Đề tài Thực trạng về huy động và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư. mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng vốn với khả năng huy động vốn đầu tư

7605 - Năm 2003 - 10596 - Năm 2004 - 12.355 - Năm 2005 - 13.000 - Số vốn bố trí cho các dự án nhỏ, không đủ và không khớp giữa kế hoạch đầu tư và kế hoạch vốn. - Sự dàn trải còn thể hiện ở việc bố trí kế hoạch vốn đầu tư cho cả các dự án chưa đủ thủ tục đầu tư. Chỉ tính riêng các dự án do Trung ương quản lý: Năm 2001 Có 375 Dự án thiếu thủ tục đầu tư Năm 2002 - 598 - Năm 2003 - 365 - Năm 2004 - 377 - Năm 2005 - 380 - - Tiến độ thi công chậm trễ, kéo dài mà nguyên nhân là do: + Mặt bằng giải phóng chậm trễ chủ yếu do chính sách đền bù giải phóng còn nhiều bất cập gây lãng phí thất thoát, khiếu kiện kéo dài. + Bố trí dự án, dàn trải nguồn vốn bố trí không đáp ứng dẫn đến tình trạng mất cân đối giữa nhu cầu và khả năng, mặc dù đã có những cố gắng chấn chỉnh nhưng tình hình nợ đọng còn rất lớn, khối lượng đầu tư dở dang cao, công trình chậm đưa vào sản xuất sử dụng gây lãng phí lớn mặt khác năng lực tài chính của nhà thầu còn hạn chế do đó nhiều doanh nghiệp đang ở trong tình trạng hết sức khó khăn, một số doanh nghiệp bị phá sản. Năm 2002 Có 67,5% Công trình đầu tư dở dang Năm 2003 - 63,1% - Năm 2004 - 70,6% - Năm 2005 - 61% - 1.2. Tình trạng thất thoát, lãng phí vốn đầu tư diễn ra trong tất cả các giai đoạn của quá trình đầu tư. Qua kết quả kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, qua xét sử nhiều vụ án liên quan đến quá trình thực hiện đầu tư từ nguồn vốn nhà nước cho thấy tình trạng lãng phí, thất thoát xẩy ra ở các ngành, các địa phương và ở tất cả giai đoạn của quá trình đầu tư. Năm 2002 thanh tra Chính phủ thanh tra 17 dự án lớn phát hiện sai phạm chiếm 13,59%, năm 2002 thanh tra 14 dự án số sai phạm về kinh tế và lãng phí vốn đầu tư là 19,1% số vốn được thanh tra. Qua điều tra, khởi tố, xét xử các vụ án điển hình như Cảng Thị Vải, khối nhà trên giàn khoan, vụ Lã Thị Kim Oanh, vụ Cầu chui Văn Thánh, gần đây là vụ sai phạm ở PMU18... và qua ý kiến của người dân, dư luận xã hội thì tình trạng lãng phí thất thoát vốn đầu tư từ nguồn vốn nhà nước là phổ biến và rất nghiêm trọng. Nếu chỉ lấy con số thất thoát lãng phí là 15% ± 3% như đề tài “đánh giá tỷ lệ lãng phí thất thoát” do Tổng Hội XDVN báo cáo thì con số tuyệt đối đã lên đến hàng chục ngàn tỷ đồng. Điều đó tất yếu sẽ dẫn đến hiệu quả đầu tư thấp. Thất thoát lãng phí vốn đầu tư xẩy ra ở tất cả các giai đoạn của quá trình đầu tư. - Thất thoát lãng phí trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Sai lầm trong chủ trương đầu tư, bắt nguồn từ qui hoạch sai hay không có qui hoạch, chất lượng báo cáo tiền khả thi, chất lượng thấp thường “bỏ qua điều tra xã hội học, môi trường, các công trình hạ tầng hoặc điều tra không kỹ thị trường tiêu thụ và các yếu tố cho sản xuất kinh doanh”. Sai lầm trong quyết định đầu tư bắt nguồn từ chủ trương đầu tư sai: đầu tư theo “phong trào”, theo ý muốn chủ quan, chạy theo thành tích, và còn do sai lầm trong lập và thẩm định báo cáo khả thi dẫn đến sai lầm trong việc chọn địa điểm đầu tư, xác định qui mô đầu tư không phù hợp, không đồng bộ, lựa chọn công nghệ sản xuất không phù hợp hoặc lạc hậu. Các sai lầm thiếu sót trong quyết định đầu tư dẫn đến hậu quả: + Công trình xây dựng xong đưa vào sử dụng không đạt hiệu quả kinh tế xã hội, thậm chí không có hiệu quả (nhà máy không có đủ nguyên liệu, chợ không có người họp, cảng không khai thác hết công suất,...) + Công trình xây dựng với chi phí quá cao dẫn đến giá thành sản phẩm cao, không đủ sức cạnh tranh hoạt động cầm chừng càng sản xuất càng lỗ. Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế thì thất thoát lãng phí trong chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư gây lãng phí lớn nhất chiếm đến 70% tổng số lãng phí thất thoát vốn đầu tư. - Thất thoát lãng phí trong giai đoạn thực hiện đầu tư thể hiện ở các khâu: + Kế hoạch bố trí vốn đầu tư phân tán, dàn trải, bố trí vốn cho cả công trình không đủ thủ tục đầu tư. + Sai lầm và thiếu sót trong khâu khảo sát, thiết kế, lựa chọn thiết bị, công nghệ. + Tham nhũng, tiêu cực trong các giai đoạn đầu tư, đấu thầu, tuyển chọn tư vấn nhà thầu, nhà cung ứng. + Chất lượng công trình kém gây hư hỏng, giảm tuổi thọ công trình. +Năng lực yếu kém của chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tư vấn (khảo sát, thiết kế, giám sát), nhà thầu. - Thất thoát lãng phí trong giai đoạn quyết toán đưa vào sản xuất và bảo trì thể hiện: + Thanh, quyết toán chậm, nợ đọng kéo dài chưa có qui định bắt buộc phải kiểm toán đối với nguồn vốn nhà nước trong đầu tư. +Năng lực quản lý sử dụng, khai thác không đáp ứng, dẫn đến hiệu quả khai thác thấp. + Công tác duy tu, bảo dưỡng kém, không đúng định kỳ, bố trí vốn không đủ dẫn đến công trình xuống cấp nhanh làm giảm hiệu quả đầu tư. 2. Nguồn vốn ODA giải ngân chậmvà quản lý còn lỏng lẻo, hiệu quả sử dụng vốn chưa cao Những thành công trong việc thu hút và sử dụng nghuồn vốn ODA là rất đáng kể nhưng chúng ta cũng phải nghiêm túc nhìn nhận những mặt còn yếu kém đã làm cho nguồn vốn ODA chưa phát huy được hết vai trò và tác dụng của nó đối với việc phát triển kinh tế –xã hội của đất nước. 2.1.Giải ngân chậm nguồn vốn ODA- vấn đề nổi cộm nhất hiện nay. Kể từ năm 1993 cho đến Hội nghị nhóm tư vấn các nhà tài trợ tháng 12/2005, tổng vốn ODA mà các nhà tài trợ cam kết cho Việt Nam là 33,717 tỷ USD nhưng vốn đã giải ngân được mới khoảng đạt gần 15 tỷ USD. Kết qủa giải ngân 5 năm gần đây được thể hiện trong bảng sau: GIẢI NGÂN ODA QUA CÁC NĂM Đơn vị tính: tỷ USD Năm 2001 2002 2003 2004 2005 Tổng cộng Giải ngân 1,5 1,55 1,42 1.6 1,7 (ước đạt) 7,77 Nguồn: Nguyên Linh .“ODA: Giải ngân chậm, định hướng chưa sát”. Thời báo Kinh tế Việt Nam số 183 ngày 14/9/2005 Như vậy trong 5 năm 2001-2005, giải ngân ODA đạt khoảng 7,77 tỷ USD bằng 87% so với kế hoạch đặt ra Để làm rõ hơn tình hình giải ngân nguồn vốn ODA, chúng ta so sánh mức tăng ODA cam kết với mức tăng giải ngân thực tế, thể hiện ở biểu đồ sau: Đơn vị: triệu USD Nguồn :- Nguyên Linh .“ODA: Giải ngân chậm, định hướng chưa sát”. Thời báo Kinh tế Việt Nam số 183 ngày 14/9/2005 - Ngọc Maị. “Cùng tìm hướng phát triển” Thời báo kinh tế Sài Gòn, số 50, ngày 8/12/2005 Nhìn vào biểu đồ ta thấy tốc độ giải ngân 5 năm gần đây đã không theo kịp tốc độ tăng ODA cam kết: năm 2002 ODA cam kết tăng từ 2,4 tỷ USD lên 2,6 tỷ USD, tức tăng 108% thì giải ngân tăng từ 1,5 lên 1,55 tỷ USD, tức tăng 103%; tương tự năm 2003, cam kết tăng 109% , giải ngân giảm còn 92%; 2004 cam kết tăng 120%, giải ngân tăng 112%; năm 2005 cam kết tăng 110%, giải ngân tăng 106%. Nếu so sánh tổng thể 5 năm thì ODA cam kết tăng từ 2,4 tỷ USD lên 3,747 tỷ USD (tăng 156%), trong khi đó giải ngân chỉ tăng từ 1,5 tỷ USD lên 1,7 tỷ USD (tăng 113%). Theo như phân tích ở trên, 5 năm gần đây tốc độ giải ngân có xu hướng chậm lại. Việc giải ngân chậm sẽ dẫn đến những thiệt thòi về nhiều mặt như: chậm đưa công trình vào hoạt động đúng tiến độ, các điều kiện ưu đãi giảm sút do rút ngắn thời gian ân hạn, không những thế còn ảnh hưởng đến uy tín về năng lực tiếp thu và sử dụng ODA của nước ta trong khi đang có sự cạnh tranh thu hút ODA của các nước khác nhất là các nước châu á. Hơn thế nữa ODA là nguồn vốn có nhiều ưu đãi nhưng đa số vẫn là vốn vay (chỉ có khoảng 10 đến 15% trong tổng số ODA là viện trợ không hoàn lại). Do vậy, chậm giải ngân ODA sẽ làm chậm qúa trình trả nợ làm cho gánh nặng nợ nần càng lớn đối với đất nước. 2.2. Tiến độ, Chất lượng và Hiệu qủa các chương trình, dự án ODA còn hạn chế Nhiều chương trình dự án thường bị chậm tiến độ so với kế hoạch, nhất là các chương trình, dự án thuộc lĩnh vực giao thông vận tải, xây dựng cơ sở hạ tầng, môi trườngĐây là những dự án mà từ khâu lập dự án, nghiên cứu khả thi, đến khâu thiết kế, lập dự toán, có khi mất khoảng 1-3 năm, cộng với thời gian thẩm định, giải trình, phê duyệt mất 3-6 tháng, thậm trí 12 tháng đối với các công trình lớn. Chưa kể đến việc các nhà thầu khi triển khai thi công chậm, không đúng tiến độ cam kết. Một số công trình được đầu tư bằng nguồn vốn ODA chất lượng cũng chưa được đảm bảo, có thể thấy rõ nhất ở một số công trình về xây dựng cơ bản và giao thông. Sau một thời gian ngắn đưa vào sử dụng đã lộ ra những vấn đề về chất lượng, dẫn đến công trình xuống cấp và phải tu sửa nhiều lần. Không những thế, một số chương trình, dự án về xã hội cũng chưa đạt hiệu qủa. Chẳng hạn như chương trình xóa đói giảm nghèo, chương trình này đã mang lại rất nhiều lợi ích cho người dân nghèo Việt Nam nhưng không phải tất cả những người nghèo thật sự đã được hưởng lợi ( có nơi do quen thân, móc nối mà một số đối tượng không thuộc diện nghèo đã được vay vốn, được hỗ trợ.làm cho mục đích xóa đói giảm nghèo bị ảnh hưởng) 2.3. Vấn đề quản lý vốn ODA ODA là nguồn vốn vay có nhiều ưu đãi về lãi suất và thời gian ân hạn do đó vấn đề quản lý vốn đã và đang nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp. Nguồn vốn ODA ở một số ban quản lý dự án đã không được sử dụng đúng mục đích (ví dụ như việc mua sắm tài sản phục vụ cá nhân, cho mượn, cho thuê tài sản của dự án không đúng nguyên tắc, sử dụng kinh phí không đúng theo cam kết) Thậm chí, ở một số dự án tình trạng lãng phí, thất thoát vốn và tham nhũng đã xảy ra khá nghiêm trọng khiến các nhà tài trợ thiếu tin tưởng và gây mất uy tín của chúng ta với quốc tế. Điển hình là các vụ việc vừa mới được phanh phui từ các ban quản lý các dự án của Bộ giao thông vận tải (PMU). 3. Tỷ lệ vốn FDI thực hiện quá thấp Thực tế cho thấy, đã có những dự án có vốn đầu tư nước ngoài hàng chục triệu USD và đã được cấp giấy phép cách nay hơn 10 năm nhưng vẫn chỉ nằm trên giấy và trên thực địa đã có hàng chục hécta đất đang được xếp vào loại dự án treo. Sự chậm trễ trong việc triển khai các dự án là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa vốn đăng ký và vốn thực hiện trên thực tế. Và không phải không có cơ sở khi số vốn FDI đăng ký “liên tục phát triển” trong thời gian gần đây, nhưng tỷ lệ giải ngân lại hạn chế. Trong 8 tháng đầu năm nay, trong khi số vốn mà các nhà đầu tư nước ngoài cam kết rót vào Việt Nam là 47,1 tỷ USD, nhưng số tiền thực tế được chi dùng tại Việt Nam chỉ chưa đầy 8 tỷ USD, bằng khoảng 17% vốn cao kết. Chưa kể, trong số vốn FDI đăng ký đầu tư vào Việt Nam trong thời gian gần đây, thì phần lớn lại dành vào các lĩnh vực, ngành nghề sử dụng nhiều tài nguyên, đặc biệt là đất đai. Theo báo cáo từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, lượng vốn FDI năm 2008 được tập trung chủ yếu vào một số lĩnh vực như: xây dựng văn phòng, căn hộ, khu công nghiệp, khu chế xuất (chiếm 29,66%), dầu khí (chiếm 23,76%), công nghiệp nặng (chiếm 19,47%) và du lịch, khách sạn (chiếm 18,57%). Như vậy chỉ riêng bốn lĩnh vực này đã chiếm trên 90% tổng lượng vốn FDI được cấp phép, đối với lĩnh vực nông nghiệp chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ. Đó là chưa kể, sự phân bổ của các dự án có vốn đầu tư nước ngoài vào nước ta trong thời gian vừa qua tiếp tục cho thấy những bất cập. Thông thường, các dự án chủ yếu chỉ tập trung ở những khu vực đồng bằng, trung tâm đã có sự đầu tư khá chu đáo về hạ tầng kỹ thuật hoặc những nơi có nguồn tài nguyên phong phú, còn đối với khu vực miền núi còn gặp nhiều khó khăn thì hầu như vẫn chưa được chú trọng Lý giải về những vấn đề này, ông Phan Hữu Thắng - Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) khẳng định: “Để giải ngân được nguồn vốn FDI thì phải đẩy nhanh tiến độ đền bù giải phóng mặt bằng, đồng thời giao đất cho nhà đầu tư đúng tiến độ và phải có những chính sách hỗ trợ nhà đầu tư”. Theo ông Thắng do kinh tế vĩ mô Việt Nam đang gặp khó khăn và thách thức, như giá nguyên vật liệu tăng cao, lạm phát cao, lãi suất ngân hàng tăng cũng đã ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân của các dự án FDI. Ngoài ra, việc chuẩn bị nguồn lực lao động cho các dự án, cũng như những yếu kém về cơ sở hạ tầng cùng với những điểm yếu cố hữu trong việc giải quyết các thủ tục hành chính cũng làm ảnh hưởng không nhỏ đến thu hút đầu tư và giải ngân nguồn vốn FDI. Bên cạnh đó, ông Phan Hữu Thắng cho biết: “Trong những năm gần đây tốc độ giải ngân được tăng lên, năm sau cao hơn năm trước. Tuy nhiên, với lượng vốn vào Việt Nam cao như 8 tháng đầu năm 2008 sẽ cần ít nhất là 5 năm để giải ngân hết số vốn này”. Bởi thông thường đối với một dự án FDI, riêng chuyện đền bù và giải phóng mặt bằng đã mất khoảng 1 năm, sau đó phải mất 3-4 năm để xây dựng nhà máy, do vậy không thể đẩy nhanh tiến độ giải ngân như nhiều người mong đợi. Về sự phân bổ các dự án đang có nguy cơ mất cân đối, ông Thắng thừa nhận, các cơ quan quản lý đã và đang tiếp tục điều chỉnh và từng bước giải quyết những vấn đề mới phát sinh. Tuy nhiên, trên thực tế không thể chỉ giải quyết và mong muốn theo một chiều mà cần có sự hài hoà giữa nhà đầu tư và nhu cầu, năng lực thực tế trong nước. Vẫn biết, để cùng một lúc vừa kêu gọi đầu tư hiệu quả, vừa giải quyết hài hoà các vấn đề xã hội là việc không đơn giản. Nhưng không phải không có cơ sở, khi nhiều chuyên gia cho rằng nếu không sớm có kế hoạch bài bản với tầm nhìn chiến lược thì vốn đăng ký đầu tư tuy lớn nhưng vẫn chỉ là những lời hứa xuông. Thậm chí, nếu kéo dài tình trạng để một số nhà đầu tư nhỏ bé đăng ký để “giữ đất” không những sẽ lãng phí thời gian, bỏ phí nguồn tài nguyên, mà còn bỏ lỡ những cơ hội tiếp nhận các dự án tầm cỡ và dẫn đến mất cân đối về xã hội./. III. T¹i sao nãi hiÖu qu¶ ®Çu t­ cµng cao th× cµng thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­. HiÖu qu¶ ®Çu t­ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ biÓu hiÖn quan hÖ so s¸nh gi÷a c¸c kÕt qu¶ kinh tÕ – x· héi ®· ®¹t ®­îc cña ho¹t ®éng ®Çu t­ víi c¸c chi phÝ ph¶i bá ra ®Ó cã kÕt qu¶ ®ã trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Víi kh¸i niÖm nµy kÕt qu¶ mang l¹i cµng nhiÒu trªn mét luîng chi phÝ nhÊt ®Þnh th× hiÖu qu¶ cµng cao. VÝ dô hai dù ¸n ®Çu t­ cã l­îng vèn bá ra nh­ nhau th× dù ¸n nµo mang l¹i lîi nhuËn nhiÒu h¬n, mang l¹i doanh thu nhiÒu h¬n, mang l¹i nhiÒu chç lµm viÖc h¬n th× dù ¸n ®ã cã hiÖu qu¶ cao h¬n. HoÆc cïng mét kÕt qña t¹o ra lµ nh­ nhau mµ dù ¸n nµo bá ra Ýt nguån lùc h¬n th× dù ¸n ®ã cã hiÖu qu¶ cao h¬n. HiÖu qu¶ cña mét dù ¸n ®Çu t­ vÒ mÆt kinh tÕ chóng ta cã thÓ l­îng ho¸ ®­îc, tuy nhiªn t¸c ®éng cña nã ®Õn x· héi th× rÊt khã l­îng ho¸ b»ng con sè. V× vËy khi xÐt duyÖt mét dù ¸n ®Çu t­ th× chóng ta ph¶I ®¸nh gi¸ nã trªn nhiÒu mÆt, nhiÒu khÝa c¹nh. Trong xu thÕ ph¸t triÓn nhanh cña khoa häc kü thuËt, tèc ®é ph¸t triÓn chãng mÆt cña s¶n xuÊt, con ng­êi trªn kh¾p thÕ giíi ®ang ph¶I ®èi mÆt víi sù khan hiÕm c¸c nguån lùc nh­ tµi nguyªn thiªn nhiªn, con ng­êi, vèn V× vËy c¸c nguån lùc nµy ph¶I ®­îc ®Çu t­ vµo nh÷ng dù ¸n mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao. Tõ ®ã hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ cµng cao th× cµng gia t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn. * ¶nh h­ëng cña hiÖu qu¶ sö dông vèn tíi nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc Nguån vèn nµy cã ®­îc chñ yÕu tõ tiÕt kiÖm cña khu vùc d©n c­, c¸c tæ chøc kinh tÕ, vµ tiÕt kiÖm cña chÝnh phñ ®­îc huy ®éng vµo trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña x· héi. VËy hiÖu qu¶ cña sö dông vèn cµng cao liÖu cã gia t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn trong n­íc kh«ng? Mét dù ¸n cã hiÖu qu¶ tµi chÝnh cao cã nghÜa lµ dù ¸n ®ã cã lîi nhuËn thuÇn, thu nhËp thuÇn, tû suÊt sinh lêi cña vèn, sè vßng quy cña vèn ph¶i cao h¬n so víi c¸c dù ¸n t­¬ng tù. Lîi nhuËn ®­îc c¸c doanh nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi nhµ n­íc th«ng qua nép thuÕ, thùc hiÖn chi tr¶ cæ tøc cho c¸c cæ ®«ng, thùc hiÖn t¸I ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt, c¶I thiÖn ®êi sèng cho ng­êi lao ®éngTiÒn nép thuÕ cña doanh nghiÖp lµ mét kho¶n thu lín cña ng©n s¸ch quèc gia hiÖu qu¶ ®Çu t­ cao th× viÖc thu thuÕ dÔ dµng Ýt thÊt tho¸t, cho nªn ng©n s¸ch quèc gia gia t¨ng. Ng©n s¸ch quèc gia liªn quan trùc tiÕp ®Õn tiÒm lùc tµi chÝnh cña quèc gia ®ã. TiÒn tõ ng©n s¸ch ®­îc chÝnh phñ sö dông ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ng tÇng nh­ ®­êng s¸, cÇu c¶ng, y tÕ, gi¸o dôcsÏ t¨ng nªn. C¬ së h¹ tÇng mµ tèt th× t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ c¶ trong vµ ngoµi n­íc. §· cã nhiÒu dù ¸n kh«ng ®­îc thùc hiÖn do ®iÒu kiÖn vÒ h¹ tÇng kü thuËt kÐm nh­ ®iÖn, n­íc, giao th«ng khã kh¨n hoÆc cã nh÷ng dù ¸n triÓn khai råi nh­ng xÐt thÊy hiÖu qu¶ ®Çu t­ kh«ng cao nªn c¸c chñ ®Çu t­ kh«ng tiÕp tôc rãt vèn vµo n÷a. Thu tõ ng©n s¸ch ®­îc gia t¨ng th× viÖc ®Çu t­ cho gi¸o dôc, y tÕ còng t¨ng tõ ®ã lµm t¨ng sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån lao ®éng ®©y còng lµ mét yÕu tè thu hót vèn ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi sang ®Çu t­ ë ViÖt Nam nhÊt lµ trong nh÷ng lÜnh vùc c«ng nghÖ cao th× ®iÒu lµm hä b¨n kho¨n nhÊt ®ã lµ lao ®éng cã chÊt l­îng cao. Thu ®­îc lîi nhuËn cao c¸c doanh nghiÖp sÏ ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña chÝnh doanh nghiÖp m×nh, kh«ng nh÷ng thÕ cã lîi nhuËn nhiÒu sÏ gióp hä cã thªm vèn ®Ó tham gia liªn doanh liªn kÕt, kªu gäi vèn ®©ï t­ tõ bªn ngoµi. Thu nhËp mµ c¸c cæ ®«ng nhËn ®­îc tõ nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ hiÖu qu¶ cao ch¾c ch¾n sÏ cao h¬n, ®©y còng lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy c¸c cæ ®«ng tiÕp tôc bá vèn. §êi sèng cña ng­êi lao ®éng còng cao h¬n tõ ®ã gia t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü cña c¸c hé gia ®×nh, nguån tiÕt kiÖm nµy sÏ ®­îc ®æ vµo nÒn kinh tÕ mét c¸ch trùc tiÕt th«ng qua thÞ tr­êng vèn, hay gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c trung gian tµi chÝnh. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù gia t¨ng nãi chung cña nÒn kinh tÕ quy m« cña tæng thu ng©n s¸ch nhµ n­íc kh«ng ngõng gia t¨ng nhê më réng c¸c nguån thu. §i cïng víi më réng thu ng©n s¸ch møc chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña ng©n s¸ch gia t¨ng ®¸ng kÓ. Tæng thu ng©n s¸ch nhµ n­íc giai ®o¹n 2001-2005 t¨ng b×nh qu©n 15%, tû lÖ huy ®éng vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc hµng n¨m b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t gÇn 23 % GDP. Trong ®ã chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ®¹t b×nh qu©n 30.2% tæng chi ng©n s¸ch nhµ n­íc. Tæng vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch chiÕm kho¶ng 22.3% tæng vèn ®Çu t­ cho toµn x· héi. Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc cã xu h­íng gia t¨ng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi nh­ng sÏ gi¶m vÒ tû träng trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Bªn c¹nh ®ã nguån vèn tÝn dông cña nhµ n­íc cã møc t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ vµ b¾t ®Çu cã vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña nhµ n­íc. Vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc cã t¸c dông tÝch cùc gi¶m ®¸ng kÓ vèn bao cÊp trùc tiÕp cña nhµ n­íc, c¸c ®¬n vÞ sö dông vèn nµy ph¶I ®¶m b¶o nguyªn t¾c hoµn tr¶ vèn. Chñ ®Çu t­ lµ ng­êi vay vèn ph¶I tÝnh kü hiÖu qu¶ ®Çu t­, sö dông vèn tiÕt kiÖm h¬n. Nh­ vËy dù ¸n nµo cã hiÖu qu¶ ®Çu t­ cao th× sÏ ®­îc ­u tiªn sö dông nguån vèn nµy hay chÝnh lµ gia t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­. Giai ®o¹n n¨m 1991-1995 nguån vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc chiÕm 5,6% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi th× giai ®o¹n 2001-2005 ®· chiÕm 14% tæng vèn ®Çu t­. * ¶nh h­ëng cña hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Õn kh¶ n¨ng thu hót vèn n­íc ngoµi. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, mét quèc gia kh«ng chØ dùa vµo néi lùc bªn trong mµ cßn ph¶I kÕt hîp víi c¸c nguån lùc bªn ngoµi nh­ khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý, vµ ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn th× nguån vèn trong n­íc cßn máng v× vËy nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi cã vai trß rÊt quan träng. Nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi bao gåm: ViÖn trî Ph¸t triÓn ChÝnh thøc (ODA), Nguån tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi (FDI), nguån huy ®éng qua thÞ tr­êng vèn quèc tÕ - Nguån vèn ODA: Nguån vèn ODA lµ nguån vèn ph¸t triÓn do c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ chÝnh phñ n­íc ngoµi cung cÊp víi môc tiªu lµ trî gióp cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. T¹i ViÖt Nam th× chÝnh phñ ®· ®Þnh h­íng ­u tiªn cho c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i; ph¸t triÓn hÖ thèng nguån ®iÖn, m¹ng l­íi chuyÓn t¶I vµ ph©n phèi ®iÖn; ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, cÊp tho¸t n­íc; y tÕ gi¸o dôc t¨ng c­êng thÓ lùc thÓ chÊtThÕ nh­ng ODA kh«ng ph¶i lµ vèn cho kh«ng nh­ mäi ng­êi lÇm t­ëng, trong vèn ODA cã Ýt nhÊt 25% lµ vèn tµi trî cßn l¹i lµ vèn vay ­u ®·i. §Æc biÖt lµ muèn gäi ®­îc ODA th× b¶n th©n nh÷ng n­íc cung ODA cung ®­a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh trong vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông vèn nh­ ph¶i cã c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n kh¶ thi, sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn. NhËt B¶n lµ n­íc cÊp ODA lín nhÊt cho ViÖt Nam nh­ng sau khi nh÷ng bª bèi, thÊt tho¸t trong qu¶n lý vµ sö dông x¶y ra ë PMU 18 vµ mét sè dù ¸n kh¸c th× mét thêi gian hä ®· ngõng cÊp ODA cho ViÖt Nam. ODA l¹i lµ nguån vèn rÊt quan träng cho ViÖt Nam x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cho nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn nh÷ng ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo n©ng cao d©n trÝ..NÕu nguån vèn nµy ®­îc sö dông tèt sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­ nãi chung vµ nguån vèn ODA nãi riªng. Nh­ vËy hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ cµng cao th× cµng gia t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­. - Nguån vèn FDI: ®©y lµ nguån vèn kh«ng chØ quan träng ®èi víi c¸c n­íc nghÌo mµ kÓ c¶ ®èi víi n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Thay v× l·i suÊt trªn vèn ®Çu t­ nhµ ®Çu t­ sÏ nhËn ®­îc phÇn lîi nhuËn thÝch ®¸ng khi dù ¸n ®Çu t­ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. ViÖt Nam sau khi ra nhËp WTO nguån FDI t¨ng ®ét biÕn mét phÇn do c¬ chÕ më cöa th«ng tho¸ng, mét phÇn còng lµ do suÊt ®Çu t­ cña ViÖt Nam cßn t­¬ng ®èi thÊp so víi c¸c n­íc kh¸c. HÇu nh­ c¸c chñ ®Çu t­ ®Òu t×m kiÕm lîi nhuËn th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ xuÊt khÈu t­ b¶n v× vËy quèc gia nµo, ngµnh nµo cã hiÖu qu¶ sö dông vèn cao th× sÏ thu hót ®­îc vèn ®Çu t­. Ngoµi ra hiÖu qu¶ cao cßn n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ t¨ng thu ng©n s¸ch. Tõ ®ã nã gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn t¨ng nguån trong n­íc, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho thu hót vèn ®Çu t­ - Nguån vèn tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ngoµi: §Ó bæ sung cho nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn nguån vèn tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi còng rÊt quan träng. Gi¸ cña vèn chÝnh lµ l·i suÊt, theo h×nh thøc ®I vay nµy l·I suÊt t­¬ng ®èi cao nh­ng viÖc thÈm ®Þnh cho vay vèn cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ngoµi rÊt kh¾t khe nhÊt lµ tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn nh­ thÕ nµo. V× vËy nguån vèn nµy ë ViÖt Nam hiÖn nay cßn kh¸ h¹n chÕ trong viÖc tiÕp cËn víi nã. §iÒu nµy còng chøng tá r»ng hiÖu qu¶ sö dông vèn cµng cao th× cµng gia t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­. - ThÞ tr­êng vèn quèc tÕ: Xu h­íng toµn cÇu ho¸ th× mèi liªn kÕt ngµy cµng t¨ng cña thÞ tr­êng vèn quèc gia vµo hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ ®· t¹o nªn vÎ ®a d¹ng vÒ c¸c nguån vèn cho mçi quèc gia. §Æc biÖt lµ dßng vèn ch¶y qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. Mét nguyªn t¾c rÊt quan träng cña th× tr­êng chøng kho¸n ®ã lµ tÝnh minh b¹ch, c«ng khai c¸c th«ng tin th«ng qua c¸c b¸o c¸o b¹ch mµ chñ yÕu lµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. C¸c nhµ ®Çu t­ th­êng rÊt quan t©n ®Õn c¸c chØ tiªu nh­ lµ lîi nhuËn rång, EPS, DPS, tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn, P/E, .hay ®©y chÝnh lµ c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. NÕu c¸c chØ tiªu nµy cµng cao th× gi¸ cæ phiÕu ®ã trªn thÞ tr­êng cµng t¨ng vµ c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ tin t­ëng vµ ®Çu t­ nhiÒu h¬n. ë ViÖt Nam thÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi vµ ph¸t triÓn ch­a ®­îc bao nhiªu thêi gian song l­îng vèn huy ®éng qua nã còng kh«ng hÒ nhá. N¨m 2005 dßng vèn ®Çu t­ vµo cæ phÇn gi¸n tiÕp ®¹t 42,3 tû USD vµo ch©u ¸. Nh­ vËy muèn thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ qua thÞ tr­êng vèn th× buéc c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ph¶I cã hiÖu qu¶ th× míi thu hót ®­îc vèn ®Çu t­. Tãm l¹i th«ng qua sù ph©n tÝch trªn ta thÊy râ ®­îc mèi quan hÖ mËt thiÕt kh¨ng khÝt gi÷a hiÖu qu¶ sö dông vèn víi kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn ®Çu t­: HiÖu qu¶ sö dông vèn cµng cao th× cµng gia t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­. CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THU HÚT ĐẦU TƯ VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN ĐẦU TƯ VIỆT NAM I. Giải pháp đối với nguồn vốn nhà nước 1. Một là: Đổi mới cơ chế quản lý đầu tư sử dụng vốn nhà nước. Vốn nhà nước – dễ bị coi là “của chùa”- vì vậy phải làm rõ trách nhiệm, quyền hạn của các chủ thể trực tiếp tham gia quản lý, sử dụng nguồn vốn đầu tư này. 1.1. Các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ quan này thực hiện chức năng quản lý nhà nước thông qua xây dựng chiến lược, qui hoạch, kế hoạch, các cơ chế chính sách, thanh tra, kiểm tra. 1.2. Cơ quan được giao chủ sở hữu vốn nhà nước. Có thể dưới hình thức tập trung vào một đầu mối (Tổng cục hay Bộ quản lý vốn nhà nước) tuy nhiên trong bước đi quá độ hiện nay chủ sở hữu vốn nhà nước vẫn là các Bộ, UBND theo phân cấp nhưng phải có một số cục, vụ quản lý dự án và vốn nhà nước, cơ quan này có nhiệm vụ, quyền hạn độc lập, mà ngành dọc của nó là Tổng cục quản lý vốn nhà nước (hay Bộ quản lý vốn nhà nước). Cơ quan này được Bộ, UBND thay mặt nhà nước giao làm “chủ sở hữu vốn nhà nước” có trách nhiệm như một “ông chủ” để quản lý mọi dự án đầu tư từ nguồn vốn nhà nước. 1.3. Chủ đầu tư: Đối với mọi trường hợp phải đồng thời là đơn vị khai thác, vận hành, sử dụng dự án đầu tư khi hoàn thành. + Đối với dự án đầu tư không thu hồi vốn, chủ đầu tư là đơn vị được giao là “đại diện chủ sở hữu” do cơ quan chủ sở hữu bổ nhiệm, giao nhiệm vụ quản lý vốn trong quá trình xây dựng, và quản lý, sử dụng, bảo hành, khai thác dự án khi hoàn thành. + Đối với dự án đầu tư có thu hồi vốn được giao cho các chủ đầu tư là các đơn vị sản xuất kinh doanh (kể cả DNNN 100% cổ phần nhà nước và các cổ phần nhà nước khác tại doanh nghiệp). được chuyển toàn bộ sang hình thức tín dụng. Đối với nguồn vốn đã đầu tư của nhà nước tại các dự án này cho các DNNN, doanh nghiệp cổ phần do nhà nước chi phối, thực hiện quyền chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp thông qua đại diệ