Đề tài Mục tiêu và định hướng nâng cao tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2010

o tốc độ tăng GDP Đơn vị: % Năm 2001 2002 2003 2004 2005 Bình quân Tốc độ tăng GDP 6.89 7,08 7.34 7.79 8.43 7.50 Nông-lâm-thuỷ sản 0.69 0.93 0.79 0.92 0.82 0.82 CN-XD 3.68 3.47 3.92 3.93 4.19 3.84 Dịch vụ 2.52 2.68 2.63 2.94 3.42 2.84 Nguồn: Tổng cục thống kê và Viện NCQLKTTW Trong tốc độ tăng trưởng bình quân 7.5%, khu vực nông-lâm-thuỷ sản do tỷ trọng giảm dần và tốc độ tăng trưởng thấp nên đóng góp vào tốc độ tăng trưởng bình quân là 0.82%, đóng góp của khu vực dịch vụ bình quân là 2.84% và khá cao vào năm 2005 là 3.42% trong tổng số 8.43%. Về công ngiệp-xây dựng, trong giai đoạn 2001-2005 vẫn là khu vực có đóng góp lớn nhất vào tốc độ tăng trưởng: bình quân 3.84%. Việt Nam đã đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã diễn ra trong cả ba khu vực: Bảng 5: Cơ cấu GDP theo ngành kinh tế Đơn vị: % Năm Ngành 2001 2002 2003 2004 2005 Nông-lâm-thủy sản 23.24 23.03 22.54 21.81 20.70 Công nghiệp- xây dựng 38.13 38.49 39.47 40.21 40.80 Riêng công nghiệp chế biến 19.78 20.58 20.45 20.34 20.70 Dịch vụ 38.63 38.48 37.99 37.98 38.50 + Nông nghiệp: (bao gồm cả lâm nghiệp và thủy sản): Giá trị sản xuất toàn ngành vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng khá cao, bình quân trong 5 năm đạt 5.4%, cao hơn so với chỉ tiêu kế hoạch đề ra là 4.8%, trong đó nông nghiệp tăng 4.0%; lâm nghiệp tăng 1.3%; ngư nghiệp tăng 10.7%. Đặc biệt sản xuất lương thực có thể gọi là kỳ tích của nước ta. Sản lượng lương thực tăng bình quân mỗi năm 1.1 triệu tấn, từ 34.3 triệu tấn năm 2001 đã tăng lên đến 39.9 triệu tấn vào năm 2005. Năm 2005 Việt Nam đã xuất khẩu được 5.2 triệu tấn gạo. chiếm 30% sản lượng. Sản lượng ngành thủy sản năm 2005 đạt khoảng 3.3 triệu tấn, tăng gấp 1.4 lần so với năm 2001. Lâm nghiệp tăng trưởng chậm hơn nhưng cũng đã có những chuyển biến tích cực, từng bước chuyển hướng từ lâm nghiệp do nhà nước quản lý là chính sang thu hút sự đóng góp của nhiều thành phần kinh tế. Nhờ đó, tốc độ che phủ của rừng từ 33.7% năm 2000 lên đến khoảng 38% năm 2005. + Công nghiệp và xây dựng: Tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng bình quân trong 5 năm là 10.3%, cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế, và được coi là đầu tàu tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế. Thời kỳ này, trừ năm 2002 GDP của công nghiệp chỉ đạt mức tăng trưởng 9.48%, tất cả các năm khác công nghiệp đều đạt mức tăng trưởng hai con số, rong đó năm 2005 đạt mức tăng trưởng lên đến trên 11%.Giá trị hàng công nghiệp xuất khẩu trong 5 năm(2001-2005) đạt trên 79 tỷ USD chiếm 73% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.Giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân 15.7% cao hơn so với mức 13.9% của giai đoạn 1996-2000. Với quy mô ngày càng mở rộng và tốc độ tăng trưởng cao, công nghiệp hiện đang đóng góp tới trên 50% mức tăng trưởng chung của toàn bộ nền kinh tế. + Dịch vụ: Tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng bình quân hàng năm giai đoạn 2001-2005 là 7.0%, cao hơn mức 6.8% của giai đoạn 1996-2000. Các ngành thuộc khu vực này đều có bước tăng trưởng khá. Tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ của ngành thương mại bình quân trong 5 năm tăng 14.8 %. Du lịch có bước phát triển mạnh, lượng khách du kịch quốc tế đến Việt Nam tăng từ 2.1 lượt triệu khách năm 2000 lên 3.2 triệu năm 2005. Các ngành bưu chính viễn thông, ngân hàng, bảo hiểm, tư vấn, y tế, giáo dục phát triển ngày càng mạnh mẽ. - Về cơ cấu các ngành kinh tế, tuy nông nghiệp (gồm cả lâm ngư nghiệp) vẫn tăng nhưng tốc độ chậm hơn so với công nghiệp và dịch vụ, nên tỷ trọng của ngành này tiếp tục giảm xuống. Tỷ trọng của công nghiệp (gồm cả xây dựng) tăng lên rõ rệt, điều đó là phù hợp với xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của các nước trong thời kỳ công nghiệp hóa. Tỷ trọng của các ngành dịch vụ sau khi giảm chút ít trong ba năm đầu, sau đó đã ổn định lại và bắt đầu tăng lên vào năm 2005.Tỷ lệ cơ cấu ngành của Việt Nam năm 2005 gần giống với của Thái Lan những năm 70 và của Malaixia những năm 60. - Về cơ cấu thành phần kinh tế, khu vực nhà nước vẫn chiếm tỷ trọng khá lớn, tới 38% GDP. Khu vực ngoài quốc doanh nói chung chiếm 39.4% GDP. Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm 15% GDP năm 2004. Ngoài ra, giai đoạn 2001-2005 còn đánh dấu bước chuyển biến tích cực của kinh tế đối ngoại Việt Nam. Nước ta đã đạt được thành tựu to lớn trong xuất khẩu. Tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2005 đạt hơn 32.2 tỷ USD (bình quân đầu người là 380USD), tăng gấp 2.2 lần so với mức 14.4 tỷ USD năm 2000.Kim ngạch xuất khẩu so với GDP năm 2005 đạt tỷ lệ 60.9%. Quy mô xuất khẩu của Việt Nam hiện đã đứng thứ 42 trong tổng số 131 nước và vùng lãnh thổ được xếp hạng trên thế giới. 1.2. Tăng trưởng của các yếu tố đầu vào Vốn, lao động, khoa học công nghệ (KHCN) là 3 nhân tố chính tác động đến tăng trưởng. - Thứ nhất, về vốn: Trong giai đoạn 2001-2005, thị trường vốn cung cấp cho nền kinh tế là 93753 tỷ đồng, tương đương 7.8% tổng nhu cầu vốn đầu tư.Trong đó, nguồn vốn nhà nước vẫn chiếm tỷ lệ lớn nhất, bình quân thời kỳ 2001-2005 là 55%. Nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và nguồn vốn ODA chiếm 17.9% và 10.2% trong tổng nguồn vốn cho đầu tư phát triển. Vốn vẫn là yếu tố chủ đạo đóng góp vào tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn này, cụ thể là 55-57% (Theo Bộ trưởng Bộ KHĐT-Võ Hồng Phúc). Kể từ năm 2000, vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam có xu hướng tăng trở lại, từ mức 2695 triệu USD năm 2000, đến năm 2005 đã đạt 5814 triệu USD. Tính chung trong 5 năm 2001-2005, Việt Nam đã thu hút được hơn 19 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp FDI theo đăng ký. Nguồn vốn này đã góp phần thúc đẩy quá trình chuyển giao công nghệ và giảm chi phí nguyên liệu đầu vào, làm nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa trong nước.Tỷ trọng đóng góp của FDI vào GDP bình quân giai đoạn 2001-2005 đạt 14.36%, trong khi giai đoạn 1996-2000 chỉ đạt 10.2%. Doanh thu của khu vực FDI giai đoạn 2001-2005 đạt hơn 77.9 tỷ USD, tăng gần 2.9 lần so với giai đoạn 1996-2000. Nộp ngân sách của khu vực FDI giai đoạn 2001-2005 là 3.55 tỷ USD, tăng gần 2.4 lần giai đoạn 1996-2000. Không chỉ nguồn vốn trực tiếp, mà cả nguồn vốn đầu tư gián tiếp các loại vào Việt Nam cũng được các nhà đầu tư nước ngoài quan tâm. Vốn ODA của các nhà tài trợ ký kết cho Việt Nam giai đoạn 2001-2005 đạt 11080 triệu USD, trong đó tổng số vốn đã giải ngân là 7840 triệu USD. Đây là nguồn vốn đã mang lại cho đất nước, người dân nhiều công trình kinh tế, phúc lợi quan trọng như: cầu Mỹ thuận, cầu sông Gianh, dự án nâng cấp quốc lộ 1A, dự án thủy lợi Cửa Đạt- Thanh Hóa Ngoài ra, lượng kiều hối chuyển về nước cũng tăng lên qua các năm, từ 1757 triệu USD năm 2000, đến năm 2005 con số này đã lên đến 3800 triệu USD. Tuy nguồn vốn đầu tư tăng và đạt được tỷ lệ đầu tư toàn xã hội khá cao 38.7% vào năm 2005 nhưng hiệu quả của vốn đầu tư còn nhiều bất cập, đặc biệt vốn đầu tư của khu vực nhà nước. Theo tính toán của các tổ chức quốc tế, hệ số ICOR của khu vực nhà nước là 7.3, của khu vực ngoài quốc doanh là 3.9, trong khi, hệ số ICOR của toàn bộ nền kinh tế là 5. - Thứ 2, về lao động: Lao động là thứ nước ta sẵn có tức là nội lực hơn nữa lại có rất nhiều đến mức dư thừa. Trong 5 năm qua, số lao động đang làm việc hàng năm tăng khoảng hơn 1 triệu người, năm 2000 là 37.6 triệu người; năm 2005 là 42.7 triệu người. Tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị giảm từ 6.4% năm 2000 xuống 5.3% năm 2005. Tỷ lệ sử dụng thời gian lao động trong độ tuổi ở nông thôn tăng từ 74.2% lên 80.6% trong những năm tương ứng. Trong giai đoạn này lao động đóng góp 18-20% (Theo Bộ trưởng Bộ KHĐT-Võ Hồng Phúc). Do tốc độ tăng trưởng kinh tế khu vực 2 và 3 nhanh hơn khu vực 1 nên cơ cấu lao động cũng chuyển dịch dần theo hướng giảm tỷ trọng lao động làm việc trong các ngành nông ngư nghiệp và tăng trong ngành công nghiệp và dịch vụ. Bảng 6: Cơ cấu lao động theo ngành Đơn vị: % Năm 2001 2002 2003 2004 2005 Nông nghiệp 62.76 61.14 58.35 57.9 56.8 Công nghiệp 14.42 15.05 16.96 17.4 17.9 Dịch vụ 22.82 23.81 24.69 24.7 25.3 Nguồn: Bộ KH&ĐT Ngoài ra về trình độ lao động, lực lượng lao động chưa qua đào tạo đã giảm từ 82.95% năm 2001 xuống còn 75.21% năm 2005. Tuy vậy vẫn chưa đạt mục tiêu tỷ lệ lao động qua đào tạo là 30% như trong Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng. Lực lượng lao động ở thành thị năm 2001 mới chiếm 18.4% đến năm 2002 đã tăng lên 23.87% và 24.2% năm 2003; năm 2004 là 24.4% và năm 2005 là 24.95%. Bảng 7: Tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị và thời gian lao động ở nông thôn Đơn vị: % Chỉ tiêu 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Tỷ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động trong độ tuổi ở thành thị 6.42 6.28 6.01 5.78 5.6 5.3 Tỷ lệ thời gian làm việc của lực lượng lao động trong độ tuổi ở nông thôn 74.16 74.26 75.42 77.65 79.1 80.7 Trên phạm vi cả nước, chỉ tiêu quan trọng nhất thể hiện chất lượng của lao động chính là năng suất lao động xã hội. Bảng 8 : Tỷ lệ tăng năng suất lao động của Việt Nam 2001-2005 Đơn vị: % Năm 2001 2002 2003 2004 2005 Năng suất lao động 4,25 4.48 4.54 5.19 5.51 Nguồn: Niên giám thống kê Trong thời gian 2001-2005, năng suất lao động xã hội của Việt Nam tăng 4.81%/ năm, về quy mô đạt 19.62 triệu đồng 1 lao động/ năm (năm 2005). Nếu tính bằng USD chia cho số lượng lao động theo tỷ giá hối đoái thực tế của Việt Nam năm 2005 thì mới đạt 1234 USD thấp xa so với nhiều nước trong khu vực.Trong đó Trung Quốc là 2152.3 USD, Thái Lan 4514.1 USD, Mailaixia là 11276.2 USD, Hàn Quốc 29057.6 USD, Singapore 48563.9 USD, Nhật Bản 73014.4 USD Việt Nam đứng thứ 20 về năng suất lao động so với các nước trên thế giới, nhưng về tốc độ tăng năng suất lao động thì chúng ta đứng thứ 3. Điều đó chứng tỏ Việt Nam đang là nước có tốc độ tăng năng suất lao động cao, nhưng năng suất lao động còn thấp. Điều đó có thể giải thích trình độ khoa học công nghệ còn thấp, cơ sở vật chất nghèo nàn, công tác quản lý hạn chế, sản xuất còn phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên đặc biệt là nông nghiệp Như vậy, thị trường lao động ở Việt nam trong 5 năm (2001-2005) đã có những bước phát triển rõ rệt. Qua các năm, nguồn cung lao động ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng, số người có việc làm tăng và theo cơ cấu ngày càng tiến bộ, thu nhập và năng suất lao động đều tăng - Thứ ba, về khoa học công nghệ (KHCN): Tăng trưởng kinh tế được phân thành 2 loại, tăng trưởng kinh tế theo chiều rộng, phản ánh tăng thu nhập phụ thuộc vào tăng quy mô nguồn vốn, số lượng nguồn lao động và khai thác tài nguyên thiên nhiên; và tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu, là sự gia tăng của thu nhập do tác động của yếu tố công nghệ đến hiệu quả sử dụng các yếu tố đầu vào(TFP). Theo xu hướng hiện nay thì chúng ta cần nhấn mạnh việc tăng trưởng theo chiều sâu vì nó thể hiện chất lượng của tăng trưởng. TFP giúp duy trì tốc độ tăng trưởng dài hạn và tránh được những tác động từ môi trường bên ngoài. Do đó, đồng thời với việc khai thác lợi thế so sánh về lao động và tài nguyên thì cần phải chú ý nâng cao tác động của nhân tố năng suất tổng hợp. Trong suốt 10 năm qua, Nhà nước ta đã có nhiều nỗ lực để tăng cường đầu tư cho KH&CN. Chi cho KH&CN từ ngân sách nhà nước tăng bình quân hàng năm trên 23% trong giai đoạn 1996-2005. Từ năm 2000 đến nay, đầu tư tài chính cho KH&CN luôn đảm bảo ở mức 2% tổng chi ngân sách nhà nước, đạt đến 4.270 tỷ đồng trong năm 2005. Tuy nhiên, xét cả về số lượng tuyệt đối và tương đối, đầu tư cho R&D ở nước ta còn thấp hơn nhiều lần so với các nước trong khu vực. Theo tiêu chí chi R&D tính trên 1 đầu cán bộ nghiên cứu thì Việt Nam thấp hơn 4 lần Thái Lan, 7 lần Trung Quốc, 8 lần Malaixia và 26 lần so với Xingapo. Đáng quan tâm là tỷ trọng chi R&D của khu vực ngoài Nhà nước so với tổng chi R&D vào năm 2000 của nước ta còn thấp, mới đạt khoảng 19%, trong khi ở Trung Quốc là 45%, Malaixia là 60% và Nhật Bản là trên 72% (trung bình, các doanh nghiệp Việt Nam mới đầu tư cho R&D chừng 0,03% doanh thu, tỷ lệ này ở các nước công nghiệp là khoảng 3%). Kết thúc kế hoạch 5 năm 2001-2005 ở nhiều ngành sản xuất, dịch vụ, máy móc thiết bị đã được đổi mới. Một số ngành đã tiếp thu được công nghệ tiên tiến, tiếp cận với trình độ công nghệ hiện đại của của thế giới như các ngành bưu chính- viễn thông, thăm dò- khai thác dầu khí. Tuy vậy, đối với phần lớn các ngành doanh nghiệp nhà nước cũng như các doang nghiệp vừa và nhỏ của khu vực ngoài quốc doanh nhìn chung máy móc thiết bị còn lạc hậu. Trong nông nghiệp, thiếu công nghệ bảo quản và chế biến nên đến nay trên 60% hàng nông sản vẫn xuất khẩu dưới dạng sơ chế, làm cho giá trị gia tăng của hàng nông sản thấp. Qua những phân tích trên có thể thấy, chúng ta chưa tận dụng được lợi thế của khoa học công nghệ đối với các nước đi sau, tiếp thu những thành tựu khoa học công nghệ của thế giới, để tăng trưởng cả về chiều rộng cũng như chiều sâu.Vì thế trong giai đoạn này đóng góp của KHCN vào tăng trưởng mới chỉ đạt 23-27%, một con số thấp. Trong đó ở Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc tỉ lệ này trung bình là 40-60%. 1.3. Đóng góp của yếu tố đầu vào cho tăng trưởng kinh tế Tăng trưởng kinh tế xét ở đầu vào, có ba yếu tố đóng góp. Đó là sự đóng góp của yếu tố số lượng vốn đầu tư, sự đóng góp của số lượng lao động và sự đóng góp của yếu tố năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP). Theo tính toán ban đầu, yếu tố số lượng vốn đầu tư đã đóng góp khoảng 57%, yếu tố số lượng lao động đóng góp khoảng 20%, yếu tố TFP đóng góp 23%. Từ sự đóng góp như trên, có thể rút ra một số nhận xét sau: - Một là tăng trưởng kinh tế của Việt Nam dựa chủ yếu vào sự đóng góp của yếu tố số lượng vốn đầu tư. Tỷ lệ vốn đầu tư so với GDP từ năm 2004 đến nay đều đã vượt qua mốc 40% (năm 2004 đạt 40,7%, năm 2005 đạt 40,9%, năm 2006 đạt 41%, ước năm 2007 đạt 40,4%), kế hoạch năm 2008 còn cao hơn, lên đến 42%. Đây là tỷ lệ thuộc loại cao nhất thế giới, chỉ sau tỷ lệ trên dưới 44% của Trung Quốc - một tỷ lệ làm cho tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đạt cao nhất thế giới, đã nhiều năm liền tăng hai chữ số, hiện đang giữ kỷ lục thế giới về số năm tăng trưởng liên tục (28 năm), nhưng Trung Quốc đưa ra mục tiêu giảm độ nóng của tăng trưởng và đẩy mạnh chống lạm phát do tốc độ tăng giá tính theo năm của tháng 2/2008 đã lên đến 8,3%, cao nhất trong 12 năm qua. - Hai là tăng trưởng kinh tế của Việt Nam hiện còn dựa một phần quan trọng vào yếu tố số lượng lao động, sự quan trọng này được xét trên hai mặt. Một mặt, do nguồn lao động hàng năm vẫn còn tăng khoảng 2%, tức là trên 1 triệu người mỗi năm. Mặt khác, do tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị và tỷ lệ thiếu việc làm ở nông thôn còn cao. - Ba là nếu tính cả sự đóng góp của yếu tố số lượng vốn đầu tư và sự đóng góp của yếu tố số lượng lao động, thì hai yếu tố này đã đóng góp trên ba phần tư tổng tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Điều đó chứng tỏ, sự đóng góp của yếu tố KHCN đối với tổng tốc độ tăng trưởng kinh tế còn nhỏ, chưa được một phần tư, thấp chỉ bằng hai phần ba tỷ trọng đóng góp của yếu tố này của các nước trong khu vực hiện nay. Điều đó cũng chứng tỏ, nền kinh tế Việt Nam hiện vẫn đi theo hướng tăng trưởng về số lượng, chưa chuyển sang tăng trưởng về chất lượng, vẫn chủ yếu phát triển theo chiều rộng, chưa chuyển mạnh sang phát triển theo chiều sâu. 1.4. Tăng trưởng kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội Trong giai đoạn này Việt Nam đã có những thành tích đáng kể trong việc sử dụng kết quả của tăng trưởng để giải quyết các vấn đề xã hội. Cụ thể là HDI của chúng ta tăng lên theo từng năm HDI và xếp hạng HDI của Việt Nam giai đoạn 2001-2005 Năm 2001 2002 2003 2004 2005 HDI 0.682 0.688 0.688 0.691 0.704 Xếp hạng 101/162 109/173 109/175 112/177 108/175 Nguồn: Liên hợp quốc Trong giai đoạn 5 năm HDI tăng lên 2.2%, mỗi năm tăng 0.44%, mức tăng cao nhất khu vực Đông Nam Á Bất bình đẳng trong thu nhập của chúng ta trong 5 năm không tăng đáng kể. Hệ số GINI năm 2002 là 0.420, đến năm 2004 là 0.423 Chương trình xóa đói giảm nghèo giai đoạn 2001-2005 rất thành công, giảm tỉ lệ hộ đói nghèo từ 17.2% năm 2001 xuống còn 8.3% vào cuối năm 2004, về đích sớm một năm (Đại hội XI đề ra đến năm 2005 giảm xuống còn dưới 10%) Kết luận: Tóm lại, kết quả đạt được trong việc thực hiện kế hoạch 2001-2005 là tốc độ tăng trưởng cao và bước đầu đã chuyển dần từ phát triển kinh tế theo chiều rộng sang phát triển kinh tế theo chiều sâu. Nếu xét mức độ tăng trưởng trong vòng 5 năm đầu của thế kỷ XXI, sức mạnh kinh tế của đất nước đã bắt đầu với một mặt bằng mới đầy triển vọng. Song, nếu xét kỹ thì tốc độ ấy vẫn còn ở mức tăng trưởng "đều đặn", "năm sau cao hơn năm trước", GDP hàng năm tăng tỷ lệ trên dưới 1% nhưng rõ ràng là vẫn chưa tạo cái chất cần thiết là "đột phá". 2. Những vấn đề tồn tại Bên cạnh những thành tựu đã đạt được trong giai đoạn vừa qua, chúng ta vẫn gặp còn những yếu kém và khó khăn cần khắc phục. 2.1. Tổng sản phẩm quốc dân và thu nhập đầu người còn thấp: Theo báo cáo phát triển thế giới của Ngân hàng thế giới, quy mô của nền kinh tế Việt Nam năm 2005 đạt khoảng 50 tỷ USD, đứng thứ 55 trên thế giới, và với quy mô dân số đứng thứ 12, Việt Nam vẫn thuộc nhóm gồm 60 nước có mức GDP bình quân đầu người thấp nhất thế giới. Đến năm 2005 GDP bình quân đầu người của chúng ta mới đạt 638USD/người. Trong khi đó đến năm 2005 GDP bình quân đầu người của Thái Lan là 2740USD, của Trung Quốc là 1740 USD, của Malaixia là 9700USD,... Nguyên nhân do Việt Nam có xuất phát điểm thấp hơn so với các nước khác. Giả định là nền kinh tế các nước không tăng trưởng, với tốc độ tăng trưởng như trong giai đoạn vừa qua, thì muốn đuổi kịp Indonesia, Việt Nam phải mất hơn 6 năm, Philipins là 11 năm, Thailand là 21 nămTừ đó cho thấy, nếu Việt Nam muốn rút ngắn khoảng cách với các nước trong khu vực thì tốc độ tăng trưởng 7.5% bình quân trong 5 năm qua vẫn là chưa đủ. Do đó, Việt Nam cần phải có sự bứt phá hơn nữa về tốc độ tăng trưởng kinh tế và phải duy trì tốc độ tăng trưởng cao kéo dài trong nhiều năm. 2.2. Kinh tế tăng trưởng chưa thực sự ổn định: Trong giai đoạn 2001-2005, giá cả nước ta đã có sự gia tăng đột biến- chỉ số giá tiêu dùng chung tăng 5.09%. Tình trạng đó một phần là do tác động của thị trường thế giới- giá xăng dầu và một số nguyên vật liệu nhập khẩu tăng, và thị trường trong nước- thiên tai dịch bệnh. Trong giai đoạn này chúng ta áp dụng mô hình tăng trưởng nhanh nên lạm phát là điều không thể tránh khỏi.Tuy nhiên, trên cơ sở so sánh với các nước trong khu vực năm 2004: lạm phát ở Trung Quốc là 3.4%, Malaysia 1.5%, Thailand 2.8%...thì có thể thấy, tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam khá cao. Nhưng với mức chung ở các nước đang phát triển thì tốc độ lạm phát đó là an toàn. Giai đoạn 2001 2005 lạm phát bằng 0.67 lần tốc độ tăng GDP, trung bình ở các nước phát triển thì tỷ lệ này thường ở mức 1.04 lần. Ví dụ như ở Georgia là 0.86 lần, Ấn Độ là 1.15 lần, Bolivia là 1.27 lần, đặc biệt ở Gahna là 3.92 lần,Điều này đã làm giảm đi ảnh hưởng tích cực của tăng trưởng đến việc cải thiện đời sống nhân dân. Nguyên nhân của lạm phát cao trong những năm 2004, 2005 là do việc xử lý mối quan hệ giữa tăng trưởng và ổn định (lạm phát) chưa đồng bộ. Chúng ta mới chỉ đưa ra những chính sách ngắn hạn, mang tính bị động mà không phải là những chính sách dài hạn để định hướng ngắn hạn, và mang tính chủ động hơn. 2.3. Các nguồn lực cho tăng trưởng kinh tế chưa được khai thác tốt Để có tăng trưởng kinh tế nhanh cần phải khai thác triệt để các nguồn lực cho tăng trưởng, trước hết là đất đai, lao đông, vốn và công nghệ. - Đất đai và các nguồn tài nguyên ở Việt Nam sau thời kỳ đổi mới đến nay đã được khai thác tốt hơn trước rất nhiều. Tuy nhiên, năng suất cây trồng vật nuôi vẫn còn thấp: năng suất lúa chỉ đạt 45-46 tạ/ha, thấp hơn nhiều so với Trung Quốc: 62 tạ/ha. Thực tiễn cho thấy, mô hình kinh tế hộ gia đình hiện nay đã bộc lộ nhiều hạn chế bởi tính phân tán do quy mô sản xuất nhỏ, việc sử dụng ruộng đất tỏ ra kém hiệu quả. Ngoài ra, ngành lâm nghiệp chuyển biến rất chậm, chất lượng rừng tự nhiên bị suy giảm do khai thác bừa bãi, nhiều dự án trồng rừng triển khai chậm và kém hiệu quả. Như vậy, mặc dù 5 năm qua giá trị sản xuất các ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản vẫn đạt nhịp độ tăng cao nhưng chi phí sản xuất cũng cao nên giá trị gia tăng của toàn khu vực I không đạt mục tiêu đề ra. Việt Nam là một nước có nhiều tài nguyên nhưng trên thực tế vẫn phải nhập khẩu gần 70% nguyên liệu đầu vào cho sản xuất. - Lao động: Nếu quy cả số người thiếu việc làm ra thất nghiệp thì tỷ lệ thất nghiệp ở nước ta lên tới gần 15%. Tức là, việc khai thác tiềm năng về lao động ở nước ta vẫn còn nhiều hạn chế. Năm 2005, trong cơ cấu GDP nông lâm ngư nghiệp chiếm gần 21% nhưng lao đông trong khu vực này chiếm tới 57%. Từ đó có thể thấy, năng suất lao động trong khu vực này là rất thấp. Hiện nay, khi đất nước đã chuyển sang giai đoạn công nghiệp hóa- hiện đại hóa, nông nghiệp không còn là mặt trận hàng đầu, thì nguồn nhân lực vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển nền kinh tế theo chiều sâu. Theo diễn đàn kinh tế Thế Giới thì nếu cho sức cạnh tranh của lao động theo thang điểm 100 thì Việt Nam đạt 47 điểm về khung pháp lí, 20 điểm về năng suất lao động, 40 điểm về thái độ làm việc, 16 điểm về kỹ năng lao động lao động và 32 điểm về chất lượng lao động. Các nhà kinh tế thế giới nhận định rằng nếu kinh tế có chất lượng nguồn nhân lực nhỏ hơn 35 điểm thì sẽ mất sức cạnh tranh trên thị trường. - Vốn đầu tư: Trong giai đoạn đầu đổi mới 1991-1995, tỷ lệ đầu tư tăng lên đến 22.3% GDP, thì GDP cũng tăng mạnh và đạt đến 8.2%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao còn được tiếp tục trong 2 năm tiếp theo: 1996 là 9.3% và 1997 là 8.2%. Tuy nhiên trong những năm tiếp theo, khi tỷ lệ đầu tư tiếp tục tăng cao, đạt đến 34.2 % năm 2000 và 38.7% năm 2005, thì tốc độ tăng trưởng GDP lại không biến động nhiều, từ năm 2000 đến 2005 mới tăng dần từ 6.8% lên 8.4%. Điều này thể hiên hiệu quả sử dụng vốn đầu tư còn nhiều hạn chế. Theo tính toán, ICOR của Việt Nam ở khu vực Nhà nước là 7.3, ở khu vực tư nhân là 3.8. Trong cùng giai đoạn thì của Singapore, Malaixia, Thái Lan ICOR trung bình khoảng 2.3 – 3.5. Theo IMF thì ICOR của Việt Nam so với Trung Quốc cao hơn khoảng 1.5 lần, cao hơn của Thái Lan 1.35 lần. Nguyên nhân của tình trạng này là trong giai đoạn này chúng ta đổi mới tư duy kinh tế vẫn chưa thật triệt để. Chúng ta vẫn áp dụng mô hình tăng trưởng kinh tế dựa chủ yếu vào thành phần kinh tế Nhà nước là chính, trong khi thành phần kinh tế nhà nước tỏ ra không hiệu quả, ví dụ riêng năm 2005 khu vực này chiếm 53.1% tổng số vốn đầu tư phát triển của Nhà nước nhưng chỉ tạo ra được 38% GDP. - Trình độ công nghệ: Trong công nghiệp, năm 2005 tỷ trọng doanh nghiệp có công nghệ cao mới chiếm 20.6%, thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp trong khu vực. Do công nghệ lạc hậu nên năng suất lao dộng xã hội thấp, chất lượng sản phẩm thấp và giá thành sản phẩm cao, vì vậy hàng hóa của Viêt Nam kém cạnh tranh trên thị trường cả ở nội địa và ở nước ngoài đối với hàng xuất khẩu. Dù trong giai đoạn này Nhà nước đầu tư cho khoa học công nghệ có tăng nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của đòi hỏi thực tế. Việc đầu tư cho KHCN chưa tạo nên bước đột phá trong TFP vào tăng trưởng. Đầu tư của Việt Nam vào KHCN thấp hơn Thái Lan 4 lần, Trung Quốc 7 lần, Malaixia 8 lần, Singapore 26 lần. Trong giai đoạn tiếp theo cần xây dựng kế hoạch và thực hiện việc đầu tư nghiên cứu phát triển KHCN đạt hiệu quả hơn nữa. CHƯƠNG III ĐỊNH HƯỚNG TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CỦA VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2006 - 2010 I. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CỦA VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2006 – 2010 1. Cơ hội * Những thành tựu kinh tế - xã hội trong những năm qua là cơ sở cho sự tăng trưởng và phát triển của đất nước ngày càng mạnh mẽ hơn. Sau hơn 20 năm đổi mới, diện mạo nền kinh tế Việt Nam đã hoàn toàn thay đổi cả về thế và lực: - Cấu trúc kinh tế mới: Nền kinh tế Việt Nam chuyển từ chế độ kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường. Đây là điều kiện tiên quyết tiên quyết thúc đẩy nền kinh tế không ngừng tăng trưởng và phát triển trong những năm qua và giai đoạn sắp tới. - Tiềm lực kinh tế mới: Trong những năm gần đây, GDP của Việt Nam liên tục cao và ổn định làm cho đời sống nhân dân từng bước được cải thiện. Cùng với sự chuyển dịch cơ cấu hợp lý, tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp tạo cho nền kinh tế tăng trưởng với chất lượng cao, phát triển bền vững. - Thế phát triển mới: Việt Nam đã gia nhập các tổ chức trong khu vực và quốc tế như ASEAN, APTA, APEC, ký kết Hiệp định thương mại Việt Nam và Hoa Kỳ, cùng với sự nỗ lực gia nhập Tổ chức thương mại quốc tế WTO sẽ giúp Việt Nam có nhiều cơ hội tăng trưởng và phát triển hơn nữa trong những năm tiếp theo. - Lực lượng ,Chủ thể phát triển mới: Nền kinh tế Việt Nam chuyển sang nền kinh tế nhiều thành phần, nhiều lĩnh vực, vì thế có thể huy động tối đa mọi nguồn lực trong xã hội cùng phục vụ cho sự nghiệp phát triển của đất nước. * Sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động tài chính - ngân hàng và xu hướng tiếp tục gia tăng đầu tư trong và ngoài nước góp phần không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế của đất nước. - Xu thế hội nhập kinh