Đề tài Nghiệp vụ thị trường mở, các giải pháp nâng cao hoạt động nghiệp vụ thị trường mở

hợp này được mở rộng không những chỉ gổm tổ chức tín dụng mà còn cả các tổ chức khác , thậm chí có thể cả các cá nhân , miễn là họ có tiền mặt và tiền gửi. - Thứ hai , nếu cơ sở pháp lý cho phép các tổ chức tín dụng hoạt động theo hướng đa năng như hệ thống tổ chức tín dụng của Việt nam hiện nay, thì phạm vi thành viên tham gia mở rộng đến tổ chức tín dụng là đủ. - Thứ ba , khả năng chuyển tải của hệ thống thanh toán. Những cá nhân không có séc hoặc tiền trên tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng trung ương thì không thể tham gia mua bán được trên nghiệp vụ thị trường mở, nếu tổ chức tín dụng không có mạng kết nối với Ngân hàng trung ương trong điều kiện giao dịch trên mạng thì cũng không thể trở thành thành viên . 3.2. Phạm vi hàng hoá Về nguyên tắc, mọi tài sản có thể mua hoặc bán trên thị trường vì chúng đều là những tài sản thế chấp. Nhưng tài sản thế chấp trên nghiệp vụ thị trường mở phải là tài sản có khả năng thanh khoản cao, đảm bảo quản lý dễ dàng, đồng thời đáp ứng yêu cầu điều hành nghiệp vụ này nhanh nhạy, chính xác và đạt được ý mong muốn , đó chính là các giấy tờ có giá. Luật Ngân hàng nhà nước Việt Nam quy định : Các công cụ được sử dụng để giao dịch trên nghiệp vụ thị trường mở hiện nay là các tín phiếu kho bạc nhà nước , tin phiêu ngân hàng nhà nước, chứng chỉ tiền gửi và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác. 3.3. Giá và lãi suất - Giá và lãi suất bao gồm giá mua, giá bán trên nghiệp vụ thị trường mở, các căn cứ để xác định giá, quan hệ giữa giá và lãi suất, phương thức đấu thầu - Giá và lãi suất là hai đại lượng ngược chiều nhau. Khi mua giấy tờ có giá, người mua cần mua với loại có giá thấp, tức lãi suất cao, còn khi bán thì người bán muốn bán với giá cao, tức lãi suất thấp. - Giá của giấy tờ có giá hay lãi suất giao dịch trên nghiệp vụ thị trường mở là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất trên thị trường nói chung.Vì vậy, lãi suất cũng là một mục tiêu mà Ngân hàng trung ương cần quan tâm khi quyết định phương thức đấu thầu trên nghiệp vụ thị trường mở . Đấu thầu lãi suất hay đấu thầu khối lượng trên nghiệp vụ thị trường mở tuỳ thuộc vào mục tiêu cuả Ngân hàng trung ương . Lãi suất chỉ đạo đối với đấu thầu khối lượng và lãi suất trúng thầu đối với đấu thầu lãi suất là cơ sở để tính giá của giấy tờ có giá.  3.4. Phương thức giao dịch Nội dung này thể hiện tính linh hoạt của cộng thị trường mở mà các công cụ tiền tệ khác không có được. Nghiệp vụ này cho phép mua hoặc bán với số lượng , thời gian giao dịch và một phương thức giao dịch tuỳ ý, phù hợp với yêu cầu của chính sách tiền tệ. - Khi dự báo cho thấy vốn khả dụng không thay đổi , biểu hiện sự trì trệ trong lưu thông tiền tệ. Trong trường hợp này, phương thức giao dịch sẽ là mua hoặc bán hẳn giấy tờ có giá , nhằm tạo ra một sự chuyển động tiền tệ ban đầu cần thiết. Ngoài ra , nghiệp vụ mua bán hẳn cho phép sửa sai bằng cách đảo ngược giao dịch: nếu phiên giao dịch trước mua quá nhiều , thì phiên giao dịch này có thể bán để giải quyết số chênh lệch đó và ngược lại. - Khi dự báo cho thấy vốn khả dụng thay đổi thất thương do nhiều nguyên nhân như: thời vụ , thiên tai hoặc dự đoán tình hình khó chính xác .... Để hạn chế các sai sót trong việc cung ứng tiền , phương thức giao dịch sẽ là phương thức mua , bán có kỳ hạn gọi là hợp đồng mua lại. 3.5. Trình độ phối hợp giữa các công cụ trong điều hành chính sách tiền tệ Ngân hàng trung ương là người đề ra và vận hành chính sách tiền tệ. Để kiểm soát được lượng cung ứng tiền tệ trong nền kinh tế , đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ, Ngân hàng trung ương không những chỉ sử dụng cộng cụ nghiệp vụ thị trường mở mà còn sử dụng tổng hợp các công cụ khác của chính sách tiền tệ như: công cụ tái cấp vốn , công cụ tỷ lệ dự trữ bắt buộc, công cụ lãi suất tín dụng , cộng cụ hạn mức tín dụng, công cụ tỷ giá hối đoái. Chính vì thế, trình độ phối hợp giữa các công cụ trong điều hành chính sách tiền tệ đảm bảo sự linh hoạt, hài hoà , chủ động trong việc sử dụng chúng sao cho có hiệu quả nhất. 3.6. Công nghệ thông tin và hệ thống thanh toán Việc kết nối theo một chương trình phần mềm hiện đại trong nội bộ Ngân hàng trung ương, giữa trưởng ban điều hành nghiệp vụ thị trường mở, các uỷ viên và người trực tiếp điều hành sàn giao dịch, giữa Ngân hàng trung ương với các ngân hàng thành viên , đảm bảo thực hiện các công đoạn giao dịch từ khi công nhận thành viên , đăng kí chữ ký điện tử , thông báo mời thầu , đăng ký giấy tờ có giá, tạo lập và ký hợp đồng mua lại , đến khâu thanh toán chuyển tiền và làm các loại thông báo, báo cáo.... đựoc thuận tiện. Có thể nói việc hiện đại hoá hệ thống thanh toán và mạng lưới thông tin trong ngành ngân hàng không những giúp cho hệ thống ngân hàng phát triển mạnh, mà còn có ý nghĩa rất lớn trong việc thực hiện và phát triển nghiệp vụ thị trường mở thành công. 4. Những ưu điểm của nghiệp vụ thị trường mở - Nghiệp vụ thị trường mở phát sinh theo ý tưởng chủ đạo của Ngân hàng trung ương, trong đó Ngân hàng trung ương hoàn toàn chủ động kiểm soát được khối lượng giao dịch. Tuy nhiên, việc kiểm soát này là gián tiếp, không nhận thấy được.Ví dụ, trong nghiệp vụ chiết khấu, Ngân hàng trung ương có thể khuyến khích hoặc không khuyến khích các Ngân hàng trung ương, chỉ thông báo lãi suất chiết khấu mà không kiểm soát trực tiếp khối lượng cho vay chiết khấu. - Nghiệp vụ thị trường mở vừa linh hoạt nhưng vừa chính xác, có thể sử dụng ở bất kỳ quy mô nào. Khi có yêu cầu thay đổi về dự trữ hoặc cơ sở tiền tệ , dù ở mức nhỏ nào đi chăng nữa , nghiệp vụ thị trường mở cũng có thể đạt được bằng cách mua hoặc bán một lượng nhỏ chứng khoán. Ngược lại, nếu có yêu cầu thay đổi dự trữ hoặc cơ sở tiền tệ quy mô lớn, Ngân hàng trung ương cũng có đủ khả năng thực hiện được thông qua việc mua hoặc bán một khối lượng lớn tương ứng các chứng khoán. - Nghiệp vụ thị trường mở dễ dàng đảo chiều. Nếu Ngân hàng trung ương có mắc phải sai sót nào đó trong quá trình thực hiện nghiệp vụ thị trường mở, thì có thể ngay lập tức sửa chữa sai sót đó. Ví dụ, khi Ngân hàng trung ương nhận thấy rằng, lãi suất trên thị trường tiền tệ (lãi suất ngắn hạn) hiện đang quá thấp do vừa qua Ngân hàng trung ương đã thực hiện mua quá nhiều trên thị trường mở, thì có thể ngay tức khắc sửa chữa nó bằng cách bán ngay các giấy tờ có giá cho các ngân hàng. - Nghiệp vụ thị trường mở có tính an toàn cao. Giao dịch trên thị trường mở hầu như không gặp rủi ro , xét trên góc độ của các Ngân hàng trung ương lẫn các Ngân hàng thương mại bởi vì, cơ sở bảo đảm cho các giao dịch thị trường mở đều là những giấy tờ có giá , có tính thanh khoản cao , không có rủi ro tài chính. - Nghiệp vụ thị trường mở có thể thực hiện một cách nhanh chóng, không vấp phải sự chậm trễ của các thủ tục hành chính. Khi Ngân hàng trung ương quyết định muốn thay đổi dự trữ hoặc cơ sở tiền tệ, Ngân hàng trung ương chỉ cần đưa ra yêu cầu cho các nhà giao dich chứng khoán (trên thị trường tiền tệ) và sau đó việc mua bán sẽ được thực hiện ngay. Tại các nước phát triển , do đòi hỏi của nền kinh tế và hoạt động sôi nổi của thị trường tiền tệ, nghiệp vụ thị trường mở được giao dịch hàng ngày. Đó là nơi để các Ngân hàng thương mại tìm kiếm nguồn vốn bổ sung cho việc thiếu hụt khả năng thanh toán , không có khả năng vay từ các Ngân hàng thương mại khác, Ngân hàng thương mại có thể đem bán lại các giấy tờ có giá mà mình sở hữu hoặc vay có thế chấp các giấy tờ có giá đó đối với Ngân hàng trung ương . Thị trường mở cũng là nơi các Ngân hàng thương mại có thể đầu tư vốn tạm thời tồn đọng của mình . Khi Ngân hàng thương mại tạm thời có khoản vốn ngắn hạn chưa cho vay khách hàng được , Ngân hàng thương mại có thể mua các giấy tờ có giá do Ngân hàng trung ương bán ra . Đó là một hành động đầu tư với một khoản lợi nhuận chắc chắn . Thông qua các hoạt độn mua và bán ở thị trường mở , Ngân hàng trung ương điều hành việc cung ứng tiền và lãi suất ngắn hạn . Một điều dễ dàng nhận thấy là , giữa chính sách lãi suất và công cụ thị trường mở có mối quan hệ mật thiết với nhau. Chương 2: thực trạng hoạt động nghiệp vụ thị trường mở ở việt nam 1. sự ra đời Nghiệp vụ thị trường mở ở việt nam Sau một thời gian nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, chuẩn bị các điều kiện cần thiết, ngày 12-7-2000, Ngân hàng nhà nước Việt Nam đã chính thức đưa công cụ nghiệp vụ thị trường mở vào hoạt động. Việc thực hiện nghiệp vụ này đáng dấu một sự chuyển biến quan trọng trong điêù hành chính sách tiền tệ của NHNN. Theo luật NHNN Việt Nam ra đời tháng 12-1997 định nghĩa về nghiệp vụ thị trường mở như sau: “Nghiệp vụ thị trường mở là nghiệp vụ mà NHNN thực hiện việc mua, bán tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi, tín phiếu NHNN và các loại giấy tờ có giá ngắn hạn khác trên thị trường tiền tệ nhằm thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia.” 2. cơ cấu, tổ chức, các hoạt động nghiệp vụ thị trường mở 2.1. Chủ thể tham gia OMO - NHNN tham gia với tư cách vừa là người tổ chức điều hành thị trường vừa là thành viên trực tiếp mua bán trên thị trường - Các thành viên khác là các tổ chức tín dụng được thành lập và hoạt động theo luật các tổ chức tín dụng bao gồm: tổ chức tín dụng Nhà nước, tổ chức tín dụng cổ phần, tổ chức tín dụng hợp tác, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tín dụng nước ngoài được phép hoạt động ở Việt Nam.Mục tiêu là điều tiết vốn khả dụng và kiểm soát lãi suất nhằm thực hiện các mục tiêu của chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ. 2.2. Điều kiện tham gia nghiệp vụ thị trường mở Theo quy định của Ngân hàng nhà nước thì các thành viên tham gia vào nghiệp vụ thị trường mở phải là các tổ chức tín dụng đảm bảo đầy đủ một số điều kiện sau: Là hội sở chính có tài khoản giao dịch tại NHNN, có đầy đủ phương tiện cho hoạt động nghiệp vụ thị trường mở, đăng ký với NHNN để được hoạt động, có nối mạng máy vi tính với Ngân hàng nhà nước, có tình hình tài chính lành mạnh, đảm bảo khả năng thanh toán và chấp hành quy định nghiệp vụ thị trường mở . Hàng hoá trên thị trường phải đảm bảo các tiêu chuẩn: có thể giao dịch được, phải là các giấy tờ có giá ngắn hạn (<12 tháng); phát hành bằng VND, được đăng ký tại NHNN ( trước thời điểm hoạt động của phiên giao dịch). Nếu hình thức giao dịch là mua bán hẳn thì thời hạn còn lại của giấy tờ có giá phải < 90 ngày ( đảm bảo chứng khoán đã được giao dịch trên thị trường thứ cấp, tránh tình trạng đầu tư trực tiếp cho các tổ chức khác). 2.3. Nhiệm vụ của các bộ phận trong hoạt động nghiệp vụ thị trường mở 2.3.1. Ban hành nghiệp vụ thị trường mở + Điều hành hoạt động của thị trường , tiếp nhận thông tin tử bộ phận quản lý vốn khả dụng , thông tin về khối lượng và thời hạn tín phiếu đã mua hoặc bán trong từng thời kỳ , từ bộ phận nghiệp vụ thị trường mở và từ các vụ , cục, ban , các chi nhánh Ngân hàng nhà nước và những vấn đề liên quan đến vốn khả dụng của các ngân hàng , về nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế, về biến động của lãi suất... + Trình thống đốc Ngân hàng nhà nước về mức vốn , nguồn vốn và khối lượng tín phiếu cần mua hoặc bán . Lãi suất tín phiếu và thời hạn mua, bán tín phiếu tối đa trong từng thời kỳ. 2.3.2. Bộ phận quản lý vốn khả dụng + Quản lý, cung cấp dự đoán vốn khả dụng theo định kỳ của ngân hàng + Kiến nghị với ban điều hành thị trường mở về khối lượng giấy tờ có giá mà Ngân hàng nhà nước cần mua. 2.3.3. Bộ phận nghiệp vụ thị trường mở + Căn cứ vào thông báo của ban điều hành nghiệp vụ thị trường mở về khối lượng tín phiếu cần bán hoặc cần mua hàng ngày và thời hạn mua , bán tín phiếu tối đa để thực hiện nghiệp vụ thị trường mở ; thông báo mua hoặc bán tín phiếu , tiếp nhận việc đăng ký mua hoặc bán trong các thành viên, tổ chức đấu thầu theo phương pháp đấu thầu khối lượng hoặc đấu thầu lãi suất. 2.3.4. Nhiệm vụ của bộ phận thanh toán + Thực hiện việc ký quỹ đấu thầu của các thành viên , đồng thời thực hiện việc thanh toán kế toán và thanh toán theo kết quả của hoạt động thị trường mở. 3. Nội dung hoạt động 3.1. Phương thức mua bán trên thị trường mở Hiện nay NHNN đang áp dụng 2 phương thức mua bán - Mua hoặc bán hẳn: là việc mua bán và chuyển giao quyền sở hữu giấy tờ có giá từ bên bán cho bên mua và không kèm theo thoả thuận mua, bán lại. Với phương thức này, chỉ được thực hiện với các loại hàng hoá mà thời hạn còn lại tối đa theo quy định của thống đốc trong từng thời kỳ ( hiện nay thời hạn thanh toán tối đa là 90 ngày). - Mua, bán có thời hạn (giao dịch có kỳ hạn): là việc bên bán bán và chuyển giao quyền sở hữu giấy tờ có giá cho bên mua đồng thời cam kết mua lại và nhận lại quyền sở hữu giấy tờ có giá đó sau một thời hạn nhất định. 3.2 Phương thức đấu thầu trên thị trường mở 3.2.1. Phương thức đấu thầu khối lượng Là việc xác định khối lượng trúng thầu của các tổ chức tín dụng tham gia vào nghiệp vụ thị trường mở trên cơ sở khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng, khối lượng giấy tờ có giá mua hoặc bán và lãi suất do NHNN thông báo. Sau khi mở thầu, NHNN xác định khối lượng trúng thầu của các đơn vị tham gia dự thầu theo nguyên tắc sau: - Nếu tổng khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng bằng hoặc thấp hơn khối lượng NHNN cần mua hoặc cần bán thì khối lượng trúng thầu của các đơn vị chính là khối lượng dự thầu. - Nếu khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng lớn hơn khối lượng NHNN cần mua hoặc cần bán thì khối lượng trúng thầu của các tổ chức tín dụng sẽ được phân bổ tỷ lệ thuận với khối lượng dự thầu. 3.2.2. Phương thức đấu thầu lãi suất Là việc xác định lãi suất trúng thầu của các tổ chức tín dụng tham gia nghiệp vụ thị trường mở trên cơ sở khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng khối lượng giấy tờ có giá mà NHNN cần mua hay bán. Lãi suất trúng thầu là lãi suất dự thầu cao nhất (trường hợp NHNN bán ) và lãi suất dự thầu thấp nhất (trường hợp NHNN là người mua) mà tại đó, đạt được khối lượng dự giấy tờ có giá mà NHNN cần bán hoặc cần mua. Tuỳ tình hình cụ thể, NHNN có thể áp dụng phương thức xét thầu theo lãi suất thống nhất hoặc theo lãi suất riêng lẻ để tính toán số tiền phải thanh toán cho khối lượng giấy tờ có giá trúng thầu. Việc xác định khối lượng trúng thầu của các tổ chức tín dụng được tuân theo các nguyên tắc sau: - Nếu tổng khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng nhỏ hơn hoặc bằng khối lượng mà NHNN cần bán (hoặc tổng khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng bằng khối lượng mà NHNN cần mua) thì khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng chính là khối lượng trúng thầu. - Nếu tổng khối lượng dự thầu của các tổ chức tín dụng vượt quá khối lượng giấy tờ có giá mà NHNN cần mua hoặc cần bán thì khối lượng trúng thầu của các tổ chức tín dụng sẽ được tính toán theo công thức đã định sẵn. 3.3 Xác định giá mua, giá bán của giấy tờ có giá 3.3.1. Trường hợp mua bán hẳn giấy tờ có giá Trường hợp này, giá mua, bán được xác định theo công thức: G d = GT L xT 1+ 365 Trong đó: Gd: giá bán (mua) giấy tờ có giá tại thời điểm hiện tại GT: giá trị của giấy tờ có giá đến khi đến hạn thanh toán T: số ngày còn lại của giấy tờ có giá L: lãi suất trúng thầu thống nhất hoặc riêng lẻ (trường hợp đấu thầu lãi suất) hoặc lãi suất thông báo (trường hợp đấu thầu khối lượng), tính theo %/năm tại phiên đấu thầu 3.3.2. Trường hợp giao dịch có kỳ hạn Trường hợp này chúng ta phải xác định cả giá bán tại thời điểm bán và giá mua tại thời điểm kết thúc hợp đồng. Giá bán: được tính theo công thức (1) Giá mua: được tính theo công thức sau: L x Tb Gv = Gd x ( 1+ ) 365 Trong đó: Gv: giá mua lại giấy tờ có giá Gd: giá bán tại thời điểm hiện tại L: lãi suất thống nhất hoặc lãi suất riêng lẻ (trường hợp đấu thầu lãi suất) hoặc lãi suất do NHNN thông báo (trường hợp đấu thầu khối lượng) tại phiên đấu thầu, tính theo %/năm. Tb: thời hạn bán tính bằng số ngày 365: số ngày quy ước trong một năm 4. Quy trình nghiệp vụ thị trường mở 4.1. Thông báo mua hoặc bán giấy tờ có giá. - Căn cứ vào thông báo của ban điều hành nghiệp vụ thị trường mở cho từng phiên giao dịch, bộ phận đấu thầu sở giao dịch Ngân hàng nhà nước lập thông báo mua hoặc bán giấy tờ có giá ngắn hạn (theo mẫu) để trình giám đốc sở giao dịch ký, sau đó thông báo cho các thành viên nghiệp vụ thị trường mở và chi nhánh Ngân hàng nhà nước bằng truyền mạng máy vi tính (hoặc Fax ). Thời gian truyền mạng (Fax) theo quy định , từ 13h đến 14h30 ngày thông báo. 4.2. Đăng ký lưu giữ giấy tờ có giá - Để tham gia giao dịch nghiệp vụ thị trường mở , các tổ chức tín dụng phải thực hiện việc đăng ký lưu giữ giấy tờ có giá tại sở giao dịch Ngân hàng nhà nước hoặc chi nhánh Ngân hàng nhà nước tỉnh thành phố chậm nhất là vào 9h sáng giờ giao dịch. 4.3 Nộp đơn dự thầu - Sau khi nhận được thông báo của bộ phận đấu thầu về giấy tờ có giá mà Ngân hàng nhà nước muốn mua hoặc bán , các tổ chức tín dụng xem xét và quyết định mình có tham gia dự thầu hay không . Nếu có, các tổ chức tín dụng phải lập đơn dự thầu đúng quy định và gửi qua mạng máy vi tính tới sở giao dịch từ 8h đến 10h của ngày đấu thầu. 4.4. Tiếp nhận thông tin về lưu trữ giấy tờ có giá - Từ 9h đến 10h sáng của ngày đấu thầu , bộ phận lưu giữ giấy tờ có giá thuộc sở giao dịch và các chi nhánh Ngân hàng nhà nước tỉnh, thành phố truyền qua mạng hoặc Fax tới bộ phận đấu thầu , thông báo tình hình lưu giữ giấy tờ có giá của các tổ chức tín dụng sẽ tham gia đấu thầu. 4.5. Tổ chức xét thầu - Từ 10h sáng của ngày đấu thầu, sở giao dịch Ngân hàng nhà nước tổ chức xét thầu dưới sự chứng kiến của ban điều hành nghiệp vụ thị trường mở, cụ thể các bước sau: Tổng hợp số liệu; chọn các đơn dự thầu hợp lệ; điều chỉnh số liệu dự thầu; lập bảng tổng hợp dự thầu; quyết định kết quả đấu thầu; phân bổ thầu. 4.6. Thông báo kết quả đấu thầu - Sau khi xét thầu , Ngân hàng nhà nước phải thông báo kết quả đấu thầu cho các tổ chức tín dụng tham gia đấu thầu và các chi nhánh Ngân hàng nhà nước thông qua mạng máy vi tính hoặc Fax, việc thông báo phải được thực hiện chậm nhất là 14h của ngày đấu thầu . 4.7. Lập và giao, nhận hợp đồng mua bán có kỳ hạn - Căn cứ vào thông báo kết quả xét thầu, người bán phải có trách nhiệm lập hợp đồng bán và mua lại (theo mẫu) gửi cho bên mua chậm nhất là15h của ngày đấu thầu. Khi nhận được bản hợp đồng này , bên mua phải ký tên đóng dấu trên bản hợp đồng và gửi lại cho bên bán trước 15h30 cùng ngày. Bộ phận nghiệp vụ thị trường mở sẽ chuyển bản hợp đồng bán và mua lại cho các bộ phận liên quan của sở giao dịch trước 16h30 cùng ngày. 4.8. Thanh toán và chuyển giao quyền sở hữu giấy tờ có giá Việc thanh toán và chuyển giao quyền sở hữu của giấy tờ có giá được mua, bán thông qua đấu thầu tại sở giao dịch được thực hiện tuỳ thuộc vào phương thức mua, bán của phiên giao dịch , cụ thể như : - Nếu Ngân hàng nhà nước bán hẳn giấy tờ có giá , thì tổ chức tín dụng trúng thầu phải chuyển tiền cho Ngân hàng nhà nứơc để được chuyển quyền sở hữu số giấy tờ có giá đó. - Nếu Ngân hàng nhà nước bán và cam kết mua lại giấy tờ có giá thì tổ chức tín dụng trúng thầu chuyển tiền mua giấy tờ có giá cho Ngân hàng nhà nước để được chuyển quyền sở hữu giấy tờ có giá trong thời hạn cam kết mua lại - Nếu Ngân hàng nhà nước mua hẳn giấy tờ có giá , Ngân hàng nhà nước sẽ chuyển tiền mua giấy tờ có giá đó cho tổ chức tín dụng trúng thầu đồng thời thực hiện chuyển quyền sở hữu giấy tờ có giá đo. - Nếu tổ chức tín dụng bán và cam kết mua lại giấy tờ có giá . Ngân hang nhà nước chuyển tiền mua giấy tờ có giá cho tổ chức tín dụng trúng thầu đồng thời chuyển quyền sở hữu giấy tờ có giá trong thời hạn cam kết mua lại. 4.9. Kết thúc hợp đồng giao dịch kỳ hạn Tại ngày kết thúc thời hạn của hợp đồng mua bán lại , các bên tham gia hợp đồng thực hiện một số công việc sau: - Bên bán trong hợp đồng sẽ chuyển tiền mua lại cho bên mua trong hợp đồng để nhận lại quyền sử dụng giấy tờ có giá đã bán trước đó. - Nếu bên bán trong hợp đồng là tổ chức tín dụng, đến thời hạn thanh toán mà không thanh toán hoặc thanh toán không đủ tiền thì Ngân hàng nhà nước sẽ trích tài khoản của tổ chức tín dụng đó tại Ngân hàng nhà nước để thu hồi . Nếu áp dụng biên pháp trên vẫn không đủ số tiền thanh toán thì Ngân hàng nhà nước sẽ tạm giữ khôí lượng giấy tờ có giá tương ứng với số tiền thiếu vào tài khoản riêng. Sau 10 ngày , kể từ ngày đến hạn thanh toán mà tổ chức tín dụng vẫn không thanh toán đủ số tiền đó thì Ngân hàng nhà nước sẽ bán số lượng giấy tờ có giá đó để thu hồi vốn . 5. Những kết quả đã đạt được Từ khi bắt đầu giao dịch đến 31-12-2000, cứ 10 ngày NHNN tiến hành một phiên giao dịch trên thị trường mở. - Trong tháng 8/2000, do lượng vốn khả dụng của hệ thống ngân hàng là dư thừa nên NHNN bán ra một lượng tín phiếu là 550 tỷ đồng. - Từ cuối tháng 9 đến cuối tháng 12, do có sự hạn chế của NHNN ở cửa sổ chiết khấu và nhu cầu tín dụng VND tăng nhanh trong khi hoạt động tiền gửi tăng chậm dẫn đến khan hiếm VND trong hệ thống ngân hàng, NHNN đã mua vào giấy tờ có giá trong 14 phiên giao dịch liên tục với doanh số 1353,5 tỷ đồng. Từ 1-1-2001, NHNN thực hiện giao dịch định kỳ 7 ngày/lần. Từ đầu năm 2001 đến 15-2, lượng vốn khả dụng tiếp tục thiếu hụt do nhu cầu tiền mặt tăng, NHNN tiếp tục mua vào giấy tờ có giá, chủ yếu là mua kỳ hạn do tính đến yếu tố lượng vốn khả dụng có thể tăng lên sau dịp Tết Nguyên đán. Từ 21-2 đến 14-4, lượng vốn khả dụng có biểu hiện dư thừa. Để rút bớt phương tiện thanh toán khỏi hệ thống ngân hàng, NHNN thực hiện bán hẳn lượng giấy tờ có giá với giá trị là 470 tỷ đồng. Từ 21-3 đến cuối tháng 4, do nhu cầu vốn khả dụng tăng, NHNN tổ chức các phiên giao dịch trên thị trường mở với mục tiêu cung ứng thêm phương tiện thanh toán cho hệ thống. Qua hơn một năm triển khai thực hiện, nghiệp vụ thị trường mở ở nước ta đã vận hành một cách nhịp nhàng và đạt được những kết quả nhất định. NHNN bước đầu đã sử dụng thành công một công cụ mới để điều hành chính sách tiền tệ. Về cơ bản, các quy định hiện hành về hoạt động nghiệp vụ thị trường mở là phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Từ tháng 7/2000 đến tháng 12/2001, NHNN đã thực hiện 61 phiên đấu thầu nghiệp vụ thị trường mở với doanh số giao dịch là 5536 tỷ đồng. Đặc biệt, với việc cung ứng hơn 5000 tỷ đồng thông qua thị trường mở đã góp phần thực hiện chủ trương kích cầu của Chính phủ. Với phương châm “đi tắt đón đầu”, mặc dù mới đi vào hoạt động nhưng NHNN đã mạnh dạn đưa vào áp dụng hình thức giao dịch tiên tiến ngay từ đầu. Thời hạn giao dịch và kỹ thuật nghiệp vụ thị trường mở cũng được cải tiến cho phù hợp. Thời hạn thanh toán và giao nhận giấy tờ có giá ngắn hạn giữa tổ chức tín dụng và NHNN được rút ngắn. NHNN còn tổ chức các lớp tập huấn để nâng cao sự hiểu biết của các tổ chức tín dụng đối với nghiệp vụ mới mẻ này. Ngân hàng nhà nước còn ban hành các văn bản làm cơ sở pháp lý như: Quy chế nghiệp vụ thị trường mở quy trình nghiệp vụ thị trường mở , quy định về việc đăng kí giấy tờ có giá ... - Tính đến tháng11/2001 số thành viên tham gia nghiệp vụ thị trường mở là 21 thành viên . Đến ngày 5/12/2001, khối lượng giao dịch đạt 7755.78 tỷ đồng, ngân hàng nhà nước đã thực hiện 62 phiên giao dịch với các hình thức : mua, bán hẳn và mua bán có kì hạn. - Đến tháng 7/2002: có 22 tổ chức tín dụng được cộng nhận là thành viên của nghiệp vụ thị trường mở ( có thêm một thành viên là - Quỹ tín dụng nhân dân trung ương ) - Năm 2003: Tổng khối lượng tín phiếu kho bạc nhà nước đạt 15410 tỷ đồng tăng gấp 1,6 lần so với năm 2002 : 8410 tỷ đồng. - Bên cạnh đó , lãi suất có xu hướng giảm dần . Đầu quý I năm 2003; lãi suất dao động từ 6,1%/năm đến 6,25%/năm . Đầu quý III /2003 , lãi suất là 6,2%/năm . Cuối tháng 9/2003, lãi suất trúng thầu là 4,7%/năm và tháng 11/2003 , lãi suất xoay quanh 5%/năm. Các loại giấy tờ có giá đựơc giao dịch mua bán trên thị trường mở trong năm 2003 đều có thời hạn ngắn. Giao dịch trong quý I thời hạn còn lại của giấy tờ có giá là từ 15 ngày đến 60 ngày, quý II là từ 15 ngày đến 91 ngày, từ cuối tháng 5 đến giữa tháng 7 phần lớn là 91 ngày, từ cuối tháng 7 đến tháng 12 là 30 ngày đến 60 ngày. 6. Những hạn chế và nguyên nhân tồn tại 6.1. Quy mô thị trường còn nhỏ bé - Thực tế hoạt động thị trường mở chưa thật sôi động. Trong số 21 thành viên tham gia thị trường thì chủ yếu là 4 NHTM quốc doanh.Mặc dù số thành viên đăng ký tham gia là 21 nhưng ở mỗi phiên giao dịch chỉ có từ 1 đến 5 thành viên tham gia, chủ yếu là các NHTM Nhà nước. - Nguyên nhân: ở Việt Nam, do quy định của NHNN khá chặt chẽ nên thành viên tham gia thị trường mở đa số là là các tổ chức tín dụng. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng chỉ có duy nhất một công ty tài chính tham gia. Một lý do khác là hiện nay hệ thống ngân hàng Việt Nam đang trong giai đoạn cải cách, củng cố nên cũng ảnh hưởng đến khả năng tham gia vào thị trường. NHNN lại chưa phát huy tốt vai trò hướng dẫn thị trường nên việc tham gia thị trường của các tổ chức, cá nhân còn hạn chế. Mặt khác, một trong các điều kiện tham gia nghiệp vụ thị trường mở là các thành viên phải có giấy tờ có giá để bán và chủ động được vốn khả dụng của mình. Nhưng các tổ chức tín dụng lại chưa đầu tư nhiều vào giấy tờ có giá ngắn hạn do nhiều nguyên nhân. Hơn nữa họ còn phải chịu sự thiếu bình