Đề tài Một số giải pháp để tiếp tục giữ vững định hướng XHCN trong phát triển kinh tế của nước ta trong giai đọan tới

h phần kinh tế. Nền kinh tế hàng hoá bên cạnh mặt tích cực là làm thay đổi bộ mặt của đất nước không tránh khỏi những khuyết tật nhất định về mặt xã hội như: phá sản, khủng hoảng , áp bức bất công, tàn phá môi trường, phân hoá giầu nghèo... Chính vì vậy cần phải có sự quản lý vĩ mô của Nhà nước. Nước ta do chịu ảnh hưởng lâu dài của cơ chế kế hoạch hoá tập trung quan liêu, bao cấp nên những công cụ để Nhà nước đIều hành vĩ mô nền kinh tế hàng hoá như : hệ thống ngân hàng, tín dụng … còn thấp kém. Nước ta đang xây dựng pháp luật về kinh tế nhưng lại chưa đồng bộ, xã hội chưa quen với việc chấp hành luật pháp trong kinh doanh. Trình độ hiểu biết của nhà nước về cơ chế thị trường còn nhiều hạn chế, thiếu tính khoa học, thực tế còn lúng túng trong quản lý kinh tế vĩ mô. Trong điều kiện đó xu hướng vận động khách quancủa nước ta trước mắt và lâu dài là phấn đấu nâng cao năng lực và tăng cường các công cụ và do đó nâng cao trình độ quản lý vĩ mô của nhà nước. Từ định hướng đó đảng đã kiên định chiến lược phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN. Mà nhà nước là của dân, do dân và vì dân dưới sự lãnh đạo của đảng là nhân tố quyết định nhất đảm bảo tính định hướng XHCN. Sau hơn mười năm đổi mới ta đã đạt được một số thành tựu đáng kể làm vai trò quản lý của nhà nước được tăng cường. Bằng các công cụ rất riêng: pháp luật kế hoạch, thiết chế về tài chính, tiền tệ và những phương tiện vật chất khác. Nhà nước tạo đIều kiện khuyến khích, phát huy những mặt tích cực của kinh tế hàng hoá, ngăn ngừa, hạn chế tính tự phát và các khuyết tật của cơ chế thị trường. Nhận xét: Các đặc điểm của nền kinh tế hàng hoá ở trên có quan hệ mật thiết với nhau phản ánh kết quả của sự phân tích thực trạng và xu hướng vận động nội tại của quá trình hình thành và phát triển kinh tế hàng hoá ở nước ta hiện nay và tương lai. Các đặc đIểm này bắt nguồn từ sự chi phối của các quy luật kinh tế nền kinh tế hàng hoá ( quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh và quy luật lưu thông tiền tệ ) bắt nguồn từ vai trò định hướng của kinh tế nhà nước và vai trò quản lý của nhà nước ở nước ta. Nhà nước là của dân và vì dân quyết định. c. Phương hướng phát triển kinh tế hàng hoá ở nước ta: Trong giai đoạn hiện nay khi mà chiến lược ổn định về kinh tế, chính trị, xã hội đã được xác định rõ, kết cấu hạ tầng vật chất và hạ tầng xã hội được xây dựng ngày càng đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất và tiêu dùng, hệ thống pháp luật và bộ máy nhà nước được củng cố và trong sạch hoá, số lượng các nhà quản lý, nhà kinh doanh giỏi thích nghi với cơ chế thị trường ngày càng đông đảo, tay nghề khá cao. Đảng đã xác định hướng đi của nền kinh tế cho phù hợp với các điều kiện tiền đề hiện có: Trước hết phải thực hiện nhất quán và lâu dài chính sách kinh tế nhiều thành phần theo định hướng XHCN với các hình thức sở hữu đa dạng: sở hữu nhà nước, sở hữu tập thể, sở hữu hỗn hợp … Thứ đến: cần sắp xếp lại khu vực kinh tế nhà nước theo hướng nắm khâu mặt hàng trọng yếu chuyển dần sang hạch toán kinh doanh, tự chủ về mọi mặt đủ sức đứng vững và giành thắng lợi trong cạnh tranh. Ba là: sử dụng rộng rãi các hình thức kinh tế của kinh tế tư bản nhà nước để phát huy sức mạnh hỗn hợp của tư bản trong và ngoài nước với nhà nước về các mặt vốn, công nghệ và tài năng quản lý. Bốn là: đẩy mạnh phân công lao động và hợp tác lao động theo hướng chuyên môn hoá kết hợp đa dạng hoá sản xuất kinh doanh, tăng cường và phát triển ngành sản xuất phi vật chất, coi trọng lao động trí tuệ. Năm là: đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá coi trọng việc ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ của loài người. Dẫn đến đẩy mạnh kinh tế hàng hoá phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu và làm tăng khả năng cạnh tranh hàng hoá của nước ta trên thị trường khu vực và quốc tế. Sáu là: xây dựng và phát triển thị trường hướng ngoại nhưng phải lấy thị trường trong nước làm cơ sở, phải có mặt hàng mũi nhọn có khả năng cạnh tranh dựa trên cơ sở thế mạnh và lợi thế so sánh. Bởi vì người ta chỉ nhập khẩu những gì là thế yếu của mình và là thế mạnh của người khác tức là bán hay xuất caí mà thị trường cần chứ không phải cái mà mình có. Bảy là: thực hiện chính sách đối ngoại có lợi cho sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Mở rộng quan hệ theo hướng đa dạng hoá về hình thức, đa phương hoá về nguồn và hai bên cùng có lợi, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau và không phân biệt chế độ chính trị. Kết Luận: Thấy rằng việc xây dựng và phát triển nền kinh tế hàng hoá ở nước ta là một quá trình vừa có tính cấp bách lại vừa có tính chiến lược lâu dài. Trong từng bước đi của quá trình vừa có những khó khăn do sự xuất phát thấp của nền kinh tế nhưng lại có những thuận lợi nhất định cần được khai thác: đó là nguồn lao động dồi dào, môi trường và con người việt nam năng động, có khả năng tiếp cận cơ chế thị trường nhanh, ta lại nằm trong khu Châu á - Thái bình dương; vùng trung tâm của nền văn minh loài người đang được di chuyển đến, vùng kinh tế năng động nhất hiện nay. Chính vì thế ngay từ buổi đầu của chính sách đổi mới kinh tế ta đã xác định ngay việc đổi mới phải theo hướng có lợi cho sự phát triển của nền kinh tế hàng hoá.Trong mấy thập niên gần đâ, kinh tế hàng hoá phát triển mạnh mẽ nhờ sự tác động và thúc đẩy của công nghệ mới và lực lượng sản xuất mới, cho nên nền kinh tế hàng hoá đang có su hướng chuyển sang kinh tế thị trường. Tốc độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá tạo sự hấp dẫn mạnh đối với các nhà hoạch định chiến lược phát triển kinh tế – xã hội hiện nay ở các nước XHCN. 2- Kinh tế thị trường: a- Thị trường và vai trò thị trường: -Thị trường là một phạm trù kinh tế của sản xuất hàng hoá được biểu hiện các hoạt động mua bán, trao đổi cùng với các mối quan hệ do chúng gây ra được diễn ra trong một không gian và thời gian nhất định . -Vai trò: Thị trường gắn liền với quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá, nơi ra đời và phát triển cùng qúa trình ra đời và phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá, sản xuất hàng hoá phát triển, lượng sản hẩm lưu thông trên thị trưtờng ngày càng dồi dào phong phú-thị trường mở rộng- khái niệm thị trườngđược mở rộng hơn. Đó là lĩnh vực trao đổi hàng hoá thông qua tiền tệ làm môi giới. ở đây người mua và người bán tác động qua lại lẫn nhau để xác định giá cả và lượng hàng hoá lưu thông trên thị trường. Thị trường là trung tâm của toàn bộ quá trình tái sản xuất hàng hóa. Những vấn đề cơ bản của nền sản xuất hàng hoá là sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào?và cho ai? đều phải thông qua thị trường. Vì vậy, thị trường đóng vai trò hoạt động và phương án sản xuất, kinh doanh có hiệu quả. - Thị trường các yếu tố sản xuất hay thị trường đầu vào là nơi mua bán các yếu tố sản xuất. Thông qua thị trường này mà nhà kinh doanh mua được các yếu tố sản xuất như tư liệu sản xuất, sức lao động, có vốn để sản xuất kinh doanh. Ngược lại, người có tư liệu sản xuất, sức lao động vốn, thực hiện được việc mua bán, có thu nhập để tái sản xuất ra các yếu tố đó. Thông qua việc trao đổi mua bán trên thị trường các chủ thể kinh tế có được thu nhập,lượng thu nhập này có thể nhiều hay ít là tuỳ thuộc vào tính chất của công việc và thể hiện ở sự phân phối cho ai ? Chính vì vậy thị trường thực hiện chức năng phân phối của quá trình táI sản xuất. - Thị trường là nơi cuối cùng để chuyển lao động tư nhân, cá biệt thành lao động xã hội. Chi phí cá biệt có được xã hội chấp nhận hay không sẽ quyết định sự thành bại của doanh nghiệp. b - Tính tất yếu của nền kinh tế thị trường có định hướng XHCN ở nước ta : Ngay từ tháng 8 năm 1979, Nhà nước ta đã chủ trương phát triển sản xuất hàng hoá. Chỉ thị 1000 của ban bí thư trung ương và quyết định số 25/CP của chính phủ năm 1981 đã để cho các hợp tác xã tự chủ trong sản xuất kinh doanh. Đại hội Đảng VI, tháng 12 năm 1986 đã khẳng định quá trình từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn ở nước ta là quá trình chuyển từ nền kinh tế tự cung tự cấp thành nền kinh tế hàng hoá. Điều quan trọng là ở đây chúng ta không chỉ thừa nhận từng khâu, từng phần sản phẩm là sản xuất hàng hoá mà là cả một nền kinh tế hàng hoá coi đó là một quá trình có tính quy luật đi lên sản xuất lớn XHCN ở nước ta. Tuy nhiên, lúc này vẫn coi kế hoạch là đặc trưng số một, quan hệ hàng hoá tiền tệ ở vị trí số hai. Đại hội VII của Đảng đã tiế xa hơn, cho rằng “Thị trường có vai trò trực tiếp hướng dẫn các đơn vị kinh tế lựa chọn linh hoạt các mặt hàng quy mô, công nghệ và hình thức sản xuất kinh doanh nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong hợp tác và cạnh tranh ”. Rồi “Cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN đang trở thành cơ chế vận hành nền kinh tế. ” Nền kinh tế Việt Nam đang bước sang một trang mới, một quá trình phát triển lịch sử mới. Do vậy việc lựa chọn kinh tế thị trường là đúng đắn vì nền kinh tế thị trường không phải là sản phẩm riêng có của chủ nghĩa tư bản. Nó là hình thức phát triển cao của kinh tế hàng hoá. Theo Mác: “sản xuất và trao đổi hàng hoá là một nét chung cho hình thái kinh tế xã hội hết sức khác nhau ”. Mặt khác ở nước ta đã có những bước xây dựng và đạt được một số thành tựu trong quá trình phát triển kinh tế hàng hoá. Nên việc chuyển sang kinh tế thị trường là một đIều đương nhiên. Mặt khác, kinh tế thị trường và chủ nghĩa xã hội có thể dung hoà. Chế độ sở hữu không quyết định trực tiếp thể chế kinh tế, thông qua cơ cấu quyền sở hữu tài sản được hình thành bởi một chế độ sở hữu nào đó, tác động gián tiếp đến thể ché kinh tế. Vì vậy, trong điều kiện chế độ công hữu XHCN, xã hội có thể thực hiện đượcthể chế kinh tế thị trường, nếu sở hữu nhà nước được phân giảI thành các quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt ( Trong đó nhà nước đại diện cho chủ sở hữu nắm giữ quyền chiếm hữu còn quyền sử dụng kinh doanh trao cho doanh nghiệp ) sẽ hình thành nền kinh tế thị trường. Tuy vậy, trong việc phát triển nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, vấn đề đặt ra là giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với công bằng xã hội, rút ngắn khoảng cách phân hoá giầu nghèo, giảm bớt thất nghiệp… Nền kinh tế thị trường ở Việt Nam sẽ được phát triển theo định hướng XHCN. Sự định hướng của xã hội hùng mạnh lấy cơ sở “nhân dân lao động làm chủ, con người được giải phóng khỏi áp bức bóc lột, bất công, làm theo năng lực, hưởng theo lao động, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, có đIều kiện phát triển toàn diện cá nhân”. Xã hội có nền kinh tế phát triển cao trên cơ sở khoa học công nghệ và lực lượng sản xuất hiện đại. Sự định hướng XHCN của nền kinh tế thị trường ở nước ta là cần thiết và có tính khách quan. Xây dựng nền kinh tế thị trường không có gì mâu thuẫn với định hướng XHCN. Đại hội đảng VIII đã khẳng định: “ cơ chế thị trường đã phát huy tác dụng đến sự phát triển kinh tế xã hội. Nó chẳng những không đối lập mà còn là một nhân tố khách quan cần thiết của việc xây dựng và phát triển đất nước theo con đường XHCN ” c.Thực trạng của nền kinh tế Việt Nam khi chuyển sang kinh tế thị trường theo định hướng XHCN: Khi chuyển sang kinh tế thị trường, chúng ta đứng trước thực trạng là: đất nước đang từng bước quá độ lên CNXH từ một xã hội vốn là thuộc địa nửa phong kiến với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất xã hội rất thấp. Đất nước lại phải trải qua hàng chục năm chiến tranh, tàn dư thực dân phong kiến còn nhiều, lại chịu ảnh hưởng nặng nề của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Với điểm xuất phát ấy có thể thấy rằng: nền kinh tế nước ta không hoàn toàn là nền kinh tế tự nhiên nữa nhưng cũng chưa phải là kinh tế hàng hoá theo nghĩa đầy đủ. Mặt khác do đổi mới kinh tế nên nền kinh tế nước ta không còn là nền kinh tế chỉ huy. Có thể nói nền kinh tế nước ta khi chuyển sang kinh tế thị trường, là nền kinh tế hàng hoá kém phát triển, còn mang nặng tính tự cấp tự túc và chịu ảnh hưởng nặng nề của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Thực trạng đó được thể hiện ở các mặt sau: Thứ nhất: Kinh tế hàng hoá còn kém phát triển, nền kinh tế còn mang nặng tính chất tự nhiên. sự yếu kém của kinh tế hàng hoá ở nước ta thể hiện ở : Trình độ cơ sở vật chất – kỹ thuật và công nghệ sản xuất còn thấp kém ( do chiến tranh kéo dài, cơ sở hạ tầng bị phá huỷ nặng nề, mặt khác mọi chi phí thời bấy giờ tập trung cho chiến tranh nên chưa có đIều kiện tập trung cho sản xuất ) Hệ thống kết cấu hầng, phục vụ sản xuất và phục vụ xã hội chưa đủ để phát triển kinh tế thị trường trong nước và chưa có khả năng mở rộng giao lưu với thị trường thế giới. Cơ cấu kinh tế còn mất cân đối và kém hiệu quả. Từ điểm xuất phát thấp, nền kinh tế còn phổ biến là sản xuất nhỏ cho nên cơ cấu kinh tế nước ta còn mang nặng đặc trưng của một cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Trong nông nghiệp lại có hiện tượng độc canh cây lúa, ngành nghề chưa phát triển. Từ sau ĐạI hội Đảng VI đến nay tuy cơ cấu kinh tế ngành và cơ cấu thành phần kinh tế đã có nhiều thay đổi nhưng vẫn chưa hình thành một cơ cấu kinh tế mới hợp lý và có hiệu quả. (Một cơ cấu kinh tế được coi là hợp lý và có hiệu quả khi nó phản ánh đúng yêu cầu của quy luật khách quan, khi nó cho phép khai thác mọi tiềm năng của đất nước và thực hiện được sự phân công và hợp tác quốc tế) Chưa có thị trường theo đúng nghĩa của nó _Trong những năm qua thị trường ở nước ta còn ở trình độ thấp với tính chất còn hoang sơ, dung lượng thị trường còn thiếu và có phần rối loạn, mới từng bước có thị trường nói chung, trước hết là thị trường hàng tiêu dùng thông thường với hệ số giá cả và quan hệ mua bán bình thường theo cơ chế thị trường. Mà về cơ bản nước ta vẫn chưa có thị trường sức lao động hoặc mới chỉ có thị trường này ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh với hình thức thuê mướn còn thô sơ mà phần lớn sử dụng chế độ lao động theo biên chế. Ta cũng chưa có thị trường tiền tệ và thị trường vốn hoặc đã có nhưng mới chỉ ở mức độ thô sơ. Sở dĩ như vậy là do nhiều nguyên nhân khác nhau. Về khách quan trình độ phát triển của phân công lao động thấp. Về mặt chủ quan là do nhận thức chưa đúng đắn về nền kinh tế XHCN, do sự phân biệt duy ý chí giữa thị trường có tổ chức và thị trường tự do. Với những quan niệm quy tư liệu sản xuất lưu chuyển trong nội bộ các xí nghiệp quốc doanh là hàng hoá đặc biệt không được mua bán tự do, lại do quản lý theo chiều dọc – theo chức năng kinh doanh của từng ngành một cách máy móc dẫn đến hiện tượng cửa quyền cắt đứt mối quan hệ tự nhiên giữa các ngành, dẫn đến thị trường bị chai cắt, manh mún. Từ đó ta thấy với tất cả tính phức tạp và các mặt tiêu cực xảy ra trên thị trường, việc chuyển sang nền kinh tế thị trường vẫn chưa tới bước tiến bộ về kinh tế hơn hẳn trước đây và tạo ra khả năng dẫn tới các bước ngoặt quyết định. Vì vậy phải tiếp tục thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển của thị trường ngày càng thông suốt, đầy đủ và thống nhất trên cả nướ, gắn liền cới thị trường nước ngoài. Năng suất lao động và thu nhập quốc dân theo đầu người còn thấp, như vậy rõ ràng lá nền kinh tế hàng hoá còn kém phát triển, cơ cấu kinh tế còn mất cân đối, thị trường trong nước chưa phát triển. Theo số liệu thống kê của ngân hàng thế giới năm 1991 thì mức thu nhập bình quân đầu người ở nước ta so với các nước đang phát triển ở Đông Nam á vào loại thấp nhất. Theo sự dự đoán của các nhà kinh tế Việt Nam thì GNP/người, năm 96’ là 250 USD trong khi đó Singapore là 22520 USD , Thái Lan là 2315 USD , Thụy Sỹ >40000 USD. Thứ hai: ảnh hưởng của mô hình kinh tế chỉ huy với cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Chính những nhược điểm lạc hậu của cơ chế này đã kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế, nó xoá bỏ quan hệ hàng hoá tiền tệ làm nền kinh tế bị “ hiện vật hoá ”. Một cơ chế lệnh kế hoạch, lệnh giá cả, tài chính tiền tệ theo quy tắc cấp phát giao nộp nhằm thực hiện kế hoạch, một cơ chế mà phạm trù giá cả, tài chính, lưu thông tiền tệ là những phạm trù vốn có của kinh tế hàng hoá mà dù có được sử dụng thì cũng chỉ là hình thức – gần như đối lập với nền kinh tế hàng hoá vận động theo cơ chế thị trường. ở mặt quan hệ tổ chức hành chính cơ chế kinh tế ấy là cơ chế quản lý chủ yếu theo lệnh tập trung nhưng lại điều hành bởi nhiều đầu mối của các ngành chức năng ( công nghiệp , nông nghiệp …), kiểu một dàn nhạc có nhiều nhạc trưởng nên mang tính chất phân tán. ở mặt quan hệ kinh tế, cơ chế ấy thể hiện quan hệ giao nộp, thu mua cấp phát. Sản xuất và kinh doanh được tiến hành gần như là ở khu vực hành chính sự nghiệp hay hậu cần quân đội tạo đIều kiện cho sự phát triển kinh tế, suy yếu, triệt tiêu động lực phát triển kinh tế, gây hiện tượng ỉ nại, dựa dẫm, lười biếng, tạo môi trường cho lãng phí thất thoát tài sản quốc gia, cản trở việc cải thiện đời sống và phát triển sản xuất. Vì vậy Đại hội Đảng VII đã khẳng định : “Xoá bỏ triệt để cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, hình thành cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước bằng pháp luật, kế hoạch, chính sách và các công cụ khác. Xây dựng và phát triển đồng bộ các thị trường hàng tiêu dùng, vật tư, dịch vụ, tiền vốn, sức lao động …Thực hiện giao lưu kinh tế thông suốt trong nước và với thị trường thế giới”. d. Thực chất của quá trình chuyển nền kinh tế Việt Nam sang kinh tế thị trường theo định hướng XHCN: Xuất phát từ thực trạng của nền kịnh tế nước ta khi chuyển sang kinh tế thị trường theo ta thấy thực chất của quá trình chuyển nền kinh tế nước ta sang kinh tế thị trường theo định hướng XHCN là quá trình kết hợp giữa chuỷên nền kinh tế còn mang nặng tính chất tự cấp tự túc sang nền kinh tế hàng hoá tiến tới nền kinh tế thị trường và quá trình chuyển cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Lịch sử đã chứng minh rằng không thể chuyển nền sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn “đòn xeo” là nền kinh tế hàng hoá. Chính Mác đã coi sự phát triển của kinh tế hàng hoá là xuất phát điểm và là điều kiện quan trọng nhất không thể thiếu được đối với sự ra đời và phát triển của nền sản xuất lớn TBCN. Về sau khi nội chiến kết thúc Lê Nin cũng chủ trương thi hành chính sách kinh tế mới ( NEP ) để khởi động sự sống động của nền kinh tế, mở rộng giao lưu hàng hoá giữa thành thị và nông thôn, thực hiện các quan hệ kinh tế bằng hình thức quan hệ hàng hoá tiền tệ trên thị trường. Đối với nước ta quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường có nhưỡng đặc điểm khác với các nước Đông Âu và Liên Xô cũ. Trong khi họ đi lên từ một nền kinh tế phát triển, đã được cơ khí hoá, thoát khỏi tính chất tự nhiên thì chúng ta đi lên từ một nền kinh tế còn mang nặng tính chất tự cấp tự túc, đó cũng là mô hình nền kinh tế chỉ huy với cơ chế kế hoạch hoá tập trung đối lập với thị trường. Do vậy quá trình chuyển nền kinh tế nước ta sang kinh tế thị trường đồng thời cũng là quá trình thực hiện nền kinh tế mở, nhằm hoà nhập với thị trường thế giới. Trong bối cảnh hiện nay, bài học về sự kết hợp sức mạnh đân tộc với sức mạnh của thời đại trong công cuộc đấu tranh giành độc lập tự do trước đây lại một lần nữa sống động trong công cuộc phát triển đất nước. Quan hệ quốc tế của ta đã có nhiều đổi mới quan trọng, ta chuyển từ quan hệ đơn phương sang đa phương, quan hệ với tất cả các nước không chỉ với các nước XHCN như trước nữa. Vì vậy mà hoạt động kinh tế đã có những tiến bộ lớn. Xuất khẩu hàng hoá tăng nhanh với nhịp độ 20%/năm ( 1986-1992 ) bảo đảm nhập khẩu các loại vật tư và cônh nghệ chủ yếu, cải thiện cán cân thanh toán quốc tế. Ta đã nhanh chóng điều chỉnh và khắc phục được những hụt hẫng về nguồn vốn và thị trường từ các nước SNG và Đông Âu. Hàng hoá xuất khẩu của ta đẫ tìm được những thị trường mới trong khu vực Đông Nam á và Tây Âu. nguồn vốn nước ngoài vào Việt Nam cũng tăng nhanh. Trong khi hoà nhập vào thị trường thế giới và đẩy mạnh hoạt động thương mại cần áp dụng có hiệu quả nguyên tắc lợi thế so sánh. Từ đó để xác định rõ cần sản xuất và cung ứng cho thị trường loại hàng hoá nào, và số lượng bao nhiêu để từ đó xác định quy mô sản xuất. Những năm gần đây, lợi thế so ssánh của ta đã và đang chú ý và phát huy: đó là sự phong phú của tài nguyên thiên nhiên ( về số lượng loại ), nhuồn nhân lực dồi dào với tiền công thấp và vị trí lãnh thổ thuận lợi. Bên cạnh đó nhà nước lại có chính sách đầu tư hấp dẫn, tạo đIều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài. Ta tiếp tục coi trọng các thị trường truỳên thống, nhanh chóng thâm nhập vào các thị trường mới, mở rộng thị trường khu vực cải tiến cơ cấu suất khẩu theo hướng tăng tỉ trọng các chế biến, giảm tỉ trọng xuất khẩu nguyên liệu tạo ra các sản phẩm xuất khẩu chủ lực như dầu mỏ, nông-lâm-thuỷ-hải sản…phát triển dịch vụ vận tải hàng không, thông tin liên lạc… Để làm được những vấn đề đó Nhà Nước cần có những chính sách bảo hộ mậu dịch hợp lý nhằm khuyến khích các ngành kinh tế phát triển, thu hút những sản phẩm quý hiếm và sản phẩm khoa học từ bên ngoài, ngăn chặn nhập khẩu những mặt hàng ta có khả năng sản xuất. Đồng thời cần duy trì ổn định về chính trị, kinh tế và xã hội nhằm tạo ra môi trường và hành lang cần thiết cho tất cả các doanh nghiệp trong các thành phần kinh tế hoạt động-thúc đẩy kinh tế hàng hoá phát triển. 2 - Các giai đoạn và biện pháp hình thành kinh tế thị trường theo định hướng XHCN ở Việt Nam: Quá trình hình thành và phát triển nền kinh tế hàng hoá theo định hướng XHCN ở nước ta là một quan hệ phức tạp, nhiều khó khăn, không nên quan niệm giản đơn và nóng vội cần phải tuân thủ những quy luật của quá trình hình thành và phát triển kinhtế thị trường. Gồm các giai đoạn sau: + Giai đoạn quá độ chuyển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phầntheo định hướng XHCN: Về mặt lịch sử giai đoạn này bắt đầu từ năm 1979 với mốc lịch sử rất quan trọng là nghị quyết BCHTW lần VI ( khoá IV ), tháng 9 năm 1979. Về mặt logic thì bắt đầu từ việc hình thành và củng cố những đơn vị sản xuất hàng hoá theo đúng nghĩa nhằm tạo ra mối quan hệ vừa tự chủ vừa lệ thuộc lẫn nhau giữa các chủ thể sản xuất. Giai đoạn nằy mang nội dung chủ yếu là khắc phục tính hiện vật trong quan hệ trao đổi, hình thành quan hệ hàng hoá tiền tệ. cùng với nội dung ấy là các giải pháp chủ yếu sau: - Hình thành và củng cố những đơn vị sản xuất hàng hoá nhằm chuyển quan hệ trao đổi có tính hiện vật sang quan hệ hàng hoá tiền tệ. - Chuyển quan hệ sở hữu có tính đơn nhất sang quan hệ sở hữu có tính đa dạng với nhiều hình thức sở hữu khác nhau. - Đổi mới chính sách kinh tế nhằm chuyển các quan hệ kinh tế theo chiều dọc sang các quan hệ kinh tế theo chiều ngang. + Giai đoạn phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng XHCN: Đại hội III của Đảng năm 1986 đã đặt nền móng vững chắc cho quan đIểm phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng XHCN ở nước ta. Quan đIểm này đã được tái khẳng định rõ hơn ở Đại hội lần thứ VII, VIII của Đảng ta. Gắn với giai đoạn này là nội dung : phát triển và mở rộng quan hệ hàng hoá, tiền tệ tạo đIều kiện cho kinh tế hàng hoá phát triển. Cùng những giải pháp chủ yếu: - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo định hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Để đảm bảo sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ổn định của hệ thống kinh tế quốc dân cũng như ổn định chính trị xã hội. Thúc đẩy ngành trọng đIểm mũi nhọn tạo sự tích luỹ đồng bộ để thu hút được nguồn vốn đầu tư từ bên ngoài vào tạo công ăn việc làm cho người lao động. - Chủ động tạo điều kiện cần thiết để xây dựng đồng bộ các yếu tố của thị trường, phát huy những ưu thế và động lực của thị trường đồng thời hạn chế những mặt tiêu cực của cơ chế thị trường. Hiện nay ở nước ta thị trường đầu ra của sản xuất, khả năng cạnh tranh của hàng nội địa còn kém nên cần nâng cao chất lượng sản phẩm và phấn đấu giảm giá cả hàng hoá.còn ở thị trường đầu vào của sản xuất cần hình thành nhanh chóng thị trường tiền vốn và thị trường lao động. Sở dĩ cần như vậy là vì trình độ thị trường là phản ánh trình độ phát triển của cơ chế hàng hoá, thúc đẩy sản xuất hàng hoá phát triển hơn. Nó vừa là đIều kiện vừa là môi trường của sản xuất - Hoàn thịên và tăng cừng vận dụng các chính sách tài chính và tiền tệ. - Bồi dưỡng và đào tạo càn bộ quản lý doanh nghiệp theo yêu cầu của kinh tế thị trường. - Tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước nhằm phát huy những ưa thế khắc phục những khuyết tật của cơ chế thị trường. + Giai đoạn hình thành và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng XHCN: Nội dung chủ yếu của giai đoạn này là tiền tệ hoặc các quan hệ kinh tế, tạo lập cơ sở kinh tế cho các quy luật kinh tế của kinh tế thị trường phát huy tác dụng một cách đầy đủ, phát triển kinh tế trong nước và hoà nhập với kinh tế thế giới vơí các giải pháp là: - Phát triển cơ cấu kinh tế mở nhằm hiện đạI hoá nền kinh tế quốc dân.Đâ là giải pháp mang tính thời đại.Dựa trên lợi thế so sánh và chủ quyền nước ta. - Hoàn thiện và phát triển kinh tế thị trường và các yếu tố sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn, sức lao động và các đIều kiện vật chất khác cho sản xuất. - Thiết lập cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước-giải pháp quyết định đến sự hình thanh và phát triển nền kinh tế thị trưởng nước ta. - Lựa chọn chính sách khoa học, công nghệ vì mục tiêu phát triểnnhằm khắc phục sự