Đề tài Một số vấn đề phát triển ngành dệt may nhằm thoả mãn tốt hơn nhu cầu người tiêu dùng ở nhánh văn hoá người kinh

Nhµ vua ra lÖnh nh©n d©n kh«ng ®­îc ¨n mÆc theo kiÓu nhµ Minh, ng­êi phô n÷ ¨n mÆc gän ghÏ víi chiÕc v¸y ng¾n, yÕm cæ x©y kh«ng ¨n mÆc ¸o ngoµi vµ c¸nh tay ®Ó trÇn th¾t l­ng ®Ó mói phÝa tr­íc. Trong nh÷ng dÞp trang träng ®· thÊy phô n÷ mÆc ¸o bªn ngoµi yÕm gièng ¸o tø th©n sau nµy, tiÒn th©n cña chiÕc ¸o dµi truyÒn thèng cña phô n÷ ViÖt Nam. ¸o dµi tø th©n bu«ng v¹t ®Ó lé ¸o c¸nh, bªn trong lµ yÕm. Tay ¸o dµi, chÆt, th¾t l­ng v¶i buéc mèi mói xâa mèi. Bé y phôc phô n÷ Kinh thêi nay ®· ®¹t ®Õn møc ®é hoµn chØnh, tuy cã sù kh¸c nhau vÒ kiÓu c¸ch, mµu s¾c gi÷a c¸c miÒn; ë MiÒn B¾c, phô n÷ mÆc yÕm, ¸o c¸nh ng¾n kh«ng cµi khuy khi cÇn cßn mÆc ngoµi ¸o tø th©n mí ba mí b¶y, ­a mµu ®Ëm, cßn MiÒn Nam mÆc ®¬n gi¶n h¬n mÆc ¸o bµ ba, khi trang träng h¬n th× mÆc ¸o dµi mµu s¸ng hay kiÓu ¸o n¨m th©n vµ thÝch mµu ®en. Sù kh¸c biÖt nµy kh«ng lµm mÊt ®i vÎ ®Ñp c¬ b¶n cña phô n÷ Kinh mµ cµng lµm cho diÖn m¹o mçi miÒn thªm phong phó. Nãi chung ë thêi k× phong kiÕn, kinh tÕ ViÖt Nam cßn ph¸t triÓn chËm, ng­êi d©n quanh n¨m ph¶i lµm lông vÊt v¶ “b¸n mÆt cho ®Êt b¸n l­ng cho trêi”, nghÒ dÖt còng vËy, tiÕn hµnh chñ yÕu theo ph­¬ng ph¸p thñ c«ng víi quy m« hÑp, s¶n phÈm lµm ra lµ ®Ó tù phôc vô m×nh. §Õn thêi k× ph¸p thuéc, d©n ta ph¶i chÞu “mét cæ hai trßng ¸p bøc” ®· lµm kh«ng ®ñ ¨n, l¹i ph¶i ®ãng siªu cao thuÕ nÆng. H¬n n÷a, x· héi lóc bÊy giê lµ tù cung tù cÊp, sinh ho¹t céng ®ång chØ khÐp kÝn sau lòy tre lµng, trong ®iÒu kiÖn lam lò vÊt v¶ Êy, lµm ®· kh«ng ®ñ ¨n th× nhu cÇu vÒ mÆc chØ lµ thø yÕu, tuy ë thêi ®ã ngµnh dÖt cã sù ph¸t triÓn h¬n, mét sè nhµ m¸y sîi, dÖt ®­îc Ph¸p x©y dùng ®· mäc lªn nh­ng chñ yÕu lµ nh»m môc ®Ých phôc vô cho viÖc khai th¸c cña ph¸p vµ nhu cÇu ®· ®­îc c¸ch t©n cña ng­êi thµnh thÞ, cßn ë n«ng th«n c¸ch ¨n mÆc vÒ c¬ b¶n lµ kh«ng cã g× thay ®æi. ë thµnh thÞ, nam giíi tiÕp thu kiÓu mÆc cña ng­êi Ch©u ¢u víi complª, ¸o s¬ mi, quÇn ©u, ¸o vett«ng, caravat Cßn phô n÷ l¹i nÆng vÒ c¶i tiÕn theo phong tôc tËp qu¸n truyÒn thèng ®iÓn h×nh lµ xu h­íng c¸ch t©n chiÕc ¸o dµi truyÒn thèng thµnh ¸o dµi kiÓu “t©n thêi ” vµ sau nµy trë thµnh chiÕc ¸o dµi ®Æc tr­ng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam. Ngoµi chiÕc ¸o dµi, c¸c thø trang phôc kh¸c còng ®­îc c¶i tiÕn theo khuynh h­íng ®æi míi chø kh«ng chØ theo ¢u ho¸, ë c¸c thµnh thÞ phÝa B¾c chiÕc quÇn ©u ®· thay cho chiÕc v¸y, kh«ng chØ quÇn ®en mµ c¶ quÇn lôa tr¾ng, ¸o mÆc trong nhµ còng ®æi theo kiÓu ®­¬ng thêi, nhÊn thªm eo, cöa tay vµ cæ ¸o më réng h¬n. C¸c thµnh thÞ phÝa Nam chiÕc ¸o bµ ba truyÒn thèng th­êng may b»ng thø v¶i méc mµu ®en nay còng c¶i tiÕn theo h­íng may b»ng v¶i ®Ñp vµ cã nhiÒu ho¹ tiÕt hoa l¸ sÆc sì, th©n ¸o còng ®­îc thu hÑp bã s¸t h¬n, cæ vµ tay ¸o cã kiÓu d¸ng ®a d¹ng. Tõ khi hßa b×nh lÆp l¹i 1954, kinh tÕ vÉn kh«ng cã g× s¸ng sña h¬n nh÷ng tµn d­ hµ kh¾c mµ thùc d©n Ph¸p vµ phong kiÕn ¸p ®Æt vÉn cßn ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi c¸ch lµm ¨n cña ng­êi d©n. §Êt n­íc t¹m thêi bÞ chia c¾t lµm hai miÒn . MiÒn B¾c tuy ®­îc hoµ b×nh, nh­ng kinh tÕ l¹i bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ sau 15 n¨m chiÕn tranh víi mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, chñ yÕu dùa vµo s¶n xuÊt nhá c¸ thÓ, c¬ së s¶n xuÊt kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa hÕt søc kÐm cái vµ non yÕu . C«ng nghÖ míi ph«i thai, nÒn c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt ph©n t¸n, chiÕm ®¹i bé phËn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, l¹i ®ang ph¶i tiÕn hµnh c«ng cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. MiÒn Nam trë thµnh thuéc ®Þa kiÓu míi cña Mü, nÒn kinh tÕ d©n téc d©n chñ nh©n d©n ®­îc thiÕt kÕ trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p bÞ xo¸ bá ®Ó thiÕt lËp l¹i quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng më n»m trong sù khèng chÕ cña ®Õ quèc Mü, t¹o ®iÒu kiÖn chñ nghÜa t­ b¶n ph¸t triÓn m¹nh ë MiÒn Nam. N«ng nghiÖp gi÷ nguyªn t×nh tr¹ng l¹c hËu, ®éc c¹nh ph¸t triÓn chËm, bÊp bªnh nh­ trong thêi k× thùc d©n Ph¸p thèng trÞ. S¶n l­îng lóa gi¶m so víi n¨m 1945 vµ kh«ng æn ®Þnh. C«ng nghiÖp ngµy cµng bÞ phô thuéc vµo n­íc ngoµi . Trong may mÆc, còng cã nh÷ng b­íc tiÕn míi, sù giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c n­íc kh¸c nhau ®· lµm cho quan ®iÓm may mÆc cã sù thay ®æi, viÖc thay thÕ v¸y b»ng quÇn, ¸o tø th©n b»ng ¸o s¬ mi ®· phÇn nµo nãi lªn ®­îc ®iÒu ®ã. H¬n n÷a, do cã sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi nªn xu h­íng cung c¸ch ¨n mÆc hai miÒn cã sù kh¸c nhau. NÕu ë MiÒn B¾c sù biÕn ®æi trong ¨n mÆc thÓ hiÖn sù ®ång ®Òu, xo¸ nhßa dÇn ranh giíi gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, gi÷a c¸c tÇng líp x· héi, tiÕt kiÖm gi¶n dÞ h¬n th× ë thµnh thÞ phÝa Nam ch¹y theo mèt n­íc ngoµi víi nhÞp ®é m¹nh mÏ h¬n, kho¶ng c¸ch ¨n mÆc gi÷a c¸c giai cÊp, gi÷a thµnh thÞ n«ng th«n ngµy cµng c¸ch biÖt h¬n. ë MiÒn B¾c chØ cã bµ giµ ë n«ng th«n cßn mÆc v¸y cßn ®a sè, chÞ em thanh niªn vµ trung niªn ®· chuyÓn sang mÆc quÇn may kiÓu “ch©n quª”. ë thµnh thÞ, nhiÒu n÷ thanh niªn mÆc quÇn ©u thay cho quÇn ®en. ChiÕc ¸o c¸nh cña phô n÷ ®­îc c¶i tiÕn nhiÒu nh­ c¾t s¸t eo h¬n chø kh«ng réng vµ th¼ng nh­ tr­íc, v¹t ¸o l­în vßng, h¹ thÊp tµ, triÕt li tr­íc ngùc vµ sau l­ng. Cæ ¸o còng ®a d¹ng, cæ vu«ng trßn, h×nh tr¸i tim . Mµu s¾c còng phong phó, mµu n©u, gô, xanh, tr¾ng, v¶i hoa. Khi kiÓu ¸o míi nµy thÞnh hµnh th× yÕm cæ truyÒn kh«ng cßn n÷a. Nã ®­îc thay thÕ b»ng ¸o lãt nÞt ngùc tiÕp thu tõ Ch©u ¢u gãp phÇn lµm t« thªm vÎ ®Ñp h×nh thÓ cña phô n÷. Trong nh÷ng n¨m chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c, h×nh ¶nh c« d©n qu©n mÆc quÇn ®en, ¸o c¸nh n©u bã s¸t th©n, th¾t l­ng to b¶n, ®Çu chÞt kh¨n vu«ng má qu¹, ch©n ®i dÐp cao su ®en c¾t tõ lèp « t«, vai kho¸c sóng tr­êng lµ h×nh ¶nh tiªu biÓu cho phô n÷ ViÖt Nam thêi k× võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu chèng Mü cøu n­íc. ë MiÒn Nam, h¬n 20 n¨m sèng d­íi chÕ ®é thùc d©n míi cña Mü – Ngôy, vÒ c¬ b¶n y phôc d©n téc vÉn ®­îc b¶o l­u vµ c¶i tiÕn theo h­íng kÕt hîp d©n téc víi hiÖn ®¹i. Ngay bé quÇn ¸o bµ ba truyÒn thèng kh«ng ngõng ®­îc c¶i tiÕn. Tõ chiÕc mµu ®en may b»ng v¶i rÎ tiÒn dÇn biÕn ®æi thµnh lo¹i bµ ba nhiÒu mµu s¾c may s¸t eo h¬n. Bªn c¹nh ®ã, vµo nh÷ng n¨m 60-70 ë c¸c thµnh thÞ MiÒn Nam ®Æc biÖt lµ ë Sµi Gßn ®· dÊy lªn phong trµo mÆc c¸c kiÓu quÇn ¸o ©u hiÖn ®¹i nh­ v¸y mini, quÇn bß jean víi c¸c mèt èng loe, èng bã c¸c kiÓu ¸o thun ¸o ph«ng. Mét sè Ýt thanh niªn nam n÷ hoÆc theo kiÓu “hippy” may b»ng v¶i th« víi nhiÒu kiÓu may c¾t k× quÆc, thªu thïa rèi r¾m, phong trµo ¨n mÆc cã khi ®Õn møc cùc ®oan g©y nªn nh÷ng ph¶n øng cùc ®oan g©y nªn nh÷ng ph¶n øng x· héi, nhÊt lµ víi tÇng líp trung niªn vµ ng­êi giµ cã ý thøc d©n téc nh»m b¶o vÖ nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng tr­íc nh÷ng lè l¨ng trong phong trµo ¢u ho¸. Sau n¨m 1975, khi ®Êt n­íc hoµn toµn ®éc lËp, giang s¬n thu vÒ mét mèi, trong sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ nãi chung còng nh­ trang phôc nãi riªng ®ang ®øng tr­íc nh÷ng xu h­íng míi. C¸c phong c¸ch ®Þa ph­¬ng vÒ ¨n mÆc nh­ Hµ Néi, HuÕ, Sµi Gßn nay kh«ng cßn ®ãng khung trong c¸c ®Þa ph­¬ng mµ ®· cã ®iÒu kiÖn lan to¶ ra c¶ n­íc, nhiÒu vïng d©n téc ®· tiÕp thu kiÓu c¸ch trang phôc ng­êi Kinh. Ng­îc l¹i, chÞ em phô n÷ ng­êi Kinh, nhÊt lµ ë thµnh thÞ l¹i ­a chuéng mét sè s¶n phÈm dÖt may, c¸ch thøc trang trÝ hoa v¨n d©n téc ®­a vµo y phôc cña m×nh. Cho dï cã sù c¸ch t©n l¹i c¸c kiÓu quÇn ¸o cho hiÖn ®¹i h¬n vµ xuÊt hiÖn c¸c kiÓu quÇn ¸o ®a s¹ng h¬n tr­íc, nh­ng nh×n chung vÉn rÊt ®¬n gi¶n. Tiªu dïng cho may mÆc kh«ng ®­îc chó träng. Nh­ vËy, trong suèt thêi gian tõ 1985 trë vÒ tr­íc may mÆc ch­a ph¶i lµ nhu cÇu phæ biÕn cña ®«ng ®¶o quÇn chóng, t©m lÝ chung cña hÇu hÕt mäi ng­êi lµ cã g× mÆc nÊy, kh«ng cÇu k× ®ßi hái. b, Vai trß cña trang phôc vµ mèi quan hÖ gi÷a trang phôc víi phong c¸ch sinh ho¹t ng­êi ViÖt MÆc lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng con ng­êi, ngay tõ khi xuÊt hiÖn con ng­êi ®· cã nhu cÇu ®­îc b¶o vÖ c¬ thÓ, ®©y lµ lÝ do cho sù ra ®êi cña quÇn ¸o, khi míi xuÊt hiÖn quÇn ¸o chØ lµ nh÷ng tÊm ch¾n ®­îc dÖt tõ l¸ c©y, sau ®ã lµ ®Õn c¸c m¶nh da thó Ngoµi t¸c dông lµ che th©n b¶o vÖ c¬ thÓ, nã cßn cã chøc n¨ng lµm ®Ñp con ng­êi. Cã thÓ nãi ngay tõ thêi xa x­a quÇn ¸o nãi riªng vµ trang phôc nãi chung lu«n chøa ®ùng hai chøc n¨ng chÝnh lµ b¶o vÖ vµ thÈm mü. Ngµy nay, khi x· héi ®· b­íc sang trang sö míi v¨n minh h¬n th× chøc n¨ng thÈm mü cµng trë nªn quan träng h¬n, nã ®· trë thµnh mét trong nh÷ng yÕu tè träng t©m, hµng ®Çu lµm nªn vÎ ®Ñp h×nh thøc cña con ng­êi. Tôc ng÷ n­íc ta ®· tõng thõa nhËn : “Ng­êi ®Ñp v× lôa “ vµ “H¬n nhau tÊm ¸o manh quÇn Cëi ra m×nh trÇn ai còng nh­ ai “ MÆc dï chóng ta ®Òu biÕt r»ng: c¸i ®Ñp cña con ng­êi kh«ng ph¶i lµ tÊm ¸o manh quÇn – nh÷ng thø hä mÆc trªn m×nh. Kh«ng chØ thÕ, nÕu nh­ c¸i lµm nªn gi¸ trÞ cña con ng­êi ngoµi quÇn ¸o ra kh«ng cßn g× c¶ th× ho¸ ra con ng­êi còng chØ nh­ mét chiÕc m¾c ¸o tÇm th­êng, chØ ®Ó treo quÇn ¸o mµ «ng cha ta ®· tõng gäi mét c¸ch rÎ róng lµ “ph­êng gi¸ ¸o tói c¬m”. Nh­ng ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ cña mét con ng­êi kh«ng ph¶i lµ chuyÖn ®¬n gi¶n, cÇn cã mét thêi gian quen biÕt, tiÕp xóc t×m hiÓu chø kh«ng ph¶i míi gÆp lÇn ®Çu ®· nhËn ra ngay ®­îc. V× vËy, y phôc tuy lµ nh÷ng thø che th©n v« c¶m nh­ng vÉn g©y ra ®­îc Ên t­îng m¹nh trong giao tiÕp lÇn ®Çu vµ cã thÓ cã t¸c ®éng tíi ®åi t­îng giao tiÕp chi phèi c¸ch øng xö vµ ho¹t ®éng cña hä. Qu¶ lµ : “ Quen sî lßng sî d¹ L¹ sî ¸o sî quÇn “ §Æc biÖt h¬n lµ cã nh÷ng cuéc gÆp lÇn ®Çu cã thÓ t¹o ra nh÷ng Ên t­îng ®eo ®¼ng m·i, khã thay ®æi ®­îc vµ cã t¸c dông kh«ng nhá tíi chñ thÓ giao tiÕp. Nãi riªng, vÒ mÆt thÈm mü cña mét bé quÇn ¸o ®Ñp hµi hoµ víi chñ thÓ giao tiÕp ch¼ng nh÷ng t¹o nªn thiÖn c¶m, Ên t­îng ®èi víi chñ thÓ giao tiÕp, mµ nã cßn thÓ hiÖn tÝnh c¸ch kh¶ n¨ng thÈm mü cña chñ thÓ mÆc nã mét trong nh÷ng kh¶ n¨ng mµ ë x· héi hiÖn ®¹i rÊt ®­îc coi träng. H¬n n÷a, y phôc t¹o cho ng­êi mÆc nh÷ng yªu tè t©m lý, cã thÓ lµ sù tù tin. Cã thÓ nãi, khi chóng ta t¹o cho m×nh mét vÎ ngoµi nh­ thÕ nµo th× chóng ta sÎ cã t©m lý nh­ thÕ Êy, tiÕp theo ®ã lµ nh÷ng biÓu hiÖn b»ng ng«n ng÷, cö chØ t­¬ng øng víi nã. §¸ng chó ý h¬n, víi truyÒn thèng hiÕu kh¸ch cña ng­êi ViÖt Nam, mÆc kh«ng chØ v× m×nh mµ cßn v× ng­êi kh¸c, v× sù t«n träng ng­êi giao tiÕp víi m×nh, nhÊt lµ khi tiÕp xóc víi ng­êi n­íc ngoµi, ng­êi ViÖt lu«n mÆc nh÷ng trang phôc d©n téc qua ®ã thÓ hiÖn lªn sù t«n kÝnh vµ tinh thÇn d©n téc. LÞch sö cßn ghi l¹i, vµo cuèi thÕ kØ XIV n­íc §¹i ViÖt bÞ qu©n Minh x©m lÊn råi dïng chÝnh s¸ch ®ång hãa, b¾t d©n ta ¨n mÆc theo kiÓu Trung Hoa, nh­ng sù ¸p ®Æt ®ã ®· bÞ chèng tr¶ quyÕt liÖt. Vµo n¨m 1665 nh»m phôc håi v¨n ho¸ d©n téc vua Lª ®· ban hµnh: tõ ®©y vÒ sau, ®µn bµ con g¸i kh«ng th¾t eo l­ng vµ kh«ng mÆc quÇn cã èng ch©n ®Ó nghiªm chØnh phong tôc Còng nh­ tiÕng ViÖt, y phôc ViÖt cã mét søc sèng ngoan c­êng, gi÷ ®­îc b¶n s¾c riªng cña m×nh mÆc dï ph¶i tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm cña chiÕn tranh x©m l­îc, gãp phÇn lµm nªn v¨n ho¸ ViÖt Nam, trong lÞch sö d©n téc víi nh÷ng cuéc ®Êu tranh ngoan c­êng gi÷ n­íc cña «ng cha ta cßn ®Ó l¹i nhiÒu dÊu Ên kh«ng thÓ phai mê vÒ ý thøc ®Êu tranh b¶o vÖ b¶n s¾c v¨n ho¸ trang phôc ViÖt Nam víi h×nh hµi vãc d¸ng ViÖt Nam. Vua LÝ Th¸nh T«ng (1040) ®· truyÒn d¹y cung n÷ ph¶i dÖt lÊy v¶i vãc ®Ó dïng lµ muèn d©n ta kh«ng phô thuéc vµo gÊm vãc nhµ tèng thêi ®ã. §Ó tån t¹i trªn m¶nh ®Êt ViÖt Nam, suèt chiÒu dµi lÞch sö gÇn mÊy ngh×n n¨m lu«n ph¶i chèng tr¶ kiªn c­êng víi sù x©m l¨ng, ®ång ho¸ cña kÎ thï vµ víi nh÷ng kh¾c nghiÖt cña thiªn nhiªn. H¬n n÷a, ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp lóa n­íc c­ d©n chñ yÕu sèng b»ng nghÒ trång lóa n­íc nªn rÊt nghÌo. Song tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· hun ®óc nªn b¶n chÊt ng­êi ViÖt Nam dòng c¶m, cÇn cï vµ gi¶n dÞ. Cã lÏ v× thÕ, trong cèt c¸ch ¨n mÆc cña ng­êi ViÖt cã truyÒn thèng “¨n ch¾c mÆc bÒn”, c¸c y phôc tõ xa x­a, tõ c¸ch dÖt may cho ®Õn c¸ch nhuém mµu th­êng ®­îc gia c«ng sao cho chÞu ®­îc thö th¸ch cña thêi gian phï hîp vµ tho¶i m¸i trong ho¹t ®éng lao ®éng, t¹o diÒu kiÖn dÔ dµng trong thùc hiÖn c«ng viÖc. Cã nh÷ng bé quÇn ¸o l­u truyÒn tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c, sù tiÕt kiÖm trong nghÖ thuËt mÆc còng lµ mét nÐt rÊt ViÖt Nam, y phôc ViÖt Nam th­êng kh«ng cã nh÷ng chi tiÕt qu¸ thõa, r­êm rµ, dµi lª thª. Ngoµi nh÷ng bé y phôc lÔ héi, quÇn ¸o mÆc ë nhµ nhiÒu khi ®­îc tinh gi¶n mét c¸ch tµi t×nh, sao cho võa che ®­îc nh÷ng phÇn cÇn che trªn c¬ thÓ mét c¸ch cã thÈm mü nh­ng l¹i sö dông Ýt nhÊt vËt liÖu vµ thao t¸c may mÆc ®¬n gi¶n nhÊt. C¸i yÕm lµ mét vÝ dô, nã chØ lµ mét m¶nh v¶i h×nh vu«ng ®eo tr­íc ngùc rÊt ®¬n gi¶n vµ kinh tÕ ®èi víi ng­êi n«ng d©n gãc trªn khoÐt trßn lµm cæ hai gãc trªn ®Ýnh víi d¶i ®Ó buéc ë sau l­ng. Nh­ng yÕm lµ mét bé phËn trung t©m cña ng­êi phô n÷ ®­îc c¸c bµ c¸c c« chän läc ch¨m chót, tõ ngµy x­a, ai còng tù lµm lÊy yÕm ®Ó mÆc, kh«ng ai ®i mua yÕm may s¼n, ngay c¶ khi giÆt còng ph¶i t×m n¬i kÝn ®¸o ®Ó ph¬i. C¸c c« g¸i thµnh thÞ mÆc yÕm tr¾ng, yÕm hång, cßn ë n«ng th«n mÆc yÕm mµu hoa liªn, khi lÔ héi mÆc yÕm ®µo yÕm ®á. YÕm mÆc trong, ¸o bu«ng v¹t n»m ngoµi nªn mét phÇn th©n yÕm nh« ra thÊp tho¸ng gi÷a hai tµ ¸o, ngµy nãng bøc phô n÷ th«n quª trong khi lao ®éng ë nhµ chØ mÆc ¸o ng¾n víi yÕm, cëi trÇn ®Ó hë phÇn l­ng vµ l­ên. TÝnh tha th­ít mÒm m¹i còng lµ mét nÐt ®éc ®¸o trong y phôc truyÒn thèng ng­êi ViÖt, ®Æc ®iÓm nµy cã quan hÖ chÆt chÏ víi m«i tr­êng xung quanh víi h×nh ¶nh c©y ®a, bÕn n­íc, ao ®×nh, bê tre, khãm tróc lay ®éng trong giã, nh÷ng m¸i ®×nh cong cong TÊt c¶ ®Òu rÊt quen thuéc víi n«ng th«n ViÖt Nam, nã ®­îc hßa quÖn mét c¸ch tµi t×nh víi nh÷ng bé trang phôc cã nh÷ng d¶i kh¨n ¸o bay bay, vÒ bé kh¨n ¸o mí ba mí b¶y cã ®Õn hµng chôc d¶i ¸o. Ngµy nay, cµng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi trang phôc còng ®· cã nh÷ng c¶i tiÕn, tuy nh÷ng bé quÇn ¸o xÎ tµ, ¸o mí ba mí b¶y, ¸o bµ ba kh«ng cßn phæ biÕn nh­ng ®ã chÝnh lµ c¬ së cña viÖc h×nh thµnh nªn nh÷ng bé quÇn ¸o ngµy nay, phï hîp víi tÝnh c¸ch vµ sù n¨ng ®éng cña con ng­êi trong thêi ®¹i míi, giê ®©y con ng­êi tham gia nhiÒu ho¹t ®éng x· héi, ho¹t ®éng c«ng së nh»m thÓ hiÖn m×nh t×m kiÕm ®Þa vÞ cña m×nh trong x· héi vµ mong muèn ng­ßi kh¸c t«n träng v× vËy vÊn ®Ò trang phôc lµ rÊt ®­îc chó ý h¬n bao giê hÕt bëi chÝnh vai trß cña nã lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. 2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh s¶n phÈm dÖt may vµ th¸i ®é tiªu dïng s¶n phÈm nµy tõ sau khi më cöa thÞ tr­êng . a, X· héi ViÖt Nam tõ khi héi nhËp. Ngay khi héi nhËp, mÆc dï cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp – nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp víi hÇu hÕt d©n sè lµ n«ng d©n. Song x· héi ViÖt Nam ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. NÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn: Kinh tÕ x· héi chñ nghÜa (gåm khu vùc quèc doanh vµ khu vùc tËp thÓ, cïng víi bé ph©n kinh tÕ gia ®×nh g¾n liÒn víi thµnh phÇn ®ã), kinh tÕ tiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ (thî thñ c«ng n«ng d©n c¸ thÓ, nh÷ng ng­êi bu«n b¸n vµ kinh doanh dÞch vô c¸ thÓ), kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc, kinh tÕ tù nhiªn tù cÊp tù tóc trong mét bé phËn ®ång bµo thiÓu sè. §©y lµ chñ tr­¬ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ l©u dµi vµ lµ mét ®Æc tr­ng cña thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, ngoµi ra c¬ chÕ qu¶n lÝ còng ®­îc ®æi míi cho phï hîp, chuyÓn m¹nh c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ sang ho¹ch to¸n kinh doanh theo quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã kÕ ho¹ch gåm nhiÒu thµnh phÇn ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Nhê vËy, kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng nh­: NhÞp ®é ph¸t triªn kinh tÕ kh¸ nhanh vµ æn ®Þnh, ®Æc biÖt 5 n¨m tõ 1991 ®Õn 1995 lÇn ®Çu tiªn v­ît møc nhiÒu chØ tiªu chñ yÕu trong kÕ ho¹ch 5 n¨m. 1986 4,0 1991 6,0 1987 3,9 1992 8,6 1988 5,1 1993 8,1 1989 8,0 1994 8,8 1990 5,1 1995 9,5 B¶ng nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP (%) TÝnh chung trong 5 n¨m GDP t¨ng hµng n¨m 3,9% (trong thêi k× 1986-1990) vµ 8,2% (trong thêi k× 1991-1995) - kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ 5.5% - 6,5% Còng trong n¨m (1991- 1995) hµng n¨m n«ng nghiÖp t¨ng 4,5%; c«ng nghiÖp t¨ng 13,5%; kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 20% trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã mét kÕt qu¶ næi bËt lµ s¶n l­îng l­¬ng thùc (quy thãc) ®· t¨ng nhanh: tõ 21,5 triÖu tÊn (n¨m 1990) lªn 27,5 triÖu tÊn (n¨m 1995). S¶n l­îng l­¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®· t¨ng tõ 304kg (n¨m 1985) lªn 364kg (n¨m 1995). Nh÷ng chuyÓn biÕn trªn mÆt trËn l­¬ng thùc ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n vµ c¶i thiÖn c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu: Tõ n¨m 1989 trë ®i mçi n¨m chóng ta xuÊt ®i ®­îc trªn d­íi 2 triÖu tÊn g¹o. Tõ 1991 ®Õn nay, s¶n xuÊt kh«ng chØ ®ñ ®Ó tiªu dïng mµ cßn dµnh mét phÇn ®Ó tÝch luü (n¨m 1991: 10,1%; n¨m 1992: 013,8%; n¨m 1993: 14,8%; n¨m 1994: 17,0%). C¬ cÊu cã sù chuyÓn dÞch theo h­íng tiÕn bé. Tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng c¬ b¶n trong GDP ®· t¨ng tõ 22,6%(1990) lªn 30,3% (n¨m 1995), tû träng dÞch vô tõ 38,6% lªn 42,5%; tû träng n«ng nghiÖp ®· gi¶m tõ 40,65 (n¨m1990) xuèng cßn 36,2%(n¨m 1994). C¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong GDP tõ quèc doanh, hîp t¸c x· sang ®a thµnh phÇn, nh­ng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh vÉn ®­îc t¨ng c­êng: Tû träng kinh tÕ quèc doanh trong GDP tõ 29,45 (n¨m 1990) lªn 40,4% (n¨m 1994). KiÒm chÕ vµ ng¨n chÆn ®­îc n¹n siªu l¹m ph¸t. Trong nh÷ng n¨m 1986-1988 n¹n l¹m ph¸t ®· t¨ng tíi 3 con sè xuèng cßn hai con sè (riªng n¨m 1993 xuèng mét con sè) trong khi ®ã tè ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao. chØ tiªu 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 t¨ng tr­ëng 4 3,9 5,1 8,0 5,1 6,0 8,6 8,1 8,8 9,5 l¹m ph¸t 774,7 223,1 393,8 34,7 67,4 67,6 17,6 5,2 14,4 12,7 §Õn nay n¹n l¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ ë møc æn ®Þnh . §êi sèng nh©n d©n tuy cßn nhiÒu khè kh¨n nh­ng nh×n chung ®· ®­îc c¶i thiÖn mét b­íc râ rÖt: mét bé phËn d©n cã møc sèng kh¸ h¬n, tØ lÖ hé nghÌo ®· gi¶m tõ 55% n¨m (1989) xuèng 19,9% n¨m (1993). Nãi chung, sau 10 n¨m ®æi míi, n­íc ta ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, nh­ng cßn mét sè mÆt ch­a ®­îc cñng cè v÷ng ch¾c. b, Ngµnh dÖt ViÖt Nam vµ vÊn ®Ò trang phôc trong giai ®o¹n míi. KÓ tõ khi cã chÝnh s¸ch më cöa vµ sù bïng næ kinh tÕ thÞ tr­êng, may mÆc vµ tiªu dïng s¶n phÈm may mÆc ®· thùc sù ®­îc biÕn ®æi cïng nhiÒu ngµnh kh¸c, thÞ tr­êng may mÆc ®· trë nªn réng lín lµ n¬i cã søc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc, ®iÒu nµy chøng tá xu thÕ quan t©m ®Õn tiªu dïng s¶n phÈm may mÆc ngµy mét t¨ng. MÆc ®Ñp, mÆc lÞch sù mÆc sang träng ngµy cµng trë thµnh nhu cÇu bøc thiÕt cña c¸c tÇng líp nh©n d©n kh¸c nhau trong viÖc lu«n h­íng tíi c¸i ®Ñp, c¸i hoµn mü. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua mét sè ®Æc tr­ng sau: Mét sè s¶n phÈm dÖt vµ may mÆc n­íc ta ®· c¹nh tranh ®­îc víi hµng n­íc ngoµi, ch¼ng h¹n víi lo¹i v¶i cña xÝ nghiÖp dÖt kim Hµ Néi, dÖt kim §«ng Xu©n, c¸c s¶n phÈm len cña nhµ m¸y len VÜnh ThÞnh cña c«ng ty len Biªn Hoµ Nh÷ng s¶n phÈm may mÆc ®· m¹nh d¹n mang nh·n hiÖu ViÖt Nam ®· ®Èy lïi hµng ngo¹i nh­ quÇn ¸o trÎ em. ViÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Sau khi thÞ tr­ßng §«ng ¢u bÞ ®ãng cöa ngµnh dÖt may chóng ta ®· chuyÓn h­íng sang thÞ tr­ßng EC vµ b­íc ®Çu ®øng v÷ng trªn khu vùc nµy. Ngµy cµng cã nhiÒu mÆt hµng ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Mét sè nhµ m¸y lín tr­íc kia chØ quan t©m hµng xuÊt khÈu th× tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y ®· b¾t ®Çu chó ý ®Õn thÞ tr­êng trong n­íc ®· s¶n xuÊt vµ b¸n nhiÒu bé quÇn ¸o phôc vô ®«ng ®¶o quÇn chóng vµ ®· cã tÝn nhiÖm, ch¼ng h¹n nh­ c«ng ty may 10, may Th¨ng Long vµ mét sè nhµ may kh¸c. Sè l­îng nhµ m¸y may mäc lªn ngµy mét nhiÒu, tÝnh ®Õn n¨m 1994 cã trªn h¬n 4 v¹n hé gia ®×nh, tæ hîp may mÆc chuyªn s¶n xuÊt phôc vô thÞ tr­êng may s¼n, 136 c¬ së may vµ phôc vô may c«ng nghiÖp, chñ yÕu lµm hµng xuÊt khÈu. Ngoµi ra cßn cã mét sè nhµ may ®o phôc vô theo nhu cÇu, ý muèn cña ®«ng ®¶o c¸c tÇng líp nh©n d©n trong n­íc vµ ng­êi n­íc ngoµi. §Æc biÖt, gÇn ®©y næi lªn mét lo¹i h×nh v¨n ho¸ kh¸c tr­íc, ®¸nh dÊu b­íc tr­ëng thµnh míi trong may mÆc, ®ã lµ lÜnh vùc thêi trang. C¸ch ®©y h¬n 10 n¨m, thêi trang Ýt ®­îc nh¾c tíi vµ cã ch¨ng ®­îc nh¾c tíi còng Ýt ®­îc ®Ò cao, coi thêi trang lµ thø xa xØ cÇn ®­îc lo¹i bá. Ngµy nay, thêi trang ®· trë thµnh nhu cÇu, mét ®ßi hái kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cña ng­êi ViÖt Nam, nhÊt lµ ng­êi d©n ®« thÞ. Thêi trang xuÊt hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: Ca nh¹c thêi trang, tr×nh diÔn thêi trang, hoa hËu thêi trang, xiÕc thêi trang Trong thêi më cöa, ng­êi ta tiÕp nhËn mét c¸ch tù nhiªn ®«i khi hµo høng ®óng víi tÝnh chÊt vµ quy luËt vèn cã cña nã. Sù tiÕp nhËn lo¹i h×nh v¨n ho¸ míi nµy ®¸nh dÊu mét b­íc quan träng cña sù biÕn ®æi c¸ch nh×n nhËn, thãi quen thÈm mü thÓ hiÖn trong may mÆc, ®ång thêi chøng minh sù mong muèn giao l­u hßa nhËp víi thÕ giíi trong lÜnh vùc nµy. Thêi trang lµ n¬i thÓ hiÖn mét c¸ch tù do vµ d©n chñ ®èi víi sù lùa chän mét lo¹i “mèt” nµo ®ã. §· qua råi c¸i thêi cÊm ®o¸n, h¹n chÕ may mÆc. Tr­íc kia ®Æc biÖt trong thêi phong kiÕn, ph¸p thuéc ®· hiÓu sai vÒ “mèt”, coi “mèt” lµ mét c¸i g× ®ã nhè nh¨ng, kÖch cìm. Ngµy nay, ®a sè nh©n d©n ®· hiÓu mèt lµ mét s¸ng t¹o trong ®ã sù d©n chñ lµ c¬ së x· héi cña mèt, d©n chñ trong “mèt” sÏ kÝch thÝch khuynh h­íng s¸ng t¹o ®ång thêi béc lé ®­îc c¸ tÝnh mçi ng­êi. Víi mét c¸ch s©u xa, sù d©n chñ trong “mèt” dÇn lo¹i bá nh÷ng mèt kÖch cìm, kh«ng phï hîp, khã coi. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn khi thêi trang míi xuÊt hiÖn ®· sím thu hót ®­îc sù chó ý cña ®«ng ®¶o quÇn chóng, ®iÒu nµy chØ cã thÓ lÝ gi¶i tõ nhu cÇu kh¸ch quan, tõ t©m lÝ muèn v­¬n lªn chiÕm lÜnh c¸i ®Ñp vµ v­¬n tíi c¸i hoµn mü cña c¸c tÇng líp nh©n d©n mµ tr­íc hÕt lµ nam n÷ thanh niªn. Thêi trang ngµy nay ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, nã kh«ng nh÷ng trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän, mµ cßn lµ mét bé phËn cÊu thµnh, t¹o nªn bé mÆt c¸c ®« thÞ trong thêi më cöa. Nã lµ dÊu hiÖu ph¸t triÓn mét x· héi v¨n minh cña thÞ hiÕu thÈm mü, cña thuÇn phong mü tôc cña mçi d©n téc. Nã lµ mét yªu cÇu trong giao tiÕp øng xö vµ nÕp sèng v¨n minh lÞch sù. Thêi trang cßn lµ m¶nh ®Êt mÇu mì, lµ n¬i ®Ó c¸c nhµ doanh nghiÖp kh¸m ph¸ ra nh÷ng bÝ mËt míi vÒ chÊt liÖu v¶i, vÒ mµu s¾c, vÒ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c¸i ®Ñp vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh. Xu h­íng thêi trang hiÖn nay lµ quay trë vÒ víi céi nguån d©n téc, nh÷ng nÐt ®Ñp truyÒn thèng nh÷ng thuÇn phong mü tôc ®· bÞ l·ng quªn ®ang dÇn dÇn t×m l¹i ®­îc vÞ trÝ vµ b¶n chÊt cña nã ®©y lu«n lµ ®iÓm träng t©m ®­îc c¸c nhµ t¹o mÉu chó ý khai th¸c, bªn c¹nh ®ã thêi trang còng cã sù hoµ nhËp víi thÕ giíi, nh÷ng hiÓu biÕt ®­îc tiÕp thu cã chän läc vµ c¶i tiÕn cho phï hîp víi h×nh d¸ng vµ ®Æc tÝnh ng­êi ViÖt. Tuy nhiªn, ®©u ®ã vÉn cßn hiÖn t­îng lÖch chuÈn trong lÜnh vùc nµy. Ch¼ng h¹n, sù tuú tiÖn trong c¸ch ¨n mÆc khi ra ®­êng, khi ®Õn c«ng së hoÆc n¬i ®«ng ng­êi, hoÆc nhiÒu “trai thanh g¸i lÞch“ v× ch¹y theo mèt mµ trë nªn lè l¨ng, kÖch cìm, ®iÓn h×nh lµ trong lµng ca nh¹c thêi nay, mét sè ca sÜ ®Æc biÖt lµ ca sÜ n÷, c¸ch ¨n mÆc khi biÓu diÔn ®· cã phÇn ®i qu¸ ®µ, kh«ng phï hîp víi phong tôc cña d©n téc ViÖt Nam, v× vËy mét sè quy ®Þnh vµ nhÊt lµ c¸c biÖn ph¸p tuyªn truyÒn gi¸o dôc thÈm mü cho mäi ng­êi lµ cÇn thiÕt gióp Ých cho viÖc ng¨n chÆn hiÖn t­îng nµy. Sù ®æi míi trong nÕp nghÜ, trong c¸ch nh×n nhËn ®èi víi may mÆc lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng. Cã thÓ nãi r»ng trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®· b­íc ®Çu t×m thÊy chç ®øng trªn thÞ tr­êng trong n­íc, nhiÒu nhµ m¸y mäc lªn vµ ngµy cµng ®­îc më réng nh­ nhµ m¸y Th¨ng Long ®· cho x©y dùng mét sè c¬ së may míi ë c¸c tØnh lÎ nh­ H¶i Phßng, Hoµ B×nh, Hµ Nam Doanh thu ­íc tÝnh sÏ ®¹t 3,2 tû USD vµo n¨m 2003 vµ 4,3 tû USD n¨m 2005, xÐt trong ph¹m vi c¶ n­íc ®· cã 30 tØnh cã nhµ m¸y may. Song còng ph¶i nh×n nhËn mét thùc tÕ lµ ®a sè nh©n d©n vÉn sÝnh ®å ngo¹i, nÕu nh­ cho ai ®ã quyÒn tù do lùa chän gi÷a mét bªn lµ hµng néi vµ mét bªn lµ hµng ngo¹i th× ch¾c ch¾n r»ng hä sÏ kh«ng ngÇn ng¹i khi dïng ®å ngo¹i, hµnh vi nµy sÏ m·i tån t¹i nÕu nh­ chóng ta kh«ng n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ cña chóng ta. N¾m b¾t ®­îc t©m lÝ nµy cña kh¸ch hµng nhiÒu chñ hµng ®· kh«ng bá qua thñ ®o¹n lõa kh¸ch hµng bëi s¶n phÈm “rëm” mang m¸c ngo¹i. VÝ dô nh­ t¹i chî lín TPHCM, cã c¶ mét ®éi ngò nh÷ng ng­êi biÕt “ho¸ phÐp” v¶i chÊt l­îng thÊp thµnh v¶i chÊt l­îng cao (v¶i Trung Quèc ®­îc nhËp vµo n­íc ta gåm bèn mµu c¬ b¶n) khi vµo ®Õn chî lín ®· ®­îc nhuén tÈy hÊp in hoa, c¸n máng... thµnh v¶i chÊt l­îng cao nh­ v¶i cña Anh, Ph¸p, Mü... Sè v¶i nµy ®­îc b¸n cho c¸c nhµ may vµ ng­êi tiªu dïng hoÆc cung cÊp cho c¸c c¬ së may xuÊt khÈu nh­ vËy lµ hä ®· lõa ®­îc kh¸ch hµng mét c¸ch kh«n khÐo chøng tá sù am hiÓu kh¸ch hµng cña nh÷ng th­¬ng gia nµy cßn h¬n bÊt kú ai. TÖ h¹i h¬n lµ nã ®· lµm cho s¶n phÈm ®Öt may cña ta ®· trë nªn kÐm chÊt l­îng, lµm gi¶m uy tiÕn trªn thÞ tr­êng. Nh×n chung, n­íc ta tõ khi chuyÓn sang nªn kinh tÕ thÞ tr­êng, may mÆc ®· ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. §êi sèng nh©n d©n ngµy mét t¨ng, nhu cÇu tiªu dïng ngµy nhiÒu ®­îc nhiÒu trong ®ã cã tiªu dïng s¶n phÈm may mÆc. Tuy nhiªn khi xem xÐt mét c¸ch cô thÓ chóng ta sÏ nhËn thÊy sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ tiªu dïng s¶n phÈm may mÆc gi÷a c¸c møc sèng, løa tuæi, c¸c vïng kh¸c nhau. 3. Mèi quan hÖ gi÷a hµnh vi tiªu dïng s¶n phÈm may mÆc víi mét sè yÕu tè liªn quan. a. Tiªu dïng may mÆc vµ møc sèng. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn chóng ta cÇn ph¶i ®­îc tho¶ m·n Ýt nhÊt lµ c¸c nhu cÇu tèi thiÓu hµng ngµy. Tuy nhiªn, do x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn ®· kÐo theo sù gia t¨ng cña nhu cÇu. ViÖc tháa m·n c¸c nhu cÇu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua chØ tiªu, trong khi ®ã chi tiªu ë dï bÊt kú lÜnh vùc nµo còng ®Òu cã mèi quan hÖ phô thuéc chÆt chÏ vµo møc sèng, may mÆc còng kh«ng t¸ch khái ®iÒu nµy, trong x· héi cã tån t¹i c¸c tÇng líp d©n c­ kh¸c nhau