Đề tài Những vấn đề cơ bản về gia đình Việt Nam trên báo chí đương đại

i Phòng cũng trong thời gian trên có 2.359 trên tổng số 7.743 vụ việc về hôn nhân, ia đình có hành vi bạo lực, trong đó có 22 vụ cấu thành tội phạm hình sự. Nguyên nhân lý hon do người chồng rượu chè, cờ bạc thường xuyên đánh đập vợ con chiếm tỷ lệ 10% trong tổng số về hôn nhân gia đình do Toà án nhân dân quận Bình Thạnh - Thành phố Hồ Chí Minh xét xử. Như vậy có thể thấy rằng bạo hành trong gia đình là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới đổ vỡ gia đình. Thực tế hành vi ngược đãi vợ con của người chồng ở một số địa phương là hết sức quan trọng. Bạo lực trong gia đình đã trở thành hiểm hoạ của xã hội lại xuất phát từ chính gia đình, một tế bào của xã hội, nó sẽ như đợt sóng ngầm gặm nhám thiết chế gia đình, làm băng hoại các giá trị đạo đức truyền thống. Có thể nói; gia đình có bền vững thì xã hội mới cường thịnh. Khi còn những con người điều chỉnh các quan hệ gia đình bằng nắm đấm thì sẽ còn những đứa trẻ mất môi trường sống và giáo dục lành mạnh. 3. Nếp nghĩ mới. Quá trình đổi mới đất nước đang làm thay đổi hệ thống thang giá trị con người. Việc lưu giữ những giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống và việc bổ sung những giá trị mới hợp thời đại không phải là một việc làm đơn giản nó cần cả ở tầm vĩ mô và vi mô. Hai mặt ấy phải song hành nếu không dễ rơi vào một chiều, phiến diện. Ngày nay một mặt đấu tranh chống những hủ tục, định kiến lạc hậu tiếp thu những cách nghĩ mới thoáng hơn trong mặt khác tình trạng trà đạp nên những nét đẹp trong văn hoá ứng xử của người Việt Nam luôn là vấn đề được cập nhật nóng bỏng. Hiện nay cảnh vợ goa goắt, đánh chửi chồng, cảnh con cái hắt hủi ông bà cha mẹ dưới nhiều hình thức, cảnh cha mẹ trà đạ, ức hiếp, thậm chí giết hại chính con cái người thân của mình không phải là chuyện lạ nữa. Quá trình đổi mới hôm nay đòi hỏi những giá trị mới ở mỗi con người, phẩ chất, năng lực cá nhân được đề cao. Con người trong xã hội hiện đại gắn bó với nhau chủ yếu qua luật pháp, công việc và hợp đồng. Dòng họ ngày nay thường ít có mối gắn kết về kinh tế như trước mà chỉ có sợi dây tình cảm. Thanh niên ngày nay quan hệ với bạn bè cùng lứa, với đối tác làm ăn chặt chẽ hơn, rất nhiều với bà con trong họ thậm chí với cha mẹ, anh chị em ruột. Họ không thể bỏ nửa ngày làm việc lương cao ở một công ty để đi ăn giỗ dù rất có hiếu với ông bà, có nhiều ý kiến cho rằng : quá quan trọng việc giỗ chạp, mồ mả, ma chay, đối xử trong họ mà coi nhẹ chuyện làm ăn, giúp nhau bàn mưu tính kế thoát cảnh đói nghèo, cố gắng duy trì những quan hệ tình cảm “ấm lòng” mà ít có bổ ích thực tế cả tinh thần lẫn vậtchất. Rõ ràng quan hệ thân tộc, dòng họ từng một thời có ý nghĩa nào đó về mặt xây dựng tình cảm nhân ái, đùm bọc giữa con người cùng máu mủ nhưng chưa chắc đã thích hợp cho một lớp người cần dành thời gian tâm lực làm ra của cải cho bản thân và cộng đồng. Thế nhưng vứt bỏ hẳn quan hệ này có thể xúc phạm đến cõi sâu xa của tâm linh con người. Nhưng quá coi trọng chăm chút quan hệ ấy trong thời đại ngày nay là một suy nghĩ bảo thủ. Ngày nay con cái ít bị bố mẹ bắt phải phục tùng mệnh lệnh của ông bà, cha mẹ mà dần thay bằng cách định hướng khích lệ. Bầu không khí bình đẳng, dân chủ trong gia đình được nhiều gia đình áp dụng ngày nay. Mọi thành viên có bổn phận nghĩa vụ tôn trọng nhân cách cá nhân, tự trọng, ý nguyện sở thích của nhau. Phương pháp giáo dục gia đình hiên nay nghiêng về sự định hướng để các thành viên (nhất là con cái) tự nhìn nhận phân biệt đúng sai và tự điều chỉnh nhằm phát huy tính chủ động và sáng tạo cá nhân. Không quá nghiêm khắc, khắt khe, song cũng không nuông chiều, dễ dãi quá mức gây cho bọn trẻ có tâm lý hưởng thụ vật chất, ít quan tâm đến cha mẹ và những người xung quanh (nhất là người già). Nhiều người cho rằng để gìn giữ hạnh phúc của một gia đình cần có một cách sống, cách cư xử truyền thống kết hợp hiện đại, uy quyền của bề trên với tình thương, bao dung, vị tha. Gia đình là một thành tố không thể thiếu trong văn hoá Việt Nam nên cùng với làng, nước gia đình tạo thành một trục bền vững của tính cộng đồng. Nếu tiêu biểu của nhân cách Việt Nam là tinh thần trách nhiệm sống vì người khác thì điều đó được biểu hiện trong gia đình bằng nghĩa vụ, bổn phận làm con làm cha, làm mẹ, mọi người trong gia đình có trách nhiệm với nhau trên cơ sở lấy tình nghĩa làm nền tảng dù họ đang sống hay đã chết, điều đó đã trở thành đạo lý và truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Ngày nay trong cuộc sống hiện đại cơ cấu gia đình truyền thống có nhiều thay đổi song đó là sự thay đổi tất yếu mang tính khách quan với cả hai mặt tích và tiêu cực. Mặt tích cực là biết gìn giữ những nét đẹp của gia đình truyền thống, gạt bỏ những hủ tục, tiếp thu những cách sống cách nghĩa mới hiện đại phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Mặt tiêu cực chính là những văn hoá đồi truỵ, sự suy đồi đạo đức, những hành vi ngông cuồng, mù quáng trà đạp nên các giá trị, chuẩn mực chung của xã hội : mại dâm, ma tuý, hắt hủi, đối xử tệ bạc với người hân... Tuy nhiên nhìn chung một cách tổng quát các thành tố gia đình Việt Nam đang biến đổi từng ngày từng giờ dưới những hình thức khác nhau, nhưng cái bản chất tốt đẹp của nó thì không hề phai nhạt, có chăng chỉ là “con sâu làm dầu nồi canh”. CHƯƠNG II : VẤN ĐỀ GIA ĐÌNH TRÊN BÁO CHÍ HIỆN NAY (Khảo sát báo “gia đình xã hội”, “Gia đình xã hội cuối tuần” và một số tờ báo khác : “Nông thôn ngày nay” ; “Nông nghiệp Việt Nam”; “Khoa học phụ nữ”…) I. NHIỆM VỤ CỦA BÁO CHÍ TRONG VIỆC GÌN GIỮ, PHÁT HUY VÀ TIẾP THU CÁC GIÁ TRỊ TIẾN BỘ TRONG VẤN ĐỀ GIA ĐÌNH . Báo chí là phương tiện thông tin đại chúng thiết yếu dối với đời sống xã hội. Không phải ngẫu nhiên mà các nhà chính trị, các nhà cách mạng đã dành cho báo chí sự quan tâm lớn. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều nhà lý luận gia Phương Tây coi báo chí là quyền lực thứ tư trong xã hội, sau quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Vai trò, chức năng của hệ thống quyền lực thông tin này được Lênin xác định “Không những chỉ là người tuyên truyền tập thể và cổ động tập thể, mà còn là người tổ chức tập thể”. Từ khi ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng đất nước, Đảng và nhà nước ta luôn đánh giá, đề cao vai trò của báo chí “coi báo chi như một công cụ đắc lực để tuyên truyền vận động và tổ chức quần chúng làm cách mạng”. Báo chí hoạt động trên mọi lĩnh vực của cuộc sống. Trong đời sống gia đình, sự tham gia của báo chí càng có ý nghĩa quan trọng hơn , Chủ tịch Hồ Chí Minh tưng nói : “cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Như vậy báo chí là đội quân tiên phong, là phương tiện hữu hiệu tham gia tuyên truyền, quản lý và xây dựng văn hoá gia đình Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Mặc dù chỉ là một kênh thông tin, nhưng báo chí là phương tiện đặc biệt có hiệu quả thực hiện các chức năng của gia đình từ chức năng kinh tế, chức năng xã hội, chức năng giáo dục đến chức năng duy trì nòi giống... Trong điều kiện hiện nay khi khoa học công nghệ phát triển ở trình độ cao, hoạt động nghiệp vụ báo chí có bước tiến nhanh cả về chất và lượng, báo chí đã có mặt ở mọi nơi mọi lúc đến được với nhiều đối tựơng công chúng khác nhau và tham gia chi phối toàn bộ sinh hoạt của thành tố cơ sở xã hội - Gia đình. Sức mạnh của báo chí là cực kỳ to lớn và nhiều khi vượt ra ngoài tầm kiểm soát của hệ thống quyền lực điều hành xã hội. Cơ chế thị trường, với những thay đổi cơ bản trong cách tư duy, đã gây nên nhiều sáo trộn. Sự xuống cấp về đạo đức, các tệ nẹn xã hội phát sinh, phát triển tràn lan... được coi là những tác động mặt trái của cơ chế thị trường, không thể coi là không có trách nhiệm của báo chí ở trong đó. Luật báo chí được Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua năm 1989 và được sửa đổi, bổ sung năm 1999 đã quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của báo chí Việt Nam trong đó có nội dung “nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hoá lành mạnh của nhân dân bảo vệ va phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình, dòng họ, dân tộc”. Vấn đề gia đình không đơn thuần là một nội dung làm phong phú thông tin trên báo chí mà là lĩnh vực báo chí có trách nhiệm, nghĩa vụ tham gia, phát huy sức mạnh của mình để bảo vệ những giá trị truyền thống quý báu cũng như tiếp thu những tư tưởng tiến bộ làm cho gia đình Việt Nam mãi là cái nôi sinh thành dưỡng dục con người Việt Nam tốt nhất, đảm bảo cho sự phát triển bền vững của dân tộc. II. TRONG GIA ĐÌNH TRÊN BÁO CHÍ : Tính đến cả nước có trên đơn vị báo chí, xuất bản. Ấn phẩm các loại với lượng phát hành khoảng triệu bản. Sự phát triển về số lượng của báo chí cũng đồng nghĩa với khả năng hình thành dư luận xã hội được nâng cao. Báo chí đang ngày càng có ảnh hưởng to lớn đến đời sống của mỗi gia đình Việt Nam. Trong vấn đề gia đình, như đã nói ở trên, báo chí còn là một thành tố, một sản phẩm văn hoá, vừa là công cụ truyền bá thông tin. Xác định đầy đủ cụ thể và chính xác vai trò của báo chí trong đời sống gia đình được coi là nền tảng của sự phát triển xã hội. Trong khuôn khổ đề tài chúng tôi chỉ xin xem xét các vấn đề về gia đình được phản ánh trên các trang gia đình của một số tờ báo như : Gia đình, xã hội, Nông nghiệp Việt Nam, Nông thôn ngày nay, Khoa học phụ nữ trong đó chủ yếu là tờ gia đình xã hội hàng ngày và cuối tuần. Báo chí là một “Kênh giao tiếp”, chuyển tải, giới thiệu tới bạn đọc những thông tin đặc sắc. Thông qua đó chức năng giáo dục đã được báo chí phát huy triệt để, góp phần bổ sung kiến thức làm phong phú hiểu biết cho bạn đọc và tất cả các vấn đề có liên quan tới đời sống, hạnh phúc gia đình từ các mẹo vặt trong sử dụng đồ đạc, cách thức nấu ăn, làm đẹp mua sắm đến cách ứng xử và nuôi dạy con cái… Các thông tin này được báo chí chuyển tải linh hoạt, sinh động dễ tiếp nhận. Tờ gia đình và xã hội là một tờ báo trong những tờ đưa thông tin lý lẽ và thông tin thực tế một cách hài hoà làm nổi rõ vấn đề cần nêu và tăng sức lôi cuốn bạn đọc. Ở đó các thông tin về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước được đưa chi tiết cụ thể mà vẫn không mất đi cái hơi thở nóng bỏng của cuộc sống hiện đại. Ví dụ khi các chính sách về tiết kiệm trong cưới xin, ma chay hội hè… bên cạnh những bài lý luận sắc sảo thì các trang báo hàng ngày công kích mạnh mẽ những mặt tiêu cực và biểu dương kịp thời những mặt tích cực bằng những việc làm cụ thể, những tình huống cụ thể mà cũng vô cùng điển hình để khi cầm tờ báo đọc ai cũng tìm thấy một phần của mình trong đó. 1. Báo chí bảo vệ thuần phong mỹ tục, tư tưởng tình cảm tốt đẹp và đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực trong gia đình . Báo chí đã tham gia tích cực vào hành động giáo dục truyền thống. Hàng loạt bài viết có nội dung tìm về nét đẹp các phong tục tập quán nhất là lối ứng xử “trọng tình trọng nghĩa” của cha ông như : Đức hy sinh của người mẹ (Nhật Khánh _”Gia đình xã hội” số 24 ra ngày 22/3 đến 26/3 năm 2002) ; “Trẻ cậy cha già cậy con” [… Nông nghiệp Việt Nam” số ra ngày 27/3/2002) “Thương người người thương” (Duy Hoàng - “Gia đình xã hội số râ ngày 14/5 đến 17/5/2002)… Đặc biệt báo chí dánh sự quan tâm thường xuyên đến những thay đổi của gia đình - tế bào hạt nhân của xã hội truyền thống, cái nôi” sản sinh và nuôi dưỡng con người như “Gia đình, dòng họ, luỹ tre làng và … (Nguyễn Quang Thân - Báo Gia đình xã hội) ; Tổ ấm gia đình thời hiện đại có gì mới ? (Nguyễn Tấn Tuấn - Báo Gia đình xã hội số ra ngày 14/2/2003), “Chăm sóc gia đình là chăm sóc cả một thế thê ! (Huỳnh Châu - Báo GĐXH) số 46 từ ngày 7/6 đến 11/6/2002. Mặt khác trong những năm gần đây mặt trái của cơ chế thị trường đang đánh mạnh vào hệ giá trị của gia đình truyền thống. Sự suy thoái về đạo đức gia đình đã đến mức báo động. Lợi ích vật chất thời kinh tế mở đem lại đã làm xói mòn những tình cảm thiêng liêng sâu đậm trong gia đình như tình cha con, vợ chồng anh em… Bên cạnh vấn đề đó thì vấn đề kế thừa truyền thống, loại trừ các hủ tục được báo chí tham gia mạnh mẽ, sâu sát. Loạt bài về vấn đề này có số lượng khá lớn, mang tính thời sự cao, đề cập được nhiều hiện tượng, vấn đề bức xúc của cuộc sống. Trong đó đáng chú ý là các bài viết về hủ tục trong việc cưới, việc tang như “chuyện cưới… và phong bì…” (Thu Hiền - Báo GĐXH số 93 từ 26/11 đến 29/11/2002). Theo số liệu khảo sát của Ban Tuyên giáo thành uỷ Hà Nội đăng trên báo “Văn Hoá” (số 240) đánh giá của những người được hỏi về thực trạng tổ chức đám cưới hiện nay được ghi nhận theo tỷ lệ. -Ngày càng nhiều đám cưới phô trương hình thức : 86,1% -Việc cưới đang là nối lo của nhiều người : 85,5% -Tâm lý cưới để trả nợ miệng còn nặng nề :69,3% -Quan niệm cưới có ăn to mới sang : 57,8% -Cưới mang tính kinh doanh : 50,9%. Kết quả trên đây phần nào cho thấy những phiền hà, nhiêu khê, thậm chí là hủ tục đang tồn tại. Từ thành phố tới thôn quê đám cưới đã trở thành một cuộc trả nợ miệng “khoe sang khoe giầu hay tệ hơn là một hình thức “Kinh doanh hôn nhân” để thu lợi, làm mất đi sự thiêng liêng của một ngày lễ lớn trong đời mỗi người. Loạt bài này được đăng tải nhiều vào mua cưới (cuối năm). Đối với các tệ nạn xã hội như ma tuý, mại dâm, cờ bạc… báo chí tiến hành một cuộc đấu tranh thường xuyên, tỉnh táo, không khoan nhượng dưới nhiều hình thức, góc cạnh khác nhau tạo ra một cái nhìn toàn diện cho bạn đọc “Bệnh viện địa chỉ cho bệnh nhân HIV/AIDS (Trương Hoàng Long - Báo GĐXH số 39 ra ngày 14/5 đến 17/5/2002); “Dấu chấm không có điểm dừng” (Hồng Hạnh - Báo GĐXH số 101 ra ngày 17/12 đến 20/12/2002. 2. Báo chí tham gia cuộc đấu tranh bạo lực gia đình. Bên cạnh đại dịch AIDS và các tệ nạn xã hội khác luôn là đề tài nóng bỏng được báo chí quan tâm phản ánh thì vấn đề bạo lực gia đình đã được báo GĐXH đề cập một cách thường xuyên, liên tục, số báo này cũng có bài phản ánh về vấn đề này. Báo GĐXH đã mở hẳn một diễn đàn hay nói cách khác mở một cuộc toạ đàm trên báo trí thu hút sâu rộng đông đảo bạn đọc tham gia ở mọi lứa tuổi khác nhau từ cụ già đến cả những em học sinh ít tuổi. Chuyên mục Bàn tòn “cho một thế giới không có bạo lực” rồi những bài phóng sự điều tra về vấn đề này được đăng tải rất nhiều. Bạo lực gia đình ở đây không chỉ đơn giản là roi vọt, đấm đa hành hạ về mặt thể xác mà còn bao gồm cưỡng bức về mặt xã hội như cắt đứt những mối quan hệ chủ yếu là ở người phụ nữ với người thân, bạn bè xung quanh thậm chí còn đe doạ người phụ nữ, gia đình và bạn bè họ không hoặc hạn chế việc đi lại, giao lưu tiếp xúc xã hội của họ. Hoặc cưỡng bức về mặt tài chính tức là người đàn ông phó mặc các khoản chi tiêu, chăm sóc gia đình cho người phụ nữ hoặc con cái, hoặc kiểm soát, định đoạt hoàn toàn vấn đề này mà không một ai khác trong gia đình có quyền tham dự. Vấn đề bạo lực gia đình, bên cạnh rất ít những bài mang tính lý luận mà chủ yếu đi vào những trương hợp điển hình cụ thể để trưng cầu ý kiến ở độc giả. Ví dụ câu chuyện của một bà mẹ miền Trung có cô con gái bị một kẻ hãm hiếp tấn công tình dục khi cháu con đang ở độ tuổi vị thành niên lại chậm phát triển về trí tuệ trong khi ấy con “yêu râu xanh” kia lại là một kẻ quen biết, “tối lửa tắt đèn có nhau”. Trường hợp này được rất nhiều độc giả quan tâm, họ có khi là những người cùng cảnh ngộ hoặc chỉ đơn giản là phẫn lộ trước một hành vi thú tính mà lên tiếng bất bình. Trường hợp của bà mẹ miền Trung được rất nhiều ý kiến đóng góp trong đó thống nhất cùng quan điểm là phải trừng trị kẻ có tội một cách đích đáng, an ủi, động viên sẻ chia với gia đình bị hại. Bên cạnh đó tình huống của anh Nguyễn Văn Nam ở Hà Nội nói về xung đột, mâu thuẫn của anh với bà vợ mà theo như anh là vô cùng quá quắt, không chịu được thì lại có rất nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí trái ngược nhau hoàn toàn. Có người thì đặt ra câu hỏi “có nên níu kéo một bà vợ lắm lời”, hay cho răng vợ anh Nam “khỡngngs đáng là vợ” nhưng cũng có người lại phản đối anh Nam xem mọi chuyển xảy ra trong gia đình có một phần không nhỏ từ phía anh, họ cảm thông với người vợ như “người phụ nữ ấy đáng thương hay đáng trách”, phản đổi “cái tát” của anh Nam cư xử với vợ… Như thế đã tạo ra được một dư luận xã hội lớn về bao lực gia đình góp phần vào việc cải thiện vấn đề này khi nó đang có xu hướng gia tăng từ nông thôn tới thành thị, từ người giầu tới người nghèo, từ người có tri thức tới người ít học. Bên cạnh việc mở diễn đàn trưng cầu ý kiến của độc giả nhằm giúp những người trong cuộc có một giải pháp tốt nhất thì việc cử phóng viên tới tận gia đình để làm sáng tỏ hành vi sự việc được báo chí rất quan tâm. VD Báo GĐXH đã đưa thông tin về hành động tàn bạo của ông chồng đối với mẹ con bà Thành ở Phú Thành, Yên Thành, nghệ An bài viết “Vì đâu có trăng phụ đèn” (số 92 ra ngày 19/11 đến 21/11/2002). 3. Báo chí đi đầu trong việc giáo dục “sức khoẻ tình dục”. Hiện nay vấn đề tình dục vẫn là vấn đề “tế nhị”, khó nói nên còn rất nhiều tờ “ngại” không đưa lên mặt báo ví như hai tờ “Nông thôn ngày nay” và “Nông nghiệp Việt Nam” hoàn toàn vắng bóng trong khi đó vấn đề tình dục lại là một trong những yếu tố quan tọng ảnh hưởng tới hạnh phúc gia đình cũng như là sức khoẻ của mỗi người. Nhận thức một cách tiến bộ, nhìn nhận một cách đúng mực về vấn đề này báo Gia đình xã hội có hẳn một chuyên mục “Sức khoẻ tình dục” ở đó đăng tải tất cả các thắc mắc, băn khoăn liên quan tới “tình dục” với phương châm giúp mọi người phát hiện, ngăn chặn, chữa trị kịp thời các căn bệnh có liên quan tới tình dục đảm bảo một đời sống tình dục lành mạnh, có lợi cho sức khoẻ và cuộc sống gia đình. Những vấn đề được nêu trong chuyên mục là những thông tin phong phú đa dạng, những lời khuyên của bác sĩ rất bổ ích cho mọi độc giả. 4. Báo chí chăm sóc, dạy cách chăm sóc gia đình . Báo chí ngày này không chỉ đơn giản là phản ánh về quan hệ tình cảm nảy sinh trong gia đình mà còn là người hướng dẫn, chăm sóc giađình bạn với rất nhiều cách khác nhau như các thông tin về sức khoẻ, cẩm nang làm đẹp, mẹo vạt với các đồ đạc, món ăn, dạy các ông bố bà mẹ cách nuôi dạy con cái sao cho khoa học… Tất cả các vấn đề này thực sự là một trong bách khoa gia đình bổ ích. Bởi bên cạnh giáo dục tình cảm, định hướng gia đình… thì việc đưa thông tin nhằm giúp các thành viên trong gia đình chăm sóc nhau về mặtvật chất bằng các việc làm thường ngày là vô cùng quan trọng. Qua đó cũng thể hiện tình yêu thương của các thành viên dành cho nhau. Nhu cầu về các thông tin ở dạng “Bách khoa gia đình” đang ngày càng thu hút nhiều độc giả và trở nên cấp thiết bởi thế lực trẻ ngày nay phần học hành, làm ăn buôn bán ngoài xã hội rất giỏi nhưng các việc đơn giản trong gia đình như kiểu : sào rau thế nào cho ngon ? Giặt và làm mới đồ da bằng cách nào ? Trang điểm, ăn mặc ra sao … thì không phải ai cũng biết và làm tốt. 5. Báo chí là nhịp cầu bè bạn. Do nhu cầu thông tin ngày một lớn nên nhu cầu giao lưu, tiếp xúc, kết bạn trở nên quan trọng đối với đông đảo các thành viên xã hội. Cuộc sống hiện đại gấp gáp bận rộn hoặc vì những lý do cá nhân nào đó người ta ít hoặc không có cơ hội tìm cho mình một người bạn vàbáo chí trở thành cầu nối, thành điểm hạn cho họ gặp gỡ tiếp xúc. Hầu hết các báo đều đăng tải những địa chỉ của các bạn muốn được làm quen và đã có không ít những chuyện tình nên duyên qua thư từ, nhiều người đã kết hôn và có cuộc sống gia đình hạnh phúc. Khi làm đề tài nghiên cứu này tôi có dịp tiếp xúc với chị Như Duyên, người phụ trách chuyên mục “một nửa đi tìm một nửa” của báo Gia đình xã hội được chị cho biết câu lạc bộ ngày càng thu hút đông đảo bạn đọc ở đủ mọi lứa tuổi tham gia, sinh viên có, người đi làm có… nhiều người đến với chuyên mục với mong muốn tìm một người bạn đời đối tượng này chủ yếu là người quá lứa lỡ thì, gặp chuyện không may trong tình duyên nhưng cũng không ít người đến đây chỉ với mục đích tìm được những người bạn mới, tốt giúp họ trong cuộc sống : học hỏi kinh nghiệm, trao đổi, tâm sự… để có thêm vốn sống. Câu lạc bộ đã tổ chức được nhiều cuộc toạ đàm, gặp gỡ giữa các thành viên với nhau về các chủ đề nhất định rồi tổ chức đi picnic, qua đó mọi người gắn kết hiểu nhau hơn. Đây thực sự là những kết quả thực tế nhất sau mỗi trang báo, mỗi chuyên mục. Như vậy sơ đồ tiếp nhận thông tin NB Û TP Û CC (NB : Nhà báo ; TP : Tác phẩm ; CC : công chúng). Đã thực sự ngày càng phát huy tốt. Ở đây người làm báo không còn đơn thương độc mã tuyên truyền, tổ chức, cổđộng nữa mà chữ “tập thể” trong câu nói của Lênin về báo chí (“Người làm báo không những chỉ là người tuyên truyền tập thể và cổ động tập thể mà còn là người tổ chức tập thể”) không chỉ bó gọn trong nội bộ người làm báo mà công chúng vừa là người tiếp nhận thông tin lại vừa là người tham gia công việc của một người làm báo. Đây thực sự là một đội quân hùng hậu, phản ánh mộtcách sâu sắc, chân thực nhiều vấnđề nảy sinh ở cơ sở, địa phương mà người làm báo chưa phát hiện hoặc chưa hiểu rõ cụ thể. Ý kiến, thông tin của họ còn là những “ý tưởng” đặc sắc hứa hẹn những bài báo tầm cỡ cho nhà báo. Báo chí của ta đang ngày càng làm tốt hơn nữa vai trò, nhiệm vụ của báo chí là “tiếng nói là diễn đàn” của nhân dân cả nước trên mọi lĩnh vực của cuộc sống. CHƯƠNG III : MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ HÌNH THỨC THỂ HIỆN CỦA TÁC PHẨM BÁO CHÍ VIẾT VỀ VẤN ĐỀ GIA ĐÌNH. Gia đình là một phạm trù rộng lớn, bao trùm, đan xen và đa nghĩa. Vì thế các tác phẩm viết về lĩnh vực này bên cạnh nội dung thông tin còn cần có sự linh hoạt, uyển chuyển, phong phú và đa dạng trong việc vận dụng, kết hợp các yếu tố về nghệ thuật thể hiện tác phẩm. Sự điều hoà khéo léo giữa nội dung tác phẩm và hình thức thể hiện sẽ làm tăng tính hấp dẫn của thông tin đối với bạn đọc, như vậy khả năng tác động của tác phẩm sẽ tăng lên mang lại hiệu quả tốt hơn cho việc khẳng định và thực hiện vai trò của báo chí trong lĩnh vực này. Mặt khác trong quá trình vận động biến đổi của gia đình Việt Nam nhất là từ ngày đổi mới đất nước trở thành một chỗ dựa, một điểm tựa để báo chí thông qua đó tìm hiểu đặc điểm tâm lý con người Việt Nam. Từ đó hình thành phương thức hoạt động và chuyển tải thông tin hiệu quả, phù hợp đối tượng tiếp nhận. Như vậy dù vẫn nằm trong hệ thống tác phẩm của nền báo chí Việt Nam, các bài viết về vấn đề gia đình luôn có những đặc điểm riêng biệt, phát triển theo xu hướng phù hợp nội dung thông tin về một vấn đề”giàu tình cảm” trong khi vẫn hoà vào dòng chảy của báo chí Việt Nam hiện đại. I. CÁC THỂ LOẠI BÁO CHÍ CHỦ YẾU ĐƯỢC SỬ DỤNG. C.Mác từng viết : “người phóng viên báo chí có thể tự coi mình là một bộ phận nhỏ bé của một cơ thể phức tạp, trong đó anh ta được tự do chọn cho mình một chức năng nhất định. Ví như người này miêu tả nhiều hơn ấn tượng trực tiếp, khai thác từ sự giao tiếp với nhân dân, do tình trạng cùng khổ của nhân dân gây ra; người khác là nhà nghiên cứu lịch sử, tìm hiểu lịch sử tạo nên tình trạng này; người giầu tình cảm lại mô tả bản thân mình trong cùng khổ ; nhà kinh tế thì nghiên cứu những biện pháp cần thiết để thủ tiêu tình trạng cùng khổ đó… Như vậy với sự vận động sinh động của báo, toàn bộ sự thật được bóc tần ra”. Bản thân báo chí là một thực thể sinh động, hợp thành bởi các thể loại khác nhau, cùng hướng tới mục đích phản ánh chính xác bản chất của sự vật, hiện tượng, tính đa nghĩa, nhiều mặt của các vấn đề Gia đình buộc nhà báo phải chủ động, linh hoạt lựa chọn thể loại tác phẩm để truyền tải nội dung thông tin. Mỗi thể loại với đặc trưng, thế mạnh riêng cần được vận dụng thích ứng trong từng trường hợp cụ thể. 1. Phóng sự : Phóng sự là thể loại được coi như thành tựu đặc biệt của báo chí là một phương tiện chuyển tải độc đáo dành cho thông tin. Trong hệ thống thể loại báo chí phóng sự là thể loại duy nhất có trình bày một cách khái quát lại vừa chi tiết cụ thể về một hiện thực đa dạng, bề bộn, đồng thời lý giải những vấn đề đặt ra từ hiện thực ấy một cách thoả đáng. Người làm báo thường sử dụng hình thức phóng sự để thông tin về những vấn đề nóng bỏng đang thu hút sự quan tâm của dư luận. Tác giả trình bày diễn biến cụă kiện và thông qua đó chứng minh cho kết luận của mình. Cũng có khi tác giả chỉ đóng vai trò người phản ảnh một cách khách quan và đề xuất những đòi hỏi bức thiết từ thực tế đặt ra. Trên cơ sở công thức “6 W” bài phóng sự còn phải có tầm khái quát để từ đó trả lời những câu hỏi có liên quan tới hiện thực. Với tư cách là một thể loại xung kích của báo chí trong đời sống hiện đại đang có những biến đọng liên tục, phóng sự càng được chú trọng và phát triển. Theo nhận định của tác giả Đức Dũng trong cuốn “các thể ký báo chí”, phóng sự chính là ngòi nổ cho sự bùng nổ của thể ký nói chung vào nửa cuối thập kỷ 80 cho đến nay. Với bút pháp giàu chất văn học và “cái tôi” trần thuật vừa xúc cảm vừa trí tuệ phóng sự rất thích hợp và thực sự phát huy vai trò trong lĩnh vực thông tin và Gia đình. Trong đó phóng sự điều tra gây được nhiều mối quan tâm cho độc giả bởi trong điều kiện xã hội chứa nhiều vấn đề phức tạp, trắng đen lẫn lộn qua bài phóng sự điều tra chân thật, thuyết phục được lòng người sẽ tạo ra được một dư luận mạnh mẽ về vấn đề đó. Phóng sự “cùng nhau vượt qua đớn đau” của Ngọc Việt đăng trên GĐXH số 99 ra từ 10 đến 13/12/2002 nhân tháng chiến dịch về ngày thế giới phong chống AIDS 1/12/2002 cho chúng ta hiểu và cảm thông hơn nữa với những người mắc căn bệnh này : họ luôn bị ng