Đề tài Thực trạng sản xuất, chế biến và tiêu thụ nhãn Lồng ở tỉnh Hưng Yên

trong những cây trồng đặc trưng đem lại hiệu quả kinh tế cao, nên ngay từ 1997 khi tái lập tỉnh, Hưng Yên đã có chủ chương phát triển cây ăn quả Hưng Yên giai đoạn 2002 – 2005, trong đó tập trung sản xuất giống nhãn. Năm 2002, qui hoạch phát triển NN và PTNT đến 2010 đã được tỉnh phê duyệt với diện tích cây ăn quả toàn tỉnh là trên 11 nghìn ha, trong đó cây nhãn là 6 nghìn ha. Năm 2007 tỉnh tiếp tục có đề án “ Xây dựng và phát triển vùng nhãn hàng hoá giai đoạn 2007 – 2015 với kinh phí 9,5 tỷ đồng. Để làm được vấn đề này việc trồng mới và cải tạo vườn nhãn hiện có theo hướng sản xuất hàng hoá được các địa phương và các hộ nông dân tích cực thực hiện, mỗi năm toàn tỉnh trồng cải tạo và trồng mới được 150 – 200 ha. Ngành NN % PTNT và Khoa học công nghệ tiến hành tuyển chọn bộ giống nhãn (Qua hội thi bình tuyển được 39 cây, trong đó có 11 cây được Bộ NN và PTNT công nhận là giống nhãn lồng đặc sản đầu dòng quốc gia bao gồm 3 trà (Trà sớm, trà chính vụ, trà muộn). Những giống nhãn được bình tuyển có trọng lượng quả từ 14 – 20g và đạt từ 49 đến 72 quả/ kg, tỷ lệ cùi chiếm 65 %, hàm lượng đường từ 18 – 23%. Năm 2000 – 2001 tỉnh xây dựng và nhân giống nhãn lồng đặc sản đầu dòng với quy mô 1 ha, chiết 369 canh chủ yếu từ 11 cây ưu tú xuất sắc về trồng. Vườn bảo tồn và nhân giống nhãn lồng đặc sản đầu dòng tỉnh Hưng Yên là cơ sở sản xuất giống nhãn của tỉnh có các cây mẹ cung cấp nguồn mắt ghép được qui tụ từ tất cả các cây nhãn lồng đặc sản đầu dòng đã qua bình tuyển. Đến nay những cây nhãn trồng tại chủ vườn góp phần nâng cao năng xuất và chất lượng sản phẩm. 1.2. Bí quyết thành công của các nhà vườn ở Hưng Yên là “Biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhãn Lồng” Sự thay đổi của thời tiết đã khiến việc ra hoa, đậu quả của cây nhãn gặp khó khăn. Bởi thế có thể dễ dàng thấy một thực trạng: trong cùng vùng trồng nhãn nhưng vườn bên này sai quả mà vườn bên cạnh chỉ cách có vài bước chân thì bị mất mùa. Chìa khoá ở đây chính là việc các nhà vườn biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng nhãn. Nhãn cũng như nhiều cây trồng khác, chịu ảnh hưởng lớn bởi thời tiết. Sau nhiều năm đứng ngồi không yên với quy luật được mùa rồi lại mất mùa, người trồng nhãn đã tìm đến những biện pháp khoa học kỹ thuật khác nhau để “huấn luyện” cây nhãn theo ý muốn của mình. Và thành công họ gặt hái được chính là những vườn nhãn “dễ bảo”, “ra quả theo ý muốn” bất chấp sự biến động của thời tiết. Ông Nguyễn Văn Tráng, Phó phòng trồng trọt - Sở NN& cho hay, chính nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng nhãn mà những vùng chuyên canh nhãn của Hưng Yên đã có hướng phát triển bền vững, cạnh tranh tốt, từng bước nâng cao năng suất, chất lượng. Vụ nhãn năm nay tỉnh Hưng Yên có gần 2700 ha nhãn trong thời kỳ thu hoạch, sản lượng ước đạt 22 - 24 nghìn tấn quả, tăng từ 10 - 15% so với năm 2009. Huyện Khoái Châu có gần 300 ha nhãn, là vùng nổi tiếng với giống nhãn muộn rất được người tiêu dùng ưa chuộng. Bí quyết để có được nhãn ngon, mã quả đẹp và không ra quả cách năm của các nhà vườn ở đây là theo dõi sát sao quá trình sinh trưởng của cây để có những tác động kỹ thuật riêng cho từng cây hợp lý. Quy trình chung là khoanh vỏ tiện cành nhãn, thời gian tiến hành khoanh từ 15 - 30/11, vị trí khoanh là các cành cấp 2, cách 1 cành khoanh 1 cành, đường khoanh chỉ dài bằng 3/4 chu vi cành, để cây tiếp tục duy trì khả năng vận chuyển dinh dưỡng lên nuôi thân, lá. Mục đích khoanh để ức chế lộc đông, kích thích cây phân hóa mầm hoa. Tuy nhiên sau khoanh cành có cây vẫn sinh trưởng khỏe: lá mềm, xanh đen, có xu hướng phát lộc thì cần tiếp tục khoanh vỏ lần 2… Theo các nhà vườn trồng nhãn lâu năm thì ngoài áp dụng biện pháp khoanh vỏ cần chú ý bón thúc phân vào các giai đoạn: Trước thu hoạch quả 15 - 20 ngày để cây bật và nuôi lộc thu; bón thúc nuôi quả khi đậu quả, không nên bón các loại phân hóa học đơn mà tăng cường các loại phân chuồng, phân ủ hoai mục bao gồm hỗn hợp: Phế thải động vật, super lân, ngô, đỗ tương, bón kết hợp với các loại NPK, phân bón lá giàu kali, lưu huỳnh và một số vi lượng khác để tăng độ ngọt cùi nhãn. Đồng thời theo dõi phòng trừ kịp thời các đối tượng sâu bệnh hại như bọ xít, rệp muội đen, bệnh sương mai... Còn ở thành phố Hưng Yên, ông Trịnh Văn Thinh, Chủ nhiệm HTX nhãn lồng Hồng Nam chia sẻ: Để nhãn ra hoa, đậu quả theo ý muốn thì ngay sau khi thu hoạch đã phải tiến hành tuyển chọn những cây nhãn khoẻ mạnh, đủ sức nuôi quả. Ngoài ra các nhà vườn cũng nên nắm bắt kịp thời diễn biến của thời tiết để có biện pháp áp dụng sao cho phù hợp với cây nhãn. Sau khi tỉa cành, tạo tán, bón phân đầy đủ phải lựa theo thời tiết để tưới dung dịch KLC03 sao cho phù hợp để thúc cây bật chồi, ra hoa. Khi tưới thuốc cũng phải thường xuyên theo dõi, nếu cây chưa ăn thuốc, không có các dấu hiệu “tiền ra hoa” thông thường thì phải tiếp tục kích thích, tiện cành, xới gốc. Khi nhãn đã ra hoa thì vẫn phải tiếp tục theo dõi, phun phòng trừ bệnh và linh hoạt sử dụng nhiều biện pháp phối hợp như: trời rét quá thì bổ sung phân lân, ka-li, trời nóng thì tưới dưỡng... Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật vào trồng và chăm sóc nhãn ở tỉnh Hưng Yên thời gian qua đã đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, thiết thực cho người nông dân. Đó không chỉ đơn thuần là ứng phó với thời tiết, tăng năng suất, chất lượng quả nhãn mà còn khẳng định tính chuyên nghiệp và thương hiệu của các nhà vườn nói riêng và uy tín vùng nhãn Hưng Yên nói chung. Theo số liệu thống kê, năm 2007 sản lượng nhãn toàn tỉnh đạt 36.000 tấn. Năm nay, với diện tích 5.000ha ước tính sản lượng sẽ tăng cao hơn so với năm trước với 40.000 tấn quả. Năm nay cả tỉnh thu ước từ 150 đến 200 tỷ đồng. Vùng thị xã và phụ cận có nhiều gia đình lập trang trại, trồng toàn nhãn ghép và nhãn chiết giống quả to ngon. Nhãn là cây dễ trồng, không đòi hỏi chăm sóc nhiều nhưng gốc cây phải được đắp cao. Sau 3 năm là có thể cho thu hoạch. Về giá trị kinh tế, cây nhãn cao gấp 5 lần cây lúa.  Gian nan bảo vệ thương hiệu Nhãn Hưng Yên khi chín quả có màu vàng lịm, hạt nhỏ, cùi dày, ăn giòn sần sật. Mỗi kilogam chỉ khoảng một trăm quả nhãn chín… Vì vậy mới có câu “Tháng Sáu buôn nhãn bán trăm”. Nhãn lồng quả to, da láng, cùi dày, giòn thơm. Mùa nhãn ra hoa đúng vào mùa mưa xuân, có ngày giá lạnh. Mùa quả chín vào tháng Sáu âm lịch. Đó chính là thứ “nhãn tiến Vua” như sử sách đã ghi nhận. Ngày nay, các nhà khoa học giải thích đó là do thổ nhưỡng Hưng Yên thích hợp với loài cây ăn trái đặc sản này. Thời gian tới, Sở NN&PTNT có kế hoạch triển khai Dự án xây dựng và phát triển vùng sản xuất nhãn hàng hoá tỉnh Hưng Yên, đây là hướng đầu tư bền vững, tập trung phát triển các biện pháp khoa học kỹ thuật và hứa hẹn mở ra nhiều cơ hội cho người trồng nhãn trong tỉnh, nhân thêm nhiều vườn nhãn năng suất, đem lại hiệu quả kinh tế to lớn hơn. 1.3. Hướng tới phát triển nông nghiệp hàng hóa Những năm qua mối liên kết giữa "bốn nhà" (Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông) được đẩy mạnh có vai trò quan trọng, đóng góp lớn vào sự thành công trong quá trình chuyển đổi, phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa chuyên canh, thâm canh cao ở Hưng Yên. Đồng thời, đã giúp cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là cây nhãn Lồng ở Hưng Yên bước đầu có nhiều mô hình chuyển dịch thành công sang sản xuất hàng hóa có năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh cao... Giá trị thu nhập bình quân trên một ha canh tác tăng lên, đạt gần 90 triệu đồng/năm. Hình thành hơn 4.000 trang trại, vườn trại. Sản xuất nông nghiệp hàng hóa nói chung và sản xuất nhãn Lồng ở Hưng Yên tuy phát triển nhưng sản phẩm hàng hóa vẫn còn manh mún; quy cách, chất lượng, sản lượng nông sản phần lớn chưa ổn định, chủ yếu đáp ứng nhu cầu tiêu dùng tại chỗ, ít có sản phẩm đáp ứng được nhu cầu công nghiệp chế biến và xuất khẩu. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên do hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất nông nghiệp, nông thôn chưa đồng bộ. Bình quân ruộng đất trên đầu người thấp lại phân tán manh mún. Sự liên kết giữa "bốn nhà", nhất là giữa nhà nông và nhà doanh nghiệp chưa theo kịp sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Trình độ sản xuất thâm canh của một bộ phận nông dân còn hạn chế, chưa tâm huyết với nghề nông. Diện tích vùng đất bãi ven sông rộng lớn chưa khai thác hết tiềm năng. Công tác quản lý thị trường vật tư nông nghiệp, chất lượng giống vật nuôi, cây trồng, chất lượng nông sản còn lỏng lẻo, yếu kém. Nông dân nhiều địa phương chưa tiếp cận được với cơ chế, thông tin thị trường, sản xuất vẫn theo kinh nghiệm cũ, thậm chí còn trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước; chất lượng lao động nông thôn chưa cao, lao động trẻ có trình độ trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp ngày một giảm... Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên Đặng Minh Ngọc, để gải quyết vấn đề trên, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: Trước hết và quan trọng nhất là quy hoạch, hình thành những vùng sản xuất cây, con phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng từng vùng, trên cơ sở đó bố trí lại cơ cấu cây trồng, vật nuôi; phát triển mạnh những cây trồng, vật nuôi có lợi thế, có thị trường tiêu thụ; hình thành các khu công nghiệp công nghệ cao, vùng thâm canh, chuyên canh sản xuất hàng hóa chất lượng, an toàn có sức cạnh tranh cao trên thị trường trong nước và quốc tế. Khuyến khích ứng dụng các thành tựu tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất gắn với quy hoạch vùng. Tranh thủ tối đa các nguồn lực để phát triển các cơ sở sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, đa dạng hóa các mô hình sở hữu; xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý một số sản phẩm có lợi thế. Tiếp tục thực hiện tốt liên kết "bốn nhà", tiêu thụ nông sản thông qua hợp đồng, gắn với các chính sách hỗ trợ khuyến khích thu hút các dự án sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản. Khuyến khích các mô hình nông nghiệp - công nghiệp, phát triển ngành nghề nông thôn theo hướng "mỗi làng một nghề”. Khai thác các nguồn vốn đầu tư để cải tạo, xây dựng hạ tầng kỹ thuật nông thôn theo hướng hiện đại, kết cấu kinh tế, xã hội hợp lý, có quan hệ sản xuất phù hợp. Củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX, phát triển các mô hình hợp tác, thực hiện các chính sách thúc đẩy kinh tế hợp tác, kinh tế hộ, kinh tế tư nhân phát triển. Đổi mới và tổ chức lại sản xuất nông nghiệp, gắn với việc dồn thửa, đổi ruộng và tích tụ ruộng đất; tổng kết, rút kinh nghiệm và tiếp tục phát triển mô hình kinh tế trang trại, gia trại. Tăng cường công tác đào tạo nguồn nhân lực cho phát triển nông nghiệp, nông thôn; đa dạng hóa các loại hình đào tạo, cấp đào tạo phù hợp với nhu cầu và điều kiện cụ thể trong quá trình phát triển nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Thực trạng trong chế biến và tiêu thụ nhãn Lồng ở Hưng Yên Chế biến nhãn Chế biến long nhãn – Nghề đem lại hiệu quả kinh tế cao Ngoài việc tiêu thụ nhãn tươi, nhãn còn chế biến khô để lấy long nhãn làm thuốc trong đông y hay để nấu chè rất ngon. Hàng năm, sản lượng thu hoạch đạt khoảng 25.000 tấn quả nhãn tươi. Hiện nay, nhãn được tiêu thụ cho người tiêu dùng ăn quả, đóng hộp hoặc chế biến thành long nhãn, có thể chế biến thành các phương thuốc. Nghề làm long nhãn có ở nhiều nơi trong tỉnh như xã Phương Chiểu( Tiên Lữ), Liên Phương( TP Hưng Yên). Hồng Nam có gần 180 hộ sản xuất long nhãn. Thời vụ thu hoạch nhãn thường chỉ kéo dài 35 đến 50 ngày, đây là thời kỳ bận rộn nhất của nghề làm long nhãn. Thời điểm này, Hồng Nam thu hút khoảng 1.200 lao động, phần đông là người làng, song cũng có người ở các xã lân cận, có cả bà con ở thị xã Hưng Yên. Sản lượng nhãn thành phẩm mỗi năm khoảng 200 tấn, doanh thu bán nhãn của Hồng Nam mỗi năm đạt hơn 12 tỷ đồng, thu nhập của người làm công đạt 400 - 500.000 đồng/tháng. Phương Chiểu nổi tiếng hơn với 400 lò sấy với tổng công suất sấy từ 70-100 tấn nhãn tươi/ngày. Mặc dù quy mô chế biến nhãn đứng đầu trong tỉnh ( thậm chí cả nước) nhưng hầu hết là lò sấy thủ công, có công suất nhỏ ( Công suất sấy nhỏ nhất cũng khoảng từ 2 tạ / ngày trở lên). Lò lớn nhất có thể đạt 15 tạ/ ngày. Tới mùa sấy nhãn, lượng công nhân làm thuê ( bóc nhãn) tại các xã lân cận có thể đạt tới 4000-> 5000 người/ ngày đã tạo không khí làm việc như một làng nghề truyền thống về chế biến nông sản. Chế biến Nhãn hiện nay rất phát triển, có thể coi đó là một nghề ở khu vực nông thôn Hưng Yên. Tuy nhiên, các hoạt động chế biến chủ yếu là phương pháp sấy thủ công truyền thống, chỉ một số ít sử dụng phương pháp sấy lò hơi cải tiến. Hiện nay có 3 sản phẩm long chế biến chủ yếu của Hưng Yên đang được sản xuất và tiêu thụ trên thị trường, đó là: long bạch, long tệp, và lonh xoáy. Trong đó: + Long xoáy là loại sản phẩm đang được ưa chuộng nhất ở thị trường trong nước cũng như nước ngoài. Về nguyên liệu nhãn dùng chế biến chủ yếu là giống nhãn còn tươi ( thường là nhãn loại 1). Sau khi bóc vỏ, rút hột rồi lấy cùi đưa vào sấy ( long loại 1). + Long bạch: Nguyên liệu dùng để chế biến chủ yếu là nhãn nước ( tạm gọi là loại nguyên liệu trung bình). Sau khi sơ chế của quả ( hàm lượng nước trong quả cũng khoảng 30-> 40 % ), đưa về từ ngoại tỉnh, nhân công bóc vỏ rồi đưa sấy tiếp ( Long loại 2). + Long tệp : là loại long mang tính chất tận dụng từ các quả nhãn tươi bị nứt , bị loại, … tạm gọi là loại long dùng nguyên liệu đầu vào kém nhất ( Long loại 3). Nghề làm long nhãn có ở nhiều nơi trong tỉnh nhưng tập trung chủ yếu ở 2 xã chính. Đó là xã Hồng Nam( TPHY) và xã Phương Chiểu ( thuộc huyện Tiên Lữ). Kết quả chế biến nhãn lồng giai đoạn 2007- 2009 ở Hưng Yên Chỉ tiêu Sản lượng thu hoạch (tấn) Sản lượng sử dụng để chế biến(tấn) Tỷ lệ sử dụng để chế biến (%) 2007 2008 2009 36.653 40.745 19.764 14.738,171 14.334,091 4.124,747 40,21 35,18 20,87 Nguồn: điều tra 2009 Qua bảng trên cho thấy: Tỷ lệ nhãn sử dụng cho chế biến không ổn định qua các năm 2008 chiếm 35,18% nhưng năm 2009 tỷ lệ này chỉ chiếm 20,87 % sản lượng thu hoạch. Điều này cho thấy rõ nhãn chế biến phụ thuộc nhiều vào sản lượng nhãn cho thu hoạch. Năm 2009 do mất mùa, giá nhãn quả tươi cao nên người dân chủ yếu tiêu thụ nhãn quả tươi, nên phần dành cho sấy khô chỉ chiếm tỷ lệ 20,87 % sản lượng nhãn thu hoạch. * Cách chế biến long nhãn :Vào tháng 7-8 dương lịch hằng năm khi nhãn chín đều, vỏ quả ngả màu vàng thì thu hoạch. Nguyên liệu đầu vào: - Các chủ lò sấy mua nhãn thường mua trực tiếp của một số thu gom trong và ngoài địa phương mang tới tận nhà hoặc mua qua chợ Dầu. Do đó có hệ thống cung ứng thường xuyên, có thời điểm khan hiếm thì hỏi phải trực tiếp đi thu gom. - Nhãn tươi chế biến tại đây chủ yếu mua từ các nguồn ngoài tỉnh ( chiếm tới 80% sản lượng chế biến). Lựa chọn trái sấy Nhãn làm long phải để trái thật chín mới thu họach. Khi hái quả khỏi cây, loại bỏ những quả nhỏ, thối, dùng kéo cắt để chừa lại 1 - 2cm cuống trái (để dài khó đảo sấy). Nhãn sấy phải cùng chủng loại, độ dày cùi và độ to của quả như nhau. Nhãn sau khi hái, chậm nhất không quá 36 giờ phải đưa vào lò sấy, để lâu nhãn sẽ chuyển hóa làm giảm lượng đường. Chuẩn bị lò sấy Lò sấy phải được chuẩn bị trước khi thu hoạch nhãn. Có thể đắp bằng bùn hoặc xây cố định. Diện tích lò (tùy vào lượng nhãn sấy): cao 110 - 130cm, rộng 100 - 110cm, dài 140 - 150cm, xây ở nơi kín gió. Cách đáy lò từ dưới lên khoảng 100 - 110cm, đặt một tấm phên đàn bằng tre, theo kiểu đan mành. Đặt phên phải thẳng và chắc chắn, để tránh bị sập khi đang sấy. Tiến hành sấy: Đưa nhãn vào lò, rải đều trái trên tấm phên với độ dày từ 10 - 15cm rồi phủ bao tải lên trên để giữ nhiệt. Khi sấy để lửa đều, đảm bảo nhiệt độ không khí trong lò từ 50 - 600C, thời gian sấy từ 10 - 12 giờ tùy vào từng giống nhãn, nếu trái to, cùi dày có thể lâu hơn. Sau mỗi 2 giờ phải đảo đều nhãn một lượt. Khi sấy quả đã rời khỏi cuống, vỏ chuyển sang màu hạt dẻ, cho phần cùi đã teo lại, bóp thử thấy cùi nhãn chuyển sang màu nâu nhạt và dẻo thì ngừng sấy, đưa nhãn ra khỏi lò. Đem cả chùm nhãn nhúng vào nước sôi 1-2 phút để diệt men, rồi phơi nắng, sau đó sấy ở nhiệt độ 40-50oC trong 30-40 giờ đến khi quả khô lại, cùi nhãn tách khỏi vỏ, lắc quả có tiếng lọc xọc. Bỏ vỏ quả, lấy cùi nhãn sấy tiếp ở nhiệt độ 50-60oC đến khi khô, nắm không dính tay, các cùi không kết dính vào nhau. Để nguội, đóng gói bảo quản trong các chum, vại sành để nơi thoáng mát. Tách cùi: Nên tách cùi vào ngày nắng ráo, để long được nắng, đẹp và giữ được màu, phẩm chất tốt. Khi lấy cùi tách nhẹ ở đít trái, sau đó lấy 3 đầu ngón tay vuốt ngược lên để long nhãn được đẹp (giống hình con nhộng). Sau khi lấy cùi, phải phơi trong nắng ngay, khi thấy long nhãn có màu cánh gián sẫm, bốc lên không dính tay là được. Bảo quản long nhãn vào túi nilon, bao, chum, vại... để nơi khô ráo, thoáng mát. Ngoài ra bảo quản tươi, để tiêu thụ trên thị trường dưới dạng quả tươi ngon, bà con có thể sử dụng biện pháp sấy để sơ chế, bảo quản cho bán quả khô, hay chế biến long nhãn (cùi khô) dùng làm thuốc trong đông y, rồi vải thiều sấy khô. Với cách sơ chế này sản phẩm tươi không bán hết bà con có thể sấy khô bán quanh năm. Tuy nhiên bà con hiện vẫn sấy nhiều bằng phương pháp thủ công như đốt lò than nên chất lượng sản phẩm chưa cao, không đồng đều về màu sắc, hình dạng, nên chưa đáp ứng yêu cầu thị trường cho xuất khẩu. Bên cạnh đó long nhãn là vị thuốc quý được chế biến từ cùi (thịt) của trái nhãn. Theo đông y, long nhãn vị ngọt, tính bình, tác dụng bổ huyết, dưỡng tâm, an thần, ích trí. Chủ trị các chứng thiếu máu, suy nhược cơ thể, mệt mỏi, mất ngủ, hay quên, tim hồi hộp, loạn nhịp, lo nghĩ quá nhiều, ăn uống, tiêu hoá kém. Dưới đây là một số cách chế biến món ăn cho dược thiện dễ làm từ long nhãn: Long nhãn ngâm rượu: long nhãn không giới hạn, ngâm vào rượu trắng khoảng 100 ngày, mỗi ngày uống 1 – 2 chén nhỏ, giúp chữa hoa mắt, chóng mặt. Cháo long nhãn hạt sen: long nhãn năm cái, hạt sen 15g, gạo nếp 30g. Nấu cháo ăn. Mỗi ngày vào buổi sáng và buổi chiều. Món này giúp chữa suy nhược, thiếu máu Long nhãn nấu đường: long nhãn tươi 300g, đường kính trắng 500g, hai thứ bỏ vào chưng kỹ, để nguội cho vào lọ kín. Mỗi lần ăn 12 – 16g, ngày hai lần. Tác dụng bổ khí huyết, an thần. Long nhãn đậu ván: long nhãn 20g, đậu ván 60g, táo tàu 15 quả. Sắc uống, ngày một thang, trị chứng thiếu máu. Nước sắc long nhãn: long nhãn 16g, đương quy 12g, hoàng kỳ 12g, thục địa 16g. Sắc uống ngày một thang, chia hai lần, uống ấm. Điều trị chứng thiếu máu, mất ngủ, thể trạng mệt mỏi, đoản hơi. Đem cả chùm nhãn nhúng vào nước sôi 1-2 phút để diệt men, rồi phơi nắng, sau đó sấy ở nhiệt độ 40-50oC trong 30-40 giờ đến khi quả khô lại, cùi nhãn tách khỏi vỏ, lắc quả có tiếng lọc xọc. Bỏ vỏ quả, lấy cùi nhãn sấy tiếp ở nhiệt độ 50-60oC đến khi khô, nắm không dính tay, các cùi không kết dính vào nhau. Để nguội, đóng gói bảo quản trong các chum, vại sành để nơi thoáng mát. Long nhãn khô đều, không dính kết vào nhau, vị ngọt đậm, màu vàng nhạt, độ ẩm tối đa không quá 18% là loại tốt. Chế biến long nhãn – Nghề đem lại hiệu quả kinh tế cao Hưng Yên là một tỉnh có đặc sản nhãn lồng nổi tiếng, hàng năm, sản lượng thu hoạch đạt khoảng 25.000 tấn quả nhãn tươi. Hiện nay, nhãn được tiêu thụ cho người tiêu dùng ăn quả, đóng hộp hoặc chế biến thành long nhãn. Trong đó nhãn quả tươi có đầy đủ hàm lượng chất dinh dưỡng với các loại vitamin, độ đường đạt trên 20%, tỉ lệ cùi trên 60%, chất lượng thơm ngon, giòn, trọng lượng trên dưới 70 quả/kg đối với Nhãn Lồng, nhãn đường phèn 90 quả/kg, về mẫu mã, quả có vỏ mỏng, màu sáng đẹp; với long nhãn, phải khô ráo, không dính tay, hình dạng tròn đều, dẻo, dai, màu vàng sáng như hổ phách, hương vị ngọt đậm thơm đặc trưng; hàm lượng đường đạt từ 62 đến 65%, độ ẩm 16,5%, hàm lượng protein 4,5 đến 5,5%. Để có một món ngon, người ta còn cầu kỳ lấy nhãn bóc rồi lồng hạt sen hấp chín vào trong thay hạt, ngâm trong cốc nước đường, nay có thêm vài viên đá lạnh, thành món giải khát cao cấp, lịch sự. Ngoài ra, nhãn còn được bóc vỏ cùi sấy khô thành những múi nhãn dẻo quánh, nâu sậm, thơm phức gọi là long nhãn, vừa là vị thuốc, vừa là món ngon khi nấu với sen. Nghề làm long nhãn có ở nhiều nơi trong Tỉnh, nhưng tập trung ở xã Hồng Nam thị xã Hưng Yên, Hồng Nam có gần 180 hộ sản xuất long nhãn. Thời vụ thu hoạch nhãn thường chỉ kéo dài 35 đến 50 ngày, đây là thời kỳ bận rộn nhất của nghề làm long nhãn. Thời điểm này, Hồng Nam thu hút khoảng 1.200 lao động, phần đông là người làng, song cũng có người ở các xã lân cận, có cả bà con ở thị xã Hưng Yên. Sản lượng long nhãn thành phẩm mỗi năm khoảng 200 tấn, doanh thu bán long nhãn của Hồng Nam mỗi năm đạt hơn 12 tỷ đồng, thu nhập của người làm công đạt 300 - 400.000 đồng/tháng Long nhãn được tiêu thụ phần lớn ở thị trườngTrung Quốc, Hồng Kông qua các chợ biên giới. Người xã Hồng Nam không chỉ chế biến long nhãn ở Hưng Yên mà còn tổ chức thu mua rồi chế biến long nhãn tại Mộc Châu, Sơn La và ở phía Nam; chế biến vải thiều ở Lục Ngạn - Bắc Giang đem lại lợi nhuận rất cao. Vì vậy Hồng Nam xuất hiện tỷ phú từ nghề làm long nhãn. Hiện nay chế biến long nhãn (cả công nghệ cũ lẫn công nghệ mới) đều bằng phương pháp thủ công. Trong long nhãn có rất nhiều chất dinh dưỡng, có tác dụng bổ dưỡng rất tốt. Long nhãn vị ngọt tính ôn, tác dụng bổ dưỡng tâm tỳ, dưỡng huyết an thần. Tuy nhiên, phụ nữ khi có thai phần lớn đều có triệu chứng nóng trong cho nên chẳng những không có tác dụng bồi bổ cơ thể, ngược lại còn làm tăng nóng trong, động huyết động thai, ra huyết đau bụng. Thậm chí tổn thương thai khí, dẫn tới sảy thai, đặc biệt là phụ nữ có thai thời kỳ đầu đến 7 – 8 tháng, càng phải kiêng ăn nhãn. Sản phụ sau khi sinh con mà ăn nhãn hoặc uống nước nhãn thì lại rất tốt. Nếu sản phụ có hiện tượng phù nhẹ, uống nước nhãn còn có tác dụng điều trị tích cực hơn. 2.1.3. Khó khăn của các cơ sở chế biến Cơn bão tài chính trên thế giới đang diễn ra hiện nay, không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp lớn, mà còn tác động trực tiếp đến các làng nghề truyền thống ở nước ta. Các cơ sở sản xuất sắt thép ê chề do giá dầu thô giảm, nhu cầu xây dựng tụt dốc đã đành, nhưng ngay cả hàng nông sản chế biến cũng không thoát khỏi cảnh này. Hưng Yên nổi tiếng với đặc sản long nhãn cũng đang . . . khóc dở mếu dở do giá xuống kỷ lục. Ông Nguyễn Văn Long, chủ một lò sấy long nhãn ở địa phương này chia sẻ, từ đầu năm giá xăng dầu tăng cộng thêm giá nhân công leo thang, lãi suất ngân hàng cao khiến cho đầu vào chế biến long nhãn tăng vọt trong khi nhu cầu thị trường sụt giảm mạnh. Trước tình cảnh này, hàng loạt cơ sở chế biến long nhãn ở Hưng Yên phải ngừng sản xuất. "Hàng không bán được mà đi vay vốn ngân hàng để thu mua nhãn về chế biến lúc này thì chẳng khác nào mua dây tự trói mình" - ông Long phân bua. Tắc đầu ra long nhãn làm cho người người trồng nhãn ở Hưng Yên lao đao. Bà Phạm Thảo Lan (TX Hưng Yên) ngồi nhìn đống nhãn khô không tiêu thụ nổi bộc bạch: "Tôi không thể hiểu nổi, thời buổi giá cả tăng cao đáng lẽ giá nhãn ngon đầu mùa phải đạt 25 - 30.000 đồng/kg, vậy mà chỉ bán được 12.000 đồng. Long nhãn chất đống ở Hưng Yên chưa biết tiêu thụ bằng cách nào thì các đầu mối bao tiêu XK long nhãn ở Lạng Sơn cũng đang đầy kho do đầu ra là thị trường Trung Quốc chưa khai thông. Đại diện Công ty Minh Hoà chuyên XK long nhãn sang Trung Quốc nhận định: "Nếu tình trạng này kéo dài đến năm 2009 thì nhiều DN chế biến long nhãn sẽ đi đến chỗ phá sản”. Thị trường tiêu thụ đặc sản nhãn Lồng Kênh tiêu thụ sản phẩm Kênh tiêu thụ có thể được coi là con đường đi của sản phẩm từ người sản xuất đến người tiêu dùng cuối cùng. Nó cũng được coi như một dòng chuyển quyền sở hữu các hàng hóa khi chúng được mua bán qua các tác nhân khác nhau. Một số người lại mô tả kênh tiêu thụ là các hình thức liên kết lỏng lẻo của các công ty để cùng thực hiện mục đích thương mại. Các định nghĩa trên xuất phát từ các quan điểm khác nhau của người nghiên cứu. Người sản xuất chú ý các trung gian khác nhau cần sử dụng để đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Vì vậy, họ có thể định nghĩa kênh tiêu thụ là hình thức di chuyển sản phẩm qua các trung gian khác nhau. Người bán buôn, bán lẻ - những người đang hy vọng họ có được dự trữ tồn kho thuận lợi từ những người sản xuất và tránh các rủi ro liên quan đến chức năng này – có thể quan niệm luồng quyền sở hữu như là mô tả tốt nhất kênh tiêu thụ. Người tiêu dùng có thể thể hiểu kênh tiêu thụ đơn giản: có các trung gian kết nối giữa họ và người sản xuất sản phẩm. Các nhà nghiên cứu khi quan sát các kênh tiêu thụ hoạt động trong hệ thống kinh tế có thể mô tả nó dưới dạng các hình thức cấu trúc và kết quả hoạt động. Kênh tiêu thụ (hoặc kênh phân phối) là tập hợp những cá nhân hay những cơ sở sản xuất kinh doanh độc lập và phụ thuộc lẫn nhau, tham gia vào quá trình tạo ra dòng vận chuyển hàng hóa, dịch vụ từ người sản xuất đến người tiêu dùng. Những vấn đề tồn tại trong việc tiêu thụ sản phẩm nhãn Lồng ở Hưng Yên Nhãn lồng Hưng Yên đã không chỉ bán làm quà tại chố mà còn được một số doanh nghiệp quan tâm và tiêu thụ, điển hình như công ty Metro đã chủ động đến đặt mua của HTX nhãn lồng Hồng Nam, nhiều doanh nghiệp khác đã đến thu mua nhãn lồng để cung cấp cho các thị trường Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó giơ đây bằng khoa học kỹ thuật được áp dụng đồng