Đề tài Học thuyết hình thái kinh tế xã hội với việc nhận thức tính tất yếu của sự lựa chọn con đường đi lên CNXH của Việt Nam

· héi sau. Nh­ng ®Æc tr­ng cho tÝnh chÊt cña mét c¬ së h¹ tÇng lµ do quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh .Trong mét c¬ së h¹ tÇng cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nhiÒu kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt th× kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ bao giê còng gi÷ vai trß chñ ®¹o ,chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c; nã quy ®Þnh vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn xu h­íng chung cña toµn bé ®êi sèng kinh tÕ x· héi . Trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng, tÝnh chÊt giai cÊp cña c¬ së h¹ tÇng lµ do kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh .TÝnh chÊt ®èi kh¸ng giai cÊp vµ sù xung ®ét giai cÊp b¾t nguån tõ ngay trong c¬ së h¹ tÇng . 3.3 Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng a>C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th­îng tÇng : Mçi h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cña nã .Do ®ã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng mang tÝnh chÊt lÞch sù cô thÓ, gi÷a chóng cã mèi liªn hÖ biÖn chøng víi nhau trong ®ã c¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng ®­îc thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau : -C¬ së h¹ tÇng nµo th× sinh ra kiÕn tróc th­îng tÇng Êy (giai cÊp nµo gi÷ vÞ trÝ thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ th× ®ång thêi còng lµ giai cÊp thèng trÞ x· héi vÒ tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c) -Quan hÖ s¶n xuÊt nµo thèng trÞ th× t¹o ra kiÕn tróc th­îng tÇng chÝnh trÞ t­¬ng øng .M©u thuÉn trong lÜnh vùc kinh tÕ quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt m©u thuÉn trong lÜnh vùc t­ t­ëng . -Nh÷ng biÕn ®æi c¨n b¶n trong c¬ së h¹ tÇng sím hay muén sÏ dÉn ®Õn sù biÕn ®æi c¨n b¶n trong kiÕn tróc th­îng tÇng. -Khi c¬ së h¹ tÇng cò mÊt ®i th× kiÕn tróc th­îng tÇng do nã sinh ra còng mÊt theo ,khi c¬ së h¹ tÇng míi ra ®êi th× mét kiÕn tróc th­îng tÇng míi phï hîp víi nã còng xuÊt hiÖn . Trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp m©u thuÉn cña c¬ së h¹ tÇng ®­îc biÓu hiÖn lµ m©u thuÉn cña giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ .Khi c¸ch m¹ng x· héi xo¸ bá c¬ së h¹ tÇng cò thay thÕ b»ng c¬ së h¹ tÇng míi th× sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp thèng trÞ bÞ xo¸ bá vµ ®­îc thay thÕ b»ng sù thèng trÞ cña giai cÊp thèng trÞ míi ,bé m¸y nhµ n­íc ®­îc h×nh thµnh thay thÕ bé m¸y nhµ n­íc cò . C¬ së h¹ tÇng cò mÊt ®i th× kiÕn tróc th­îng tÇng cña nã víi tÝnh c¸ch lµ mét chØnh thÓ thèng trÞ x· héi còng mÊt theo .Nh­ vËy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kiÕn tróc th­îng tÇng do c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh ;®ång thêi nã cßn cã quan hÖ kÕ thõa ®èi víi c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng cña x· héi cò. TÝnh quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng diÔn ra rÊt phøc t¹p trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy sang mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi kh¸c. b>TÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi vµ sù t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng C¸c bé phËn cña kiÕn tróc th­îng tÇng kh«ng ph¶i phô thuéc vµo mét chiÒu cña c¬ së h¹ tÇng mµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chóng cßn t¸c ®éng qua l¹i víi nhau vµ ¶nh h­ëng lín ®Õn c¬ së h¹ tÇng còng nh­ c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi . Sù phô thuéc cña kiÕn tróc th­îng tÇng vµo c¬ së h¹ tÇng kh«ng ph¶i lµ mét hÖ thèng liªn hÖ phô thuéc cã tÝnh chÊt gi¶n ®¬n ;kh«ng ph¶i bÊt cø sù biÕn ®æi nµo trong kiÕn tróc th­îng tÇng còng ®­îc gi¶i thÝch chØ b»ng nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ .Bªn trong b¶n th©n nh÷ng yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng còng xuÊt hiÖn nh÷ng sù liªn hÖ t¸c ®éng lÉn nhau nhiÒu vÎ .Nh÷ng t¸c ®éng Êy dÉn tíi nh÷ng hËu qu¶ ®«i khi kh«ng ph¶i quy ®Þnh bëi kinh tÕ . Sù t¸c ®éng tÝch cùc cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng ®­îc thÓ hiÖn ë chøc n¨ng x· héi cña kiÕn tróc th­îng tÇng lµ b¶o vÖ , duy tr×, cñng cè vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng sinh ra nã ; ®Êu tranh xo¸ bá c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cò. Trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp, kiÕn tróc th­îng tÇng ®¶m b¶o sù thèng trÞ chÝnh trÞ vµ t­ t­ëng cña giai cÊp gi÷u ®Þa vÞ thèng trÞ trong kinh tÕ. NÕu giai cÊp thèng trÞ kh«ng x¸c lËp ®­îc sù thèng trÞ vÒ kinh tÕ vµ t­ t­ëng, c¬ së kinh tÕ cña nã kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc . Trong c¸c bé phËn cña kiÕn tróc th­îng tÇng, nhµ n­íc gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng vµ cã t¸c dông to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. Nhµ n­íc kh«ng chØ dùa trªn hÖ t­ t­ëng mµ cßn dùa trªn nh÷ng h×nh thøc nhÊt ®Þnh cña viÖc kiÓm so¸t x· héi, sö dông b¹o lùc ; bao gåm nh÷ng yÕu tè vËt chÊt: qu©n ®éi , c¶nh s¸t, toµ ¸n, nhµ tï ...®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh kinh tÕ cña giai cÊp thèng trÞ, cñng cè v÷ng ch¾c ®Þa vÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. ¡ng ghen viÕt: "B¹o lùc(nghÜa lµ quyÒn lùc nhµ n­íc ) còng lµ mét lùc l­îng kinh tÕ". C¸c bé phËn kh¸c cña kiÕn tróc th­îng tÇng nh­ triÕt häc, ®¹o ®øc, t«n gi¸o, nghÖ thuËt còng ®Òu t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo c¬ së h¹ tÇng b»ng nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau song th­êng th­êng nh÷ng t¸c ®éng ®ã ph¶i th«ng qua nhµ n­íc, ph¸p luËt vµ c¸c thÓ chÕ t­¬ng øng; chØ th«ng qua ®ã chóng míi ph¸t huy ®­îc hiÖu lùc ®èi víi c¬ së h¹ tÇng còng nh­ ®èi víi toµn x· héi. Trong b¶n th©n kiÕn tróc th­îng tÇng còng diÔn ra qu¸ tr×nh biÕn ®æi, ph¸t triÓn cã tÝnh chÊt ®éc lËp t­¬ng ®èi. Qu¸ tr×nh ®ã cµng phøc t¹p víi c¬ së h¹ tÇng, sù t¸c ®éng cña nã víi c¬ së h¹ tÇng cµng cã hiÖu qu¶. Nh­ vËy kiÕn tróc th­îng tÇng cã t¸c dông to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng khi nã t¸c ®éng cïng chiÒu víi quy luËt vËn ®éng cña c¬ së h¹ tÇng, tr¸i l¹i khi t¸c ®éng ng­îc chiÒu víi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nã sÏ c¶n trë sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö nhÊn m¹nh r»ng chØ cã kiÕn tróc th­îng tÇng tiÕn bé n¶y sinh trong qóa tr×nh ph¸t triÓn cña c¬ së kinh tÕ míi ph¶n ¸nh nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, míi cã thÓ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn, x· héi tiÕn lªn. Ng­îc l¹i nÕu kiÕn tróc th­îng tÇng lµ s¶n phÈm cña c¬ së kinh tÕ ®· lçi thêi th× g©y t¸c dông k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi. Nh­ng t¸c dông k×m h·m ®ã chØ lµ t¹m thêi, sím muén nã sÏ ®­îc c¸ch m¹nh kh¾c phôc. Qu¸ nhÊn m¹nh hoÆc thæi phång vai trß cña kiÕn tróc th­îng tÇng, phñ nhËn tÝnh tÊt yÕu cña kinh tÕ x· héi, sÏ kh«ng tr¸nh khái r¬i vµo chñ nghÜa duy t©m chñ quan vµ kh«ng thÓ nhËn thøc ®óng ®¾n sù ph¸t triÓn cña lÞch sö . Ng­îc l¹i nÕu tuyÖt ®èi ho¸ vai trß quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ mµ kh«ng thÊy t¸c ®éng tÝch cùc cña kiÕn tróc th­îng tÇng còng lµ mét sai lÇm nghiªm träng. II/ Sù vËn dông h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam Víi sù ra ®êi cña häc thuyÕt M¸c Lª -Nin vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi chñ nghÜa duy vËt ®· v¹ch râ kÕt cÊu c¬ b¶n vµ phæ biÕn cña mäi x· héi ,qui luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña x· héi . 1.TÝnh tÊt yÕu Loµi ng­êi ®· tr¶i qua n¨m h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi .Mçi h×nh th¸i sau tiÕn bé h¬n v¨n minh h¬n h×nh th¸i tr­íc . §Çu tiªn lµ h×nh th¸i kinh tÕ tù nhiªn (céng s¶n nguyªn thuû) con ng­êi chØ biÕt s¨n b¾t h¸i l­îm ,¨n thøc ¨n sèng cuéc sèng cña hä phô thuéc hoµn toµn vµo tù nhiªn ,hä ch­a biÕt ch¨n nu«i trång trät ,ch­a biÕt tÝch luü thøc ¨n .Hä cïng lµm cïng h­ëng cïng sèng theo chÕ ®é quÇn h«n .Cã thÓ nãi ®©y lµ thêi kú s¬ khai , thêi kú m«ng muéi cña loµi ng­êi . Sau ®ã ®Õn h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi: chiÕm h÷u n« lÖ con ng­êi ®· v¨n minh h¬n hä kh«ng cßn ¨n t­¬i sèng vµ ®· biÕt lao ®éng t¹o ra cña c¶i ,x· héi chÕ ®é t­ h÷u.X· héi ph©n chia kÎ giµu ng­êi nghÌo ,thay thÕ chÕ ®é quÇn h«n b»ng chÕ ®é h«n nh©n mét vî mét chång . Giai cÊp chñ n« vµ n« lÖ lµ quan hÖ gi÷a hai giai cÊp ,quan hÖ bãc lét hoµn toµn cña c¶i vËt chÊt cña con ng­êi .N« lÖ biÕn thµnh c«ng cô lao ®éng .VÊn ®Ò giai cÊp träng x· héi phong kiÕn b¶n chÊt vÉn lµ quan hÖ bãc lét sù bãc lét thÓ hiÖn qua sù cã mÆt .Ng­êi n«ng d©n ,t¸ ®iÒn lµm thuª vµ nép t« thuÕ cho quan l¹i ,®Þa chñ song hä cã mét chót quyÒn lîi lµ tù do . H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi t­ b¶n chñ nghÜa ra ®êi ®­a loµi ng­êi lªn nÊc thang cao h¬n cña nÒn v¨n minh.X· héi ®· phong phó h¬n vÒ giai cÊp .Giai cÊp thèng trÞ lµ giai cÊp c¬ b¶n. Thñ ®o¹n bãc lét cña chóng tinh vi h¬n rÊt nhiÒu lÇn so víi sù bãc lét tr­íc ®ã trong c¸c x· héi chiÕm h÷u n« lÖ vµ phong kiÕn. Ng­êi c«ng nh©n lµm thuª bÞ bãc lét søc lao ®éng quan gi¸ trÞ thÆng d­ ,lµm viÖc qu¸ søc...mÆc dï x· héi t­ b¶n chñ nghÜa t¹o ra mét l­îng cña c¶i rÊt lín cho x· héi nh­ng b¶n chÊt bãc lét cïng nh÷ng m©u thuÉn kh¸c lµ kh«ng thÓ ®iÒu hoµ.PhÇn ®«ng con ng­êi trong x· héi t­ b¶n chñ nghÜa ®Òu bÞ mÊt quyÒn lîi, mÊt b×nh ®¼ng . C¶ 3 chÕ ®é n« lÖ, phong kiÕn ,t­ b¶n chñ nghÜa cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nh­ng nã ®Òu lµ chÕ ®é cã nh÷ng m©u thuÉn ®èi kh¸ng kh«ng thÓ ®iÒu hoµ gi÷a giai cÊp bãc lét vµ giai cÊp bÞ bãc lét ,dùa trªn sù t­ h÷u vÒ s¶n xuÊt .Giai cÊp bãc lét vµ giai cÊp thèng trÞ mäi ho¹t ®éng vÒ mÆt kinh tÕ x· héi chÝnh trÞ ®Òu chØ phôc vô cho quyÒn lîi cña chÝnh hä . Mét h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi tån t¹i ®­îc th× nã ph¶i cã nh÷ng mÆt tèt nhÊt ®Þnh cña nã chóng ta kh«ng thª phñ nhËn nh÷ng thµnh qu¶ mµ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi nãi trªn ®· ®¹t ®­îc: x· héi céng s¶n nguyªn thuû lµ chÕ ®é x· héi ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña loµi ng­êi; x· héi chiÕm h÷u n« lÖ giai cÊp thèng trÞ b¾t ®Çu tÝch luü cña c¶i cho x· héi ,quan träng nhÊt lµ nã ®­a con ng­êi tho¸t ra khái thêi kú m«ng muéi hoang d· ,x· héi phong kiÕn lµ b­íc chung gian ®Ó loµi ng­êi chuyÓn sang mét nÒn v¨n minh míi nã h×nh thµnh nh÷ng tiÒn ®Ò tèt cho sù ra ®êi cña x· héi t­ b¶n chñ nghÜa .NÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng chØ cßn lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp con ng­êi ®· ®­îc tiÕp cËn víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ,víi nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt nã ®· t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt ,nã t¹o ra mét khèi l­îng cña c¶i vËt chÊt cho nh©n lo¹i Xong mét tÊm huy ch­¬ng lu«n cã hai mÆt cña nã .MÆc dï c¸c x· héi nãi trªn ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ trong lÞch sö ph¸t triÓn loµi ng­êi nh­ng nh÷ng mÆt tr¸i cña nã cïng b»ng tÊt c¶ c¸c x· héi tr­íc céng l¹i .nh÷ng m©u thuÉn ®èi kh¸ng kh«ng thÓ ®iÒu hoµ gi÷a giai cÊp bãc lét vµ giai cÊp bÞ bãc lét NÒn v¨n minh ®¶m b¶o cho sù c«ng b»ng x· héi . H×nh th¸i kinh tÕ-x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh,víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña nã thÝch øng víi lùc l­îng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ víi mét kiÕn tróc th­îng tÇng ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã. §ång thêi ®ã lµ x· héi b­íc ®Çu võa ph¸t huy thõa kÕ nh÷ng thµnh qu¶ cña chñ nghÜa t­ b¶n ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn, nh÷ng h¹n chÕ cña chñ nghÜa t­ b¶n . Mét x· héi mµ quyÒn lùc n»m trong tay giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng , mét tÇng líp ®«ng ®¶o cña x· héi. Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ phôc vô lîi Ých chung cña toµn x· héi. Kh«ng cßn t×nh tr¹ng bãc lét, mäi ng­êi ®Òu b×nh ®¼ng, sinh ho¹t lao ®éng d­íi sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc th«ng qua ph¸p luËt thù hiÖn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, chÕ ®é tËp chung d©n chñ c«ng b»ng x· héi. Quan hÖ s¶n xuÊt ®­îc x©y dùng trªn c¬ së cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao c¬ së h¹ tÇng phï hîp víi kiÕn tróc th­îng tÇng. §©y lµ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ­u viÖt mét ®Ønh cao cña v¨n minh loµi ng­êi. Nh©n lo¹i ®· chøng kiÕn nhµ n­íc , d©n téc do ®iÒu kiÖn lÞch sö riªng cña m×nh ®· bá qua mét , hai giai ®o¹n nµo ®ã ®Ó tiÕn lªn giai ®o¹n lÞch sö cao h¬n d­íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c tøc lµ " rót ng¾n vµ lµm dÞu bít nh÷ng c¬n ®au ®Î". ViÖt Nam lµ mét trong sè nh÷ng n­íc ®ã. Song ViÖt Nam tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng muèn tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t ®Õn tr×nh ®é mét n­íc ph¸t triÓn b»ng con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 2. Môc ®Ých Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay nh­ §¹i Héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh lµ : X©y dùng n­íc ta thµnh mét nuíc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i. C¬ cÊu kinh tÕ lËp hiÕn, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé , phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt , ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn n©ng cao, quèc phßng an ninh ®­îc gi÷ v÷ng ch¾c d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh , n­íc ta ®· chuyÓn sang mét thêi k× ph¸t triÓn míi thêi k× ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ®©y lµ nh÷ng nhËn ®Þnh rÊt quan träng ®èi víi nh÷ng b­íc ®i tiÕp theo trong sù nghiÖp ®æi míi. Thuéc ph¹m trï lùc l­îng s¶n xuÊt vµ vËn ®éng bªn ngoµi biÖn chøng néi t¹i cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸ ngµy cµng g¾n chÆt víi hiÖn ®¹i ho¸ tr­íc hÕt ph¶i ®­îc xem xÐt tõ t­ duy triÕt häc M¸c xÝt chø kh«ng ph¶i lµ tõ t­ duy kinh tÕ hay t­ duy nµo kh¸c. Cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸ (CNH) cã quan niÖm cho r»ng "CNH lµ trang bÞ ®Æc tÝnh c«ng nghiÖp cho mét ho¹t ®éng nµo ®ã ,lµ c¬ së ,m« h×nh cho c¶i tiÕn c¸c ngµnh c¸c ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n".HoÆc cã nh÷ng quan niÖm cho r»ng "CNH lµ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o n«ng nghiÖp .§ã lµ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng víi ngµnh trung t©m lµ chÕ t¹o m¸y ".Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Liªn Hîp Quèc cho r»ng "CNH lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ,trong qu¸ tr×nh nµy mét bé phËn ngµy cµng ph¸t triÓn c¸c nguån cña c¶i quèc d©n ®­îc ®éng viªn ®Ó ph¸t triÓn mét c¬ cÊu kinh tÕ víi nhiÒu ngµnh ë trong n­íc víi kü thuËt hiÖn ®¹i".Ngoµi ra cã ý kiÕn cho r»ng : CNH lµ mét qu¸ tr×nh nh»m ®­a n­íc ta tõ mét nÒn c«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. HiÖn ®¹i ho¸ (H§H) lµ mét môc tiªu c¬ b¶n cña v¨n minh hiÖn ®¹i , thÓ hiÖn xu h­íng lÞch sö tiÕn bé vµ ph¸t triÓn . CNH –H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh,dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ ,ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i tiÕn lªn dùa trªn sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc .CNH- H§H kh«ng ph¶i lµ hai qu¸ tr×nh t¸ch rêi mµ g¾n bã víi nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc .§ã lµ nhiÖm vô quan träng cã tÇm cì to lín ,®ßi hái ph¶i ®i tõ c¸i cô thÓ ®Õn c¸i tæng thÓ. Tr­íc hÕt cÇn hiÓu râ thùc tr¹ng vµ ®Þnh h­íng chung cña ViÖt Nam tr×nh ®é s¶n xuÊt ë møc thÊp ,qóa ®é lªn chñ nghÜa x· héi kh«ngph¶i tõ chñ nghÜa t­ b¶n .V× vËy cÇn ph¶i nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ s¸ng t¹o c¸c quy luËt kh¸ch quan trong ®ã quy luËt s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n nhÊt nh»m c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ khai th¸c mäi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt.Ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó thùc sù cã t¸c dông chñ ®¹o víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c . Chñ tr­¬ng ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ viÖc sö dông c¸c h×nh thøc kinh tÕ trung gian qu¸ ®é trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta mµ ®¹i héi §¶ng lÇnVI v¹ch ra lµ ®óng ®¾n .§¹i héi §¶ng lÇn thø VII còng ®· chØ râ :"...-Phï hîp víi sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt thiÕt lËp tõng b­íc quan hÖ s¶n xuÊt tõ x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao d­íi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa tiÕn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êngcã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc".Kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n .Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu .§ã lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng h­íng c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc .Tõ chñ tr­¬ng ®óng ®¾n ®Õn chñ tr­¬ng ®i vµo ®êi sèng lµ mét b»ng chøng nã phô thuéc vµo c¸c nh©n tè chñ quan tr­íc hÕt lµ n¨ng lùc l·nh ®¹o ,tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ x· héi . Ngµy nay trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi CNH hiÖn ®ang ®­îc coi lµ ph­¬ng h­íng chñ ®¹o .§èi víi n­íc ta khi nh÷ng t­ t­ëng c¬ b¶n trong thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi ®­îc nhËn thøc mét c¸ch khoa häc vµ s©u s¾c víi t­ c¸ch lµ c¬ së lý luËn cña sù nghiÖp CNH –H§H ®Êt n­íc ,th× mét mÆt chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh sù nghiÖp nµy trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi ®Ó ®Èy nhanh s¶n xuÊt hiÖn ®¹i .Bëi n­íc ta lµ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt míi kh«ng thÓ thiÕt lËp trªn nÒn t¶ng cña lùc l­îng cò ,ë ®©y CNH thùc chÊt lµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi ,®ã kh«ng chØ lµ t¨ng thªm tèc ®é vµ tû träng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mµ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu g¾n víi ®æi míi c¨n b¶n vÒ c«ng nghiÖp t¹o nÒn t¶ng cho sù t¨ng tr­ëng nhanh ,hiÖu qu¶ cao vµ l©u bÒn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc doanh . Sù vËn dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña quan hÖ s¶n xuÊt lµ cÇn thiÕt tõ ®ã x©y dùngc¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng ®Æc biÖt lµ x©y dùng nhµ n­íc cña d©n ,do d©n vµ v× d©n thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt qu¶n lý vÒ ph©n phèi theo lao ®éng . 3>Thùc tr¹ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam Tr­íc ®©y trong nh÷ng ngµy tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc chóng ta ®· x¸c ®Þnh CNH lµ "nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi "song n­íc ta vÉn m¾c ph¶i sai lÇm trong c¸ch nhËn thøc vÒ CNH. Cuèi nh÷ng n¨m 70 ,®Êt n­íc ta ®· l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi víi nh÷ng khã kh¨n gay g¾t (1986 lµ 707,7% ) Khi ®ã do t­ duy lý luËn l¹c hËu gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn cã kho¶ng c¸ch kh¸ xa t­ duy cò vÒ chñ nghÜa x· héi theo m« h×nh tËp trung quan liªu bao cÊp ®· c¶n trë sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt chÕ ®é bao cÊp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tr× trÖ trong c«ng viÖc nh­ :û l¹i ,l­êi nh¸c phô thuéc vµo nhµ n­íc kh«ng n¨ng ®éng s¸ng t¹o c¸c c«ng t¸c ®­îc giao ,kh«ngquan t©m ®Õn kÕt qu¶ ®¹t ®­îc .ViÖc theo giê giÊc vÒ sím ®Õn muén,kh«ng cã sù cè g¾ng hoµn thµnh nhiÖm vô .KÕt qu¶ dÉn ®Õn trong c«ng t¸c hµnh chÝnh th× b¶o thñ ,quan liªu do c¬ chÕ vµ bé m¸y qu¶n lý ®iÒu hµnh kh«ng nh¹y bÐn ,nªn tõ trªn xuèng d­íi ho¹t ®éng kh«ng thèng nhÊt .§Æc biÖt lµ ë ®Þa ph­¬ng t×nh tr¹ng lîi dông c¬ së ®Ó m­u lîi c¸ nh©n vµ lîi Ých côc bé . Trong s¶n xuÊt s¶n phÈm lµm ra kh«ng ®ñ chÊt l­îng ,l¹m ph¸t ngµy cµng t¨ng k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ,®êi sèng x· héi .Tr­íc ®©y do kh«ng thÊy ®­îc quy luËt lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn kÐo theo quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nªn chóng ta ®· ®i ng­îc quy luËt nµy .Sau khi tiÕn hµnh ®æi míi chóng ta ®· ¸p dông ®óng quy luËt chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng trªn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn do ®ã quan hÖ s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn theo .MÆt kh¸c ph¶i t¹o ra yÕu tè tÝch cùc biÕn c¸c yªó tè chñ quan v× nã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi vµ ý thøc cã tÝnh v­ît tr­íc nªn quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng v­ît so víi lùc l­îng s¶n xuÊt . §¸ng tiÖc lµ chung ta muèn rót ng¾n thêi kú qu¸ ®é nªn ®· tuyÖt ®èi ho¸ nh©n tè chñ quan vµ chÝnh trÞ cho r»ng chØ cÇn cã néi dông vµ l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n mÆt kh¸c do ch­a hiÓu thÊu ®¸o vÒ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi chóng ta ®· hµnh ®éng tr¸i quy luËt vËn dông mét c¸ch dËp khu«n m¸y mãc gi¸o ®iÒu m« h×nh kinh tÕ cña ng­êi kh¸c trong khi nh÷ng m« h×nh kinh tÕ ®ã chØ lµ s¶n phÈm cña t­ëng t­îng chñ quan duy ý thøc .C¶ mét thêi gian dµi chóng ta qu¸ ®Ò cao quan hÖ s¶n xuÊt chóng ta ®· kh«ng thÊy ®­îc b­íc ®i cã tÝnh quy luËt trªn con ®­êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi.Nªn tiÕn hµnh ngay cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ theo ®­êng lèi "®Èy m¹nh x· héi chñ nghÜa ®­a quan hÖ s¶n xuÊt ®i tr­íc më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ,thiÕt lËp chÕ ®é c«ng h÷u víi thuÇn nhÊt d­íi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ.§©y lµ mét sai lÇm lµm sai quy luËt do ®ã mµ cÇn cã quan niÖm ®óng vÒ quan hÖ së h÷u vµ quan hÖ kh¸c .Trong nhËn thøc chóng ta coi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ phi chñ nghÜa x· héi ,vµ chØ nh×n thÊy mÆt tÝch cùc cña nã .Kinh tÕ quèc doanh th× ®­îc thõa nhËn nªn ph¸t triÓn trµn lan ,bÊt chÊp vÒ vËt chÊt tr×nh ®é qu¶n lý thÊp kÐm hiÖn cã. KÕt qu¶ cuèi cïng ®em l¹i lµ kinh tÕ quèc doanh kÐm hiÖu qña cßn kinh tÕ ngoµi quèc doanh th× bÞ k×m h·m .NÒn kinh tÕ tuy ®¹t ®­îc ®é t¨ng tr­ëng nhÊt ®Þnh nh­ng sù t¨ng tr­ëng ®ã kh«ng cã sù ph¸t triÓn v× dùa vµo bao cÊp ,bëi v× ng©n s¸ch l¹m ph¸t vay nî n­íc ngoµi .Con ng­êi kh«ng ®­îc gi¶i phãng vµ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng l¹c hËu tr× trÖ lµm t¨ng chi phÝ lín cña c¶i x· héi. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp .N«ng nghiÖph n­íc ta nhiÒu n¨m l©m vµo khñng ho¶ng .Tr­íc ®©y do nãng véi ,g­îng Ðp vµ vi ph¹m nguyªn t¾c c¬ b¶n cña hîp t¸c x· lµ tù nguyÖn ,å ¹t mäi ng­êi kh«ng lµm nghÒ g× còng ®Òu ph¶i vµo hîp t¸c x· .Mµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh nÒn tËp thÓ nµy l¹i ch­a ®­îc chuÈn bÞ kü ,mét mÆt dùa vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n ,mÆt kh¸c l¹i dùa vµo bao cÊp nªn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vèn liÕng nhá bÐ,trang bÞ ®¬n gi¶n,Tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh kÐm. Cô thÓ lµ s¶n l­îng l­¬ng thùc s¶n xuÊt ra kk«ng ®ñ cung cÊp trong n­íc ®êi sèng nh©n d©n khæ cùc .H¹t võng h¹t l¹c trë nªn hiÕm hoi trªn thÞ tr­êng . N«ng nghiÖp l¹c hËu lµm cho sö dông l·ng phÝ nguån ®Êt ®ai ,søc lao ®éng ,vèn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña x· héi ,lµm cho thÞ tr­êng réng lín cña n«ng th«n kh«ng ph¸t triÓn vµ tõ ®ã lµm h·m c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn .VÒ x· héi sù l¹c hËu cña n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµm cho kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n ngµy cµng lín .§ång thêi cßn lµm t¨ng thªm c¸c lµn sãng di d©n tõ n«ng th«n vµo thµnh thÞ t¹o nªn nh÷ng tÖ n¹n x· héi,¶nh h­ëng an ninh trËt tù. §Õn khi ¸p dông chÝnh s¸ch kho¸n ®Êt cho nh©n d©n tù trång trät ,ph¸ bá hîp t¸c .Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn m×nh râ rÖt .L­¬ng thùc b×nh qu©n n¨m tõ 13,3 triÖu tÊn trong thêi kú 1976-1980 lªn 17,6 triÖu tÊn trong thêi kú 1981-1988 vµ 22,7 triÖu tÊn trong thêi kú1989-1993.N¨m 1993 l­¬ng thùc ®¹t gÇn 25 triÖu tÊn gÇn b»ng møc ®Ò ra cho n¨m 1995 ,®¶m b¶o cho nhu cÇu trong n­íc cã dù tr÷ vµ xuÊt khÈu .Trong 3 n¨m gÇn ®©y mçi n¨m b×nh qu©n xuÊt khÈu ®­îc 1,6 triÖu tÊn .Cã l­îng xuÊt khÈu thøc ¨n lín sau dÇn má .N­íc ta tõ mét n­íc thiÕu l­¬ng thùc ®· v­¬n lªn ®øng thø hai trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o .Nhµ n­íc ph¸t triÓn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn trong c¸c ngµnh nh­ :c«ng nghiÖp ,th­¬ng m¹i dÞch vô . S¶n l­îng l­¬ng thùc n¨m 1993 lµ 24,5 triÖu tÊn v­ît møc dù tÝnh (23 triÖu tÊn /95)víi kho¶ng c¸ch 7 triÖu tÊn l­¬ng thùc hµng ho¸ s¶n l­îng hµng ho¸ s¶n l­îng thÞt h¬i 1 triÖu tÊn ,s÷a t­¬i 15 ngh×n tÊn. Trong c«ng nghiÖp Trong lùa chän b­íc ®i ,®· cã lóc chóng ta thiªn vÒ ­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng coi ®ã lµ gi¶i ph¸p c¬ së vËt chÊt –kü thuËt cho c«ng nghiÖp ,Mµ kh«ng coi träng ®óng møc cña sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ .C«ng nghiÖp ho¸ còng ®­îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n lµ qu¸ tr×nh x©y dùng mét sè nÒn s¶n xuÊt ®­îc c¬ khÝ ho¸ trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n.Chóng ta thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi å ¹t víi quy m« lín .Quèc h÷u hãa toµn bé c¸c xÝ nghiÖpt­ nh©n . KÕ ho¹ch kinh tÕ cña n­íc ta hÇu nh­ dËm ch©n t¹i chç víi nh÷ng viÖc nghiªn cøu bao cÊp chØ ®¹o ®ång vèn Ýt kh«ng ®ñ ®Ó cho nghiªn c­ó kh«ng cung cÊp ®Çy ®ñ kinh phÝ cho viÖc øng dông nã vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt.Trong khi ®ã nh×n ra bªn ngoµi KHKT cña c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ vò b·o vµ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Mét h¹n chÕ n÷a lµ chóng ta m¾c ph¶i ®ã lµ ta ®· phñ nhËn quy luËt gi¸ trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ kinh tÕ thÞ tr­êng .Thùc chÊt ë ®©y còng lµ do nh÷ng nhËn thøc sai lÇm ,chñ quan nãng véi mµ chóng ta cho r»ng kinh tÕ n­íc ta theo quy luËt gi¸ trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng mµ quªn r»ng n­íc ta míi ë giai ®o¹n cña thêi kú qu¸ ®é, 4.Mét sè biÖn ph¸p §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªn §¶ng ®Ò ra lµ lµm cho d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh ,®Êt n­íc chuyÓn m×nh lªn chñ nghÜa x· héi th× ®i ®«i víi viÖc cñng cè ,hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt,v× kh«ng cã lùc l­îng s¶n xuÊt hïnghËu víi n¨ng suÊt cao th× kh«ng thÓ nãi ®Õn c«ng nghiÖp ho¸ x· héi.Mµ muèn cã lùc l­îng s¶n xuÊt hïng hËu vµ n¨ng suÊt lao ®éngcao th× kh«ng chØ dùa vµo n«ng nghiÖp ,sö dông lao ®éng thñ c«ng mµ ph¶i ph¸t triÓn triÓn m¹nh c«ng nghiÖp ®i lªn ®èi víi viÖc ®æi míi c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i ,t¹o nÒn t¶ng cho sù t¨ng tr­ëngnhanh hiÖu qu¶ vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n .Nãi c¸ch kh¸c lµ ph¶i tiÕn hµnh hiÖn ®¹i ho¸ .§ã lµ b­íc ®i tÊt yÕu cña mét quèc gia muèn ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu,nghÌo nµn vµ ®ã còng lµ xu thÕ chung cña lÞch sö x· héi. Mét lÇn n÷a ta kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt yÕu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam.C«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ®­a n­íc ta v­ît qua mét chÆng ®­êng dµi ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ x· héi.C«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi ,c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ th× míi tr¸nh ®­îc nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ vµ sù l¹c hËu vÒ tiÕn bé x· héi NhËn ®Þnh ®­îc nh÷ng ®iÒu nãi trªn vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tÕ ë ViÖt Nam th× n¨m ®Çu c«ng cuéc ®æi míi ,§¶ng ta ®· x¸c ®Þnh l¹i t­ t­ëng nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n h¬n :"kh«ng thÓ nh¶y vät lªn mét nhµ n­íc cao tr­íc khi ®i ®iÒu kiÖn vËt chÊt b¶o ®¶m cho n­íc ta ch­a ®­îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ "ph¶i lu«n h­íng vµo thùc lùc l­îng vÒ häc thuyÕt kinh tÕ x· héicña M¸c .X¸c ®Þnh ®­îc ®©u míi chØ lµ giai ®o¹n ®Çu cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ ng