Đề tài Thực trạng và xu hướng cán cân thanh toán của Việt Nam

nước ngoài và những năm cuối thập niên 2010-2020 Việt Nam còn là một nước mắc nợ rất cao. 22 “Vốn vay ODA và khả năng trả nợ của Việt Nam” - ThS. Đoàn Kim Thành - Viện nghiên cứu phát triển TPHCM 23 “Khả năng chịu đựng thâm hụt cán cân thanh toán vãng lai của Việt Nam” - Võ Trí Thành, Đinh Hiền Minh, Đỗ Thị Thu Hương, Nguyễn Thị Hồng - Viện nghiên cứu kinh tế Trung Ương - Xuất bản năm 2002- Trang 60. - 55 - Vậy tốt nhất là trong thập niên tới nên duy trì tỷ số b = (1+gmt)/(1+gxt) = 1,02 giống hay nhỏ hơn trong quá khứ để Việt Nam có thể duy trì được thâm hụt tài khoản vãng lai và nợ nước ngoài của Việt Nam là bền vững.  Cán cân vãng lai của VN đến năm 2015: Bảng 3.6: Dự báo cán cân vãng lai VN của IMF đến năm 2015 Năm 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Current account balance (U.S. dollars - Billions) -7.156 -7.123 -6.992 -7.397 -7.728 -8.153 -8.618 Current account balance (Percent of GDP) -7.4 -6.907 -6.04 -5.734 -5.388 -5.095 -4.793 Nguồn: Số liệu năm 2009: Asian Development Outlook 2010 - ADB. Số liệu năm 2010- 2015: International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, 2010. Theo IMF dự báo thì thâm hụt cán cân vãng lai của VN năm 2010 ít thay đổi so với năm 2009, năm 2011 thâm hụt cán cân vãng lai giảm so với năm 2010, từ năm 2012 tới năm 2015 thâm hụt cán cân vãng lai gia tăng; trong khi đó thâm hụt cán cân vãng lai (% của GDP) giảm từ năm 2010 tới năm 2015. Nguyên nhân khiến cho cán cân vãng lai của VN thâm hụt cao hơn trong năm 2012 trở đi có thể là do tình trạng phải nhập khẩu than để sản xuất điện, trong khi giá than trên thế giới là khá cao. “Theo Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam, vào năm 2010, Việt Nam sẽ chỉ dư khoảng 10 triệu tấn than để xuất khẩu và từ năm 2012, sẽ phải nhập khẩu than với số lượng dự kiến 34 triệu tấn.”24 Khu vực tự do mậu dịch lớn nhất thế giới ASEAN-Trung Quốc chính thức hoạt động vào ngày 1/1/2010, khoảng 9.000 nhóm hàng hóa và dịch vụ, tương đương khoảng 90% tổng lượng trao đổi thương mại song phương, được cắt giảm hoặc bãi bỏ thuế nhập khẩu, Việt Nam năm 2015 mới thực hiện. Đây là cơ hội cho hàng hóa VN khi xuất khẩu sang Trung quốc, tuy nhiên đây cũng là thách thức lớn cho các doanh nghiệp VN khi hàng hóa Trung Quốc dể dàng vào thị trường VN hơn. Với lợi thế cạnh tranh cao hàng hóa Trung Quốc có thể chiếm ưu thế ngay cả với những mặt hàng vốn là thế mạnh của VN như: dệt may, giày da, hàng tiêu dùng,… 24 Việt Nam có thể phải nhập than từ năm 2012 - - 56 - Theo dự báo của ADB: “xuất khẩu sẽ tăng vào năm 2010 do sự tăng trưởng của nhu cầu quốc tế. Du lịch và các luồng kiều hối dự kiến tăng lên do tình hình kinh tế của các nền kinh tế công nghiệp được cải thiện. Tuy nhiên, nhập khẩu sẽ tăng hơn xuất khẩu do sự gia tăng dự kiến của tăng trưởng trong nước và giá nhập khẩu cao hơn. Dòng vốn FDI vào Việt Nam sẽ phục hồi, do điều kiện tài chính toàn cầu được cải thiện. Luồng đầu tư gián tiếp có thể vẫn ở quy mô nhỏ và luồng ra của vốn ngắn hạn sẽ có thể ở mức vừa phải. Tài khoản vốn được kì vọng sẽ có thặng dư và vị trí cán cân thanh toán gần với mức cân bằng, với điều kiện duy trì được niềm tin về ổn định kinh tế vĩ mô trung hạn và mức dự trữ ngoại hối chính thức ít thay đổi. Trong năm 2011, một sự tăng trưởng nhanh hơn trong xuất khẩu, du lịch và kiều hối sẽ kéo thâm hụt tài khoản vãng lai ở mức khoảng 5,5% GDP. Luồng vốn cũng tăng do đà phục hồi toàn cầu. Cán cân thanh toán tổng thể được dự kiến sẽ trong thặng dư vào năm 2011, nâng cao hơn mức dự trữ chính thức của Việt Nam.”25 Năm 2009 2010 2011 Current account balance (US$ million) -7156 -7748 -5644 Current account balance (% of GDP) -7.4 -7.6 -5.5 Nguồn: Asian Development Outlook 2010 - ADB 3.2) Xu hướng cán cân vốn: 3.2.1) Mục tiêu tăng trưởng: Việt Nam phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP bình quân 5 năm 2011 – 2015 tăng 7 – 8%/năm. Trong cơ cấu GDP của năm 2015, nông, lâm nghiệp và thuỷ sản đạt 18-19%, công nghiệp và xây dựng khoảng 40 - 41%, dịch vụ 40 - 41%. Chỉ số lạm phát sẽ nằm trong ngưỡng an toàn. Năng suất lao động phấn đấu gấp 1,5 lần so với năm 2010. Tốc độ tăng tổng kim ngạch xuất khẩu bình quân đạt 12%/năm. Đến năm 2015, kim ngạch xuất khẩu hàng hoá đạt khoảng 1.260 tỷ USD, gấp 1.4 lần so với năm 2010. Kiểm soát nhập siêu ở mức cho phép.26 Để đạt được mức tăng trưởng trên thì Việt Nam sẽ cần rất nhiều vốn. 25 ADB “khuyên” Việt Nam đừng vội vàng tăng trưởng kinh tế - 26 Dự thảo Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm, giai đoạn 2011-2015_Bộ Kế Hoạch và Đầu Tư - 57 - 3.2.2) Hệ số ICOR: Chỉ số ICOR là hệ số giá trị sản phẩm gia tăng, nó thể hiện để thu một đồng lợi nhuận phải bỏ bao nhiêu đồng vốn. Chỉ tiêu này được tính bằng nhiều cách, song theo cách tính đơn giản mà các chuyên gia đề cập là lấy tỷ lệ vốn đầu tư/GDP chia cho tốc độ tăng trưởng GDP. Vai trò: Hệ số ICOR được tính toán làm cơ sở tham chiếu, xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế trong ngắn hạn (theo quý, nửa năm hoặc một năm). ICOR giúp các nhà lập kế hoạch tăng trưởng kinh tế xác định để kinh tế kỳ này cứ tăng 1% so với kỳ trước thì cần tăng vốn đầu tư trong kỳ này lên bao nhiêu phần trăm so với kỳ trước. Tỷ lệ đầu tư trên GDP của Việt Nam luôn ở mức cao so với các nước trong khu vực. Tính trung bình từ năm 2007 đến 2008 tỷ lệ đầu tư/GDP của Việt Nam là 39.7%. Năm 2008, tỷ lệ đầu tư/GDP lên đến 43.1%, năm 2009 là 42,8% GDP.27 Vì nước ta đang trong giai đoạn phát triển nên cần rất nhiều vốn cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và đề tạo đà tăng trưởng cho những năm sau. Mức đầu tư cao chủ yếu do vốn đầu tư khu vực FDI và khu vực ngoài nhà nước tăng mạnh. Hệ số ICOR còn được sử dụng để so sánh vai trò của vốn với các yếu tố tăng trưởng khác như: công nghệ, hoặc so sánh hiệu quả sử dụng vốn (hay hiệu quả đầu tư) giữa các thời kỳ hoặc giữa các nền kinh tế. Hệ ICOR cao hơn chứng tỏ thời kỳ đó hoặc nền kinh tế đó sử dụng vốn kém hơn. Với nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam, theo khuyến cáo của các định chế tài chính có uy tín như Ngân hàng Thế giới, ICOR ở mức 3 là đầu tư có hiệu quả và nền kinh tế phát triển theo hướng bền vững. “Theo con số thống kê qua từng giai đoạn, từ năm 1995, hệ số ICOR của Việt Nam liên tục tăng: từ mức 3,5 giai đoạn 1991 – 1995, tăng đến 5,24 giai đoạn 2001 – 2003. Năm 2008, hệ số ICOR của nền kinh tế là 6,6 – đã gấp hơn 2 lần mức khuyến nghị, và đến năm 2009, ICOR lại leo lên con số 8. Điều đáng nói ở khu vực đầu tư công, đặc biệt là các doanh nghiệp Nhà nước, thành phần chủ đạo của nền kinh tế, thì hệ số ICOR lại cao vọt. Nếu hệ số ICOR chung của nền kinh tế là 8, ICOR của khu vực kinh tế Nhà nước lên tới 12.”28 27 Khám sức khỏe kinh tế Việt từ chỉ số ICOR 28 Nguy cơ từ ICOR tăng vọt_Theo thông tin thương mại - 58 - Sự gia tăng các ICOR là xu hướng cần thiết do sự tiến bộ của khoa học và công nghệ. Tuy nhiên, sự gia tăng nhanh chóng của ICOR đã luôn luôn không bình thường và có liên quan đến quá trình phát triển mỗi nền kinh tế. ICOR của Việt Nam thậm chí còn cao hơn một số khu vực các nước như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Trung Quốc và Ấn Độ. Một điều ngạc nhiên là Ấn Độ đã đạt được tốc độ tăng trưởng xấp xỉ như Việt Nam từ năm 2000 đến 2007, trong khi tỉ lệ đầu tư của họ chỉ cao bằng 2/3 của Việt Nam. Điều đó nghĩa là Ấn Độ chỉ cần 3,5 đơn vị đầu tư để tạo ra một đơn vị tăng trưởng trong khi Việt Nam cần 5 đơn vị đầu tư để tạo ra một đơn vị tăng trưởng. Trung Quốc chỉ cần 4 đơn vị đầu tư để tạo ra một đơn vị tăng trưởng. Theo giáo sư David Dapice, lí do là do tham nhũng không đủ để giải thích bởi vì Indonexia có mức độ tham nhũng cao giữa các nước Đông Á, xếp hạng 130 trong 163 quốc gia và Malaysia có mức độ tham nhũng thấp nhất Đông Á, xếp hạng 44 trong 163 nước thì gần như có cùng một hệ số ICOR trong danh sách xếp hạng của tổ chức minh bạch thế giới. Trung Quốc, Ấn Độ và Philippines có hệ số ICOR thấp, nhưng Ấn Độ và Trung Quốc xếp hạng 70 trong khi Philippines xếp hạng 121 sau Việt Nam hạng 111. Vì vậy, theo giáo sư David Dapice, sự hợp tác của sức mạnh tài chính, chi tiêu hạn chế của Chính Phủ và phạm vi của cạnh tranh tín dụng sẽ tác động đến ICOR. Về khía cạnh này, Việt Nam sẽ tụt hậu sau các nước trong khu vực. Việc tăng ICOR của cả nền kinh tế kèm theo ICOR tăng trưởng nhanh trong khu vực nhà nước (3,7-9,4) và khu vực FDI. Các hệ số ICOR khu vực FDI là rất cao bởi vì mức đầu tư cao (vốn đắt tiền, công nghệ và kỹ thuật trình độ cao) và năng suất lao động cao. Để chính phủ (bao gồm cả ngân sách nhà nước và doanh nghiệp nhà nước), vấn đề liên quan đến đầu tư công, đặc biệt là đầu tư cho cơ sở hạ tầng; chất lượng đầu tư, khả năng quản lý ở các cấp độ vĩ mô cũng như mức độ vi mô và năng suất lao động thấp. Đó là một tình hình nghiêm trọng bởi vì nó đã xảy ra trong các khu vực kinh tế quyết định và có tiềm năng phát triển mạnh và vị trí tốt nhất trong nền kinh tế.29 Tuy nhiên, ICOR là một chỉ số không hoàn hảo. Bên cạnh chỉ số này, để tính hiệu quả tích lũy của đầu tư, chúng ta còn phải phân tích những yếu tố khác, chẳng hạn, năng suất của cả nguồn vốn công và vốn tư nhân. 29 Financing VietNam’s growth Domestic and Foreign Sources of Development - 59 - Để đảm bảo hiệu quả đầu tư, có hai yếu tố cân nhắc: đầu tư đúng đối tượng, và môi trường kinh doanh liên tục được cải thiện (tính cạnh tranh) để tiền rót vào được sử dụng hiệu quả. Mặc dù hệ số ICOR ở Việt Nam trong những năm gia tăng, phần nào thể hiện hiệu quả đầu tư trong nền kinh tế thấp. Nhưng ở khía cạnh nào đó thì những vấn đề đang tồn tại ở Việt Nam cần thời gian để cải thiện, Chính Phủ Việt Nam đang ra sức làm điều đó. Đặc biệt năm 2010 là năm cuối của kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế xã hội 2006- 2010, do đó mọi thành phần kinh tế điều phấn đấu đạt mục tiêu của kế hoạch 5 năm. 3.2.3) Khả năng tài trợ trong nước: Dự báo hệ số ICOR năm 2010: đạt khoảng 7.73 Dự báo tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2010: tăng trưởng kinh tế khoảng 6% - 6,5%30. Do đó sẽ chọn tốc độ tăng trưởng trung bình là trung bình cộng của 6% và 6.5% để tạo một sự chắc chắn. Tỉ lệ Vốn đầu tư/GDP = ICORdự báo * Tốc độ tăng trưởng GDPdự báo = 7.7 * 0.0625 = 0.48125 Dự báo GDP theo giá thực tế năm 2010: 1.931,3 nghìn tỉ đồng31 Dự báo vốn đầu tư phát triển toàn xã hội: = Tỉ lệ Vốn đầu tư/GDP * GDPdự báo theo giá thực tế = 0.48125 * 1.931,3 = 929.438 nghìn tỉ đồng Dự báo Tỉ lệ khu vực có vốn đầu tư nước ngoài/Vốn đầu tư phát triển toàn xã hội: 20.89% ( Tính trung bình của cả giai đoạn 1995-2008) Dự báo vốn đầu tư của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài: = 0.2089 * 929.438 = 194.159 nghìn tỉ đồng. Khả năng tài trợ trong nước = 929.438 - 194.159 = 735.279 nghìn tỉ đồng Vậy trong năm 2010 nguồn vốn đầu tư của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm 21% tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội. 3.2.4) Nợ vay trung và dài hạn: “Theo Bộ Tài chính, ở thời điểm 30-6-2009, nợ nước ngoài của Việt Nam bằng 29,8% GDP (23,6 tỷ USD). 30 Dự báo 2 kịch bản tăng trưởng và lạm phát năm 2010_Nguyễn Văn Giàu 31 Năm 2009, duy trì được tốc độ tăng trưởng hợp lý và bền vững_Lao động Ngày 03/10/2009 - 60 - Sau tháng 6-2009, Việt Nam ký thỏa thuận vay và bảo lãnh có giá trị tổng cộng gần 4,5 tỷ USD gồm: - 1,205 tỷ USD với Ngân hàng Phát triển Châu Á. - 927 triệu USD với Ngân hàng Thế giới. - 1,33 tỷ USD với Nhật Bản (chưa kể khoản 290 triệu USD mà nước này vừa ký cho Việt Nam vay hồi đầu tháng 3-2010). - Phát hành 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế.”32 Nếu tính thêm 146 nghìn tỷ đồng và 1 tỷ USD trái phiếu Chính phủ trong năm 2010, cùng với số vốn ODA tài trợ mới trong năm này, đến hết năm 2010, tỷ lệ nợ công sẽ cao hơn nữa, có thể sẽ đạt mức 50% GDP.33 Vay nợ trung và dài hạn cần có sự kiểm soát chặt chẽ hơn nữa. Theo báo cáo bộ tài chính, tính đến cuối năm 2009, cơ cấu nợ công gồm nợ Chính phủ chiếm 79.3%, nợ được Chính phủ bảo lãnh chiếm 17.6% và nợ chính quyền địa phương chiếm 3.1%. Trong nợ chính phủ thì nợ nước ngoài chiếm 60% (trong đó ODA chiếm 85%), còn lại nợ trong nước chiếm 40%.34 Các cam hết ODA: “Một xu hướng tích cực cần khẳng định là trong những năm gần đây, số vốn ODA mà Việt Nam thu hút được năm sau luôn cao hơn năm trước và đạt đến mức kỷ lục vào năm 2009. Điều này cũng tạo ra những áp lực không hề nhỏ, phần vì điều kiện vay đã kém ưu đãi hơn (Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình), phần vì khả năng hấp thụ và phát huy có hiệu quả nguồn vốn ODA cũng là một thách thức rất lớn. Nhóm sáu ngân hàng phát triển quốc tế vẫn đánh giá tỷ lệ giải ngân vốn ODA của Việt Nam thấp hơn mức trung bình của khu vực.”35 “Hội nghị nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam đã bế mạc chiều 4/12/2009 với số tiền cam kết viện trợ kỷ lục từ trước tới nay: hơn 8 tỷ USD cho năm 2010, trong đó hơn 1,4 tỷ USD là viện trợ không hoàn lại. Đây là kỷ lục mới về cam kết ODA cho Việt Nam với mức tăng tới hơn 36% so với kỷ lục cũ năm 2009 (5,9 tỷ USD, đã bao gồm cam kết muộn của Nhật Bản) và vượt ra ngoài dự báo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trước 32 Vay nợ nước ngoài: Kinh nghiệm từ Iceland và Hy Lạp 33 Nợ công và ODA 34 Cam kết tài trợ ODA hơn 8 tỷ USD 35 Tiếp cận nguồn vốn ODA: Phải có khả năng "tiêu tiền" hiệu quả - 61 - đó (dự báo ODA năm 2010 chỉ tăng từ 10 - 15%). Trong số này, về phía các tổ chức phát triển, Ngân hàng Thế giới là nhà tài trợ lớn nhất cho Việt Nam với gần 2,5 tỷ USD; tiếp đến là Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) với gần 1,5 tỷ USD. 15 quốc gia thuộc cộng đồng châu Âu (EU) tài trợ 1,082 tỷ USD, trong đó Pháp tiếp tục là nhà tài trợ lớn nhất với 378,26 triệu USD. Về phía các quốc gia tài trợ trực tiếp cho Việt Nam, Nhật Bản vẫn là quốc gia tài trợ quan trọng nhất, với 1,64 tỷ USD; kế đến là Hàn Quốc 270 triệu USD, Mỹ 138 triệu USD...”36 Chính phủ khuyến khích sự có mặt của các doanh nghiệp nước ngoài trong lĩnh vực đầu tư hạ tầng, đặc biệt với các ngành giao thông, điện năng, viễn thông và vận tải. Theo đó, hiện Việt Nam cần phát triển toàn bộ hệ thống hạ tầng, từ đường cao tốc, hàng không, đường sắt cao tốc, tàu điện ngầm tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM. Trong đó, Chính phủ đang đặc biệt quan tâm đến phát triển nhanh ngành hàng không. Trong nhiều năm nay, ngành này có tốc độ tăng trưởng 15-18%. Bên cạnh đó, vận tải và cảng biển cũng đang cần được đầu tư để mở rộng. Trong tương lai thì dòng vốn ODA sẽ là một nguồn vốn đáng kể, để xây dựng cở sở hạ tầng và góp phần cải thiện cán cân thanh toán quốc tế. Bởi vì Việt Nam ngày càng được cộng đồng quốc tế ủng hộ và do ngày càng giải ngân hiệu quả hơn. Do đó nguồn vốn ODA sẽ có xu hướng gia tăng vào những năm sau 2010. 3.2.5) Dòng vốn FDI: Khủng hoảng kinh tế tài chính toàn cầu đã làm cho nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam trong năm 2009 giảm đáng kể. Muốn xem xét FDI vào Việt Nam trong năm 2010 và những năm sau đó nữa, thì chúng ta phải nhìn vào 2 vấn đề. Một là sức mạnh nội tại nền kinh tế Việt Nam như thế nào để có thể thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Hai là bản thân các công ty đa quốc gia như thế nào sau khủng hoảng. Tình hình trong nước : Thuận lợi: - Nền chính trị ổn định 36 Hơn 8 tỷ USD cam kết ODA trong năm 2010 - 62 - - Quy mô thị trường tiềm năng: Kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009 cho thấy Việt Nam hiện là nước đông dân thứ 3 Asean và thứ 13 trên thế giới. Cụ thể, tính đến 0 giờ ngày 1/4/2009, dân số của Việt Nam là 85.789.573 người, tăng 9,47 triệu người so với năm 1999 (với sai số thuần là 0,3%). Đây là một thị trường tiêu thụ tiềm năng. - Chi phí sản xuất thấp: +Nguồn nguyên vật liệu dồi dào. +Nguồn lao động trẻ, dồi dào. Mới đây nhất, Việt Nam đã vượt 9 bậc so với lần xếp hạng trước đó vào năm 2007, và lọt vào tốp 10 trong Bảng xếp hạng 50 nước và vùng lãnh thổ hấp dẫn đầu tư nhất thế giới của Công ty tư vấn toàn cầu AT Kearney công bố ngày 11/6/2009: + Kết quả nghiên cứu của AT Kearney cho biết, Việt Nam là quốc gia có mức tăng thứ hạng cao nhất trong khu vực châu Á về mức độ hấp dẫn gia công phần mềm . + Bảng xếp hạng này dựa trên những yếu tố kích thích và thu hút công ty nước ngoài. + Theo bảng xếp hạng mới của AT Kearney, Việt Nam đã vượt Brazil, Mexico và Sri Lanka trong lĩnh vực cung cấp các hợp đồng tin học. Đứng đầu danh sách này là Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia và Thái Lan. + “Kinh tế thế giới và Việt Nam cùng chịu tác động nặng nề từ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu bắt đầu từ cuối năm 2008. Với Việt Nam, đáy của khó khăn rơi vào quý I/2009 khi tăng trưởng GDP giai đoạn này chỉ đạt mức 3,1%, mức thấp nhất trong hàng chục năm qua. Các hoạt động sản xuất, thương mại, dịch vụ, xuất khẩu...đồng loạt gặp khó khăn, rơi vào đình trệ... Tuy nhiên, sau giai đoạn này, nhờ hàng loạt các giải pháp kích thích kinh tế của Chính phủ như cho vay hỗ trợ lãi suất; miễn, giảm, hoãn thuế với rất nhiều hàng hoá, dịch vụ; nới lỏng chính sách tiền tệ..., kinh tế Việt Nam đã có những bước chuyển nhanh chóng, dần ổn định trong quý II và phục hồi nhanh chóng chóng 2 quý còn lại để đạt mức tăng trưởng GDP cả năm tới 5,2%. Đây là một trong những mức tăng trưởng ấn tượng trong khu vực châu Á cũng như trên thế giới.”37 37 Nhìn lại kinh tế Việt Nam năm 2009 ( 50397184-624125143-0) - 63 - + Việt Nam đã cắt giảm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp từ 28% xuống còn 25% và loại bỏ thuế thu nhập bổ sung đối với hoạt động chuyển nhượng đất đai. Việt Nam cũng áp dụng một luật thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng mới. + Cùng với sự bùng nổ của thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản Việt Nam cũng có những giai đoạn thăng hoa của quý II, quý III, trước khi trầm lắng trở lại trong quý IV năm 2009.  Các giải pháp chính sách của các chính phủ nhằm giải quyết khủng hoảng tài chính và phục hồi kinh tế đã đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo các điều kiện thuận lợi để phục hồi tăng trưởng kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài. Đồng thời sức phát triển tiềm năng của nền kinh tế Việt Nam cũng là điều đáng để các nhà đầu tư nước ngoài quan tâm. Khó khăn: - Tuy Việt Nam được đánh giá cao về chi phí gia công rẻ, tuy nhiên chất lượng và sự sẵn có nguồn nhân lực lại thua một số nước láng giềng. - Dù gần đây VN có nhiều cải cách như vậy nhưng vì nhiều nền kinh tế khác cải cách rộng hơn, mạnh mẽ hơn nên VN không thể thăng hạng. Hầu hết các quốc gia đều tập trung rút ngắn thủ tục thành lập doanh nghiệp và thuế, coi đây là hai lĩnh vực tác động lớn nhất đến doanh nghiệp và nền kinh tế. Trong khi đó ở VN, việc thành lập doanh nghiệp vẫn khá rườm rà (cần 11 thủ tục, diễn ra trong 50 ngày...). Trong lĩnh vực thuế, còn 32 lần đóng thuế trong một năm, tương đương 1.050 giờ và tổng số thuế phải trả chiếm 40,1% lợi nhuận. => Bên cạnh các thuận lợi, thì cũng còn rất nhiều khó khăn cho sự phát triển kinh tế bền vững và ổn định của Việt Nam trong thời gian tới. Nhưng nhìn chung, với tất cả thuận lợi và tiềm lực bên cạnh những khó khăn, thị trường Việt Nam vẫn còn sức thu hút mạnh mẽ với các nhà đầu tư nước ngoài trong trung và dài hạn. Tình hình thế giới: Bức tranh kinh tế thế giới đã có những tín hiệu lạc quan trên hầu hết các mặt sau một thời gian dài suy thoái. Điều này khẳng định những hành động chống khủng khoảng và suy thoái kinh tế của các nước trên thế giới đã đúng hướng. Với những dấu hiệu như vậy, chứng tỏ nền kinh tế thế giới bước đầu đã chạm đáy, đà suy giảm đã chậm lại. Tất cả đang chờ đợi sự hồi phục của kinh tế trong thời gian tới. - 64 - Với những thành quả đạt được để giúp kinh tế phục hồi, đều đó cũng giúp cho các công ty đa quốc gia có điều kiện phục hồi sau những hậu quả của khủng hoảng tài chính toàn cầu. Tuy nhiên trong điều kiện kinh tế Mỹ suy thoái và kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại sẽ gặp nhiều khó khăn, không ít công ty đa quốc gia lãi rất ít, thậm chí thua lỗ. Các nước đều quan tâm đến thị trường trong nước, tập trung vào kích cầu nội địa, các nhà đầu tư phải có chiến lược toàn cầu, họ không thể thực hiện dự án mạo hiểm và mạnh tay như trước. Trước trạng thái mới của thị trường thế giới, các công ty đa quốc gia phải đánh giá lại chiến lược kinh doanh và đầu tư của họ, chắc chắn tạm thời phải thu hẹp phạm vi và đình hoãn một số dự án đầu tư không có khả năng thu xếp các khoản tín dụng. Do vậy, nhiều dự án FDI đã được cấp phép có khả năng giãn tiến độ, thu hẹp quy mô hoặc không thực hiện, sẽ khó bơm thêm vốn cho các dự án mới cũng như dự án muốn mở rộng sản xuất, làm cho tỷ lệ vốn FDI thực hiện so với vốn FDI đăng ký giảm so với những năm trước. Đối với những nhà đầu tư tiềm năng, Việt Nam vẫn là thị trường hấp dẫn đối với họ nhìn tầm trung hạn và dài hạn. Họ sẽ đến nước ta tìm hiểu thị trường và cơ hội nhưng chắc chắn phải cân nhắc kỹ hơn, mất nhiều thời gian hơn để quyết định tiến hành dự án đầu tư; các ngân hàng cũng không dễ đưa ra quyết định cho vay các dự án lớn trong điều kiện khủng hoảng tài chính toàn cầu. Là các ngân hàng đối mặt với khó khăn sẽ thận trọng hơn với các khoản tín dụng dành cho giới đầu tư. Thông thường, 70% vốn đầu tư nhờ tín dụng ngân hàng, chỉ có 30% còn lại là do các nhà đầu tư bỏ ra. Các ngân hàng thận trọng và khắt khe hơn với các điều kiện tín dụng cũng sẽ làm giảm luồng vốn. Nhưng đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam cũng sẽ bị chia sẻ, giảm đi do cơ hội đầu tư vào các nước tương đối rộng. Nhìn vào tình hình đầu tư nước ngoài năm 2009 thì chúng ta thấy rằng các nhà đầu tư nước ngoài vẫn đánh giá khá cao về môi trường và triển vọng đầu tư trung - dài hạn tại Việt Nam. Bởi vậy, thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam sẽ vẫn có triển vọng trong những năm sau 2010. - 65 - Trong tương lai số dự án đầu tư theo hướng lâu dài, bền vững sẽ gia tăng và các lĩnh vực thu hút sự quan tâm lớn của nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục là lọc hóa dầu, khai khoáng và bất động sản. Vậy thì FDI của Việt Nam phụ thuộc vào tình hình của các nước đầu tư trực tiếp ra nước ngoài mà cụ thể là vào Việt Nam, và bản thân sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam. Theo đánh giá của IMF, triển vọng kinh tế thế giới năm 2010 sẽ không hứa hẹn, bởi còn nhiều vấn đề đáng lo ngại như cầu về nhà đất và đầu tư vẫn ở mức thấp, và tiếp cận tín dụng có khó khăn. Nên với dấu hiệu hiện tại của nền kinh tế thế giới, FDI vào Việt Nam sẽ giảm trong năm 2009, 2010 và sẽ phục hồi về những năm sau 2010. “Với mục tiêu đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, bên cạnh việc tập trung thực hiện các giải pháp thúc đẩy sản xuất kinh doanh nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 6,5-7% năm 2010, Chính phủ đang chủ trương, tiếp tục thu hút và đẩy nhanh tiến độ giải ngân các nguồn vốn FDI đã cam kết, có định hướng thu hút FDI vào các vùng một cách hợp lý và vào các lĩnh vực ưu tiên. Do dòng vốn đăng ký FDI của các năm trước đều ở mức cao và trong điều kiện nền kinh tế thế giới có xu hướng phục hồi, vốn thực hiện trong năm 2010 được dự kiến sẽ tăng hơn năm 2009 với mức 10-11 tỷ USD (tăng 10%).” Thực tiễn trong những năm qua thì nguồn vốn FDI và ODA vẫn chiếm phần lớn trong cơ cấu cán cân vốn, và xu hướng đó vẫn sẽ tiếp tục duy trì trong tương lai. Từ những nhận xét trên trong khoản thời gian từ năm 2010 – 2015, cả dòng vốn FDI và ODA sẽ gia tăng so với năm 2009. Theo dự báo của IMF cán cân vốn khoảng thời gian từ 2010 đến 2013 sẽ có xu hướng gia tăng. Nguồn: April 2009, IMF Country Report No. 09/110 - 66 - Phần 4: Các biện pháp cải thiện cán cân thanh toán của VN 4.1) Các biện pháp cải thiện cán cân vãng lai của VN Thâm hụt cán cân vãng lai của VN chủ yếu là do thâm hụt cán cân thương mại cao, vì vậy cải thiện thâm hụt cán cân vãng lai của VN cần phải có các biện pháp tích cực cải thiện thâm hụt cán cân thương mại và các biện pháp tích cực đối với các yếu tố ảnh hưởng tới cán cân vãng lai như: tỷ giá. Các biện pháp cải thiện cán cân thương mại:  “Chuyển dịch cơ cấu hàng XK theo hướng gia tăng tỷ trọng hàng có giá trị gia tăng cao: Chuyển dịch cơ cấu hàng XK theo hướng gia tăng tỷ trọng hàng công nghiệp chế biến dựa trên lợi thế lao động và công nghệ nguồn. Tiếp tục đẩy mạnh phát triển sản xuất dựa vào nguồn lao động dồi dào và kỹ thuật trung bình để tăng lợi thế về quy mô, đồng thời nhanh chóng chuyển sang phát triển các ngành sản xuất hàng XK dựa vào vốn và kỹ thuật cao để gia tăng nhanh giá trị. Chú trọng đổi mới công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng của hàng XK, hạn chế XK hàng nguyên liệu thô sơ chế, đặc biệt đối với hàng nông, thuỷ sản.  Nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng XK: Xây dựng chiến lược phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn dựa trên lợi thế cạnh tranh để trong một thời gian nhất định tạo ra những sản phẩm có khả nă