Đề tài Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác cảng hàng không Nội Bài

lãng phí rất lớn đối với những công trình "không có khả năng" được sử dụng hết công suất. Khu ga là một trong những khu công trình quan trọng bậc nhất đối với cảng hàng không và có ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, chất lượng phục vụ của Cảng, nhưng sau năm 2001 mới được đưa vào khai thác. Trong giai đoạn 1998-2000 vẫn phải sử dụng hệ thống nhà ga cũ không đáp ứng công suất giờ cao điêmr của cảng hàng không. Cơ sở hạ tầng trong ba năm trước đây không đồng bộ đáp ứng năng lực vận tải hàng không qua cảng hàng không quốc tế Nội Bài. 51 II.3. Thực trạng quản lí và khai thác cảng hàng không quốc tế Nội Bài trong 3 năm (1998-1999-2000) II.3.1. Thực trạng quản lí cảng hàng không quốc tế Nội Bài trong 3 năm (1998-1999-2000) Cảng hàng không Nội Bài do đặc điểm là vừa hoạt động công ích vừa kinh doanh cho nên nguồn thu của cảng rất phong phú và đa dạng gồm rất nhiều khoản thu bên cạnh đó để đảm bảo cho cảng hoạt động một cách thông suốt và liên tục thì nguồn vốn và chi phí cho cảng là quá lớn, vì vậy việc quản lý và khai thác cảng phải đem lại hiệu quả cao nhất, khai thác tối đa các nguồn thu cân đối thu chi cho cảng. Trong thời kỳ đầu, trước năm 1993, hàng không dân dụng được xem là ngành kinh tế phục vụ lợi ích công cộng với 100% vốn của nhà nước và chịu sự kiểm soát toàn diện và nghiêm ngặt của nhà nước. Trong giai đoạn đó, sân bay quốc tế chưa đem lại nguồn thu trực tiếp lớn, hoạt động vận tải còn hạn hẹp, các yêu cầu đối với kết cấu hạ tầng còn đơn giản, vì vậy nhà nước hoàn toàn có khả năng đảm bảo, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về vốn từ ngân sách nhà nước cho đầu tư phát triển cho các doanh nghiệp vận tải hàng không và kết cấu hạ tầng. Do đó, trước đây các khía cạnh kinh tế đối với bản thân ngành hàng không dân dụng ít được lưu tâm đến. Sau năm 1993, tình hình thay đổi về căn bản. Khả năng tạo nguồn thu ngày càng tăng lên, trong khi đó tổng số vốn cần thiết để đầu tư phát triển trang thiết bị cũng ngày càng tăng vượt quá khả năng của ngân sách nhà nước. Vì vậy, các quan điểm về tài chính đối với hàng không dân dụng cũng có nhiều biến đổi căn bản. Hoạt động sân bay vừa có các nguồn thu thương mại, vừa có các nguồn thu phi thương mại mặc dù nguồn thu thương mại 52 chỉ là con số rất nhỏ trong tổng nguồn thu của cảng hàng không quốc tế Nội Bài. Đáp ứng với nền kinh tế thị trường hiện nay, cảng hàng không quốc tế Nội Bài đã có định hướng kinh doanh nhiều hơn, cố gắng tạo thêm các nguồn thu và lợi nhuận của mình từ các hoạt động thương mại hoặc phi hàng không. Việc tăng cường định hướng kinh doanh đối với hoạt động cảng hàng không đã cải thiện phần nào tình trạng tài chính đối với cảng hàng không hiện nay, tăng thêm nguồn thu và tăng tích luỹ để tái đầu tư phát triển. Việc chuyển các cụm cảng hàng không sân bay từ đơn vị sự nghiệp có thu thành doanh nghiệp nhà nước hoạt động công ích, ngày 11-3-1999 Bộ tài chính có thông tư số 27/1999/TT-BTC hướng dẫn chế độ quản lý tài chính đối với các cụm cảng hàng không ( doanh nghiệp công ích) có nêu : “ Ngoài nhiệm vụ hoạt động công ích, các cụm cảng hàng không có quyền tổ chức hoạt động kinh doanh thêm theo điều lệ hoạt động, phù hợp với khả năng của mình và nhu cầu của thị trường”. Cũng tại Thông tư trên, Bộ Tài chính quy định: Doanh thu của CHK quốc tế Nội Bài gồm doanh thu từ hoạt động công ích, doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh và các hoạt động khác cũng như quy định chi phí như sau: Doanh thu từ hoạt động công ích gồm: - Thu phục vụ kỹ thuật thương mại mặt đất - Thu điều hành hạ cất cánh tàu bay, thu sử dụng sân đậu tàu bay - Thu phục vụ hành khách,thu cho thuê quầy làm thủ tục hành khách - Thu nhượng quyền khai thác - Thu cho thuê trang thiết bị chuyên ngành,Thu soi chiếu an ninh - Thu cung cấp dịch vụ bổ sung điều hành bay quá cảnh 53 - Thu cho thuê mặt bằng tại nhà ga hàng không - Thu cho thuê mặt bằng ngoài nhà ga, Thu cho thuê mặt bằng quảng cáo - Thu sân đậu ô tô - Thu khác - Thu phí và lệ phí ( nếu có) Chi phí hoạt động công ích gồm: - Chi tiền lương và các khoản phụ cấp - Chi BHXH, BHYT, kinh phí công đoàn - Chi phí NVL, nhiên liệu, động lực - Chi mua sắm công cụ lao động - Chi phí khấu hao TSCĐ - Sửa chữa lớn TSCĐ - Chi phí bảo quản, sửa chữa thường xuyên TSCĐ - Chi đào tạo và ứng dụng khoa học kỹ thuật chuyên ngành - Chi quản lý đảm bảo hoạt động - Chi phí bay hiệu chuẩn các thiết bị - Chi tiền thuế đất - Chi phí khác có liên quan CHK cũng như bất kể doanh nghiệp nào, doanh nghiệp kinh doanh hay doanh nghiệp công ích cũng đều có mục tiêu lợi nhuận và tăng doanh thu. CHK quốc tế Nội Bài thực hiện nhiệm vụ quản lý khai thác cảng hàng không nhằm cung ứng các dịch vụ hàng không, dịch vụ công cộng theo chính sách của nhà nước, theo kế hoạch nhà nước giao và theo giá do nhà nước quy định, thực hiện chế độ tài chính do nhà nước quy định. Bên cạnh đó CHK cũng phải xác định chiến lược phát triển, mở rộng thị trường, lựa chọn các dự án đầu tư và đổi mới công nghệ, không ngừng cạnh tranh ở thị 54 trường trong nước, quốc tế và quan tâm đến các lĩnh vực như chất lượng dịch vụ, đa dạng hoá các hoạt động tạo doanh thu để tăng năng lực sinh lợi, tăng hiệu quả sử dụng nguồn vốn, tăng khả năng doanh thu. II.3.2. Thực trạng khai thác cảng hàng không quốc tế Nội Bài Các đối tượng tham gia khai thác CHK quốc tế Nội Bài Nguồn thu Đối tượng thu 1/ Thu nhập hàng không (vận chuyển) Lệ phí phục vụ hành khách Hành khách đi máy bay Phí cất hạ cánh, đậu lại Các hãng hàng không Thu thuê bao mặt bằng sân đỗ Các hãng hàng không Phí thuê thiết bị xử lý hành khách, hành lý Các hãng hàng không Phí phục vụ khai thác thương mại Các hãng hàng không Phí hải quan- công an cửa khẩu Các hãng hàng không 2/ Thu nhập phi hàng không ( thương mại ) Thuê mặt bằng nhà ga Các cty thuê mặt bằng Phí nhượng quyền khai thác Các cty được nhượng quyền Thu sân đỗ ôtô Cty NASCO Thu quảng cáo Cty NASCO Thu cung cấp điện, nước Cty hoạt động tại cảng Trên mặt bằng cảng hàng không quốc tế Nội Bài có nhiều đơn vị tham gia hoạt động kinh doanh khai thác, cung ứng dịch vụ cho hoạt động đồng bộ của cảng hàng không dưới sự giám sát của cảng hàng không quốc tế Nội Bài. Các đơn vị đó là: 55 + Cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tại cảng: chịu trách nhiệm quản lý đất đai, tài sản khu ga, khu bay, đường giao thông nội cảng, các công trình phụ trợ như cấpF điện, cấp thoát nước, điều hành cất hạ cánh tại sân, tham gia phục vụ bay quá cảnh, đảm bảo an ninh an toàn chuyên ngành hàng không và khu vực, là chủ đầu tư các công trình cảng. +Trung tâm quản lý bay dân dụng Hà Nội, một đơn vị của trung tâm quản lý bay chịu trách nhiệm cung ứng các dịch vụ không lưu phối hợp các cơ quan quản lý nhà nước điều hành bay trong vùng tiếp cận và trong công tác an toàn khẩn nguy. +Các cơ quan quản lý biên giới: Hải quan, công an cửa khẩu, kiểm dịch, Thuế vụ thực hiện chức năng nhiệm vụ theo luật phát, tổ chức các hoạt động thủ tục hành chính. +Các đơn vị kinh doanh: Tổng công ty hàng không Việt Nam và các xí nghiệp , công ty thành viên hạch toán độc lập trong dây truyền dịch vụ đồng bộ: -Xí nghiệp A75 cung ứng dịch vụ bảo dưỡng kỹ thuật máy bay -Xí nghiệp xăng dầu và xí nghiệp thương mại mặt đất Nội Bài -Xí nghiệp liên doanh xuất ăn cung ứng xuất ăn cho hành khách máy bay quốc tế và Hãng hàng không Việt nam Arilines -Liên doanh kho hàng hoá cung ứng các dịch vụ hàng hoá -Công ty NASCO khai thác các dịch vụ thương nghiệp, vận tải, bán hàng miễn thuế... 1/ Khai thác các dịch vụ hàng không a. Các dịch vụ liên quan đến máy bay cất hạ cánh Đây là nguồn thu lớn của CHK, mặc dù tỉ trọng của nó có xu hướng tăng dần những năm gần đây nhưng vẫn còn lớn so với tổng doanh thu, 56 so với các CHK thương mại lớn trên thế giới (thường chỉ chiếm tối đa từ 20%-30%). Sau năm 2001, khi các cơ sở hạ tầng được phát triển đồng bộ sân lăn, đường cất hạ cánh, sân đỗ, nhà ga T1,... tạo ra năng lực mới đáp ứng yêu cầu của nhiều máy bay lớn, hiện đại hơn thì CHK Nội Bài sẽ có nhiều cơ hội cho máy bay của các hãng hàng không chọn làm điểm dừng. Lúc đó, khả năng tạo nguồn thu phi hàng không là điểm chính để thu hút các công ty hàng không cũng như khách hàng bay đến. b. Dịch vụ liên quan đến máy bay quá cảnh Nhiều máy bay bay qua vùng trời thuộc quyền quản lý của FIR Hà Nội nhưng không hạ cánh xuống cảng hàng không quốc tế Nội Bài. Tuy vậy cảng vẫn cung cấp các dịch vụ hạ cánh khẩn cấp, khẩn nguy, máy bay lâm nạn theo nghị định thoả thuận ký kết giữa Việt Nam với các hãng hàng không. Những dịch vụ này chỉ chuẩn bị cho những khó khăn phát sinh khi máy bay bay qua nhằm đảm bảo an toàn cho máy bay, hành khách và phí này tính cho mỗi lượt máy bay. c. Các dịch vụ liên quan đến hành khách Mức lệ phí phục vụ hành khách được tính theo hành khách, mức thu theo quốc tịch hành khách (trong nước hay nước ngoài) và tuyến bay nội địa hay quốc tế. Mức thu từ năm 1998 tăng cơ bản là do tăng lệ phí thu. Tham gia phục vụ hành khách có các cơ quan kiểm soát nhà nước sau đây: -Hải quan -Công an cửa khẩu -An ninh hàng không 57 Các thủ tục đối với hành khách đi máy bay như kiểm tra vé, cân hành lý, phát thẻ lên máy bay, thẻ hành lý do các hãng hàng không cung ứng, phục vụ. Các đơn vị tham gia quá trình xử lý hành khách không phải với tư cách là người thuê nhượng thì phải trả phí thuê mặt bằng, nhượng quyền khai thác theo qui định. Cảng hàng không quốc tế Nội Bài còn cung ứng các dịch vụ kiểm tra an ninh, soi chiếu hành khách và hành lý. Dịch vụ này do lực lượng an ninh hàng không đảm nhận. Mức giá được tính theo hành khách và hàng hoá. Các hãng hàng không phải trả phí sử dụng dịch vụ này, còn hành khách đi trên chuyến bay phải mua lệ phí sân bay. Các dịch vụ công cộng mà Cảng hàng không quốc tế Nội Bài cung ứng gồm: Bảo đảm cơ sở vật chất cho hành khách và các đơn vị hoạt động trên cảng như nhà ga và dịch vụ tại ga như điện, nước, chiếu sáng, vệ sinh, y tế,... Một số dịch vụ khác (băng truyền tải hành lý, màn hình thông báo bay, máy soi an ninh,...) do cảng hàng không cung ứng và các công ty hàng không trả phí. Dựa vào bảng số liệu trên ta thấy nguồn thu từ phí phục vụ hành khách chiếm tỉ lệ đáng kể trong nguồn thu và ổn định trong thời gian qua ở mức 30% tổng doanh thu hàng năm (so với khoảng 20% ở nhiều cảng hàng không châu Âu). Mức tăng doanh thu này gắn liền với mức tăng phí thu từ hành khách. Số liệu thống kê cho thấy lệ phí phục vụ hành khách, hành lý có tỷ lệ tăng ổn định hàng năm khoảng trên 11%. 2/ Khai thác các hoạt dịch vụ phi hàng không Đối tượng chính để thu hút nguồn tạo doanh thu phi hàng không là hành khách đi máy bay. Hiện nay, những tổ chức cá nhân kinh 58 doanh trên hoạt động kinh doanh tại cảng có thể được chia làm hai nhóm: -Nhóm I: Các công ty hàng không, đảm bảo các hoạt động như việc xử lý máy bay, dịch vụ cọ rửa máy máy bay, cung cấp xăng dầu cho các máy bay. - Nhóm II: Gồm các công ty còn lại làm dịch vụ đưa vận chuyển hành khách đi và đến sân bay bằng các phương tiện tắcxi, xe bus,.. dịch vụ ngân hàng, bưu điện. -Nhóm II: Gồm các công ty còn lại làm dịch vụ đưa vận chuyển hành khách đi và đến sân bay bằng các phương tiện tắcxi, xe bus,.. dịch vụ ngân hàng, bưu điện. Ngoài ra, cảng hàng không quốc tế Nội Bài còn cung ứng các dịch vụ cho các tổ chức cá nhân hoạt động kinh doanh tại cảng gồm: - Dịch vụ nhượng quyền kinh doanh khai thác: Cảng cho phép một số công ty theo sự cho phép của Cục HKDD kinh doanh trên cảng và thu lệ phí các đơn vị kinh doanh này (1% doanh thu / năm và được áp dụng từ 10/1997). - Dịch vụ cho thuê mặt bằng: cung ứng diện tích để kinh doanh, cung ứng sân đỗ ôtô, diện tích cho thuê quảng cáo. - Dịch vụ điện nước . Dịch vụ đối với công ty cung cấp xăng dầu (thu 1$/ 1tấn). Biểu 1: Lưu lượng vận chuyển hành khách - hàng hoá tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài giai đoạn 1998-2000 59 Các chỉ tiêu Đơn vị tính 1998 1999 2000 Hành khách đi - đến: Quốc tế: Nội địa: Khách 1.614.424 529.449 1.084.975 1.695.145 555.921 1.139.224 1.839.232 603.174 1.236.058 Hàng hoá, hành lý, bu kiện đi - đến: tấn 54.420 62.583 69.905 Số lần CHC Lượt 7.624 chuyến 7.777 chuyến 8.010 chuyến (Nguồn: Cục Hàng không dân dụng Việt Nam). Qua biểu trên cho ta thấy từ năm 1998-2000 do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế Châu á cho nên sản lượng hành khách hàng hoá cũng như số lần CHC của máy bay tăng rất chậm hầu như không đáng kể qua các năm số hành khách thông qua cảng năm 1999 tăng 1,05 lần so với năm 1998 năm 2000 tăng 1,085 lần so với năm 1999. Hàng hoá, hành lý thông qua cảng năm1999 tăng 1,15 lần so với năm1998, năm 2000 so với năm 1999. Số lần CHC năm 1999 tăng 1,02 lần so với năm 1998, năm 2000 tăng 1,03 lần so với năm 1999. Nhìn chung sản lượng vận chuyển của cảng hàng không quốc tế Nội Bài tuy tăng không đáng kể nhưng so với các nước trong khu vực Châu á thì đó lại là một thành không lớn bởi vì trong thời gian đó hầu như các cảng hàng không trong khu vực đều có sản vận chuyển tăng trưởng âm, đó thời cơ rất tốt để cảng hàng không quốc tế Nội Bài nhanh chóng hoàn thiện mình để thu hút khách hàng và các hãng hàng không đến với cảng tạo ra những nguồn thu lớn cho cảng. 60 Biểu 2: Tổng hợp doanh thu - chi phí của CHK Nội Bài năm 1998-2000 Đơn vị: 1000đ Nội dung 1998 1999 2000 Tổng thu 87.288.090 138.559.000 141.561.400 Tổng chi 84.466.912 128.496.000 106.400.000 Chênh lệch thu-chi 2.821.178 10.063.000 35.161.400 Tỷ lệ chi / thu ( %) 97 93 75,2 (Nguồn: Cục Hàng không dân dụng Việt Nam). Biểu trên cho thấy danh thu tăng liên tục trong 3 năm qua, trong khi đó tỷ lệ chi/thu giảm xuống. Thực chất, trông tỷ lệ chi trên chưa đáp ứng được các nhu cầu về đầu tư và sửa chữa tài sản xuống cấp trong các hoạt động khai thác của cảng hàng không . mặc dù vậy con số trên đã phản ánh sự lỗ lực trong hoạt động quản lý kinh doanh của cảng hàng khoong quốc tế Nội Bài. Trên cơ sở tổng quát về doanh thu và chi phí của cảng HKQT Nội Bài người viết xin đi vào thuyết minh doanh thu và chi phí của cảng HKQT Nội Bài . Biểu 3. Thuyết minh doanh thu và chi phí của CHK Nội Bài Đơn vị 1000 đ Nội dung Thực hiện qua các năm 1998 1999 2000 Tổng doanh thu 87.288.090 130.635.000 141.561.400 1/ Thu từ phục vụ M. Bay 33.856.855 63.347.000 67.180.842 2/ Thu từ phục vụ HK,H.hoá 35.374.540 45.597.000 52.137.402 3/ Thu từ nhượng quyền khai 18.056.695 36.206.000 22.243.153 61 thác và thu khác Tổng chi phí 84.466.912 103.086.000 106.400.000 1. Lương và phụ cấp 23.093.925 32.295.000 34.280.000 2. Bhxh, bhyt, kpcđ 934.406 1.649.000 3. Sửa chữa thường xuyên 6.369.492 6.000.000 5.700.000 4. Sửa chữa lớn 5.969.070 4.939.000 6.200.000 5. Chi phí NL, điện nước,... 16.367.423 20.000.000 7.730.837 6. Quản lý, điều hành 13.629.000 12.800.000 7. Trích quỹ PL, KT 2.000.000 23.909.752 8. Chi mua sắm TTB 957.376 12.000.000 1.800.000 9. Chi phí đào tạo 2.165.704 3.500.000 2.500.000 10. Chi bảo hiểm 1.250.000 11. Thuế doanh thu, 4.000.000 5.500.000 12. Ưng dụng KHCN 550.000 13. Trả lãi tiền vay 2.000.000 1.500.000 14 . Thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ 2.065.572 15. Khấu hao TSCĐ 27.754.591 16. Chi nộp thuế đất, thuê đất 1.196.275 1.000.000 620.000 Chênh lệch thu chi 2.821.178 42.064.000 35.161.400 (Nguồn: Cục Hàng không dân dụng Việt Nam). Những số liệu thống kê ở trên cho thấy chi phí của Cảng Hàng không Nội Bài đã có sự biến động về cơ cấu. Cụ thể là: - Ta thấy trong chi phí có sự đổi mới nhận thức đó là năm 2000 đã cải tiến đó là xuất hiện thêm các khoản chi đó là chi bảo hiểm, ứng dụng KHKT và khấu hao TSCĐ đó là những phát hiện tích cực trong nhận thức về chi phí của cảng HKQT Nội Bài, đã hạn chế đáng kể việc kinh doanh thua lỗ của cảng, việc phát hiện ra một số chi phí mới đã điều chỉnh lại khung giá áp dụng cho những sản phẩm mà cảng đang cung ứng làm thay đổi laị cán cân giữa doanh thu và chi phí đem lại lợi nhuận tài chính đáng kể cho cảng. 62 - Chi phí tiền lương có tỷ trọng ngày càng cao, chi phí lao động tính trên một đơn vị công tải tăng do chưa khai thác tốt lực lượng lao động để tìm kiếm và khai thác tốt các nguồn thu, tận dụng các cơ hội tăng thu cho sân bay. - Chi phí cho sửa chữa thường xuyên cũng tăng nhanh. - Liên tục không có các khoản chi cho đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng. Doanh thu ở biểu này tính cả đầu tư cho cơ sở hạ tầng và khấu hao từ đầu tư : Từ biểu tổng hợp trên ta thấy xu thế tăng doanh thu: Thu hàng không tăng, đối với phí máy bay cất hạ cánh có tỷ lệ tăng, đối với phí phục vụ hành khách có tỷ lệ giảm; Thu phi hàng không cũng tăng nhưng rất nhỏ so với thu hàng không. Tốc độ tăng tổng doanh thu năm cũng cho thấy mức tăng lượng máy bay và hành khách. Doanh thu phi hàng không chưa được quan tâm và thúc đẩy đúng để đạt được doanh thu cao hơn so với nhu cầu và tính chất hoạt động của cảng hàng không. Nguồn thu của cảng chủ yếu là nguồn thu hàng không và chiếm tỷ lệ rất lớn, lớn hơn 90% trong tổng doanh thu và ổn định qua thời gian dài Đối với các cảng hàng không quốc tế thì hoàn toàn ngược lại, thu từ dịch vụ phi hàng không là nguồn thu chủ yếu chiếm từ 50 - 60%. Vì vậy để phát huy lợi thế sẵn có của CHKQT, cần mở rộng diện tích cho hàng miễn thuế, nhà hàng cùng với các chính sách thúc đẩy hoạt động thương mại (dịch vụ phi hàng không), theo mô hình cảng hàng không thương mại (commercial airport), cố gắng khai thác tối đa những cơ hội thu nhập thương mại. Biểu 4. Số đơn vị công tải của CHKQT Nội Bài Nội dung Đơn vị 1998 1999 2000 Tổng số hành khách đến và đi HK 1.614.424 1.695.145 1.839.232. 63 Hành lý, bưu kiện, hàng hoá Kg 54.419.220 62.583.000 69.905.000 Số công tải qui đổi (WLU) WLU 1929151,5 1981946 2170435,6 Đơn vị tính trong vận chuyển hàng không là công tải(WLU) cho nên sản lượng hành khách hàng hoá thông qua cảng đều qui đổi ra WLU, số công tải năm 1999 tăng 1,03 lần so với năm1998 và năm 2000 tăng 1,09 lần so với năm1999 số công tải tăng không đáng kể qua 3 năm. Hiện nay các dịch vụ tại nhà ga Cảng hàng khôgn quốc tế Nội Bài được cung ứng bởi các đơn vị và doanh nghiệp sau: 1. Doanh nghiệp nhà nước hoạt động công ích Cụm cảng Hàng không miền Bắc, trực thuộc Cục HKDD Việt Nam, trực tiếp cung ứng các dịch vụ: - Dịch vụ vận hành trang thiết bị và đảm bảo kỹ thuật nhà ga. - Dịch vụ an ninh, cứu hoả 2. Công ty Dịch vụ hàng không (NASCO)- là doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Tổng công ty HK Việt Nam, cung ứng các dịch vụ: - Dịch vụ đảm bảo vệ sinh công cộng. - Dịch vụ vận hành điện, nước. - Kinh doanh thương mại. - Dịch vụ cho các hãng hàng không nước ngoài thuê văn phòng. - Vận tải mặt đất. - Dịch vụ du lịch, khách sạn, ăn uống.... - Dịch vụ phục vụ khách VIP, khách F&C. 3. Xí nghiệp Kỹ thuật thương mại mặt đất- trực thuộc Tổng công ty KH Việt Nam, cung ứng các dịch vụ: - Dịch vụ hành khách, hàng hoá. - Dịch vụ kỹ thuật tầu bay. 64 - Dịch vụ thông tin, thông báo trong nhà ga. 4. Bưu điện, SITA- Kinh doanh dịch vụ Bưu điện, chuyển tin. 5. Các đơn vị ngân hàng- kinh doanh dịch vụ ngân hàng Nhìn chung hoạt động kinh doanh khai thác và cung ứng dịch vụ tại nhà ga trong những năm qua đã đạt được những kết quả nhất định đáp ứng kịp thời các nhu cầu của hành khách, các hãng hàng không và các doanh nghiệp hoạt động trong khu vực. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được còn bộc lộ những tồn tại, yếu kém, bất cập cần phải nghiên cứu cải tiến trong thời gian tới để phù hợp với cơ chế và tình hình mới. Đó là: + Cơ quan quản lý nhà ga chưa chủ động xây dựng các chương trình chiến lược phát triển, các kế hoạch hoạt động phù hợp cho từng thời kỳ. + Thiếu sự hoạch định một hệ thống chính sách đồng bộ về quản lý khai thác và tổ chức khai thác, cung ứng dịch vụ. + Chưa phân định rõ ràng giữa chủ thể quản lý và chủ thể khai thác, giữa sở hữu và vận hành khai thác, giữa quản lý nhà nước và quảnlý sản xuất kinh doanh. + Cơ quan quản lý nhà ga chỉ giữ vai trò quản lý, chưa thực hiện đầy đủ chức năng nhiệm vụ theo điều lệ, chưa có tư cách pháp nhân trong việcgiao dịch và tổ chức các hoạt động sản xuất kinh doanh theo như cầu của thị trường. + Khách hàng tham gia hoạt động kinh doanh, cung ứng dịch vụ tại nhà ga chưa nhiều, chưa đa dạng, không có cạnh tranh, chủ yếu là các đơn vị trong ngành theo phân công của nhà nước. + Hình thức dịch vụ chưa đa dạng, chưa có hệ thống tiêu chuẩn chát lượng dịch vụ để kiểm tra, kiểm soát dẫn đến còn lúng túng trong quản lý chất lượng và chưa thực sự thoả mãn nhu cầu của hành khách. 65 + Hệ thống giá dịch vụ cứng nhắc, kém năng động, nhiều loại giá chưa phù0 hợp với thực tế gây khó khăn cho quản lý và tổ chức khai thác, gây thất thu cho nhà nước. + Nhiều nhu cầu còn bỏ ngỏ chưa được đáp ứng, nhiều nguồn thu tổ chức thu chưa tốt, miễn giảm nhiều, đối tượng thu và cơ quan thực hiện thu chưa phù hợp. + Hệ thống văn bản là công cụ để quản lý và là hành lang pháp lý để các đơn vị tổ chức khai thác, cung ứng dịch vụ chưa được chú trọng và còn thiếu nhiều. * Đánh giá từng dịch vụ cụ thể 1. Dịch vụ do Cụm Cảng hàng không miền Bắc tổ chức cung ứng: Năm 1993, sau khi thành lập Cụm Cảng hàng không miền Bắc tổ chức tự cung ứng các dịch vụ tại nha ga như sau: - Vận hành và sửa chữa một số trang thiết bị nhà ga như: băng chuyền băng tải hành lý. - Dịch vụ soi chiếu an ninh, bảo vệ và khẩn nguy cứu hoả. Và thuê cung ứng các dịch vụ sau: - Thuê dịch vụ vệ sinh nhà ga và vệ sinh công cộng. - Thuê dịch vụ vận hành trang thiết bị điện, nước nhà ga. - Thuê dịch vụ phục vụ khách VIP Do phương thức cung ứng dịch vụ là tự cung ứng kết hợp với thuê cung ứng một số dịch vụ bảo đảm nên trong thời gian qua, bên cạnh những ưu điểm như giải quyết được việc làm, mối quan hệ cân đối giữa các đơn vị trong ngành, phương thức này vẫn bộc lộ một số nhược điểm như chất lượng dịch vụ không cao, không có sự phân định rõ ràng về trách nhiệm giữa đơn vị quản lý và đơn vị khai thác. 2. Phần cho thuê. 66 Cụm Cảng hàng không miền Bắc cho thuê các loại dịch vụ sau: - Cho thuê mặt bằng nhà ga. - Cho thuê mặt bằng quảng cáo. - Cho thuê trang thiết bị nhà ga (hệ thốgn quầy thủ tục, băng chuyền băng tải hành lý, hệ thống phát thanh, thông báo bay...). Cho thuê mặt bằng nàh ga từ năm 1993 đến nay chủ yếu được thực hiện theo 2 phương thức: cho thuê trực tiếp với khách hàng và cho thuê thông qua Công ty dịch vụ sân bay quốc tế Nội Bài (NASCO). Đối tượng thuê mặt bằng nhà ga chủ yếu là các doanh nghiệp tham gia tổ chức khai thác trên mặt bằng nhà ga như công ty NASCO, Xí nghiệp phục vụ thương mại kỹ thuật mặt đất, Xí nghiệp chế biến suất ăn, các hãng hàng không nước ngoài và một số đơn vị khác. Do sự hạn chế của mặt bằng nhà ga về diện tích cũng như về điều kiện kỹ thuật nên những năm qua chưa đáp ứng được như cầu thực tế về mặt bằng của khách hàng. Mặt khác mức giá áp dụng cơ bản là áp dụng theo mức giá của Cục hàng không qui định nên bị hạn chế trong khả năng điều tiết giữa nhu cầu của khách hàng, lợi thế thương mại mặt bằng và giá cả. Việc cho thuê mặt bằng thông qua công ty NASCO cũng là một bất cập đối với nhà ga vì không kiểm soát được giá cả, nhu cầu dẫn đến tình trạng dịch vụ cho thuê không đạt chất lượng, không tận thu được cho Cụm Cảng, bị động trong việc lập kế hoạch cho thuê mặt bằng hàng năm. Về mặt cơ cấu mặt bằng giữa các lĩnh vực như mặt bằng dành cho dây chuyền công nghệ, mặt bằng dành cho khai thác thương mại và cung ứng dịch vụ không hợp lý và không được qui hoạch trên cơ sở khoa học cũng là một yếu điểm trong tổ chức khai thác mặt bằng nhà ga. Trong tình trạng tương tự đối với dịch vụ cho thuê mặt bằng quảng cáo, từ năm 1993-1999 Cụm Cảng tổ chức dịch vụ này thông qua Công ty NASCO, chỉ quản lý về qui hoạch và pháp lý nên hiệu quả củ dịch vụ này 67 chưa cao, còn nhiều bất cập: không nắm bắt được thị trường, khách hàng, bị động trong công tác lập kế hoạch, khuyếch trương. Từ tháng 9 năm 1999 Cụm Cảng tự tổ chức cung ứng dịch vụ này và đã từng bước khắc phục được các hạn chế nêu trên. Kết quẩ là doanh thu của dịch vụ này trong năm 2000 đã tăng gấp đôi. 3. Các dịch vụ nhượng quyền: Hầu hết các dịch vụ tại nhà ga Cảng hàng không quốc tế Nội Bài trước đây và hiện nay chủ yếu được thực hiện thông qua phương thức nhượng quyền khai thác. Đó là các dịch vụ. - Dịch vụ hàng không: dịch vụ phục vụ hành khách, xử lý hành lý, cung cấp suất ăn, xăng dầu. Các dịch vụ này chủ yếu do các doanh nghiệp thuộc tổng công ty hàng không Việt Nam cung ứng theo cơ chế chỉ định thầu và độc quyền nên việc kiểm s