Đề tài Mô hình ngân hàng Hồi giáo - Hướng đi mới để phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ tại Việt Nam

thiết lập hệ thống ngân hàng Hồi giáo song song với hệ thống ngân hàng truyền thống. Tuy nhiên, Việt Nam lại là một quốc gia với tỷ lệ người theo đạo Hồi thấp, do đó chúng ta chỉ giới hạn ở việc khai thác các sản phẩm Hồi giáo thông qua các sản phẩm dịch vụ Hồi giáo do các ngân hàng truyền thống cung cấp. Đây cũng là một hình thức mà Malaysia đã triển khai từ năm 1993. Bộ phận cung cấp dịch vụ này phải tuân thủ hoàn toàn theo luật Shariah (luật Đạo hồi) và có một nguồn vốn tối thiểu ban đầu.Khi dịch vụ này phát triển thì Malaysia lại mở rộng hệ thống ngân hàng Hồi giáo ở mức cao hơn, đó là việc các ngân hàng truyền thống thiết lập các chi nhánh ngân hàng Hồi giáo và sau đó phát triển thành ngân hàng Hồi giáo độc lập. Đây cũng là một kinh nghiệm cho Việt Nam khi ứng dụng mô hình ngân hàng Hồi giáo: ngân hàng truyền thống sẽ xây dựng các sản phẩm tài chính theo mô hình Hồi giáo để đáp ứng nhu cầu đa dạng cho đại đa số người dân Việt Nam , bao gồm những người theo và không theo đạo Hồi. 2.1.2.Thị trường tài chính Hồi Giáo của Singapore Singapore là quốc gia nhỏ nhất Đông Nam Á với tổng diện tích 692,7 km2, nằm phía nam của bán đảo Malaysia, phía nam bang Johor của Malaysia và phía bắc đảo Riau của Indonesia. Đảo quốc năng động nhỏ bé ở vùng Đông Nam Á này tiêu biểu cho tinh hoa của cả hai nền văn hoá phương Đông & phương Tây. Singapore là một xã hội đa sắc tộc gồm nhiều nền văn hoá khác nhau như Trung Quốc, Ấn độ, Mã Lai...với 602.000 dân, trong đó 14% theo đạo Hồi. Singapore đã nổi lên như một trung tâm tài chính danh tiếng trên thế giới, nó cung cấp đầy đủ tất cả các dịch vụ tài chính. Bởi vì tài chính Hồi giáo ngày càng trở thành một thành phần không thể thiếu trong hệ thống tài chính toàn cầu nên Singapore muốn đảm bảo rằng mọi người sẽ có thể sử dụng sản phẩm tài chính Hồi giáo ở ngay trên đất nước mình. Phương pháp của Singapore là cung cấp sản phẩm và dịch vụ tài chính Hồi giáo như một loại hình dịch vụ tài chính do trung tâm tài chính thế giới cung cấp. Singapore đang công khai xúc tiến mong muốn trở thành trung tâm tài chính Hồi giáo của châu Á. Bằng chứng là Singapore cho phép một số ngân hàng Trung Đông mở văn phòng tại đây, ban hành những qui định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng tham gia, trang bị nguồn nhân lực đầy đủ các yếu tố về chuyên môn cũng như kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng Hồi giáo. Việc ứng dụng mô hình tài chính Hồi giáo trong nhiều lĩnh vực khác nhau như một luồng gió mới thổi vào thị trường tài chính của quốc đảo này. Ngân hàng DBS lớn nhất Đông Nam Á có trụ sở tại Singapore mới đây đã hợp tác với hơn hai mươi nhà đầu tư Trung Đông để thành lập Ngân hàng Hồi giáo châu Á với số vốn ban đầu là 418 triệu USD, trong đó DBS đóng góp 60%. DBS bắt đầu xâm nhập mạnh mẽ vào lĩnh vực tài chính phục vụ người Hồi giáo trong năm 2006, khi nhận được giấy phép hoạt động tại Dubai - nơi mà ngân hàng này đã mở một chi nhánh chính cung cấp các dịch vụ và sản phẩm bán buôn trong lĩnh vực ngân hàng. Bước đầu tiên trong hoạt động ngân hàng là đẩy mạnh tham gia vào thị trường Trung Đông. IB Asia sẽ tập trung vào hoạt động ngân hàng thương mại, tài chính doanh nghiệp, thị trường vốn và ngân hàng bán lẻ.Trong 2 năm qua, DBS đã chiếm một thị phần lớn đáng kể .Giám đốc điều hành ngân hàng cho biết : “Ngân hàng Hồi giáo có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn ngân hàng truyền thống trong khu vực các quốc gia vùng Vịnh (GCC). Tổng tài sản của ngân hàng Hồi Giáo của GCC gia tăng khoảng 18% trong vòng từ năm 2001 đến 2005 trong khi tốc độ gia tăng của các ngân hàng truyền thống là 11% trong cùng kỳ. Những công ty châu Á cùng với quỹ tài chính trên thế giới đang bắt đầu chú ý đến khu vực Trung Đông: tổng giá trị đầu tư trực tiếp nước ngoài vào GCC khoảng 20 tỷ USD trong năm 2005, tăng 60% so với năm 2004. Tương tự như thế, các nhà đầu tư Trung Đông cũng đang tìm kiếm thị trường phát triển mới khác Châu Âu và Mỹ và sẵn sàng đổ tiền đầu tư vào châu Á do họ thấy được tiềm năng to lớn khi đầu tư vào khu vực này. Thấy được điều này, ngân hàng Hồi giáo châu Á sẵn sàng đáp ứng nhu cầu 2 nhóm đầu tư này. Thật vậy, ngân hàng Hồi giáo là một mô hình mới với các văn phòng nằm ở khu vực Trung Đông và châu Á, tập trung vào các nghiệp vụ ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính, thị trường vốn và các dịch vụ ngân hàng tư nhân. Vì là trung tâm tài chính quốc tế nên các sản phẩm và dịch vụ tài chính Hồi giáo mà Singapore cung cấp cũng sẽ là một phần của sản phẩm dịch vụ tài chính nói chung. Trong nỗ lực hoà hợp dịch vụ tài chính Hồi giáo và tài chính truyền thống phải đảm bảo rằng người sử dụng dịch vụ tài chính Hồi giáo không bị hạn chế trong việc sử dụng các dịch vụ tài chính Hồi giáo do Singapore cung cấp. Từ ngày 12/06/2006, tất cả các ngân hàng hồi giáo ở Singapore được phép sử dụng nghiệp vụ đầu tư Murabahah và cung ứng dịch vụ tài chính Murabahah. MAS (MAS là thành viên chính thức của uỷ ban tài chính Hồi giáo ( IFSB), và hiện nay nó đóng vai trò giám sát quá trình làm việc của tổ chức cũng như thị trường tiền tệ Hồi giáo ) cũng xem xét lại việc đánh thuế ở Singapore đối với các giao dịch tài chính Hồi giáo. Cho rằng bản chất và cấu trúc của các sản phẩm tài chính Hồi giáo có khuynh hướng chịu nhiều thuế hơn so với các sản phẩm truyền thống tương tự nên bộ tài chính tìm mọi cách để tạo ra sự cân bằng đối với các giao dịch hồi giáo. Vào năm 2005, Bộ tài chính thông báo hai sự thay đổi, đó là bãi bỏ việc đánh thuế kép lên các giao dịch hồi giáo liên quan đến bất động sản, và áp dụng lãi suất thuế ưu đãi đối với thu nhập từ trái phiếu hồi giáo giống như trái phiếu thông thường, điều này tạo cơ hội cho các ngân hàng Singapore khuyến khích người phát hành nước ngoài và trong nước phát hành Suluk (trái phiếu Hồi giáo). Singapore được mệnh danh là con rồng châu Á, một quốc gia có tốc độ phát triển kinh tế cao trong khu vực.Đối với Singapore, đảo quốc này đã thiết lập hệ thống ngân hàng Hồi giáo với tổ chức sáng lập bao gồm ngân hàng DBS và một số nhà đầu tư Trung Đông. Mục tiêu của ngân hàng Hồi giáo Singapore là tấn công vào thị trường các nước Trung Đông để tận dụng nguồn vốn lớn của khu vực giàu có này. Trong khi đó Việt Nam hiện nay lại là một mục tiêu quan tâm hàng đầu của các công ty và các tập đoàn quốc gia lớn tại khu vực Trung Đông, rất nhiều lĩnh vực, ngành nghề mà họ muốn đầu tư vào Việt Nam, trong đó lĩnh vực họ quan tâm nhất là qui hoạch đô thị và du lịch. Việt Nam được chọn là điểm đến của các nhà đầu tư Trung Đông do Việt Nam là một nền kinh tế phát triển rất nhanh, trong vài năm trở lại đây, tăng trưởng kinh tế luôn ổn định ở mức cao, chính sách đầu tư thông thoáng và minh bạch. Theo đuổi mục tiêu như Singapore đặt ra cũng là vấn đề mà Việt Nam cần quan tâm, bởi lẽ chúng ta có rất nhiều thuận lợi như đã đề cập ở trên, trong khi các nhà đầu tư Trung Đông lại có nguồn vốn rất dồi dào và một trong những lý do khiến các nhà đầu tư Trung Đông rút khỏi Phương Tây là do họ phải đối mặt với nhiều khó khăn và bị nghi ngờ dính tới khủng bố khi đầu tư tại Mỹ và Châu Âu. Thứ đến, Singapore cũng cho rằng bản chất các sản phẩm, dịch vụ tài chính Hồi giáo chịu nhiều thuế hơn so với các sản phẩm tài chính truyền thống, vì vậy, chính phủ Singapore tìm mọi cách để tạo ra sự cân bằng trong đối với các giao dịch hồi giáo. Cụ thể, họ đã xây dựng lại hệ thống thuế cho phù hợp, bãi bỏ việc đánh thuế kép lên các giao dịch Hồi giáo liên quan đến bất động sản và áp dụng mức thuế suất ưu đãi đối với thu nhập từ trái phiếu Hồi giáo. Đây là những kinh nghiệm đáng quan tâm khi Việt Nam thực hiện áp dụng mô hình ngân hàng Hồi giáo vào thị trường tài chính Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. 2.1.3.Thị trường tài chính Hồi Giáo của Trung Quốc Trung Quốc là một quốc gia châu Á đi theo định hướng xã hội chủ nghĩa tương tự như Việt Nam với dân số hơn 1,3 tỷ người, trong đó cư dân theo Đạo hồi vào khoảng 20 triệu người. Cư dân theo đạo Hồi tập trung đông nhất ở các tỉnh phía tây bắc như Xinjiang, Gansu, Ningxia và một số ở phái tây nam thuộc tỉnh Vân Nam, và ở trung tâm tỉnh Henan Trung Quốc.Việc ứng dụng mô hình ngân hàng Hồi giáo vào hệ thống tài chính của một quốc gia đi theo định hướng chủ nghĩa xã hội là một thành tích lớn. Trong những năm qua, ngành công nghiệp ngân hàng của Trung Quốc đã chứng kiến những bước tăng trưởng nhanh chóng. Tuy nhiên vẫn còn gánh chịu những rủi ro do thị trường chứng khoán sụt giảm, chính sách tiền tệ thắt chặt, tác động của khủng hoảng kinh tế cũng như sự tăng trưởng chậm trên toàn cầu làm ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng các khoản vay và do đó tác động đến lợi nhuận của ngân hàng. Trung Quốc đang hướng đến mô hình tài chính và ngân hàng Hồi giáo nhằm tập trung vào thị trường Trung Đông và thu hút các nhà đầu tư đang tìm kiếm cơ hội đầu tư vào các quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Tiềm năng tăng trưởng các ngành công nghiệp của Trung Quốc là vô cùng to lớn do Trung Quốc là một quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, thuận lợi lớn về dân số và nhân khẩu học. Cơ hội phát triển thị trường vốn Hồi giáo ở Trung Quốc cũng rất lớn bởi lẽ nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng và phát triển các phương tiện thanh toán gia tăng, hơn nữa những người sử dụng dịch vụ ở Trung Quốc không chỉ gói gọn là những cư dân theo Đạo hồi mà bao gồm cả những người không theo Đạo Hồi. Thị trường thế chấp đã mang đến một cơ hội lớn đối với các ngân hàng Hồi giáo Trung Quốc. Từ năm 2004 đến năm 2006, các khoản vay mua nhà ở được các ngân hàng cung cấp gia tăng hàng năm với tỷ lệ 19,86%. Tính đến tháng 10 năm 2007, các khoản vay này tăng 35,6% so với năm trước và chiếm khoảng 10% tổng khoản vay chưa đáo hạn. Các khoản vay thế chấp của Trung Quốc chủ yếu dựa trên nền tảng lãi suất thả nổi. Tuy nhiên , các ngân hàng cũng đã bắt đầu cung cấp lãi suất linh hoạt như thanh toán đều đặn hàng tháng, thanh toán đều đặn hai lần một tuần, thanh toán số dư giảm dần hàng tháng…Đa số các khoản vay thế chấp của Trung Quốc bắt nguồn từ các ngân hàng địa phương với mạng lưới chi nhánh sẵn có và sự am hiểu tường tận về lịch sử con nợ. Hầu hết các khoản vay thế chấp của Trung Quốc chưa có bất kỳ kinh nghiệm nào về sự vỡ nợ. Ngược lại, bên cho vay lại có nhiều kinh nghiệm trong việc thu hồi lại các khoản nợ với tốc độ rất nhanh. Như vậy, cấu trúc của các khoản thế chấp Murabahah dường như phù hợp với thị trường Trung Quốc. Đây là một sự lựa chọn cho các cá nhân có vốn ít nhưng lại có nhu cầu về nhà ở, cấu trúc của thế chấp yêu cầu người mua nhà phải thanh toán 20% giá trị căn nhà vào ngày mua nhà. Từ đó, căn nhà sẽ được đăng ký bằng tên của riêng mình và người mua nhà có quyền tất toán món nợ của mình vào bất cứ thời điểm nào họ muốn. Trong lĩnh vực bảo hiểm, cũng tồn tại những cơ hội cho sự tăng trưởng mạnh mẽ của các sản phẩm tài chính Hồi giáo cơ bản hay takaful ở Trung Quốc, nơi có thị trường bảo hiểm phát triển với tốc độ nhanh nhất trong khu vực châu Á Thái Bình Dương. Tiềm năng thị trường bảo hiểm nhân thọ ở Trung Quốc cao hơn so với các nước trong khu vực bởi lẽ Trung Quốc là quốc gia có nền kinh tế tăng trưởng mạnh, mức thu nhập bình quân đầu người ngày càng cao. Tổng số tiền thu được từ lĩnh vực bảo hiểm của Trung Quốc tăng trưởng 17%/năm so với mức 26%/năm của Ấn Độ. Từ giữa năm 2002 cho đến năm 2007, thị phần bảo hiểm nhân thọ tăng từ 227,5 tỷ nhân dân tệ đến 494,9 tỷ nhân dân tệ và dự kiến sẽ tăng lên khoảng 750 tỷ nhân dân tệ trong năm 2011. Trong khi đó, thị phần bảo hiểm phi nhân thọ tăng từ 77,8 tỷ đến 208,7 tỷ nhân dân tệ trong cùng khoảng thời gian và dự kiến đạt khoảng 450 tỷ nhân dân tệ trong năm 2011. Lĩnh vực bảo hiểm của Trung Quốc bắt đầu phát triển mạnh vào năm 2004 và cho đến tháng 12 năm 2007 đã có 105 công ty bảo hiểm trên toàn lãnh thổ, trong đó 3 công ty hàng đầu đã chiếm đến 70% thị phần. Trung Quốc là nơi tập trung nhiều nhất các câu lạc bộ của những cá nhân giàu có trong khu vực châu Á Thái Bình Dương. Khu vực này chiếm 27,1% dân số cá nhân giàu có trên thế giới, trong đó Nhật Bản và Trung Quốc chiếm tỷ trọng lần lượt là 43,7% và 20,6%. Những ưu điểm này kết hợp với chính sách cải cách kinh tế liên tục và tự do hoá nền kinh tế thị trường sẽ làm chuyển đổi mạnh mẽ nhu cầu về sản phẩm đầu tư và dịch vụ quản lý vốn trong tương lai. Sự gia tăng về số lượng của các cá nhân giàu có ở Trung Quốc đòi hỏi một sự gia tăng về chất lượng dịch vụ khách hàng cũng như sự gia tăng về lợi nhuận trên vốn đầu tư. Đồng thời, các ngân hàng trong nước ngày càng cung cấp những sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu và đòi hỏi của khách hàng, trong đó các sản phẩm và dịch vụ Hồi giáo là một lựa chọn hữu hiệu. Giống như các thị trường truyền thống khác, Trung Quốc đã nhận thấy được tầm quan trọng của việc kế hợp tài chính Hồi giáo vào hệ thống ngân hàng nhằm tạo nên một trung tâm tài chính hoàn thiện. Hồng Kông và Thẩm Dương đã công bố kế hoạch thiết lập các trung tâm tài chính Hồi giáo trong khu vực. Thẩm Dương đã cung cấp cho thị trường 7,2 triệu người với mức bình quân thu nhập đầu người khá cao các sản phẩm tài chính và ngân hàng Hồi giáo. Nếu như kế hoạch này trở thành hiện thực, điều này sẽ bổ sung vào mục tiêu phát triển tài chính Thẩm Dương đến năm 2010 bao gồm việc phát triển một trung tâm tài chính khu vực, cơ quan tài chính, thị trường tài chính, nâng cao hiệu quả tài chính và các cơ sở dịch vụ tài chính. Hiện nay, Thẩm Dương đã có 59 tổ chức tài chính, trong đó 25 ngân hàng, 25 công ty bảo hiểm, 7 chi nhánh đại diện chứng khoán và 2 đại diện về thị trường giao sau. Việc giới thiệu ngân hàng tài chính Hồi giáo cùng các sản phẩm, dịch vụ sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các nhà đầu tư vào Thẩm Dương , bổ sung và đa dạng hoá các sản phẩm tài chính của hệ thống ngân hàng cổ truyền. Trung Quốc là một quốc gia có chế độ chính trị tương đồng với Việt Nam, đã ứng dụng thành công mô hình tài chính Hồi giáo. Hệ thống ngân hàng Hồi giáo tồn tại song song với hệ thống ngân hàng cổ truyền, góp phần đa dạng hoá các sản phẩm, dịch vụ tài chính nhằm đáp ứng được nhu cầu đa dạng của các nhà đầu tư và của đông đảo người dân.Với sự thiết lập hệ thống ngân hàng Hồi giáo, Trung Quốc đã chứng tỏ được cái nhìn xa rộng của mình trong việc tranh thủ được nguồn vốn dồi dào từ khu vực Trung Đông. Trung Quốc đã biết tận dụng những lợi thế nhất định của quốc gia mình, về dân số, về tốc độ tăng trưởng kinh tế, tình hình chính trị ổn định để tạo ra một môi trường kinh doanh mới, cụ thể là hệ thống ngân hàng tài chính Hồi giáo. Sản phẩm Hồi giáo được sử dụng phổ biến là Murabahah, đây là sản phẩm đáp ứng được đa số nhu cầu về nhà ở của người dân ít vốn. Người mua nhà chỉ cần thanh toán trước 20% cho ngân hàng hồi giáo vào ngày mua nhà và có quyền tất toán món nợ này vào bất kỳ lúc nào họ muốn. Đây cũng là một nhu cầu thiết yếu của đại đa số người dân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 2.2.Kinh nghiệm từ HSBC trong việc sử dụng mô hình ngân hàng Hồi giáo vào việc phát triển dịch vụ bán lẻ của ngân hàng HSBC Holdings là tập đoàn tài chính lớn nhất thế giới về giá trị vốn hoá thị trường với các chi nhánh tại châu Âu, châu Á Thái Bình Dương, châu Mỹ, Trung Đông và châu Phi.Tại Việt Nam, năm 1870 HSBC mở văn phòng đầu tiên tại Sài Gòn (nay là TP. Hồ Chí Minh). Tháng 8 năm 1995, chi nhánh TP. Hồ Chí Minh được cấp phép hoạt động và cung cấp đầy đủ các dịch vụ tài chính ngân hàng. HSBC khai trương chi nhánh Hà Nội và thành lập Văn phòng Đại diện tại Cần Thơ vào năm 2005. Trụ sở của tập đoàn HSBC tại HSBC Tower (Luân Đôn). HSBC định vị thương hiệu của mình thông qua thông điệp "Ngân hàng toàn cầu am hiểu địa phương". HSBC là thương hiệu ngân hàng toàn cầu đứng đầu trong danh sách 100 thương hiệu toàn cầu có giá trị cao nhất năm 2009 do BrandZ bình chọn. Theo báo cáo của BrandZ , trong khi giá trị thương hiệu của các ngân hàng phương Tây sụt giảm mạnh do ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng tài chính thì HSBC- ngân hàng có trụ sở chính tại Anh lại chịu ảnh hưởng ít nhất với các hoạt động vững mạnh tại các thị trường mới nổi. HSBC hoạt động ở rất nhiều châu lục, phục vụ rất nhiều đối tượng khách hàng và trong đó phải kể đến đối tượng khách hàng là cộng đồng những người giàu có theo đạo Hồi. HSBC Amanah là chi nhánh cung cấp dịch vụ tài chính Hồi giáo của tập đoàn HSBC. Được thành lập vào năm 1998 với hơn 300 chuyên gia nhằm phục vụ nhu cầu của khách hàng tại khu vực Trung Đông, châu Á Thái Bình Dương, châu Âu và châu Mỹ, HSBC Amanah tiêu biểu cho tập hợp dịch vụ tài chính Hồi giáo của bất kỳ một ngân hàng quốc tế nào. HSBC Amanah phục vụ những nhu cầu tài chính cụ thể cho cộng đồng Hồi giáo và cam kết sẽ cải thiện cuộc sống của khách hàng trên toàn thế giới bằng việc cung cấp những giải pháp tài chính Hồi giáo với chất lượng cao nhất. HSBC Amanah hoạt động tuân thủ chặt chẽ quy tắc Shariah trong công nghiệp ngân hàng Hồi giáo. Ngoài ban tư vấn Shariah toàn cầu và uỷ ban Shariah địa phương, HSBC Amanah cũng tuyển dụng một đội ngũ chuyên gia có năng lực để đảm bảo rằng những hướng dẫn và tư vấn của uỷ ban Shariah được thực hiện một cách đúng đắn nhất. Cũng giống như các sản phẩm tài chính Hồi giáo khác, các sản phẩm của HSBC Amanah được phát triển dựa trên những tư vấn và chấp thuận của uỷ ban giám sát Hồi giáo HSBC để đảm bảo sự tuân thủ nghiêm ngặt nhất các quy tắc Hồi giáo. Các sản phẩm của HSBC Amanah rất đa dạng phục vụ cho đối tượng khách hàng cá nhân, doanh nghiệp và cả ngân hàng tư nhân khác. HSBC Amanah áp dụng hàng loạt các công cụ tài chính Hồi giáo để phát triển sản phẩm. Thông thường, cùng một công cụ tài chính nhưng có thể phát triển thành nhiều sản phẩm khác nhau, mỗi một sản phẩm đáp ứng được nhu cầu của một nhóm khách hàng khác nhau. Và sau đây là ba công cụ tài chính Hồi giáo phổ biến nhất được HSBC Amanah sử dụng để tạo ra các sản phẩm tài chính cung cấp cho khách hàng: Mudarabah: Một nghiệp vụ giao dịch Mudarabah là một liên kết đầu tư. Trong một giao dịch Mudarabah, hợp đồng được thiết lập giữa nhà đầu tư ( người bỏ vốn) với một doanh nghiệp (người quản lý vốn) hay còn được biết đến với tên gọi mudarib. Rủi ro và lợi nhuận đều được chia sẻ. Trong trường hợp có lãi, cả hai bên sẽ nhận được phần lợi nhuận theo thoả thuận ban đầu. Trong trường hợp bị lỗ, phía nhà đầu tư sẽ chịu toàn bộ tổn thất về vốn trong khi mudarib mất thời gian và toàn bộ công sức của mình. Ijara Nghiệp vụ Ijara là nghiệp vụ cho thuê Hồi giáo. Ngân hàng sẽ thực hiện mua tài sản và cho khách hàng thuê lại với một mức giá cố định hàng tháng. Một Ijara có thể bao gồm một quyền chọn cho bên đi thuê là quyền được mua lại tài sản khi hết hợp đồng thuê, tuy nhiên đây là việc hoàn toàn không bắt buộc. Murabahah Một nghiệp vụ giao dịch Murabahah là việc bán hàng ở một mức có lợi nhuận. Trong một giao dịch Murabahah, ngân hàng sẽ mua hàng hoá từ bên thứ ba và bán lại cho khách hàng ở một mức giá có lợi nhuận trên cơ sở thanh toán chậm. Bằng cách này, khách hàng có thể mua bất kỳ cái gì mà không cần quan tâm đến lãi suất cho vay của ngân hàng. Thông qua mô hình cụ thể của chi nhánh ngân hàng Hồi giáo HSBC, Việt Nam cần quan tâm đến một số điểm cơ bản sau: thứ nhất, việc ứng dụng mô hình tài chính Hồi giáo đòi hỏi việc phát triển các sản phẩm phải tuân thủ quy tắc Hồi giáo, để làm được điều này, HSBC đã thành lập một đội ngũ chuyên gia có năng lực để đảm bảo những hướng dẫn, tư vấn của uỷ ban tư vấn Hồi giáo toàn cầu và địa phương được thực hiện một cách đúng đắn nhất. Thứ hai, dựa trên nền tảng ba công cụ tài chính Hồi giáo phổ biến như mudarabah, Ijara và murabahah, HSBC đã thiết kế nhiều sản phẩm tài chính Hồi giáo nhằm đáp ứng cao nhất nhu cầu đa dạng của khách hàng. Đây cũng là vấn đề Việt Nam có thể tham khảo trong giai đoạn đầu triển khai áp dụng mô hình này. 2.3.Ngân hàng Hồi Giáo dưới tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu – có hay không sự ảnh hưởng? Các ngân hàng Hồi giáo gần đây phát triển rất mạnh mẽ trong thế giới Hồi giáo, nhưng nó chỉ là một phần rất nhỏ trong hệ thống ngân hàng trên toàn thế giới. Tuy nhiên, trong khi các ngân hàng danh tiếng thế giới ở Phố Wall đang điêu đứng với khủng hoảng tài chính toàn cầu thì các ngân hàng Hồi giáo lại hầu như không bị ảnh hưởng và rằng bất kỳ tác động nào đều bị giới hạn do bản chất của ngân hàng Hồi giáo.Tài chính Hồi giáo có thể là một giải pháp cho cuộc khủng hoảng hiện nay nhưng tiềm năng của nó vẫn chưa được khai thác hết. Điều này có được là nhờ phần lớn vào quy định bắt buộc của Hồi giáo: cấm đầu tư vào các khoản nợ ký quỹ và những tài sản thế chấp xấu khác và chúng chính là nguyên nhân gây ra sự tàn sát trong vòng quay tài chính hiện thời. Các ngân hàng Hồi giáo không tham gia vào việc mua bán nợ như các ngân hàng truyền thống khác cũng như không dựa vào trái phiếu hay cổ phiếu như những ngân hàng châu Mỹ và châu Âu, do vậy ngân hàng Hồi giáo được an toàn từ những ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Mặc dù phần lớn được che chở từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu nhưng điều không thể tránh khỏi là ngân hàng Hồi giáo sẽ bị ảnh hưởng đến một mức độ nào đó khi nó là một phần của hệ thống tài chính toàn cầu rộng lớn. Ngân hàng Hồi giáo trở thành nơi ẩn náu an toàn, đảm bảo tính thanh khoản. Sự thành công của ngân hàng Hồi giáo với nhiều thành tựu được xem như một cứu cánh đối với hệ thống tài chính toàn cầu, nó là một sự thay thế hữu hiệu trong điều kiện xảy ra khủng hoảng tương tự. Hệ thống ngân hàng Hồi giáo được xem như miễn dịch trước cuộc khủng hoảng nhờ yếu tố nội tại vốn có của nó.Điều quan trọng nhất của các yếu tố này là cấm mua bán nợ, đề phòng chống rửa tiền cũng như hạn chế chính thức các ngân hàng khi bắt tay vào các dự án có khó khăn về tài chính và có tính chất rủi ro. Ngân hàng Hồi giáo có nhiều sản phẩm để lựa chọn so với các ngân hàng truyền thống như Ijarah Bitamlik ( hợp đồng thuê kết thúc bằng quyền sở hữu), murabahah…Điều này chứng minh rằng ngân hàng Hồi giáo là một hệ thống ngân hàng thay thế có hệ thống và hoàn chỉnh mà khách hàng nên dùng là một ví dụ. Tài chính Hồi giáo sẽ mở rộng phạm vi trên cấp độ quốc tế và số lượng khách hàng dự kiến sẽ gia tăng khi họ tìm kiếm một hệ thống ngân hàng thay thế. Ngân hàng Hồi giáo được phân biệt bởi một cam kết bảo vệ toàn bộ và giữ khoảng cách giữa nó với các dự án có tính mạo hiểm. Cuộc khủng hoảng tài chính đã gây ra lạm phát toàn cầu đáng kể trong các ngân hàng trên thế giới, bởi lẽ họ mua vào các khoản nợ và khuếch trương tài khoản mà không thông qua giao dịch hữu hình hoặc môi giới. Điều này cho thấy ngân hàng Hồi giáo không khuyến khích những việc mạo hiểm như vậy. Lợi nhuận ngân hàng Hồi giáo có thể bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng tài chính quốc tế , nhưng không phải về vốn mà là việc ngân hàng Hồi giáo được bảo vệ trước cuộc khủng hoảng, không giống như các ngân hàng truyền thống khác. Một phần hấp dẫn, khác biệt lớn của tài chính Hồi giáo là sự đơn giản của chúng. Hoạt động đầu cơ, tích trữ trong kinh doanh bị kiêng kỵ theo Luật Hồi giáo - Shariah và có một lệnh cấm về việc định giá lợi ích vì Đấng tiên tri Mohammed nói rằng nợ nần phải được trả đúng bằng khoản tiền đã vay. Tiền bạc cho vay phải được trả lại bằng vật thế chấp ngang giá và nếu các công cụ tài chính mang ra buôn bán chúng cần phải được bán theo giá trị thể hiện trên bề mặt theo cách đánh giá thông thường, điều đó làm nản lòng các ngân hàng trong việc tái cấu trúc khoản nợ. Rozali bin Mohamed Ali, đứng đầu một trường đại học tổng hợp Hồi giáo về tài chính ở Kuala Lumpur (Malaysia) nhận xét quy định trên là một cách để luôn giữ tất cả trên mặt đất. Ngân hàng Hồi giáo là một phần của nền kinh tế toàn cầu và có thể bị tác động một cách tiêu cực và cả tích cực, tuy nhiên do nó không phải là nhà đầu tư lớn trong hệ thống ngân hàng truyền thống phương Tây để có thể bị ảnh hưởng bởi cuộ khủng hoảng như vậy.Những tác động nếu có do khủng hoảng gây ra trên một số thị trường trong vùng Vịnh và các khu vực xung quanh chủ yếu do tâm lý và do các phương tiện truyền thông bao phủ trong suốt thời gian qua. Tất nhiên điều này không có nghĩa là tài chính Hồi giáo không chịu ảnh hưởng xấu trong khuynh hướng suy giảm của kinh tế toàn cầu. Vì phải nắm giữ tài sản thế chấp, các thể chế tài chính Hồi giáo có xu hướng sở hữu nhiều khoản tài sản cố định hơn các ngân hàng phương Tây. Hơn thế nữa, các ngân hàng hoạt động theo Luật Hồi giáo hầu hết có trụ sở tại các quốc gia vùng Vịnh không bị ảnh hưởng nhiều từ khủng hoảng tài chính thế giới vì giá nhà đất ở đây đã tăng liên tục một cách tương đối cao. Nhưng theo chuyên gia phân tích tín dụng Mohamed Damark của hãng Standard & Poor, nếu những thị trường này bị chìm xuống bất thình lình thì sẽ xảy ra rắc rối. Những ngân hàng chủ yếu đặt tiền bạc vào bất động sản sẽ cảm nhận được sự tổn thương nếu có một sự điều chỉnh lớn về giá cho dù đó là Hồi giáo hay phương Tây. Việc đánh giá vòng quay của các sukuk – trái phiếu Hồi giáo khó khăn hơn nhiều. Các ngân hàng Hồi giáo đã phát hành khoảng 70 tỷ USD trái phiếu sukuk và số tiền này chỉ là giọt nước trong đại dương khi so sánh với 36,8 ngàn tỷ USD trái phiếu chưa trả nợ đang lưu hành trên toàn thế giới. Và kể từ khi nhiều học giả Hồi giáo nói rằng trái phiếu