Đề tài Thực tiễn vấn đề di dân và tái định cư hiện nay

n . Xây dựng các trạm y tế được trang bị đầy đủ các trang thiết bị , thuốc men và nhân viên y tế để chăm sóc sức khoẻ cho người . Tỷ lệ phụ nữ mang thai được chăm sóc y tế ngày một tăng , tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh ngày một giảm .Công tác tuyên truyền kế hoạt hoá gia đỡnh được đẩy mạnh và thu được nhiều kết quả , tỷ lệ số hộ sinh con thứ ba giảm dần .Y tế thường xuyên tới tận thôn bản khám chữa bệnh cho nhân dân . Văn hóa : Phần lớn dân tái định cư đều giữ gỡn được nét văn hoá truyền thống của bản mỡnh : cỏc lễ hội truyền thống đều được tổ chức định kỳ theo đúng phong tục của bản cũ . Đó cú sự giao lưu văn hoá giữa dân tái định cư và dân địa phương , tạo cơ hội hoà nhập lẫn nhau . Nhiều bản tái định cư tập trung đó được xây nhà văn hoá bản . Đất ở và đất sản xuất : + Đất thổ cư : Mỗi hộ dân tới nơi ở mởi đều được cấp 400 m2 đất cho làm nhà và làm vườn , trong đó làm nhà khoảng 100 m2 và làm vườn khoảng 300 m2 . Theo đánh giá của người dân và chúng tôi thỡ diện tớch đất thổ cư là phù hợp với nhu cầu . + Đất sản xuất : theo thoả thuận thỡ mỗi khẩu khi chuyển tới nơi ở mới được cung cấp 2.500 m2 đất dành cho sản xuất . Nhưng thực tế khi chuyển tới nơi tái định cư thỡ khụng được cung cấp đúng theo thoả thuận , mỗi một khẩu khoảng được 1.750 đến 1.800 m2 đất sản xuất (đạt 70% dự kiến .Chính vỡ vậy , mà người dân thiếu đất sản xuất ,dẫn tới thiếu ăn , thời gian rảnh rối nhiều phải đi làm thêm để tăng thêm thu nhập với giá mối ngày công từ 20.000 đến 25.000 đồng . 100% số phiếu điều tra khi hỏi về đất sản xuất , người dân đều kêu thiếu và mong các cấp có thẩm quyền giải quyết theo đúng thoả thuận . Nước sạch cho sinh hoạt : Phần lớn các điểm tái định cư đều được xây dựng trên các khu đất không có nguồn nước mặt , cũn nguồn nước ngầm thỡ chưa có điều kiện khảo sát . Vỡ vậy khi xõy dựng dự ỏn tỏi định cư các nhà quy hoạch đó hết sức quan tõm đến việc xây dựng hệ thống cấp nước sinh hoạt cho dân tái định cư để ổn định cuộc sống . Nguồn nước được cấp chủ yếu lấy từ các suối nước trên cao , dẫn về các hộ gia đỡnh bằng cỏc ụng dẫn , để dự trữ nước các hộ tái định cư được nhà nước hố trợ xây dựng các bể chữa với dung tích khoảng 3 m2 / 1 bể . Tuy nhiờn việc hạn chế trong quy hoạch là chưa tính kỹ tới khả năng cấp nước của nguồn cấp nước và nhu cầu của người dân đặc biệt là vào mùa khô . Vỡ vậy mà tỡnh trạng thiếu nước sinh hoạt là nối bức súc của người dân tái định cư , đặc biệt vào mùa khô hạn tỡnh cảnh đó càng trở lên gay go . Vỡ thiếu nước mà bà con phải đi 3 đến 5 kilômet đường rừng núi để lấy từng gánh nước cho nhu cầu sinh hoạt hàng ngày . Đồng thời thiếu nước là nguyên nhân dẫn tới nhiều bệnh tật khác nhau . TểM LẠI : Qua đợt khảo sát các điểm tái định cư tại hai huyện Mai Sơn , Mường La ta thấy công tác xây dựng điểm tái định cư đó đạt được một số thành công rừ rệt như : vấn đề về cơ sở hạ tầng , vấn đề về giáo dục , y tế , văn hoá thôn bản …Tuy nhiên cũn nhiều mặt chưa được trong khâu quy hoạch chọn địa điểm tái định cư , nổi cội lên là chưa giải quyết hợp lý nhu cầu về đất sản xuất , về nước sinh hoạt cho người tái định cư khi tới nơi ở mới . Mà đất và nước là hai nhu cầu cấp thiết nhất đối với nông dân miền núi Giải quyết được hai vấn đề này , sẽ là điều kiện cơ bản đảm bảo cho các dự án di dân tái định cư thành công . Tổng quan chung về bản tái định cư Tiến Sơn –xó Hỏt Lút – huyện Mai Sơn Tiến Sơn là một trong những bản tái định cư thuộc xó Hỏt Lút , trong dự ỏn di dân – tái định cư của hậu thuỷ điện Hoà Bỡnh .Thời gian chuyển tới là năm 2001 từ huyện Phú Yên - Tỉnh Hoà Bỡnh . Xó Hỏt Lút thuộc huyện Mai Sơn , có tổng dân số là 12.867 người với tổng diện tích là 8.448 ha .Nằm sát sân bay Nà Sản , có đường quốc lộ 6 đi qua , cách thị xó Sơn La khoảng 30 km theo đường quốc lộ 6 ( nằm ở phía nam đối với thị xó Sơn La. Vị trí địa lý Bản tái định cư Tiến Sơn nằm cách trung tâm xó Hỏt Lút khoảng chừng 3 (km) theo hướng Tây - Bắc , cách quốc lộ 6 khoảng 5 (km) về phía Tây . Đường từ bản đến trung tâm xó và quốc lộ 6 đều được rải nhựa , thuận tiện cho việc đi lại, giao lưu kinh tế và văn hoá giữa bản với các vùng lân cận . Dõn số và y tế - Dân số : cả bản có 50 hộ ( trong đó có 5 hộ mới phát sinh do tách hộ của các cặp vợ trồng trẻ có nhu cầu ra ở riêng- nhưng họ không được giải quyết ruộng đất ) với tổng số khẩu là 207 . - Thành phần dõn tộc : bản tập trung cú ba dõn tộc là :Kinh , Thỏi và Mường Bảng 4: Thành phần dân tộc bản Tiến Sơn Thành phần DT Kinh DT Thỏi DT Mường Người 102 71 34 Tỷ lệ ( %) 49,3 34,3 16,4 Bảng 5 : Tỷ lệ giới tính và thành phần tuổi của bản Tiến Sơn Thỏnh phần Nam Nữ Dưói 15 tuổi Từ 15 đến 60 tuổi Trờn 60 tuổi Người 108 99 48 149 10 Tỷ lệ ( % ) 52,2 47,8 23,2 72,0 4,8 Nhìn vào [ bảng 6 ] ta thấy tỷ lệ nam giới chênh lệch khá lớn so với tỷ lệ nữ giới , nguyên nhân thực sự của nó thì chưa rõ , nhưng theo điều tra của chúng tôi cho thấy số hộ sinh hai con trai nhiều hơn số hộ sinh hai con gái . Ta tính được tỷ số phụ thuộc chung bằng 23,2 + 4,8 / 72,0 = 0,4 là tương đối thấp so với tỷ lệ trung bình của cả nước khoảng 0,7 , tỷ số 0,4 nói lên cứ 100 người trong tuổi lao động phải đảm nhiệm 40 người kể cả trẻ em và người già . - Y tế : bản đó cú y tế cắm bản , trạm y xã tế cách bản khoảng 3 ( km) . Nhân viên y tế hoạt động đúng chức năng , hoàn thành nhiệm vụ thường xuyên tuyên truyền vệ sinh phũng bệnh , vận động phụ nữ ,trẻ em trong độ tuổi đến tiêm phũng theo định kỳ đầy đủ ; vận động các hộ gia đỡnh thực hiện tốt cụng tỏc kế hoạt hoỏ gia đỡnh ; bước đầu thực hiện tốt chăm sóc sức khoẻ bà mẹ và trẻ em . Tuy nhiờn , do cũn hạn chế về nhiều mặt ,phong tục cũn đè nặng vấn cũn để trường hợp sinh con thứ ba ,trẻ em bị suy dinh dưỡng , tử vong trẻ sơ sinh vấn cũn . Từ năm 2001 đến tháng 12 năm 2005 , toàn bản có 21 trẻ em được sinh ra . Trong đó có một trường hợp chết khi mới sinh , số trẻ em bị suy dinh dưỡng là 3 ( dưới 5 tuổi ) số trẻ được tiêm đủ 6 loại vacxin là 15 trẻ . Tính đến tháng 12 năm 2005 cả bản có 72 người có bảo hiểm y tế , chiếm tỷ lệ 34,8 % . Địa hỡnh đất đai Địa hỡnh Vùng tái định cư có độ cao trung bỡnh khoảng 600 (m) so với mực nước biển Bản có hai loại địa hỡnh chớnh là : nỳi cao , đồi bát úp .Trong đó rất phát triển loại đồi bát úp ,tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp nương rẫy . Đất đai Theo số liệu điều tra của phũng địa chính thuộc UBND xó Hỏt Lút , bản Tiến Sơn có hai loại đất chính là : đất đen trên sản phẩm bồi tụ của carbonat, đất nâu vàng trên đá vôi (diện tích chưa được thống kê ). Khớ hậu Vùng tái định cư có khí hậu cận nhiệt đới gió mùa vùng núi mang tính chất lục địa với những đặc trưng của khí hậu vùng nỳi Tõy Bắc Việt Nam . Lượng mua :lượng mua trung bình năm khoảng 1570 mm , phân bố ở hai mùa khác nhau. - Mùa mua từ tháng 4 đến tháng 10 , với lượng mua chiếm khoảng 90% tổng lượng mua cả năm . Mùa khô từ tháng 11 đén tháng 3 năm sau , lượng mua chỉ chiếm khoảng 10% tổng lượng mua cả năm Vùng định cư có ảnh hưởng của gió Lào từ tháng 3 đến tháng 5 với tính chất không khí khô và nóng , rất khó chịu . Nguồn nước . - Nguồn nước mặt : tại bản Tiến Sơn không cú con suối nào chảy qua , khụng cú hồ tự nhiờn và hồ nhõn tạo thuộc bản . - Nguồn nước ngầm : chưa có điều kiện tham dũ và cũng chia được khai thác dung cho sinh hoạt và sản xuất . Nước sinh hoạt được sử dụng trong bản là nguồn nước được dẫn từ khe núi cao cách bản khoảng 13 (km) .Theo đánh giá của phũng địa chính thuộc xó Hỏt Lút thỡ nước sinh hoạt của bản đạt tiêu chuẩn nước sạch nông thôn. Gía của việc sử dụng nước là : 2.500 đồng / 1 m3 – trong khi kinh tế còn gặp nhiều khó khăn thì giá thành nước hiện nay là tương đối cao và không phù hợp . Trung bỡnh mỗi hộ gia đỡnh tiờu tốn khoảng 10.000 đến 12.000 đồng / 1 tháng tiền sử dụng nước .Qua phỏng vấn ta thu được kết quả ở [ bảng 4 ] . Bảng 6 : Sử dụng nước của các hộ trong bản . STT Sễ KHẨU THU NHẬP GIA ĐèNH(đồng/năm ) TIỀN NƯỚC (đồng /1tháng) 1 4 15.000.000 10.000 2 4 17.000.000 10.000 3 3 10.000.000 6.000 4 6 15.000.000 12.000 5 5 18.000.000 10.000 6 4 16.000.000 12.000 7 4 15.000.000 10.000 8 5 13.000.000 10.000 Trung bỡnh 4.2 14.875.000 đồng / 1 hộ 10.000 đồng / 1 hộ Qua [ bảng 4 ] ta ước lượng được trung bình mỗi một người dân một ngày được cấp khoảng 30 lít nước sinh hoạt , như vậy đã đạt chỉ tiêu của tỉnh Sơn La đề ra theo chương trình nước sinh hoạt cho nông thôn vùng cao giai đoạn 1996 – 2010 . Chỉ tiêu cấp nước của tỉnh : + Đối với khu vực có dòng bề mặt chảy qua : 40 lít/ 1 người . 1 ngày + Đối với khu vực không có dòng chảy qua : 20 lít / 1 ngày . 1 ngày Nước sinh hoạt sau khi sử dụng được tận dụng để trồng rau trong vườn nhà . Thảm thực vật . Theo tài liệu năm 2005 của phũng kiểm lõm - huyện Mai Sơn ,xó Hỏt Lút Có 1.775 ha rừng ( trong đó có 1.106 ha là rừng khoanh nuụi và 669 ha là rừng trồng mới ) , độ che phủ rừng đạt 21% . Trong đó bản Tiến Sơn có diện tích rừng 7,8 ha , độ che phủ đạt 15,5% . Phần lớn diện tích rừng là cây gỗ tạp và tre nứa xen lấn cây bụi . Hiện trạng sử dụng đất . Theo báo cáo tình hình kinh tế xã hội của bản Tiến Sơn . +Diện tích đất canh tác : 39,2 ha +Diện tích đất ở : 2,2 ha +Diện tớch ao hồ nuụi cỏ : 0 ha + Đất lâm nghiệp có rừng : 7,8 ha + Còn lại là đất trống , đồi núi trọc : 4,9 ha . Hiện trạng sản xuất nụng lõm nghiệp . Nụng nghiệp : * Trồng trọt + Cõy trồng chủ yếu của bản là :mớa ,ngụ ,sắn , đậu tương và cây ăn quả + Diện tích trồng mía là : 26,2 ha năng suất trung bỡnh 80 tấn / 1ha /1năm sản lượng thu khoảng 2.100 tấn quy thành tiền được 672.000.000 đồng +Diện tớch trồng ngụ sen sắn là : 11ha Ngô :năng suất đạt 6 tấn / 1 ha , sản lượng thu được 66 tấn , thu thành tiền 79.200.000 đồng Sắn : năng suất đạt 120 tấn tươi / 1 ha .Sản lượng thu là 7 ha x 120 =840 tấn ,quy thành tiền khoảng 25.200.000 đồng . +Thu từ đỗ tương trồng sen diện tích mía mới trồng là 13 ha ,sản lượng đạt 5,6 tấn , quy thành tiền là 22.400.000 đồng . +Cây ăn quả chủ yếu là: nhãn , đào … , được trồng chủ yếu trong vườn , không đem lại giá trị kinh tế đáng kể . * Chăn nuôi + Đàn trâu bũ :năm 2005 toàn bản có 4 con + Đàn lợn : toàn bản có 5 con lợn nái và 81 con lợn thịt +Đàn gia cầm : phần lớn các hộ đều có đàn gà và gan với số lượng từ 7 đến 10 con để phục vụ nhu cầu gia đỡnh Năm 2005 về chăn nuôi ước tính thu được : 40.000.000 đồng. Lõm nghiệp Toàn xó cú 7,8 ha đất lâm nghiệp , chủ yếu là rừng khoang nuôi . Thu nhập từ rừng gần như không có ,rừng chủ yếu cung cấp củi đun hàng ngày cho dân bản . Ngành cụng nghiệp , xõy dựng Xay xát lương thực :cả bản có 2 máy xay xát lương thực ,phục vụ chế biến ngụ ,sắn cho bà con trong bản . - Mỏy ộp đường :bản có một máy ép đường nhỏ ,công xuất 10 tấn / 1ngáy Ngành thương mại dịch vụ Ngành này trong bản khụng phỏt triển ,chỉ cú một hộ kinh doanh dịch vụ nhỏ là : bỏn tạp phẩm (bỏnh kẹo ,thuốc lỏ , đồ dùng học sinh ,gia đỡnh ). CÂN ĐỐI MỨC THU NHẬP BèNH QUÂN NĂM 2005 CÁC NGUỒN THU ĐƠN VỊ (đồng ) 1. Thu nhập từ mớa : 672.000.000 2 . Thu nhập từ ngụ : 79.200.000 3. Thu nhập từ sắn : 25.200.000 4. Thu nhập từ đỗ tương : 22.400.000 5. Thu từ chăn nuôi : 40.000.000 6. Thu khác ước : 65.000.000 TỔNG THU: 903.800.000 ĐẦU TƯ : 214.500.000 LỢI NHUẬN : 689.300.000 BèNH QUÂN / KHẨU / NĂM : 3.200.000 dồng / năm BèNH QUÂN / KHẨU / THÁNG :260.000 đồng / tháng Nhận xét : với mức thu nhập bình quân 260.000 đồng / tháng thì bản Tiến Sơn đã vượt khoẻ ngưỡng nghèo Quốc Gia đối với vùng nông thôn miền núi là 80.000 đồng / tháng ( nông thôn đồng bằng là 100.000 đồng / tháng , thành thị là 150.000 đồng / tháng ) . Nhưng chưa bằng 1/2 thu nhập trung bình của cả nước xấp xỉ 500 đô la / năm . Cụng tỏc giỏo dục và văn hoá xó hội . - Giáo dục : trường mần non , tiểu học , trung học cơ sở cách bản khoảng 2,5 ( km) đặt tại bản Yên Sơn ; trường PTTH gần nhất cách bản khoảng 6 (km) đạt tại Nà Sản ( mất khoảng 25 phút đi se đạp ) .Năm học 2004 – 2005 con em trong độ tuổi đến trường đạt 100% , không có trường hợp bỏ học ; bản đó phổ cập được trung học cơ sở . - Văn hoá xó hội : giữ gỡn và phỏt huy tốt nột đẹp bản sắc dân tộc , thực hiện tiết kiệm trống láng phí , xoá bỏ những thủ tục lạc hậu , chống mê tím dự đoan và các tệ nạn xó hội . Trong bản chưa xẩy ra trường hợp trộm cắp nào , tuy nhiên đó cú những trường hợp cái cọ giữa các người trong thôn bản nguyên nhân là do tranh chấp nhau về đất đai , về con cái ,song được giải quyết kịp thời bởi những người xung quanh và trưởng bản . Tuy bản chưa có nhà văn hoá chung ,nhưng đó xõy dựng đựơc một đội văn nghệ hoạt động thường xuyên vừa phục vụ nhân dân trong bản ,vừa giao lưa văn hoá với các bản khác . Đó nhận được cờ thi đua của xó . Tổng quan về bản tái định cư Nà Nhụng- xó Mường Trùm - huyện Mường La Bản tái định cư Nà Nhụng là bản tái định di chuyển trong huyện ,trong dự án di dân tái định cư thuộc thuỷ điện Sơn La , thời gian chuyển tới khu tái định cư mới vào ngày 1/ 11/ 2004 từ xó Ít Ong - huyện Mường La . Vị trí địa lý . Bản tái định cư Nà Nhụng nằm cách trung tâm xó Mường Trùm khoảng chừng 8 km đường , cách quốc lộ giao thông từ thị xó đến trung tâm huyện Mường La khoảng 6 km , đường đến bản đều được rải nhựa rất thuận tiện cho việc đi lại , giao lưu kinh tế văn hoá . Dõn số và y tế . Bản có 63 hộ gia đỡnh đều là dân tộc thái với tổng số dõn là 356 khẩu ( trung bỡnh mỗi hộ cú 5,65 người ) . Bảng 7 : thành phần giới và nhúm tuổi của bản Nà Nhụng Thành phần Nam Nữ Dưới 15 tuổi Từ 15 đến 60 tuỏi Trờn 15 tuổi Số lượng ( khẩu ) 181 175 107 224 25 Tỷ lệ ( %) 50,8 49,2 30,1 62.9 7.0 Nhận xét [ bảng 10 ] ta thấy tỷ lệ nam giới so với tỷ lệ nữ giới chênh lệch nhau không đáng kể thuận theo sự phát triển của tự nhiên, nó cũng nói lên ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài đối với tỷ lệ giới là không đáng kể . Ta tính được tỷ số phụ thuộc chung bằng 30,1 + 7,0 / 62,9 = 0,6 là con những vấn thấp hơn trung bình cả nước khoảng 0,6. Bản cú nhân viên y tế cắm bản hoạt động đúng chức năng y tế của mỡnh . Trạm y tế xó cỏch bản 6 km đường , phụ nữ mang thai và trẻ em đó được chăm sóc y tế . Số người có bảo hiểm y tế trong bản là 75 người chiếm tỷ lệ 21% . Tuy nhiên vấn cũn nhiều trường hợp sinh con thứ ba ( theo tài liệu của y tế bản , kể từ khi chuyển tới nơi tái định cư trong tổng số 6 trường hợp sinh thỡ cú 2 trường hợp là sinh con thứ ba ) , tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng cũn cao. Địa hỡnh đất đai - Địa hỡnh Vùng tái định cư bản Nà Nhụng có độ cao trung bỡnh khoảng 750 m so với mực nước biển , địa hỡnh chủ yếu là nỳi cao , cú độ dốc lớn . - Đất đai Theo tài liệu của xã , bản Nà Nhụng có hai loại đất chính là : đất nâu vàng trên núi đá vôi (chiếm diện tích chủ yếu ) , đất đen trên sản phẩm bồi tụ của cacbonat ở chân núi . 3.3.3 Khớ hậu Bản tái định cư Nà Nhụng nói riêng và tỉnh Sơn La nói chung có khí hậu cận nhiệt đới gió mùa vùng núi mang tính chất lục địa với những đặc trưng của khí hậu vùng núi Tây Bắc Việt Nam. Lượng mưa trung bình năm của khu vực khoảng 1600 mm , phân bố không đều theo mùa : Mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 10 , lượng mưa chiếm 90 % tổng lượng mưa cả năm . Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau , lượng mưa chỉ chiếm 10% tổng lượng mưa cả năm . Do bản tái định cư nằm cao so với mực nước biển nên khí hậu mát mẻ hơn , độ ẩm cao hơn so với các vùng khác . Vùng này cũng chịu ảnh hưởng của gió Lào kéo dài từ tháng 3 đến tháng 5 nhưng có tính chất ít khác nhiệt hơn so với các vùng khác bởi vì vùng này nằm cao so với mực nước biển 3..3.4 Nguồn nước - Nguồn nước mặt : bản tái định cư Nà Nhụng không có suối chảy qua , hồ nhân tạo và hồ tự nhiên cũng không có . - Nguồn nước ngầm : chưa có điều kiện tham dũ và cũng chưa được khai thác sử dụng . Nguồn nước sinh hoạt được dẫn từ khe suối trên cao cách bản khoảng 7 km bằng các ống dẫn cao su do nhà nước đầu tư . Thảm thực vật Theo tài liệu của xó đưa xuống bản , toàn bản hiện có 14,6 ha là rừng , độ che phủ của rừng đạt 21% . Phần lớn là cõy gỗ tạp và tre nứa xen lẫn cõy bụi . Hiện trạng sử dụng đất . Theo tài liệu bỏo cỏo tỡnh hỡnh kinh tế xó hội năm 2005 của bản Nà Nhụng : Diện tích đất canh tác : 55,2 ha Diện tích đất thổ cư : 2,65 ha trong đó + Đất dành cho làm nhà : 0,65 ha + Đất vườn : 1,9 ha + Đất đào ao thả cá : 0,15 ha Diện tích đất lâm nghiệp có rừng : 14,6 ha Còn lại là đất hoang hoá , đất trống trọc :13,7 ha Hiện trạng sản xuất nông lâm ngư nghiệp . Nụng nghiệp + Trồng trọt Cõy trồng chủ yếu của bản là : ngô ,sắn và cây ăn quả . Diện tích trồng ngô toàn bản năm 2005 là : 50,6 ha , năng suất đạt 6 tấn / 1 ha , sản lượng thu 301 tấn , quy thành tiền 602.000.000 đồng Diện tích trống sắn toàn bản là 17,8 ha , năng suất đạt 110 tấn tươi / 1 ha , sản lượng thu được 1958 tấn , quy thành tiền 75.000.000 đồng Cây ăn quả là : xoài , nhãn , chuối được trồng trong vườn nhà và chân núi . Thu nhập từ nó không đáng kể . + Chăn nuôi : *Đàn trâu bũ : cả bản cú 11 con * Đàn lợn : cả bản có 16 con lợn nỏi , 201 con lợn thịt * Đàn gia cầm : phần lớn các hộ trong bản đều có đàn gia cầm ,bỡnh quõn mỗi hộ cú khoảng 10 con gà ,10 con ngan. -Lõm nghiệp Bản Nà Nhụng có 14,6 ha đất lâm nghiệp , chủ yếu là rừng khoanh nuôi , thu nhập từ rừng gần như là không có , nhiệm vụ chính là cung cấp củi đun hàng ngày cho người dân . Ngư nghiệp Theo phong tục tập quán của Thái nnhà phải có ao , vườn . Vỡ thế phần lớn cỏc hộ trong bản đều đào ao thả cá mặc dù nguồn nước gặp nhiều khó khăn , diện tích trung bỡnh của mối ao nuôi từ 25 đến 35 m2 , cá nuôi chủ yếu là trê lai , trôi , trắm ,mè.., nguồn nước lấy từ nước thải sinh hoạt hàng ngày . Sản phẩm cá chủ yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt trong gia đỡnh . Ngành cụng nghiệp xõy dựng Bản có 4 hộ gia đỡnh cú mỏy xay xỏt chiếm 6,5 % tổng số hộ trong bản , phục vụ tốt nhu cầu chế biến nụng sản . CÂN ĐỐI MỨC THU NHẬP BèNH QUÂN NĂM 2005 CÁC NGUỒN THU ĐƠN VỊ (đồng ) 1.Thu nhập từ ngụ : 602. 000. 000 2.Thu nhập từ sắn : 75. 000. 000 3.Thu nhập từ chăn nuôi: 85.000.000 4.Thu nhập từ nguồn khỏc : 550.000.000 ( chủ yếu thu nhập từ cỏc sản phẩm tại nơi ở cũ ) TỔNG THU : 1.315.000.000 TRỪ ĐẦU TƯ: 150 .000.000 LỢI NHUẬN : 1.165.000.000 BèNH QUÂN / KHẨU / 1NĂM : 3.270.000 (đồng /1năm ) BèNH QUÂN / KHẨU / 1THÁNG: 324.500 (đồng /1tháng ) Nhận xét : với mức thu nhập trên Bản Nà Nhụng đã thoát khỏi ngưỡng nghèo đối với nông thôn miền núi , bằng 1/2 thu nhập trung bình của cả nước . Giỏo dục Trường mấu giáo ,tiểu học , trung học cơ sở được xâ dựng gần bản thuận tiện cho việc học hành . Năm 2005 bản đạt 100% trẻ em đi học đúng độ tuổi , đó đạt phổ cập tiểu học , có 23 học sinh trung học cơ sở , 5học sinh trung học phổ thông, 2 sinh viên cao đẳng . Văn hoá Bản có nhà văn hoá chung , các phong tục tập quan truyền thống được giữ gỡn phat huy , loại bỏ dần cỏc thủ tục lạc hậu , xoỏ bỏ bài trừ nạn mờ tớn dự đoan , phát triển đời sống mới văn minh .Số hộ đạt gia đỡnh văn hoá là 77 hộ chiếm tỷ lệ 21 % tổng số hộ . SO SÁNH CHÍNH SÁCH ĐỀN BÙ GIỮA HAI BẢN TÁI ĐỊNH CƯ TIẾN SƠN VÀ NÀ NHỤNG Bảng 8 : So sánh chính sách đền bù giữa hai bản Tiến Sơn và Nà Nhụng . Loại hỡnh đền bù Bản Tiến Sơn Bản Nà Nhụng Đất thổ cư Mỗi hộ gia đỡnh khi chuyển tới khu tỏi định cư mới được cấp 400 m2 đất thổ cư . Mỗi hộ gia đỡnh cũng được cấp 400m2 đất thổ cư . Đất sản xuất Mỗi một khẩu trung bỡnh được nhận từ 1.785 đến 1.800 m2 hay mỗi hộ được nhận từ 0,7 đến 0.8 ha . Mỗi một khẩu trung bỡnh được nhận từ 1.500 đến 1.600 m2 hay mỗi hộ được nhận từ 0,8 đến 1ha Nhà ở Chỉ được hỗ trợ tấm lợp làm nhà . Được hỗ chợ toàn bộ chi phí vận chuyển , chi phí dựng nhà khi chuyển từ nơi ở cũ tới nơi tái định cư mới . Trợ cấp lương thực Trợ cấp 6 tháng lương thực trong thời gian đầu. Trợ cấp 2 năm lương thực từ khi bắt đầu chuyển tới . Tiền Không được đền bù tiền . Có được đền bù tiền theo hỡnh thức chờnh lệch giữa nơi cũ và nơi tái định cư , trung bỡnh mỗi một hộ nhận được khoảng 50 đến 70 triệu / 1 hộ . Sự đỡ đầu của nhà máy xí nghiệp , nông trường … Có nhà máy đường đỡ đầu : hướng dẫn trồng , chăm sóc , bao tiêu sản phẩm … Không có Trợ cấp sản xuất Có đầu tư cây , con cho bà con trong thời gian đầu chuyển tới . Có đầu tư cây , con cho bà con trong thời gian đầu chuyển tới . Nhận Xét : chính sách đền bù đối với bản tái định cư Nà Nhụng ( đại diện cho dự án di dân tái định cư thuộc thuỷ điện Sơn La ) ưu đái hơn nhiều so với bản tái định cư Tiến Sơn ( đại diện cho di dân tái đinh cư thuộc hậu thuỷ điện Hoà Bình ). Bảng 9: So sánh một số cơ sở hạ tầng giữa hai bản Tiến Sơn và Nà Nhụng Cơ sở hạ tầng Bản Tiến Sơn Bản Nà Nhụng Đường giao thông Đường rải nhựa đến tận bản – thuận tiên cho giao lưu kinh tế , văn hoá . Đường rải nhựa đến tận thôn bản – thuận tiện cho giao lưu kinh tế , văn hoá Trường học Có trường mấu giáo , tiểu học , trung học cơ sở cách bản 3 km – tương đối thuận tiện cho việc học hành của trẻ , trường trung học phổ thông cách bản không xa khoảng 6 km . Có trường mấu giáo , tiểu học , trung học cơ sở đạt ngay cạnh bản – rất thuận tiên cho việc học hành của trẻ , nhưng trường trung học phổ thông cách xa bản khoảng 30 km. Cung cấp điện lưới quốc gia điện dẫn đến tận nhà , cung cấp đủ nhu cầu Điện dẫn đến tận nhà , cung cấp đủ nhu cầu Cung cấp nước Có hệ thống cung cấp nước đến tận hộ gia đình , nhưng chưa đủ cho nhu cầu , thiếu nước vào nhiều tháng mùa khô . Có hệ thống cung cấp nước đến tận hộ gia đình , nhưng tình trạng thiếu nước xẩy ra nghiêm trọng vào các tháng mùa khô . Y tế Có y tế bản , trạm y tế cách bản 3 km – chăm sóc tốt sức khoẻ của người dân . Có y tế bản , trạm y tế cách bản 9 km – hạn chế trong việc chăm sóc sức khoẻ cho người dân . Nhà ở - có 7 hộ nhà xây kiên cố đạt 14% - Có 34 nhà bán kiên cố đạt 68 % - Có 9 nhà tạm đạt 18% 100% số nhà xây bán kiên cố Phương tiện - Xe máy : 25 hộ đạt 50% - Đài , ti vi : 37 hộ đạt 74 % - Xe máy : 63 hộ đạt 100% , trong đó nhá có hai xe máy trở lên là 14 hộ đạt 22% - Đài , ti vi : đạt 100% số hộ Nhận xét : phương tiện và nhà ở mà bản Nà Nhụng đạt được là do tiền đền bù, của chính phủ , còn đối với bản Tiến Sơn chủ yếu do họ làm ra . Kết quả nghiên cứu và đánh giá độ bền vững tại hai bản tái định cư Tiến Sơn , Nà Nhụng . Để đánh giá độ bền vững của một cộng đồng ta có nhiều thước đo khác nhau như thước đo BS (Barometer of Sustainability ) , chỉ số bền vững địa phương LSI ( Local Sustainability Index ) do hai nhà khoa học bỉ Nath và Talay đề xuất gồm 5 chỉ thị đơn có trọng số , hay là chỉ số đánh giá bền vững cộng đồng CSA ( Community Sustainability Assessment ) của nước Mỹ gồm 21 chỉ thị đơn chia đều trong ba nhóm nhân tố sinh thái , xã hội , nhân văn … Như vậy đối với chỉ số LSI thì quá ít chỉ thị đơn để đánh giá , chỉ thị CSA thì quá nhiều chỉ thị đơn để đánh giá mà thực tế ở các cộng đồng nước ta không có số liệu vì thế khó áp dụng đối với nước ta . Còn thước đo BS đã chọn trong khoá luận này gồm 10 chỉ thị đơn bao hàm cả các nhân tố sinh thái , xã hội và nhân văn , mặt khác đối với mỗi nhân tố có thể chọn chỉ thị đơn phủ hợp với điều kiện thực tế . Vì vậy BS là thước đo độ bền vững tốt đối với các cộng đồng nước ta . Không những thế , ta có thể khắc phục những hạn khi sử dụng BS bằng cách đánh giá định kỳ và thêm vào hệ số K khi đánh giá ( K = IH / IE ) . Dựa vào những bộ chỉ thị đơn đã được đưa ra để đánh cho những cộng đồng trong những đề tài trước đây và những đặc trưng của các bản dân tái định cư nghiên cứu , đó đưa ra bộ chỉ thị đơn cho các yếu tố để phù hợp trong việc đánh giá độ bền vững công đồng theo thước đo độ BS , như sau . Bảng 10 : Các chỉ thị đơn được chọn trong phúc lợi sinh thái . PHÚC LỢI SINH THÁI Chỉ thị đơn Iei Ie1 Tỷ lệ diện tích đất sản xuất đó cấp hiện nay so với diện tớch đó thoả thuận Ie2 Tỷ lệ số tháng cấp đủ nước sinh hoạt trong năm ( tháng đủ nước là tháng có > 15 đủ nước ) Ie3 Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi không bị bệnh phổi Ie4 Tỷ lệ diện tích rừng hiện nay so với diện tích rừng trước khi có dự án tái định cư Ie5 Tỷ lệ đất đai dó được sử dụng hợp lý (trừ đất hoang hoá , trống trọc …) Bảng 11 : Các chỉ thị đơn được chọn trong phúc lợi xó hội và nhõn văn PHÚC LỢI XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Chỉ thị đơn Ihi Ih1 Tỷ lệ dõn số cú bảo hiểm y tế Ih2 Tỷ lệ thu nhập ngoài phần dành cho ăn uống Ih3 Tỷ lệ số hộ gia đỡnh chấp hành chủ trương ,chính sách của đảng ,pháp luật nhà nước và hương ước cuả bản từ mức trung bỡnh trở lờn Ih4 Tỷ lệ người lớn ( ≥ 15 tuổi ) biết chữ Ih5 Tỷ lệ Nữ giới so với Nam giới trong cỏc buổi họp bản GIẢI THÍCH CÁC CHỈ THỊ ĐƠN ĐƯỢC CHỌN 3.4.1 Chỉ thị đơn của phúc lợi sinh thái . 3.4.1.1 / Tỷ lệ diện tích đất sản xuất đó cấp hiện nay so với diện tớch đó thoả thuận ( tớnh theo mỗi khẩu ). Ie1 = Diện tích bình quân 1 người hiện nay Diện tích bình quân 1 người đã thoả thuận Đất sản xuất là phương tiện quan trọn