Đề tài Thực trạng của tiến bộ khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp

niÖm: C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh thay thÕ c«ng cô thñ c«ng th« s¬ b»ng c«ng cô lao ®éng c¬ giíi, thay thÕ ®éng lùc søc ng­êi vµ gia sóc b»ng ®éng lùc m¸y mãc, thay thÕ s¶n xuÊt thñ c«ng l¹c hËu b»ng s¶n xuÊt kü thuËt cao. - C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp dùa trªn nÒn c«ng nghiÖp c¬ khÝ ph¸t triÓn cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu, chÕ t¹o ra c¸c m¸y ®éng lùc vµ m¸y c«ng t¸c ®Ó thôc hiÖn c¸c kh©u c«ng viÖc canh t¸c phï hîp víi yªu cÇu sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång, vËt nu«i vµ phï hîp víi h×nh thøc ph¸t triÓn cña c©y trång, vËt nu«i vµ phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. b. Néi dung cña c¬ giíi hãa. C¬ giíi hãa bé phËn: Tr­íc hÕt vµ chñ yÕu thùc hiÖn ë nh÷ng kh©u c«ng viÖc nÆng nhäc, tèn nhiÒu lao ®éng thñ c«ng, hay thêi vô c¨ng th¼ng vµ dÔ dµng thùc hiÖn nh­: lµm ®Êt, vËn chuyÓn, chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc… NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ viÖc ¸p dông c¸c m¸y riªng lÎ cña n«ng hé vµ trang tr¹i kh¸ gi¶. Thêi kú nµy sau khi hoµn tÊt nhiÖm vô s¶n xuÊt cña m×nh, hä cßn ®i lµm thuª cho c¸c hé vµ trang tr¹i kh¸c trªn ®Þa bµn l©n cËn. C¬ giíi hãa tæng hîp: lµ viÖc sö dông liªn tiÕp hÖ thèng m¸y ë tÊt c¶ c¸c giai do¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trång trät hay ch¨n nu«i kÓ c¶ lóc b¾t ®Çu hay lóc ra s¶n phÈm. NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ sù ra ®êi cña hÖ thèng m¸y n«ng nghiÖp, cã t¸c dông hç trî, bæ sung cho nhau ®Ó hoµn thµnh liªn tiÕp tÊt c¶ c¸c kh©u c«ng viÖc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tù ®éng hãa: lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao h¬n cña c¬ giíi hãa tæng hîp, g¾n liÒn víi ph­¬ng thøc khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån n¨ng l­îng míi, c¸c ph­¬ng tiÖn ®iÒu khiÓn tù ®éng ®Ó hoµn thµnh mäi kh©u liªn tiÕp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ khi chuÈn bÞ ®Õn lóc kÕt thóc s¶n phÈm. NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ lo¹i trõ lao ®éng ch©n tay vµ mét phÇn lao ®éng trÝ ãc. Sù tham gia cña con ng­êi víi vai trß gi¸m ®èc, kiÓm tra, ®iÒu chØnh ®Ó qu¸ tr×nh diÔn ra nh­ tr­íc. c. VÊn ®Ò chó ý: - NÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ gióp tiÕn hµnh øng dông khoa häc kü thuËt nhanh h¬n. + §iÒu kiÖn tiÕp nhËn c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp: §èi t­îng tiÕp nhËn c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp lµ c¸c chñ trang tr¹i, hé gia ®×nh n«ng d©n tù chñ. Nh­ng phÇn lín trong sè hä l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Ó tiÕp nhËn c¬ giíi hãa nh­: ch­a cã tri thøc, kü n¨ng vÒ m¸y mãc c¬ khÝ. S¶n xuÊt cßn nhá ph©n t¸n, nhÊt lµ ruéng ®Êt bÞ ph©n chia manh món… + Lao ®éng trong n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû lÖ cao. Lùc l­îng lao ®éng gi¶i phãng khái n«ng nghiÖp nhê c¬ khÝ hãa cã thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë n«ng th«n. H¹n chÕ cña viÖc ph©n c«ng lao ®éng ch­a hîp lý sÏ g©y l·ng phÝ cho n«ng nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3. §iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp, n«ng th«n. a.kh¸i niÖm: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, n«ng nghiÖp sö dông ngµy cµng nhiÒu c¸c nguån n¨ng l­îng kh¸c nhau. §iÖn khÝ hãa lµ mét tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong viÖc sö dông nguån ®iÖn n¨ng vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ phôc vô ®êi sèng n«ng th«n. §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ h×nh thµnh m¹ng l­íi ®iÖn quèc gia th«ng suèt tõ n¬i ph¸t ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô lµ hé gia ®×nh, c¸c trang tr¹i trång trät, ch¨n nu«i… ë mäi vïng n«ng th«n. Nh­ vËy, thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét qu¸ tr×nh rÊt l©u dµi. b. H­íng sö dông trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n: N¨ng l­îng ®iÖn lµ c¬ së cña viÖc c¬ khÝ hãa lao ®éng ë mét sè kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ thñy lîi, chÕ biÕn, ch¨n nu«i… §iÖn n¨ng lµ nguån ®éng lùc chñ yÕu cña c¸c x­ëng c¬ khÝ, x­ëng chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy, h¶i s¶n, c¸c tr¹m b¬m t­íi tiªu. Sö dông ®iÖn d­íi d¹ng kh¸c nhau nh­ nhiÖt n¨ng hay quang n¨ng ®Ó chiÕu s¸ng, sÊy kh« Êp trøng, s­ëi Êm gia sóc…; hoÆc d­íi d¹ng sãng nh­ tia hång ngo¹i, tia tö ngo¹i ®Ó khö ®éng trong n­íc, tiªu diÖt c¸c vi sinh vËt cã h¹i cho gièng c©y trång vËt nu«i, ch÷a bÖnh gia sóc… Sö dông ®iÖn phôc vô sinh ho¹t n«ng th«n. 4.Hãa häc hãa n«ng nghiÖp. a. kh¸i niÖm: Hãa häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña nghµnh c«ng nghiÖp hãa chÊt phôc vô n«ng nghiÖp, bao gåm viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn hãa chÊt vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng n«ng th«n. Hãa häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh liªn tôc cña tiÕn bé khoa häc - kü thuËt liªn quan ®Õn ph­¬ng tiÖn hãa häc cña lao ®éng n«ng nghiÖp vµ c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô ®êi sèng n«ng th«n. b. néi dung cña hãa häc hãa n«ng th«n bao gåm: - Bæ sung vµ t¨ng c­êng cung cÊp thøc ¨n cho c©y trång, vËt nu«i b»ng viÖc sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn hãa häc, thøc ¨n gia sóc cã bæ sung vi l­îng. - B¶o vÖ c©y trång vËt nu«i th«ng qua viÖc sö dông c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt, thuèc diÖt cá, thuèc trõ dÞch bÖnh gia sóc, gia cÇm… - Sö dông c¸c vËt liÖu hãa häc trong x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh phôc vô n«ng nghiÖp nh­ c«ng tr×nh thñy lîi, c¶i t¹o ®Êt, x©y dùng chuång tr¹i. - Sö dông c¸c vËt liÖu hãa häc trong s¶n xuÊt ®å dïng phôc vô sinh ho¹t n«ng th«n. 5. sinh häc hãa n«ng nghiÖp. a. kh¸i niÖm: lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ khoa häc sinh th¸i vµo n«ng nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. sinh häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn t­ liÖu s¶n xuÊt cña sinh vËt: ®«ng vËt, thùc vËt, vi sinh vËt… sö dông trong n«ng nghiÖp. b. Néi dung réng lín: §iÒu tra c¬ b¶n mét c¸ch toµn diÖn träng ®iÓm c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn vµ c¸c nguån tµi nguyªn phong phó vÒ thùc vËt, déng vËt vµ vi sinh vËt ë n­íc ta. Nghiªn cøu, ph¸t hiÖn vµ n¾m v÷ng quy luËt ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña c¸c c¸ thÓ vµ quÇn thÓ ®éng thùc vËt trªn tõng vïng sinh th¸i. Nghiªn cøu vµ dÒ ra ph­¬ng h­íng ®­íng ®¾n, ®Ó khai th¸c, b¶o vÖ vµ sö dông ngµy cµng tèt h¬n, b¶o ®¶m t¸i sinh kh«ng ngõng c¸c nguån tµi nguyªn sinh vËt cña ®Êt n­íc. NhËp néi mét sè gièng c©y con phï hîp tõ n­íc ngoµi ®Ó bæ sung thªm phong phó quü gen hiÖn cã. Nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng cña viÖc øng dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt. I. Thµnh tùu: Cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn đã có bước chuyển dịch tích cực theo hướng đẩy mạnh sản xuất các loại nông sản hàng hóa có nhu cầu thị trường và có giá trị kinh tế cao. Tiếp tục bảo đảm tốt an ninh lương thực quốc gia, tuy diện tích trồng lúa giảm (khoảng hơn 300 nghìn ha), để chuyển sang nuôi trồng thủy sản và các cây trồng khác có giá trị cao hơn, nhưng sản lượng lương thực vẫn tăng từ 34,5 triệu tấn (năm 2000) lên 39,12 triệu tấn (năm 2004), trong đó, sản lượng lúa tăng từ 32,5 lên 35,8 triệu tấn, bình quân mỗi năm lương thực tăng hơn một triệu tấn. Hàng năm vẫn xuất khẩu khoảng 3,5-4 triệu tấn gạo. Sản xuất cây công nghiệp, cây ăn quả có sự điều chỉnh mạnh theo nhu cầu thị trường để xuất khẩu và thay thế hàng nhập khẩu, hình thành một số vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với công nghiệp bảo quản, chế biến. Diện tích, sản lượng cây công nghiệp tăng nhanh so với năm 2000, cao-su diện tích tăng 9,5%, sản lượng tăng 37,6%; hồ tiêu diện tích tăng 83,2%, sản lượng tăng 87,8%; hạt điều diện tích tăng 44,3%, sản lượng tăng 205,3%; chè diện tích tăng 35,3%, sản lượng tăng 54,9%; diện  tích cây ăn quả tăng 1,4 lần; bông vải diện tích tăng 42,5%, sản lượng tăng 57,4%; đậu tương diện tích tăng 47,1%, sản lượng tăng 62,2%. Các  loại cây công nghiệp có lợi thế xuất khẩu hầu hết đều tăng về diện tích, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu. Chăn nuôi tăng bình quân 10%/năm; tỷ trọng giá trị chăn nuôi trong nông nghiệp tăng từ 19,3% lên 21,6%. Ðàn bò, nhất là bò sữa tăng nhanh, đạt 95 nghìn con, sản lượng sữa tươi tăng gấp 3 lần. Sản lượng thủy sản nuôi trồng tăng 2,0 lần, sản lượng khai thác tăng 1,2 lần. Công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản và ngành nghề nông thôn: Giá trị sản xuất công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản tăng trưởng bình quân 12-14%/năm. Sản xuất tiểu, thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn tăng bình quân 15%/năm. Hiện cả nước có 2.971 làng nghề, khoảng 1,35 triệu cơ sở ngành nghề nông thôn, với khoảng 1,4 triệu hộ, thu hút hơn 10 triệu lao động (trong đó có khoảng 1,5 triệu người làm hàng mỹ nghệ). Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng trưởng liên tục và đạt mức cao (5,4%/năm, chỉ tiêu Ðại hội Ðảng toàn quốc lần thứ IX đề ra là 4,8%/năm). Tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2004 đạt gần 7 tỷ USD, tăng 1,5 lần so với năm 2000, trong đó nông, lâm sản tăng gần 1,5 lần, thủy sản tăng 1,6 lần. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ yếu đạt sản lượng và giá trị lớn như: gạo, cà-phê, cao-su, hạt điều. Ðặc biệt, xuất khẩu đồ gỗ gia dụng và lâm sản tăng mạnh, đạt hơn 1,2 tỷ USD, tăng gấp 3,3 lần so với năm 2000. Cơ cấu kinh tế nông thôn chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Năm 2004 trong tổng GDP của cả nước, tỷ trọng nông, lâm nghiệp, thủy sản đã giảm từ 24,53% xuống 21,76%; lao động nông nghiệp giảm từ 59,04% xuống 57,9%, lao động công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chiếm khoảng 17%, dịch vụ chiếm 25,1%. Năm 2003, hộ thuần nông đã giảm còn 68,8%, hộ kiêm nghề tăng lên, chiếm 12,7% và phi nông nghiệp 18,4%. Nguồn thu của hộ nông dân từ nông, lâm, ngư nghiệp chiếm 77,5%; công nghiệp, xây dựng và dịch vụ nông thôn đã dần tăng lên, chiếm 22,5% tổng thu. Trình độ khoa học, công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, thủy sản từng bước được nâng cao theo hướng sử dụng giống mới, công nghệ sinh học, phương thức canh tác tiên tiến để nâng cao năng suất chất lượng nông sản, thủy sản. Ðến nay, có hơn 90% diện tích lúa, 80% diện tích ngô, 60% diện tích mía, 100% diện tích điều trồng mới... được sử dụng giống mới. Công nghệ sử dụng mô hom được đưa nhanh vào sản xuất giống cây rừng, nên năng suất chất lượng rừng được cải thiện. Ngành thủy sản đã sản xuất và đưa vào sản xuất một số loài thủy sản có giá trị kinh tế cao. Nhiều khâu trong sản xuất nông nghiệp được cơ giới hóa như: tưới nước, tuốt lúa, xay xát đạt hơn 80%, vận chuyển làm đất đạt hơn 60%. Trong ngành thủy sản, tổng công suất tàu thuyền đánh bắt đạt hơn 4 triệu sức ngựa, một số cơ sở nuôi trồng thủy sản được trang bị các máy móc, thiết bị bảo đảm cho công nghệ nuôi trồng tiên tiến. Ngµy nay, c«ng nghÖ sinh häc lµ mét mòi nhän cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi. LÞch sö ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc thÕ giíi ®· tr¶i qua ba giai ®o¹n ph¸t triÓn víi nh÷ng ®Æc riªng. Hai giai ®o¹n ®Çu lµ c«ng nghÖ sinh häc truyÒn thèng (lªn men thùc phÈm ®Ó s¶n xuÊt r­îu bia, d©m, n­íc chÊm, s÷a chua, s¶n phÈm muèi chua…) vµ c«ng nghÖ sinh häc cËn ®¹i (c«ng nghÖ s¶n xuÊt thuèc kh¸ng sinh, vitamin, axit h÷u c¬, axit amin, dung m«i, enzym, sinh khèi giµu protein…). HiÖn nay, c«ng nghÖ sinh häc ®ang ph¸t triÓn ë giai ®o¹n hiÖn ®¹i. C«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i bao gåm mét sè lÜnh vùc quan träng nh­ c«ng nghÖ di truyÒn, c«ng nghÖ tÕ bµo, c«ng nghÖ enzym/protein, c«ng nghÖ sinh häc vi sinh vËt, c«ng nghÖ sinh häc m«i tr­êng. Dùa trªn thµnh tùu cña c«ng nghÖ di truyÒn, ng­êi ta biÕt râ tõng lo¹i gen vµ gi¶i m· chóng, tõ ®ã chÕ t¹o ra c¸c lo¹i thuèc ®Æc trÞ diÖt virut g©y bÖnh cho ®éng thùc vËt. §èi víi lÜnh vùc t¹o gièng, ng­êi ta t¹o ra c¸c c©y trång vËt nu«i chuyÓn gen cho n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng míi cña s¶n phÈm. VÝ dô, nhê chuyÓn gen cã thÓ t¨ng l­îng chøa protein vµ c¶i thiÖn chÊt l­îng protein trong s¶n phÈm c©y trång, vËt nu«i, còng cã thÓ chuyÓn vµo c©y trång, vËt nu«i lo¹i gen chèng c«n trïng, chèng nÊm, chèng virut ®Ó kh¸ng víi thuèc diÖt cá… Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña c«ng nghÖ tÕ bµo, ng­êi ta ®· t¹o gièng c©y trång b»ng nu«i cÊy m«, t¹o gièng con nu«i b»ng ph­¬ng ph¸p cÊy ph«i… Ngµnh n«ng nghiÖp n­íc ta ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng gãp phÇn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp: + Trong trång trät: Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm quang hîp cña c©y lóa,quang hîp dinh d­ìng cña ruén lóa n¨ng xuÊt cao lµm c¬ së cho c¸c biÖn ph¸p th©m canh; ®· ®­a vµo s¶n xuÊt c«ng nghÖ quang hîp trång t¶o giµu dinh d­ìng ®Ó thu sinh khèi lµm nguån dinh d­ìng vµ d­îc liÖu qóy; nghiªn cøu quan hÖ c«ng sinh gi÷a vi khuÈn Azolla – Anabaens azolla còng nh­ vi khuÈn Rhizobium vµ c©y ®Ëu t­¬ng; sö dông c¸c chÊt ®iÒu hßa sinh tr­ëng, c¸c nguyªn tè kho¸ng vi l­îng lµm t¨ng n¨ng xuÊt c©y trång trong n«ng nghiÖp; nghiªn cøu thµnh c«ng c¸c kü thuËt di truyÒn nh­ lai t¹o, ®ét biÕn, thÓ ®a béi… t¹o ra nhiÒu gièng míi lóa, ng«, ®Ëu, ®ç…®­îc øng dông vµo s¶n xuÊt. - N¨m 2006 ViÖn lóa ®ång b»ng s«ng cöu long ®· c«ng bè nghiªn cøu øng dung thµnh c«ng c«ng nghÖ chuyÓn n¹p gene t¹o gi«ng lóa míi nhiÒu vi chÊt dinh d­ìng, tõ 3 gi«ng lóa IR64, MTL250(indica) vµ Taipei 309 (japonica) - Viện Khoa học nông nghiệp miền Nam đã nghiên cứu thành công giống ngô lai đơn V98-1, V98-2 ngắn ngày (95 - 100 ngày), năng suất cao 7-9 tấn/ha, được phát triển rộng trên hàng chục nghìn ha ở các tỉnh ĐBSCL và Đông Nam bộ, phục vụ cho chăn nuôi và chế biến; một số tiến bộ khoa học kỹ thuật khác trong trồng trọt, chăn nuôi và công nghệ sau thu hoạch đã được áp dụng, góp phần làm tăng năng suất chất lượng cây trồng, vật nuôi. - øng dông c«ng nghÖ nh©n b¶n ph«i v« tÝnh vµ ®· t¹o ra nhiÒu gièng míi mang l¹i hiÖu qu¶ n¨ng xuÊt cao: Lai t¹o thµnh c«ng gi«ng Lóa DR1 chÞu h¹n, nh©n b¶n nhiÒu lo¹i khoai t©y, mÝa… Cuèi th¸ng 10/2006 ®· c«ng bè nh©n gièng c«ng nghiÖp vµ b¸n c«ng nghiÖp thµnh c«ng ®èi víi mét sè loµi hoa vµ c©y l©m nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao; tuyÓn chän ®­îc 18 gièng hoa lyly, 10 gièng hång m«n vµ nh÷ng s¾c mµu kiÓu d¸ng ®a d¹ng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ph«i v« tinh cã thÓ b¶o qu¶n l©u dµi vµ cho n¶y mÇm vao thêi ®iÓm thÝch hîp. Theo c¸c nhµ khoa häc viÖt nam, ®Õn nay ®· cã trªn 200 loµi c©y trång ®­îc nh©n gi«ng b»ng c«ng nghÖ ph«i v« tÝnh. Nh©n b¶n v« tÝnh cã thÓ t¹o h¹t nh©n t¹o, ®©y lµ yÕu tè thuËn lîi cho c¬ giíi hãa vµ tù ®éng hãa nh©n gièng c«ng nghiÖp. Vd: víi c©y cµ phª tõ mét gam sinh khèi, cã tû lÖ t¸i sinh ®Õn 47%. + Trong ch¨n nu«i: øng dông thµnh c«ng trong viÖc ghÐp hîp tö ®Ó t¹o ra bß gièng con chÊt l­îng cao. Ngoµi ra, cßn mét sè thµnh c«ng trong viÖc lai t¹o gièng lîn, gia cÇm… - Trong lÜnh vùc vi sinh vËt: §· tuyÓn chän vµ s­u tËp nh÷ng vi sinh vËt cã Ých nghiªn cøu vµ ¸p dông cã kÕt qu¶ c«ng nghÖ vi sinh phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh­ thuèc trõ s©u vi sinh vËt, ph©n vi sinh vËt cè ®Þnh ®¹m cho c©y hä ®Ëu, hoocm«n thùc vËt s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ vi sinh, kh¸ng sinh th«… Quan hệ sản xuất được xây dựng ngày càng phù hợp. Cả nước hiện có 72 nghìn trang trại, tăng bình quân 10%/năm, kinh tế trang trại đã góp phần đáng kể vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn. Thành lập mới được 524 hợp tác xã nông nghiệp, chủ yếu hoạt động theo hướng dịch vụ, tiêu thụ sản phẩm, hiện có hơn 10 nghìn hợp tác xã ở nông thôn (9.255 HTX nông nghiệp, hơn 500 HTX thủy sản, 800 quỹ tín dụng nhân dân...) và hàng trăm nghìn tổ kinh tế hợp tác, so với năm 2000, số hợp tác xã hoạt động có lãi tăng từ 32% lên 35%, số HTX yếu kém giảm từ 22% xuống còn khoảng 10%. Doanh nghiệp tư nhân tăng nhanh: năm 2004 có 15.600 doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động trên địa bàn nông thôn, bình quân một doanh nghiệp thu hút khoảng 20 lao động, đang là nhân tố quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn. Nông thôn có bước phát triển khá nhanh. + Nhiều công trình thủy lợi đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, góp phần chuyển dịch cơ cấu sản xuất, thâm canh, tăng năng suất cây trồng đã bảo đảm tưới cho 90% diện tích lúa, hàng vạn ha hoa màu, cây công nghiệp và cây ăn quả; hệ thống đê điều được củng cố. Nhanh chãng kh¾c phôc ®­îc ngËp óng, h¹n h¸n… cøu ®­îc mïa mµng cho n«ng d©n. N¨m 2007 thñ t­íng chÝnh phñ ®· trÝch tõ nguån dù phßng ng©n s¸ch trung ­¬ng ®Ó hç trî NghÖ An vµ Hµ TÜnh kh¾c phôc h¹n h¸n. Møc hç trî ®­îc ph©n bæ nghÖ an 8 tû vµ Hµ TÜnh 5 tû. Sè tiÒn nµy sÏ ®­îc chi cho tiÒn ®iÖn, x¨ng dÇu, l¹o vÐt cöa s«ng… nh»m c¶i thiÖn t×nh h×nh h¹n h¸n ®ang nghiªm träng. Trung khÝ t­îng thñy v¨n quèc gia thuéc bé tµi nguyªn vµ m«i tr­êng phèi hîp víi ®µi khÝ t­îng thñy v¨n t©y nguyªn võa triÓn khai dù ¸n “ ®iÒu tra kh¶o s¸t x©y dùng c¸c chØ tiªu vµ ph©n vïng kh« h¹n ®Ò xuÊt cÊc gi¶i ph¸p kh¾c phôc h¹n h¸n phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i n¨m tØnh t©y nguyªn”. Dù ¸n ®­îc triÓn khai t¹i tØnh Gia Lai, Kom Tum, §¾c L¾c, §¾c N«ng, L©m §ång víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 75.000USD tõ nguån vèn ODA vµ vèn ®èi víi trong n­íc 500 triÖu ®ång. Thêi gian thùc hiÖn tõ th¸ng 6 n¨m nay ®Õn hÕt n¨m 2008. + Ðến nay đã có 98% số xã có đường ô-tô tới khu trung tâm, hơn 90% số xã có điện, gần 88% số hộ dân nông thôn được sử dụng điện. Số thuê bao điện thoại ở khu vực nông thôn tăng nhanh, đạt 4 máy/100 người dân (cả nước là 12,56 máy/100 người dân); 58% số dân nông thôn được sử dụng nước sạch; xây mới 501 chợ, góp phần giảm bớt khó khăn về tiêu thụ nông sản cho nông dân. - Thùc hiÖn th¾p s¸ng ®Õn c¸c vïng n«ng th«n vµ miÒn nói hÎo l¸nh. - X©y dùng ®­îc ®­êng d©y 500KV b¾c nam. - X©y dùng nhµ m¸y thñy ®iÖn lín nhÊt §«ng Nam ¸. Nhà máy thủy điện Sơn La là công trình trọng điểm quốc gia, do Quốc hội giám sát. Đây là công trình nhằm: Cung cấp điện năng, nâng cấp tần suất chống lũ (từ 150 năm lên 200 năm) và góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân 3 tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lào Ca, cũng như một số tỉnh Tây Bắc.Dự kiến sau khi đi vào hoạt động, tần suất phát điện hàng năm của nhà máy sẽ là 1,2 tỷ kw/giờ. - Hµng n¨m c«ng xuÊt ®iÖn ngµy mËt t¨ng phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Công tác xóa đói, giảm nghèo: Bình quân mỗi năm giảm 3% tỷ lệ hộ đói nghèo. Tỷ lệ hộ đói nghèo ở nông thôn giảm từ 19% năm 2000 xuống còn 11% năm 2004. Ðiều kiện về nhà ở, đi lại, học tập, chữa bệnh được cải thiện tốt hơn. Nhiều làng xã đã trở thành làng văn hóa, có kinh tế phát triển, bảo đảm môi trường sinh thái, văn hóa truyền thống mang đậm đà bản sắc dân tộc được phục hồi và phát triển, trình độ dân trí được nâng lên. Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư nhiều hơn cho kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội nông thôn, đã tạo điều kiện cho phát triển sản xuất, tăng thu nhập và cải thiện, nâng cao đời sống nông dân. Có thể nói, nông nghiệp nước ta có bước phát triển khá toàn diện, lực lượng sản xuất phát triển nhanh trên nhiều mặt. Sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp duy trì được mức độ tăng trưởng hàng năm là 3,71%, giá trị tổng sản lượng tăng bình quân 5,16%/năm. Cơ cấu sản xuất, lao động nông, lâm, thuỷ sản có bước chuyển dịch tích cực theo hướng tăng năng suất, chất lượng và tăng tỷ trọng hàng hoá, tăng hiệu quả kinh tế gắn với nhu cầu thị trường. 7 năm qua, tỷ trọng ngành trồng trọt đã giảm từ 61% xuống còn 51%, ngành chăn nuôi tăng từ 17,3% lên 20%; ngành thuỷ sản từ 16,2% lên 24% và trở thành ngành mũi nhọn trong sản xuất hàng hoá xuất khẩu. - ViÖc ¸p dông m¸y mãc trong n«ng nghiÖp trë nªn réng r·i ®· n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm søc ng­êi søc cña phÇn lín bé phËn n«ng d©n… - S¶n l­îng l­¬ng thùc, thùc ph¶m t¨ng râ rÖt qua nhiÒu n¨m l¹i ®©y: sè liÖu… II. H¹n chÕ. Năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của một số nông sản phẩm còn thấp. Việc nghiên cứu và chuyển giao khoa học, công nghệ vào sản xuất nông nghiệp còn chậm… Những công nghệ đã được áp dụng hiện nay vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu. GSTS Võ Tòng Xuân đưa ra một thông tin ấn tượng: “Hàng năm, các nước trên thế giới chi gần 50 tỷ USD cho các nhà khoa học, viện nghiên cứu… để phát triển con người, nhưng hàng năm, trên trái đất vẫn còn gần 1 tỷ người sống trong nghèo đói. Ở nước ta, thành quả KH-CN không ít, thậm chí có thể nói là phải “trùm mền” ở các viện, trường nhưng nông dân vẫn đói công nghệ là một nghịch lý khó chấp nhận”. Tuy vậy, nghịch lý ấy vẫn đang tiếp tục diễn ra. Điều này khiến các nhà khoa học nóng ruột và đi tìm nguyên nhân. Tiến sĩ Nguyễn Bảo Vệ (Khoa Nông nghiệp – ĐH Cần Thơ) đã làm một nghiên cứu nhỏ về những rào cản. Theo ông, có 5 yếu tố ảnh hưởng đến “đường đi” của công nghệ xuống đồng ruộng, đó là cơ sở hạ tầng, thị trường, hình thức khuyến nông, trình độ nắm bắt của nông dân và phương pháp khuyến nông chưa phù hợp. Trong đó, kiến thức nhà nông và phương pháp khuyến nông đóng vai trò quan trọng. Nông dân lúc nào cũng ngại tình trạng nhiều người biết, nhiều người làm; bộ máy khuyến nông thì đang bị “hành chính hóa”, thiếu cán bộ khoa học kỹ thuật; chính quyền địa phương thì xem nhẹ công tác này, trong khi nhà khoa học không thể đủ sức để đến tận cơ sở… 1. T×nh tr¹ng ®êi sèng cña ng­êi d©n vÉn cßn thÊp: Căn cứ vào các chỉ số đánh giá về mức phát triển kinh tế tri thức của Ngân hàng thế giới, nếu so sánh nước ta với nhóm các nước công nghiệp phát triển cao (OECD) thì nước ta có một số ít chỉ số đạt khá như tăng trưởng GDP hằng năm, chỉ số phát triển con người (HDI), vốn đầu tư từ nước ngoài (FDI)... Nhưng nhìn chung vẫn còn thấp kém so với nhiều nước trên thế giới và khu vực, nhất là chỉ số phát triển nguồn nhân lực, phát triển và đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, tăng sức cạnh tranh, phát triển công nghệ thông tin và truyền thông... Bảng dưới đây trình bày một số chỉ số công nghệ thông tin và truyền thông trong một số năm qua. Bảng các chỉ số công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) Năm Các chỉ số ICT 2001 2003 2005 2007 (dự kiến) Tháng 5 năm 2007 Số vi tính/1000 dân 8.9 9.85 >11 ... ... Số điện thoại/100 dân 4.18 9.19 19 43 42 Trong đó số đthdđ/100 dân 0.99 2.34 9.5 32 30 Số TV/100 dân 180 185 190 >200 ... Tỷ lệ số người sử dụng In-ter-net ... ... 4.3 12.9 22.0 18.96 Những số liệu trên đây cho thấy, tuy còn ở trình độ thấp, kinh tế tri thức ở nước ta đã phát triển tương đối khá. Từ cuối 2006 sang 2007 bắt đầu thực hiện đường lối "đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức", các thành phần của kinh tế tri thức đã phát triển khá. Theo kết quả đánh giá chỉ số kinh tế tri thức của Ngân hàng thế giới năm 2006 nước ta đạt mức 2.69/10, sang năm 2007 tăng thêm 15% và đạt 3.10/10, nghĩa là nền kinh tế nước ta đã hòa quyện các yếu tố của kinh tế tri thức tới 31%. Với đà phát triển như hiện nay và cao hơn, tới năm 2020 kinh tế tri thức với công nghiệp công nghệ cao hiện đại sẽ trở thành chủ yếu. Chênh lệch mức sống giữa nông thôn và thành thị ngày càng gia tăng. Nếu áp dụng chuẩn nghèo mới dự kiến tỷ lệ nghèo cả nước là 26-27%, riêng ở nông thôn lên 31%, miền núi lên hơn 50%, có nơi lên hơn 60% (vùng Tây Bắc)… 2. Tr×nh ®é kiÕn thøc cña ng­êi d©n cßn thÊp kÐm nªn viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt trong n«ng nghiÖp cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn ở nhiều nơi chuyển dịch chậm, chăn nuôi, công nghiệp, ngành nghề dịch vụ nông thôn phát triển còn chậm và chưa tương xứng với tiềm năng… Cơ cấu lao động nông thôn chuyển dịch chậm, cơ bản vẫn là thuần nông (năm 2004 lao động nông nghiệp: 58,7%, năm 2001 là: 63,5%). Việc sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp và phát triển các thành phần kinh tế còn chậm. Hiệu quả hoạt động doanh nghiệp nhà nước còn thấp. Doanh nghiệp tư nhân là nhân tố quan trọng trong phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động ở nông thôn, nhưng quy mô nhỏ bé, chủ yếu là dịch vụ (chỉ có 5% liên quan đến sản xuất) và chỉ phát triển mạnh ở ven đô thị, hoặc nơi có kết cấu hạ tầng tương đối phát triển. KÕt qu¶ øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cho ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n cßn thÊp, nhiÒu vÊn ®Ò cßn dõng l¹i ë møc m« h×nh tr×nh diÔn, thiÕu c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé ®Ó triÓn khai réng r·i, ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng. Lùc l­îng c¸n bé khoa häc kü thuËt ch­a ®­îc huy ®«ng tèt ®Ó phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n; ®éi ngò c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cho n«ng d©n cßn yÕu vµ thiÕu; tr×nh ®é hiÓu biÕt cña n«ng d©n vÒ tiÕn bé cßn h¹n chÕ; th«ng tin khoa häc c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng cña n«ng ®©n cßn itsvaf kh«ng th­êng xuyªn; nhiÒu s¶n phÈm hµng hãa n«ng - thñy s¶n n¨ng xuÊt, chÊt l­îng thÊp, gi¸ thµnh cao, søc c¹nh tranh kÐm. Thùc tÕ qu¶n lý khoa häc c«ng nghÖ vµ c¸c kinh nghiÖm rót ra qua c¸c qu¸ tr×nh tæ chøc øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cho n«ng d©n thêi gian qua, cã nh÷ng trë ng¹i chÝnh trong viÖc nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµ n«ng d©n n«ng th«n nh­ sau: ViÖc phæ biÕn chuyÓn giao kÕt qu¶ vµ hç trî øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt sau khi nghiÖm thu m« h×nh, nghiÖm thu ®Ò tµi ch­a tèt. HÇu nh­ nghiÖm thu xong th× c¸c c¬ quan cã liªn quan hÕt tr¸ch nhiÖm, c¸c tiÕn bé kü thuËt tù lan táa theo kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña ng­êi cña d©n. ThiÕu c¸c doanh nghiÖp ®ñ m¹nh ®Ó cã kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu hç trî n«ng d©n øng dông tiÕn bé kü thuËt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng hãa phï hîp yªu cÇu v¸ ®ßi hái thÞ tr­êng. TiÒn lùc khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ë tØnh cßn yÕu. Sè c¸ bé cã tr×nh ®é cao ®¼ng - ®¹i häc trë lªn kho¶ng 15.000 (gÇn 100 th¹c sü, chØ cã mét tiÕn sü), chñ yÕu thuéc c¸c ngµnh gi¸o dôc, y tÕ vµ ë cÊp qu¶n lý; sè l­îng c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt kh«ng qu¸ 500 ng­êi; kh«ng cã c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ hµng ®Çu. III. Nguyªn nh©n. 1. §Êt n­íc ®i lªn tõ n«ng nghiÖp nªn cßn nghÌo, vèn ®Çu t­ cßn thÊp. NÒn s¶n xuÊt cßn ë tr×nh ®é thÊp, s¶n xuÊt quy m« nhá lÎ, manh món nªn ®iÒu kiÖn tiÕp thu khoa häc c«ng