiện các hoạt động, địa điểm và trách nhiệm của người dân và các cơ quan ban ngành nhà nước. • Dân bản tham gia vào phân tích tình hình thôn bản, thảo luận về các vấn đề tồn tại và họ quyết định về ưu tiên cho các giải pháp và hoạt động cho phát triển thôn bản. • PRA (Đánh giá nông thôn có sự tham gia của người dân) là một phương pháp giúp người dân đánh giá tình hình thôn bản và đi đến thống nhất những hoạt động cần thiết cho việc phát triển thôn bản. Có những công cụ PRA khác nhau cho việc phân tích lịch sử thôn bản, kinh tế hộ gia đình, sản xuất nông nghiệp, quản lý rừng, y tế giáo dục và cơ sở hạ tầng của thôn bản. Sơ đồ 2: Quy trình lập KH phát triển KTXH huyện Yên Châu Bộ KH&ĐT và Bộ Tài chính Tháng 7 Tháng 12 UBND ra chỉ thị, Sở KHĐT ban hành hướng dẫn. Sở KHĐT tổng hợp KH từ huyện và dự thảo KH tỉnh UBND xây dựng KH chính thức. HĐND phê duyệt T1, T2 năm KH Cấp tỉnh UBND giao chỉ tiêu hướng dẫn UBND xây dựng KH chính thức Cấp huyện UBND triển khai thực hiện HĐND phê duyệt Phòng TCKH dự thảo KH huyện HĐND xã phê duyệt UBND xã xây dựng chi tiết KHPT KTXH xã UBND triển khai thực hiện UBND xã cập nhật KH Cấp xã UBND xã dự thảo sơ bộ KHPT KTXH Cấp thôn Triển khai thực hiện Quan hệ từ trên xuống Quan hệ từ dưới lên hoặc ngang cấp Quan hệ báo cáo Nguồn:Quy trình lập KH và tổ chức thực hiện PT KTXH huyện Yên Châu Nhìn chung, về quy trình lập KH phát triển KTXH của huyện Yên Châu về cơ bản đã tuân thủ quy định hướng dẫn của Bộ KHĐT. Đặc biệt, trong quy trình lập KH phát triển KTXH của huyện đã có những điểm mới làm hoàn thiện quy trình lập kế hoạch: lập kế hoạch có sự tham gia của người dân, lập kế hoạch phát triển vững, sát thực tế ngay từ cấp cơ sở (thôn, bản)…, đạt được nhiều kết quả khả quan trong quá trình hoàn thiện công tác lập KH phát triển KTXH cấp huyện. Tuy nhiên, bên cạch đó thì trong bản KH phát triển KTXH vẫn còn những bất cập: Thứ nhất: Trong các căn cứ trên, chưa thấy sự xuất hiện một yêu cầu rất quan trọng cần thực hiện trong lập kế hoạch hiện nay của nước ta đó là lập kế hoạch phát triển kết hợp, lồng ghép các mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Thứ hai: Do thời gian lập kế hoạch hơi gấp rút nên công tác chuẩn bị lập kế hoạch từ cấp thôn, bản chưa được chuẩn bị kỹ lưỡng. Do đó, công tác lập kế hoạch các cấp ở huyện không tránh khỏi sai sót trong quá trình xây dựng và tổng hợp kế hoạch, nhiều khi chất lượng bản kế hoạch xã, huyện không có thời gian để thẩm định. Thứ ba: Tuy các hiện nay công tác xây dựng các bản kế hoạch chủ yếu do huyện chủ động tiến hành nhưng vẫn bị phụ thuộc phần nhiều vào “hướng dẫn” cũng như nguồn ngân sách Nhà nước được phân bố dẫn đến bản kế hoạch chưa thực sự gắn với nguồn lực. 2.2.2 .Phương pháp lập kế hoạch 2.2.2.1 Phương pháp phân tích thực trạng trong lập kế hoạch Trong phần đánh giá thực trạng phát triển KTXH trong các bản kế hoạch của huyện Yên Châu chủ yếu bao gồm: - Đánh giá tổng quan tình hình phát triển kinh tế - xã hội trong 5 năm 2001-2005. - Đánh giá tình hình thực hiện một số mục tiêu chính trong thời kỳ kế hoạch trước. Trong đó, có thế thấy nội dung chính là việc thống kê lại những kết quả đã thực hiện được của từng ngành, từng lĩnh vực cụ thể trên địa bàn huyện. Trong đó, chủ yếu liệt kê ra những kết quả đã thực hiện rồi tiến hành so sánh với những chỉ tiêu đưa ra ở đầu thời kỳ kế hoạch để thấy được những chỉ tiêu nào đã hoàn thành, những chỉ tiêu nào chưa hoàn thành. Đồng thời cũng tiến hành so sánh tình hình thực hiện các chỉ tiêu ở những thời kỳ kế hoạch trước đó để thấy việc thực hiện chỉ tiêu có tiến bộ hay không. - Đánh giá chung về tình hình thực hiện kế hoạch của thời kỳ trước. Nội dung chính của phần này là việc đưa ra những đánh giá chung, những thành tựu, hạn chế - yếu kém, nguyên nhân của những hạn chế - yếu kém. ● Các phương pháp sử dụng trong việc đánh giá thực trạng của huyện chủ yếu là phương pháp liệt kê, mô tả, phân tích, tổng hợp thông qua các nguồn báo cáo, tổng kết hội nghị.. - Tổng hợp tình hình thông qua các báo cáo: đây là biện pháp quan trọng và hữu hiệu nhất. Thông qua các báo cáo có thể nắm được một cách đầy đủ và tương đối toàn diện tình hình công tác tại các phòng, ban ngành chuyên môn, các cấp xã cơ sở, những thuận lợi khó khăn, các kết quả đạt được, các kiến nghị, các dự kiến cho kỳ kế hoạch tiếp theo. Tuy nhiên phương pháp này có thể mang lại sự đánh giá không chính xác do các báo cáo không phản ánh đúng tình hình của các phòng, ban ngành chuyên môn, cấp xã cơ sở, do các cấp đều mắc bệnh “sính thành tích”. Mặt khác, hiện nay chưa có hệ thống bảng, biểu, mẫu báo cáo thống nhất giữa các cấp cơ sở, nên quá trình tổng hợp báo cáo gặp nhiều khó khăn , số liệu thu thập bị phân tán, độ chính xác không cao. - Tổng hợp tình hình thông qua các hội nghị tổng kết, hội thảo, các cuộc họp chuyên môn, nghiệp vụ: đây là phương pháp bổ trợ quan trọng để tổng hợp, đánh giá tình hình tại các cuộc họp, hội nghị ngoài tình hình thực hiện kế hoạch, những kết quả đạt được, những thuận lợi cũng như khó khăn… nghe nhiều ý kiến khác nhau giúp các cán bộ lập kế hoạch có những nhận định, đánh giá sâu hơn về tình hình thực trạng tại cơ sở. - Tổng hợp tình hình thông qua ý kiến nhận đinh,chỉ đạo của lãnh đạo các cấp cơ sở: thông qua những nhận xét, nhận định ý kiến của lãnh đạo các cấp cơ sở giúp cán bộ lập kế hoạch nắm bắt thực trạng một cách toàn diện và sâu sắc hơn. - Tổng hợp tình hình thông qua đánh giá ý kiến của người dân thôn bản tại các thôn bản trong các chương trình lập kế hoạch phát triển thôn bản. Đây là nguồn cung cấp thông tin sát thực, tuy nhiên do trình độ dân trí còn thấp nên khi tiến hành điều tra, thu thập thông tin, tổng hợp thông tin thường gặp nhiều khó khăn, nhiều khi thông tin phản ánh từ người dân không thật sự chính xác. Trong cách đánh giá này, phần đánh giá thực trạng của bản kế hoạch đã thiếu đi việc so sánh chéo giữa huyện Yên Châu với các huyện khác trong tỉnh tại cùng một thời điểm để thấy được mức độ phát triển của huyện cũng như tham chiếu với khả năng có thể đạt được. Đó là một trong những hạn chế làm cho phần đánh giá thực trạng chưa thực sự là cơ sở vững chắc cho việc xây dựng kế hoạch. ● Cuối cùng, những kết luận về những thành tựu, những tồn tại - yếu kém cũng như nguyên nhân gây ra các tồn tại, yếu kém được đưa ra một cách chung chung, không nói rõ vào từng vấn đề tồn tại cụ thể, chưa đi sâu vào tìm nguyên nhân cốt lõi gây ra nó dẫn đến chưa đưa ra được khắc phục cho thời kỳ kế hoạch kế tiếp. Chẳng hạn, đưa ra vấn đề tồn tại rất chung chung : “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm, chưa vững chắc, giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích đất canh tác còn thấp” thì chưa thể hiện rõ tốc độ chuyển dịch cơ cấu chậm qua các năm, chưa tìm ra được nguyên nhân chủ yếu gây ra tồn tại trên. Với phương pháp đánh giá thực trạng này phần đánh giá thực trạng của bản kế hoạch đã bao quát tất cả các mặt kinh tế - xã hội, phần nào cũng đã phản ánh đúng thực trạng phát triển kinh tê – xã hội của huyện. Tuy nhiên, có một hạn chế lớn trong phần đánh giá thực trạng của bản kế hoạch là chưa chỉ ra được “điểm xuất phát” của huyện trong thời kỳ kế hoạch tiếp theo. 2.2.2.2 Phương pháp xác định mục tiêu , nhiệm vụ và giải pháp thực hiện trong lập kế hoạch Sau khi phân tích xong phần đánh giá thực trạng, thì một nội dung tiếp theo có ý nghĩa rất quan trọng đó là việc xác định các mục tiêu phát triển và lượng hóa thành các chỉ tiêu cụ thể. • Xây dựng hệ thống mục tiêu Hầu hết các mục tiêu trong bản kế hoạch được xác định trên cơ sở quán triệt đường lối và tư tưởng của Đảng, dựa trên những mục tiêu định hướng của Quốc gia. Việc xác định mục tiêu căn cứ vào định hướng, mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm phát triển kinh tế - xã hội trong các bản kế hoạch của tỉnh, khung hướng dẫn của Sở KHĐT tỉnh Sơn La, Sở Tài chính và đặc biệt là các chương trình, dự án hành động của huyện ủy trong từng thời kỳ kế hoạch. Chẳng hạn, việc xác định mục tiêu trong kế hoạch 5 năm 2006-2010 dựa vào định hướng, nhiệm vụ trọng tâm phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2010 của tỉnh Sơn La và 6 chương trình trọng điểm và 5 dự án ưu tiên đầu tư của huyện. Các mục tiêu được chia ra là nhiều cấp khác nhau: trước hết là việc xác định các mục tiêu tổng quát phát triển kinh tế - xã hội của huyện trong thời kỳ kế hoạch. Sau đó, các mục tiêu tổng quát này được cụ thể hóa thành các nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện. Đa số các nhiệm vụ chủ yếu là tương ứng với việc cần thực hiện quản lý một lĩnh vực cụ thể nào đó của huyện, và cuối cùng các nhiệm vụ trọng tâm này sẽ được chi tiết hóa thành hệ thống chỉ tiêu của thời kỳ kế hoạch. Nhìn chung, trong hệ thống mục tiêu phát triển KTXH của huyện đã có sự phân định rõ ràng và xây dựng các nhiệm vụ chủ yếu trên cơ sở đảm bảo sự phát triển trên tất cả các lĩnh vực KTXH. Tuy nhiên, trong hệ thống các mục tiêu trong bản kế hoạch của huyện chưa có sự phân cấp rõ ràng giữa bốn mục tiêu: Mục tiêu cuối cùng, mục tiêu trung gian, đầu ra và hoạt động. Giữa các mục tiêu chưa có sự gắn kết và logic, mà chủ yếu là các mục tiêu được đưa ra một cách dàn trải, không thấy có sự sắp xếp theo thứ tự ưu tiên. Chẳng hạn, trong bản KH phát triển KTXH 2006-2010 của huyện Yên Châu, ta thấy ngoài mục tiêu tổng quát thì các nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện từ phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu, đầu tư phát triển, di dân tái định cư thủy điện Sơn La…được đưa ra một cách ngang hàng nhau, chưa thể hiện rõ nhiệm vụ nào cần có sự ưu tiên tập trung nguồn lực thực hiện trong thời kỳ kế hoạch. Chính từ việc không phân định rõ các loại mục tiêu là cho các nhà KH và các nhà lãnh đạo chưa có cái nhìn tổng thể về công việc của mình và các ban ngành khác. • Xây dựng hệ thống chỉ tiêu * Hệ thống chỉ tiêu kinh tế- xã hội Hệ thống chỉ tiêu KH phát triển KTXH của huyện có 67chỉ tiêu chính, trong đó 34 chỉ tiêu tổng hợp và 33 chỉ tiêu chuyên ngành. Trong 67 chỉ tiêu có 28 chỉ tiêu về kinh tế, 39 chỉ tiêu về xã hội môi trường. Ngoài hệ thống chỉ tiêu chung của toàn huyện còn hệ thống chỉ tiêu KH chuyên ngành giao cho các phòng, ban( chủ yếu là chỉ tiêu về đầu tư, huy động vốn, xóa đói giảm nghèo) và các xã. - Các chỉ tiêu kinh tế quan trọng: • Giá trị gia tăng theo lãnh thổ, tốc độ tăng giá trị gia tăng theo lãnh thổ. • Giá trị sản xuất Nông, Lâm nghiệp – Công nghiệp, Xây dựng cơ bản – Thương mại, Dịch vụ • Tổng thu ngân sách 5 năm trên địa bàn. • Tổng vốn đầu tư toàn xã hội, tốc độ gia tăng vốn đầu tư… - Các chỉ tiêu xã hội môi trường: • Tỷ lệ sinh tự nhiên. • Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn quốc gia • Tỷ lệ số hộ đạt chuẩn gia đình văn hóa. • Độ che phủ của rừng • Tỷ lệ xã, thị trấn, cơ quan, đơn vị, trường trạm, thôn bản, tiểu khu đạt tiêu chuẩn không có ma túy và đạt tiêu chuẩn 4 không về ma túy…. Về cơ bản, hệ thống chỉ tiêu kế hoạch của huyện đã phản ánh được tình hình phát triển KTXH của huyện và có cụ thể hóa được các mục tiêu lớn về phát triển KTXH của huyện trong giai đoạn KH. Tuy nhiên, hệ thống chỉ tiêu này vẫn còn một số tồn tại: - Trong hệ thống chỉ tiêu về kinh tế, không có chỉ tiêu về giá trị gia tăng của từng ngành trong các ngành như: vận tải, xây dựng, thương nghiệp , khách sạn, y tế, giáo dục, ngân hàng tài chính…Vì vậy, chưa thể định hướng được tốc độ tăng trưởng của từng ngành này là bao nhiêu để xác định chính xác được tốc độ tăng trưởng chung về GDP của huyện theo mục tiêu đã đề ra hay cũng như không tính được điểm đóng góp phần trăm của từng ngành vào tốc độ tăng trưởng GDP của huyện. - Thiếu một số chỉ tiêu về xã hội như số giáo viên đạt chuẩn cấp quốc gia, tỷ lệ phụ nữ tham gia cấp ủy đảng và chính quyền các câp, tỷ lệ trạm xá có bác sĩ, tỷ lệ xã, thị trấn đạt chuẩn quốc gia…. * Phương pháp tính toán các chỉ tiêu Việc tính toán các chỉ tiêu KH KTXH cấp huyện chủ yếu dựa vào định hướng của cấp trên về các chỉ tiêu chính và kết quả thực hiện được của năm trước đó. Sau đó, tính toán các chỉ tiêu của năm KH phải đạt và vượt mức định hướng của cấp trên, vượt năm trước.Vì vậy, chỉ tiêu KH thiếu độ chính xác dẫn đến nhiều mối quan hệ giữa các chỉ tiêu bị mất cân đối, mâu thuẫn nhau. 2.2.3 Nội dung kế hoạch của huyện Yên Châu 2.2.3.1 Nội dung kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế - xã hội của huyện Yên Châu ( thời kỳ 2006-2010) Bản KH PTKT-XH 5 năm được chia làm 3 phần nội dung chính: Phần 1: Đánh giá tình hình thực hiện thời kỳ trước ( giai đoạn 2001-2005). Trong phần này, chủ yếu là liệt kê các kết quả đạt được vể kinh tế ( giá trị gia tăng, tốc độ tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thu ngân sách…), về xã hội ( giáo dục, y tế, xóa đói giảm nghèo…). Sau đó, bản kế hoạch đi vào đi vào đánh giá chi tiết tình hình thực hiện trong các lĩnh vực cụ thể: Sản xuất nông, lâm nghiệp thủy sản Công nghiệp – Tiểu thủ công nghiệp Dịch vụ - Thương mại Tài chính – Tín dụng Đầu tư và phát triển Công tác quản lý và bảo vệ tài nguyên Thực hiện nhiệm vụ di dân tái định cư thủy điện Sơn La Giáo dục và đào tạo Công tác dan số, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân Văn hóa, thông tin và truyền thông Công tác thực hiện chính sách xã hội Công tác tôn giáo và dân tộc Cải cách hành chính và thực hành tiết kiệm, phòng chống tham nhũng An ninh quốc phòng và đối ngoại Nội dung chủ yếu là liệt kê, rất ít hàm lượng đánh giá, phân tích. Cuối cùng, phần này tổng kết những thành tựu, hạn chế và rút ra nguyên nhân trong đó bao gồm nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan, hơn nữa những nguyên nhân này chưa gắn với những hạn chế nêu ở phía trên. Phần 2: KH PTKT-XH của huyện trong trong thời kỳ tiếp theo (giai đoạn 2006-2010). Đây là phần nội dung chính của bản kế hoạch phát triển KTXH. Bao gồm các mục tiêu tổng quát, nhiệm vụ chủ yếu, các chỉ tiêu KT-XH chủ yếu, định hướng phát triển ngành, lĩnh vực, dự kiến một số chương trình – dự án trọng điểm. Phần 3: Đưa ra các giải pháp thực hiện kế hoạch trong thời kỳ tiếp theo. Nội dung chính của phần là đưa ra các giải pháp nhằm thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu kế hoạch của huyện trong thời kỳ kế hoạch. Tuy nhiên, hầu hết các giải pháp này được nêu chung chung và ít gắn kết với mục tiêu đã nêu ở phần trên, và rất khó có thể phát hiện đâu là mục tiêu ưu tiên của kỳ KH cùng với các giải pháp đi kèm. Ngoài ra, KH phát triển KT-XH kèm theo một bản chỉ tiêu kế hoạch chi tiết của từng ngành, từng lĩnh vực trong thời kỳ tiếp theo 2006-2010 2.2.3.2 Nội dung kế hoạch hàng năm phát triển kinh tế - xã hội của huyện Yên Châu ( thời kỳ 2007, 2008, 2009) Bản KHPTT-XH hàng năm được chia thành hai phần nội dung chính: Phần 1: Tổng kết tình hình thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ KH phát triển KTXH 6 tháng năm thực hiện và dự báo khả năng thực hiện KH 6 tháng cuối năm (bao gồm giải pháp thực hiện KH 6 tháng cuối năm và dự báo khả năng thực tế kế hoạch năm thực hiện). Trong phần này chủ yếu liệt kê các chỉ tiêu kết quả dự kiến đạt được về kinh tế, xã hội và môi trường. Tiếp đến, bản KH đi vào thống kê chi tiết cho các lĩnh vực KTXH chủ yếu. Việc phân tích tình hình năm thực hiên KH chỉ được đề cập trong nội dung và thành tích của từng ngành, từng lĩnh vực, thiếu so sánh thực tế năm trước và khả năng của địa phương. Phần phân tích nguyên nhân chưa gắn kết vơi những tồn tại đã được nêu lên. Phần 2: Trình bày định hướng phát triển KT-XH năm KH tiếp theo. Trong phần này đánh giá những khó khăn, thuận lợi của địa phương, đề ra những mục tiêu, nhiệm vụ và các chỉ tiêu KH năm sau, định hướng phát triển các ngành, lĩnh vực. Việc định hướng của các ngành và các lĩnh vực đi kèm với các giải pháp cho từng mục tiêu phát triển. Tuy nhiên, những giải pháp KH ít có sự gắn kết với các mục tiêu cụ thể. Nhìn chung, đa phần những mục tiêu còn chung chung, chưa chỉ rõ cách thức thực hiện cũng như khó đánh giá tính khả thi của chúng. Hầu hết các giải pháp thực hiện KH đều không tính đến các nguồn lực đi kèm. 2.3. Đánh giá chung về công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Yên Châu – Sơn La 2.3.1 Ưu điểm - Huyện đã hướng dẫn và tổ chức lập PTKTXH theo hướng dẫn của Bộ KH&ĐT, Sở KH&ĐT Sơn La. Nhìn chung, thời gian lập và nộp các bản KH về Sở KHĐT đã đảm bảo theo quy định. - Các cấp lãnh đạo của huyện và các ban, ngành chuyên môn cũng đã bước đầu nắm bắt được các tư tưởng hoàn thiện trong lập KH: chỉ đạo lồng ghép các nguồn lực ngân sách, chương trình mục tiêu quốc gia, thể hiện nhiều dự án mang tính ưu tiên, trọng điểm…trong việc lập các KH phát triển KTXH. - Kế hoạch 5 năm bắt đầu được xây dựng mang tính định hướng. Trong nội dung kế hoạch 2006-2010 của huyện Yên Châu ngoài hệ thống mục tiêu tổng quát, nhiệm vụ, chỉ tiêu kinh tế - xã hội thì huyện cũng đã chủ động xây dựng định hướng phát triển cho từng ngành, lĩnh vực cụ thể. Các định hướng này chủ yếu là xác định định hướng phát triển cho từng ngành, lĩnh vực không thấy sự xuất hiện cứng nhắc của các chỉ tiêu hoặc có chăng chỉ là các chỉ tiêu mang tính tổng quát. Chẳng hạn, như việc định hướng phát triển nông nghiệp của huyện giai đoạn 2006-2010: “Phát triển Nông - Lâm nghiệp theo hướng tập trung thâm canh, nâng cao năng suất, chất lượng hiệu quả gắn với thị trường. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu Nông nghiệp và kinh tế Nông thôn theo hướng tạo ra vùng, địa bàn sản xuất hàng hoá tập trung thông qua ứng dụng khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất, bảo quản sau thu hoạch. Hình thành hệ thống sản phẩm chủ lực có lợi thế của huyện; phấn đấu sản xuất bình quân đạt khoảng 17 - 18 triệu đồng /1 ha đất canh tác.” Bên cạch đó, chính quyền huyện đã phần nào sử dụng kế hoạch như một công cụ trong hoạt động quản lý, điều hành KTXH của địa phương. Các bản kế hoạch đều được Hội đồng nhân dân huyện thông qua nên đây được xem như cương lĩnh của thực hiện phát triển KTXH của huyện trong thời kỳ kế hoạch. - Áp dụng những quy trình lập KH phát triển thôn bản, sử dụng được các công cụ của việc đánh giá có người dân tham gia (PRA) vào trong việc lập kế hoạch, tăng cường các bên hữu quan vào công tác lập KH và đạt được những kết quả khả quan trong quá trình hoàn thiện công tác lập kế hoạch. - Trong các KH đã chú trọng nhiều đến lĩnh vực xã hội, môi trường. Nội dung của nó đã thấy được sự xuất hiện của các chỉ tiêu giảm hộ nghèo, giải quyết việc làm…Mặc dù các chỉ tiêu này được đưa ra vẫn còn mang nặng tính chất về số lượng, chất lượng chưa thực sự cao nhưng với sự thay đổi này cũng phần nào phản ánh được sự dần hoàn thiện của hệ thống chỉ tiêu trong các bản kế hoạch. Có được những thành tựu như trên không thể không kể đến những yếu tố có ảnh hưởng lớn: ▪ Các cấp lãnh đạo chính quyền huyện đã bươc đầu quan tâm đến công tác lập kế hoạch của huyện, luôn có sự gắn kết chặt chẽ giữa Hội đồng nhân dân huyện-Phòng TCKH-Ủy ban nhân dân huyện trong quá trình lập kế hoạch. Bên cạch đó cũng nhận được sự từ phía cấp tỉnh, trong đó quan trọng nhất là Sở KHĐT Sơn La. ▪ Huyện Yên Châu là một trong những huyện được hỗ trợ 100% của tổ chức: Hợp tác kỹ thuật CHXHCN Việt nam - CHLB Đức tài trợ, Dự án phát triển lâm nghiệp xã hội Sông Đà, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tài trợ chương trình: Lập kế hoạch phát triển thôn bản (VDP), đánh giá nông thôn có người tham gia (PRA) cũng phần nào đảm bảo được các nội dung hoàn thiện trong công tác lập KH phát triển KTXH của huyện. 2.3.2. Hạn chế Bên cạch những mặt tích cực đó, thì hiện nay công tác lập KH của huyện cũng còn đang nhiều điểm còn bất cập, hạn chế. Cụ thể: - Chất lượng của các bản KH vẫn còn thấp, nội dung vẫn được thể hiện theo khuôn mẫu nhất định. Cụ thể, phần đánh giá thực trạng chủ yếu là liệt kê ra những kết quả thực hiện kế hoạch giai đoạn trước, dẫn đến các đánh giá chung chung, không tìm ra được nguyên nhân cốt lõi, nghiêm trọng hơn cả là đánh giá chính xác “ xuất phát điểm” của huyện. Tiếp theo, phần nội dung xây dựng kế hoạch cho giai đoạn mới bao gồm mục tiêu, nhiệm vụ, chỉ tiêu định hướng phát triển các ngành, lĩnh vực. Tuy nhiên, ở phần này chưa thể hiện rõ những mục tiêu ưu tiên, thiếu những dự báo về những thuận lợi, khó khăn, cơ hội và thách thức đối với huyện trong thời kỳ kế hoạch. Cuối cùng, đến phần đưa ra các giải pháp, hầu hết các giải pháp đưa ra chung chung chưa thực sự gắn với mục tiêu đã nêu trên. - Vấn đề lồng ghép nguồn lực vào các bản KH còn nhiều hạn chế, chưa lồng ghép tốt nguồn ngân sách chung và nguồn từ các chương trình, dự án để thực hiện các mục tiêu, các bản KH chưa gắn với nguồn lực thực tế, nên quy trình xây dựng KH thiếu đi tính sát thực, bản KH của mang tính khả thi cao. - Trong hệ thống mục tiêu thì còn chưa thể hiện rõ các cấp độ mục tiêu làm cho các mục tiêu dàn trải, chưa thể hiện rõ mục tiêu ưu tiên. Hệ thống chỉ tiêu còn cồng kềnh, vẫn mang nặng tính chất hiện vât, thiếu nhiều chỉ tiêu lồng ghép. Việc tính toán nhiều chỉ tiêu còn bất hợp lý, chưa có cơ sở khoa học và thiếu đi nhiều chỉ tiêu về xã hội và môi trường. - Hoạt động giám sát và đánh giá thực hiện không đáp ứng được yêu cầu trong xây dựng và thực hiện KH. Việc thực hiện các KH đã được theo dõi, đánh giá thông qua các báo cáo định kỳ hàng tháng, quý, 6 tháng, 9 tháng và năm. Tuy nhiên, những báo cáo thường không phản ánh chính xác tình hình thực hiện kế hoạch. Hiện nay, huyện chưa hệ thống chỉ tiêu theo dõi và đánh giá thực hiện kế hoạch, quản lý các mục tiêu the