Đề tài Tìm hiểu thái độ của học sinh một số trường PTTH ở Hà Nội khi được giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên

nhà phân tâm học quan tâm nhiều đến tính dục, coi nó là nhân tố chi phối sự phát triển của lứa tuổi này. Quan điểm tâm lí học: các nhà lí luận tâm lí học tập trung vào quy luật tiến hoá của tâm lí, ý thức là cái cơ bản quy định sự phát triển. Ta biết rằng học sinh PTTH nằm trong độ tuổi 15 - 18. Có rất nhiều cách gọi tên giai đoạn lứa tuổi này như: + Tuổi vị thành niên (Vũ Dũng - tâm lí học tuổi vị thành niên trên tạp chí tâm lí học số 4 (8 -1998)). + Tuổi chưa thành niên (luật dân sự, điều 119; luật lao động, điều 1; nghị định 141/HĐBT 13-11-1986). + Tuổi khủng hoảng, tuổi bất trị (tâm lí học phát triển). 2. Đặc điểm tâm - sinh lí lứa tuổi. Bất cứ một con người nào để đánh giá một cách chính xác đều phải xem xét cả hai mặt nội dung và hình thức. Và trong sự phát triển con người, hai yếu tố tâm lí và sl không thể tách rời, đặc biệt là giai đoạn có nhiều biến chuyển mà được Xoll (Mĩ) so sánh với “thời kĩ lãng mạn” trong lịch sử loài người, đó là lứa tuổi vị thành niên, mà học sinh phổ thông th thuộc giai đoạn lứa tuổi này. *. Về mặt sinh lí: học sinh phổ thông th phát triển cơ thể rất nhanh cả về chiều cao và cân nặng (xương, cơ, trọng lượng). Đồng thời có sự phát triển khá hoàn chỉnh về mặt tính dục - điều này ảnh hưởng lớn tới đời sống tâm lí của các em. *. Về tâm lí: đây là giai đoạn giữa tuổi thơ và tuổi trưởng thành (cao hơn tuổi thơ, nhưng chưa đủ độ chín để đảm bảo có thể nhận thức và hoạt động được như người lớn). Tâm lí của các em chưa ổn định, dễ bị khủng hoảng, dễ bị tác động bởi nhóm. Đó chính là nguyên nhân dẫn tới hành vi sai lệch nếu gia đình và nhà trường buông lỏng quản lí. *. Về nhận thức: Nhận thức của các em còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm sống, khả năng đánh giá đúng sự việc còn ít. Vì thế, các em có nhu cầu lớn về tìm hiểu cuộc sống và giao tiếp bạn bè. Giai đoạn này là thời kì chuyển tiếp, các em luôn có cảm giác mình đã trưởng thành và muốn trưởng thành. Các em thường đặt ra những câu hỏi trong đầu: Tôi là ai? Tôi có thể làm gì? Tôi là người như thế nào?.... Và đó chính là cơ sở nảy sinh những mâu thuẫn như sau: + Mâu thuẫn giữa khả năng thực tế có hạn với nhu cầu quá hạn. + Mâu thuẫn giữa sự đánh giá về bản thân với sự tin tưởng của người lớn. Bên cạnh đó, nhu cầu biểu hiện ý thức về cá tính của trẻ rất lớn: muốn mình được người khác thừa nhận, thích cảm giác mới lạ.... Đây là cơ sở hình thành phẩm chất tâm lí tích cực: hăng hái, nhiệt tình trong học tập và quan hệ xã hội, ham hiểu biết, thích thử nghiệm bản thân để khẳng định mình. Những ý tưởng sáng tạo và táo bạo sẽ xuất phát từ tác động tích cực đến sự phát triển nhân cách (nếu có sự định hướng và quan tâm tốt). Đó cũng là nguyên nhân dẫn tới hành vi lệch chuẩn như tò mò, thích cảm giác mới lạ. Đồng thời hình thành phẩm chất tâm lí có ảnh hưởng tiêu cực, như dễ bị kích động, hành vi mang tính bản ngã chưa được kiểm soát bởi cái siêu tôi (chuẩn mực xã hội). Mặt khác, cũng cần thấy rằng vị thành niên ngày nay đang sống trong thời đại hậu công nghiệp, thời đại của tin học và giao lưu văn hoá. Nhiều giá trị mới đã hình thành ở những nước đã phát triển và đang được chấp nhận trên toàn thế giới. Tuổi vị thành niên và tuổi tuổi được coi là người lớn được quan niệm khác nhau ở mỗi nền văn hoá và mỗi thời đại. Nhưng có một thực tế là tuổi trẻ hiện nay chịu nhiều ảnh hưởng xã hội bên ngoài, chúng nhìn vào bạn bè hơn là nhìn vào cha mẹ để hình thành các giá trị, hoài bão và các kiểu hành vi.... Tuổi này cũng bắt đầu tuổi yêu đương và tình yêu học trò phát triển nhẹ nhàng, hồn nhiên vì thiếu hiểu biết về sinh lí sinh sảng và kĩ năng sống nên các em dễ vấp phải nhiều sự cố tới sức khoẻ. Tình dục giờ đây cũng được nhìn nhận như một thực thể sức khoẻ và con người cần được đảm bảo những quyền về tình dục. Thời đại ngày nay còn đặc trưng là sự gia tăng sức ép dân số gây cản trở cho sự phát triển của xã hội và nâng cao chất lượng dân số, xuất hiện đại dịch AIDS, các căn bệnh xã hội và nạn ma tuý - nỗi lo cho con em và thế hệ mai sau của toàn nhân loại. Do đó, cách tiếp cận những vấn đề của thanh thiếu niên không thể không tính đến bối cảnh này. Như vậy, đặc trưng tâm lí và môi trường sống là những yếu tố quy định đời sống xã hội chi phối đến nhiều mặt cuộc sống của con người mà theo chúng tôi, nó ảnh hưởng lớn tới một vấn đề nào đó. Vì thế, khi nghiên cứu thái độ của các em không thể bỏ qua đời sống tình cảm, đặc trưng tâm lí lứa tuổi của chúng và đặc biệt là hoàng cảnh chúng sống có tác động về mặt tâm lí ra sao. Nắm rõ được điều này, chúng ta như có một chiếc chìa khoá để mở cánh cửa đi vào tìm hiểu các khía cạnh trong thái độ của các em để có những đánh giá xuất sắc nhất. II. KHÁI NIỆM GIÁO DỤC SKSSVTN. Giáo dục SKSSVTN là một chủ đề giáo dục lớn trong nhiều năm qua nhằm thúc đẩy cuộc vận động kế hoạch hoá gia đình, phòng chống lây nhiễm HIV/AIDS. Giáo dục SKSSVTN là nội dung lớn và rất quan trọng trong giáo dục giới tính. Để có cái nhìn sâu hơn về thuật ngữ này, trước hết ta đi vào tìm hiểu về khái niệm giáo dục giới tính. 1. Giáo dục giới tính là gì. - Theo Đào Xuân Dũng (trung tâm nghiên cứu giới và gia đình): giáo dục giới tính là môn học nhằm chuẩn bị cho thanh thiếu niên những hiểu biết để bước vào đời, để biết ứng xử với nhau và với mọi người một cách tôn trong và có trách nhiệm, để biết tự bảo vệ SKSS. Môn học này đưa vào nhiều trường tuy sớm muộn khác nhau ở các nước trên thế giới, những có điểm chung giống nhau là cộng đồng đi tới sự chấp nhận của xã hội đều vất vả, gian nan (ngay cả ở Mĩ, Thuỵ Điển). Có một thực tế là chúng ta vẫn chưa định hình được một chương trình giáo dục giới tính đích thực và phù hợp với nền văn hoá dân tốc và xu thế phát triển mới của xã hội ta. Mục đích của môn học là xác định nhân cách vị thành niên để phù hợp với yêu cầu, . Nhưng điểm khác biệt của giáo dục giứoi tính với môn học khác là ở chỗ: giáo dục giới tính định hướng mối quan hệ lành mạnh và có trách nhiệm giữa nam và nữ, dạy cho họ biết cách ứng xử trước các vấn đề tình dục và sinh sản, nâng cao sự hiểu biết về chính cơ thể mình, về những nguy cơ tình dục không an toàn để từ đó biết tự bảo vệ (Trang 10, giáo dục giới tính vì sự phát triển của vị thành niên, trung tâm nghiên cứu giới và gia đình). Giáo dục giới tính gồm những nội dung sau: + Ứng xử của mỗi giới + Cách ăn mặc, thái độ, cử chỉ. + SKSS + Sự thay đổi về đặc điểm thể chất + Khác biệt cơ thể nam, nữ + Biến đổi xúc cảm, tình cảm giữa nam - nữ. Trong giáo dục giới tính, những kiến thức về SKSS và sức khoẻ tình dục rất cần thiết, nhưng mục đích giáo dục của nó không toàn diện như giáo dục giới tính mà chỉ giúp cho vị thành niên biết tự bảo vệ mình, biết tôn trọng mối quan hệ nam nữ bình đẳng và có trách nhiệm. 2. Giáo dục SKSSVTN. Hiện nay, những vấn đề liên quan đến SKSSVTN đang nổi lên như là những quan tâm lớn của cộng đồng, không riêng ở nước ta mà ở nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Ngoài vấn đề giáo dục SKSS nằm trong giáo dục chính thức thuộc công tác giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, thì giáo dục SKSS là thực sự cần thiết trong chiến lược kiểm soát dân số và bảo vệ sức khoẻ con người. Mối quan tâm lớn của xã hội đối với SKSSVTN nói chung đã được xác định rõ qua bốn tiêu chí sau: + Những hiểu biết về sự phát triển tính dục. + Quan hệ tình dục sớm, dẫn tới nạo phá thai không an toàn và chấn thương tâm lí. + Các bệnh có nguy cơ lây nhiễm qua đường tình dục. + Công tác kế hoạch hoá gia đình và phòng chống lây nhiễm HIV/AIDS. Sở dĩ, giáo dục SKSS được cộng đồng hết sức quan tâm vì hai lí do sau: *. Bối cảnh xã hội hiện đại có nhiều nguy cơ đe doạ SKSS của vị thành niên. Đất nước đang trên đà phát triển, nhiều hoàn cảnh cám dỗ và tiêu cực ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của vị thành niên (đua đòi hưởng thụ, xa rời truyền thống văn hoá dân tộc... ), sự đe doạ thường trực của nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS mà vị thành niên chưa ý thức được đầy đủ; sự cần thiết phải khống chế gia tăng dân số mà vị thành niên cần phải được giáo dục để có thể nhập cuộc có hiệu quả. Những nỗ lực của xã hội nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo vệ giống nòi và nếp sống có văn hoá càng đòi hỏi quan tâm đến SKSS. Những điều tra, kiểm soát ở nước ta trong những năm gần đây về hành vi tình dục vị thành niên đã cung cấp những thông tin đáng lo ngại: tỉ lệ nạo phá thai tăng, mang thai và sinh đẻ sớm với những biến chứng tức thì và lâu dài của những động thái này. Nếu vị thành niên hành động sai lệch với giá trị văn hoá và đạo đức thì sẽ ảnh hưởng đến nhiều mặt của đời sống như sức khoẻ, đạo đức, phong tục tập quán, chất lượng nòi giống, kiểm soát dân số và mối quan hệ nam nữ lành mạnh. *. Giáo dục SKSS vừa đem lại lợi ích, vừa phát huy được tiềm năng của chính vị thành niên (Giáo dục giới tính vì sự phát triển của vị thành niên, Đào Xuân Dũng - NXB ĐHQG, trang 128). - Lợi ích đầu tiên đối với vị thành niên là nhận thức được giá trị nhân bản của khái niệm SKSS. Vị thành niên là lớp người trẻ tuổi, đã sẵn có một vốn kiến thức cơ bản về tự nhiên và xã hội nên nhạy cảm với cái mới, nhu cầu cao về hiểu biết, dễ tiếp thu những cái mới được coi là tiến bộ và hiện đại. Vì vậy, vị thành niên có thuận lợi hơn ai hết trong việc tiếp thu tính nhân bản của khái niệm SKSS. - Vị thành niên một khi đã ý thức được nội dung - yêu cầu của SKSS có thể trở thành những tuyên truyền viên của cuộc vận động dân số - kế hoạch hoá gia đình và phòng chóng AIDS một cách tích cực nhất. - Vị thành niên cũng sẽ là những người tiêu biểu nhất, gương mẫu của mô hình văn hoá mới về bình đẳng nam nữ trong đời sống và trong mọi vận động liên quan đến SKSS. - Vị thành niên chuẩn bị bước vào cuộc sống xã hội và gia đình, phải trực tiếp đối diện với những vấn đề về nhiệm vụ, bộ phận, trách nhiệm, đời sống vật chất.... Vì vậy, trong hành trang kiến thức của vị thành niên cần có những kiến thức về SKSS. Vì những lí do trên, giáo dục SKSS đã trở thành vấn đề cần được ưu tiên khẩn cấp và tiếp tục duy trì sự quan tâm. C - VÀI NÉT VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ LIÊN QUAN TỚI SKSS Ở VIỆT NAM. Giáo dục SKSS cho vị thành niên ở nước ta đang trên đà phát triển mạnh mẽ sau hai hội nghị quốc tế Cairô và Bắc Kinh. Những dự báo về tình hình sinh sản của lứa tuổi này cũng là vấn đề khiến cộng đồng phải quan tâm. Theo tổng cục thống kê quốc gia 1989: hơn 28 triệu thanh thiếu niên tuổi 14 - 28 (chiếm gần 1/3 dân số của cả nước) đã bước vào sinh sản, tức là đã có quan hệ tình dục, trong đó 80% tổng số sống ở nông thôn. Hàng năm ở nước ta có khoảng nửa triệu đôi nam nữ thanh niên bước vào hôn nhân, khoảng 7 triệu thanh niên lứa tuổi 14 - 28 sắp sửa bước vào hôn nhân, hơn 13 triệu nam nữ thanh niên đã kết hôn tạo lực lượng sinh sản chính ở Việt Nam. Người ta ước tính có đến 60 - 70% số ca sinh nở nằm trong lứa tuổi này. Những thay đổi về môi trường xã hội khiến cho quan hệ tình dục ở vị thành niên tăng lên, dẫn tới tình trạng có thai không mong muốn, nạo phá thai, lây nhiễm các bệnh lây truyền tình dục, kể cả HIV/AIDS. Ngày nay, mối quan tâm lớn của xã hội đối với SKSSVTN nói chung đã được xác định rõ, đó là quan hệ tình dục sớm dẫn đến mang thai không mong muốn, nạo thai không an toàn, nguy cơ nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục, gồm cả HIV/AIDS và những chấn thương tâm lí là hậu quả của sự cố nói trên. 1. Quan hệ tình dục sớm là vấn đề xã hội của nhà nước. Không phải chỉ riêng nước ta mà ở nhiều nước trong khu vực và thế giới, những nước đang phát triển và những nước đã phát triển, cũng phải đối diện với vấn đề quan hệ tình dục sớm ở thanh thiếu niên và đã có những biện pháp để đề phòng hậu quả của nó (giáo dục phòng tránh thai và các bệnh lây truyền tình dục...). Viễn cảnh đen tối, bế tắc của việc làm mẹ ở những cô gái trẻ lỡ có thai ngoài hôn nhân là một thực trạng dễ nhận thấy: họ thiếu sự hỗ trợ về tình cảm (bạn tình bỏ rơi, gia đình ruồng rẫy) và không có điều kiện kinh tế để nuôi con. Nhiều cô gái phải chịu đựng một giai đoạn dài vất vả, tủi hổ, lẩn tránh để cuối cùng phải bỏ lại đứa trẻ cho nhà hộ sinh hoặc bệnh viện nào đó, thậm chí trên ghế đá công viên hay trong thùng rác vì không thể nuôi nổi con hay để rảnh rang làm lại cuộc đời. Một số em mang thai có thể đi đến hôn nhân một cách miễn cưỡng, những thường tan vỡ hoặc không có hạnh phúc (vì đó là kết quả của hành vi tình dục lầm lỡ, dối lừa, không có sự tôn trọng và tình yêu đích thực). Chương II KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN A - VÀI NÉT VỀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU Khách thể nghiên cứu của chúng tôi bao gồm 150 em ở các trường trung học phổ thông ở Hà Nội. Cụ thể: 50 em học sinh lớp 9 trường trung học cơ sở Quang Trung 52 em học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông Trần Phú 48 em học sinh lớp 11 trường trung phổ thông Đinh Tiên Hoàng Tất cả các em đều đã được tiếp xúc với chương trình giáo dục SKSSVTN trong nhà trường phổ thông. Các em lại thuộc các giai đoạn khác nhau của cùng độ tuổi và được giáo dục trong môi trường khác nhau nên chắc chắn sẽ có những thái độ khác nhau với cùng một vấn đề. B - THỰC TRẠNG THÁI ĐỘ CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở HÀ NỘI KHI ĐƯỢC GIÁO DỤC SKSSVTN Để đánh giá thực trạng thái độc của các em, chúng tôi tiến hành nghiên cứu trên ba bình diện: nhận thức, xúc cảm - tình cảm, hành vi. Đây là kết quả nghiên cứu của chúng tôi dựa vào sơ đồ cấu trúc thái độ như đã trình bày ở phần cơ sở lí luận. I. NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH PHỔ THÔNG KHI ĐƯỢC GIÁO DỤC SKSSVTN TRONG NHÀ TRƯỜNG. Để đánh giá thái độ của một cá thể với bất kì đối tượng nào đó, trước hết phải nắm bắt được những hiểu biết nhất định của cá thể về đối tượng đó. Những hiểu biết mà cá thể có được là do quá trình nhận thức chủ thể, vừa tiếp nhận - vừa phát hiện, khám phá ra bản chất của đối tượng. Vì thế, nhận thức được coi là cơ sở hình thành thái độ và tái hiện thái độ. Chúng tôi xuất phát từ quan điểm đó để đánh giá thái độ của khách thể nghiên cứu. Để tìm hiểu nhận thức của học sinh một số trường trung học phổ thông ở Hà Nội khi được giáo dục SKSSVTN, chúng tôi tiến hành nghiên cứu sự hiểu biết của các em về các vấn đề sau: + Thuật ngữ giáo dục SKSSVTN: vị trí và mục đích. + Sự phát triển tính dục của cơ thể ở tuổi dậy thì. + Các mối quan hệ ở tuổi vị thành niên (tình yêu, quan hệ tình dục) và hậu quả của nó. + Công tác phòng chống HIV/AIDS. Tất cả được thể hiện trong các câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. 1. Nhận thức của học sinh phổ thông về “giáo dục SKSSVTN”. Chúng ta thường có những cảm nhận và ấn tượng khác nhau với cùng một vấn đề mà chúng ta tiếp xúc. Được coi như một môn học áp dụng trong nhà trường phổ thông, giáo dục SKSS cũng có thể gây nhiều cách hiểu khác nhau về tính chất và ý nghĩa của nó. Đặc biệt, nhận thức về vị trí và mục đích của môn học trong công tác giáo dục toàn diện nói chung là rất cần thiết - điều này tạo tiền đề cho sự hình thành thái độ đúng đắn và sâu sắc. Xuất phát từ quan điểm trên, chúng tôi đưa ra câu hỏi 1 điều tra ý kiến của các em khi đánh giá mối quan hệ của giáo dục giới tính và giáo dục SKSS là như thế nào, chúng tôi thu được kết quả sau: Bảng 1: Nhận thức của học sinh phổ thông về mqh giữa giáo dục SKSS và giáo dục giới tính. Nội dung Mức độ lựa chon Số người Tỉ lệ % Giáo dục giới tính = giáo dục SKSS 47 31,3 Giáo dục giới tính thuộc giáo dục SKSS 25 16,7 Sd SKSS thuộc giáo dục giới tính 63 42,0 Giáo dục giới tính khác giáo dục SKSS 15 10,0 Tổng 150 100,0 Đúng với những lí thuyết đã nêu, các em học sinh có nhiều ý kiến khác nhau khi trình bày hiểu biết của mình về mối quan hệ giữa hai vấn đề rất gần nhau này. Với câu hỏi đó, có 63/150 em - chiếm 42% là trả lời đúng; còn 58% trả lời sai. Điều này chứng tỏ nhận thức, sự hiểu biết của các em về vị trí môn học, về bản chất của giáo dục SKSS là chưa sâu. Khá nhiều ý kiến đánh đồng giáo dục SKSS và giáo dục giới tính là như nhau (47 em - chiếm 31, 3%); một số ít khoảng 16,7% các em cho rằng giáo dục SKSS bao hàm giáo dục giới tính và 10% ý kiến coi đây là hai nội dung hoàn toàn khác nhau. Như vậy cho thấy các em có nhận thức chưa đúng đắn về vị trí của môn học này, chưa có ý thức quan tâm và tìm hiểu nó một cách sâu sắc. Liệu có thể các em quan tâm tới nội dung của môn học, những cơ sở lí luận của môn học thì nắm chưa vững hay không? Cũng như vậy, khi ra câu hỏi về mục đích của giáo dục SKSS thì chúng tôi nhận được kết quả như sau: Bảng 2: Nhận thức của học sinh về mục đích giáo dục SKSSVTN trong nhà trường. Nội dung Mức độ lựa chon Số người Tỉ lệ % Tự hiểu biết về bản thân để tự bảo vệ 148 98,7 Có mối quan hệ nam - nữ bình đẳng và có trách nhiệm 112 74,7 Biết ứng xử trước các vấn đề tình dục - sinh sản 137 91,3 Xây dựng nhân cách tốt đẹp phù hợp với yêu cầu xã hội 65 70,0 Có thể nói, mục đích của giáo dục SKSSVTN bao gồm tất cả những nội dung trên. Điều tra cũng cho thấy sự hiểu biết của các em về mục đích của giáo dục SKSS là tương đối đầy đủ - như việc tự bảo vệ bản thân (98,7%), các mối quan hệ bình đẳng nam - nữ (74,7%), biết ứng xử trước các vấn đề tình dục (91,3%). Tuy nhiên, mục đích xây dựng nhân cách tốt đẹp hơn phù hợp với yêu cầu của xã hội là nội dung sâu xa nhất, quan trọng nhất thì các em lại ít đề cập tới hơn: chỉ có 65 em (70%) là có chú ý tới mục đích này của giáo dục SKSS. Phải chăng, điều này nói lên chân thực hơn nữa hiểu biết của các em là chưa thật sâu sắc. Qua hai bảng số liệu tổng kết từ hai câu hỏi đó, chúng tôi thấy các em nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục SKSS, tuy nhiên sự hiểu biết về thuật ngữ giáo dục SKSSVTN của các em học sinh mới chỉ ở mức trung bình. Các em mới hiểu vấn đề mình học một cách rất chung chung, chưa đi sâu tìm hiểu kĩ cơ sở để xây dựng nền móng vững chắc cho những nội dung tiếp theo. Có nhiều lí do giải thích vấn đề này, tuy nhiên một thực tế đáng buồn cho thấy các em học sinh phổ thông không quan tâm đúng mức đến vị trí và mục đích môn học của mình. Có thể nào những điều này chưa thực sự hấp dẫn họ, hay họ chỉ quan tâm tới nội dung chương trình học mà thôi? Sau khi điều tra nội dung chương trình học của các em về SKSS trong nhà trường phổ thông qua câu hỏi 3, chúng tôi nắm được nội dụng học tập của các em chủ yếu xoay quanh các vấn đề như: Hiểu biết về sự phát triển cơ thể tuổi dậy thì, các mối quan hệ ở tuổi vị thành niên như: tình bạn - tình yêu - quan hệ tình dục, hậu quả của các mối quan trên, con đường lây truyền và phòng tránh HIV - AIDS. Qua nghiên cứu nhận thức của các em khi được cung cấp kiến thức về những nội dung trên, chúng tôi thu được kết quả ở từng nội dung điều tra cụ thể. 2. Nhận thức của học sinh sự phát triển tính dục của cơ thể ở tuổi dậy thì. Để nắm vấn đề, chúng tôi yêu cầu các em bổ sung những biểu hiện sự thay đổi sinh lí của cơ thể nam - nữ khi đến tuổi dậy thì qua câu hỏi 4. Các em đều có bổ sung thêm nhưng không đầy đủ. Một số em (37%) còn bổ sung những vấn đề như: bạn nam thì ga lăng hơn, đàn ông hơn, hay để ý bạn gái... Bạn nữ thì dịu dàng hơn, nữ tính hơn và hay để ý bạn trai... đó là những vấn đề thuộc về sự thay đổi tâm sinh lí, chứ không phải là sinh lí. Đáng tiếc là có một số em chưa nắm rõ vấn đề mà cố tinh lái sang hướng khác, hay sự nhầm lẫn đó chỉ là vô tình? Hay các em còn ngại ngùng khi nêu lên những vấn đề thuộc chính bản thân mình? Qua phỏng vấn sâu một số em, chúng tôi càng thấy rõ điều đó. Các em rất ngại trả lời với chúng tôi, nhất là khi có mặt bạn bè khác giới mình. Bên cạnh đó, bằng điều tra bảng hỏi, chúng tôi thấy: các bạn nữ thì hiểu biết rất ít về sự biến đổi cơ thể của bạn nam và ngược lại bạn nam cũng hiểu biết rất ít về sự biến đổi cơ thể bạn nữ. Điều này không phải không có lí do giải thích, tuy nhiên nó cho thấy các em hiểu biết vấn đề còn sơ lược, hoặc còn lảng tránh việc trao đổi trực tiếp. Câu hỏi đặt ra với chúng tôi là: liệu tình trạng đó có ảnh hưởng tới việc giáo dục? Cùng với việc tìm hiểu nhận thức của các em về vấn đề cơ bản trên, chúng tôi cũng quan tâm tới những vấn đề khác thuộc nội dung học tập. 3. Nhận thức của học sinh phổ thông về các mối quan hệ ở tuổi vị thành niên (tình yêu, quan hệ tình dục) và hậu quả của nó. Chúng tôi điều tra vấn đề này qua câu hỏi số 5, 6, 7. Mối quan hệ ở tuổi vị thành niên chưa phải là nhiều, chỉ xoay quanh các vấn đề như: tình bạn, tình yêu... Nhưng nó lại thể hiện quan điểm của các em về cuộc sống, tạo cơ sở để các em bước vào đời với những mqh khác nhau. Khi chúng tôi đưa ra câu hỏi điều tra suy nghĩ của các em về tình yêu tuổi học trò thì thu được số liệu sau: Bảng 3: Nhận thức của các em về tình yêu tuổi học trò. Nội dung Mức độ lựa chon Số người Tỉ lệ % Trong sáng, vô tư 42 28,0 Xuất phát từ cảm xúc, phải giữ gìn 37 24,6 Nồng nhiệt, nhưng phải tỉnh táo 34 22,7 Có thể quan hệ tình dục nếu cả hai chấp nhận 17 11,3 Ý kiÕn kh¸c 20 13,4 Tæng 150 100,0 Sè liÖu tæng kÕt cho thÊy c¸c em cã nh÷ng suy nghÜ rÊt kh¸c nhau vÒ t×nh yªu tuæi häc trß, ®iÒu nµy thÓ hiÖn qua c¸c sè liÖu cã sù chªnh lÖch kh«ng ®¸ng kÓ. Cã 2 em, chiÕm 28% cho r»ng t×nh yªu tuæi häc trß nªn trong s¸ng, v« t­; cã 37 em - chiÕm 24,6% cho r»ng t×nh yªu tuæi häc trß hoµn toµn xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m thuÇn khiÕt nªn ph¶i hÕt søc tr©n träng; ã 22,7% (34 em) cã quan ®iÓm m¹nh d¹n h¬n cho r»ng t×nh yªu tuæi häc trß nªn nång nhiÖt, nh­ng ph¶i tØnh t¸o. Vµ cã 17 em chiÕm 11,3% cho r»ng t×nh yªu tuæi häc trß cã thÓ cã quan hÖ t×nh dôc nÕu c¶ hai cïng ®ång ý vµ chÊp nhËn nhau. Bªn c¹nh ®ã, cã 20 ý kiÕn kh¸c cho r»ng: kh«ng nªn cã t×nh yªu tuæi häc trß v× nã rÊt mong manh, hoÆc t×nh yªu tuæi häc trß chØ lµ sù rung ®éng ®Çu ®êi vµ rÊt khã duy tr×, hoÆc cho r¨ng t×nh yªu tuæi häc trß nªn e Êp vµ bÝ mËt... C¶m nhËn ®­îc sù nhiÖt t×nh cña c¸c em víi c©u hái nµy, chóng t«i tiÕn hµnh pháng vÊn s©u ë 12 em vµ tæng kÕt ®­îc ý kiÕn cña c¸c em víi mèi quan hÖ t×nh c¶m nµy. HÇu hÕt c¸c em kh«ng phñ nhËn tuæi vÞ thµnh niªn ai còng cã mét t×nh b¹n víi mét ng­êi b¹n kh¸c giíi. ChÝnh mèi quan hÖ ®ã gãp phÇn kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña c¸c em, bëi nã gióp c¸c em rÊt nhiÒu nh­: t¨ng c­êng lßng tù tin ®Î kh¼ng ®Þnh b¶n th©n m×nh h¬n; n©ng cao kÜ n¨ng giao tiÕp x· héi th«ng qua nh÷ng buæi gÆp gì hÑn hß ®Ó biÕt c¸ch øng xö; kh¼ng ®Þnh b¶n s¾c vµ vai trß giíi bëi nã t¹o c¬ héi ®Ó nam n÷ thÓ hiÖn chÝnh m×nh; gióp ph¸t triÓn nh÷ng kÜ n¨ng ®Ó hoµ hîp trong mäi mqh, lµm t©m lÝ tÝch cùc h¬n; gióp hiÓu biÕt nh÷ng ®Æc tÝnh t©m lÝ vµ nh÷ng nhu cÇu riªng b»ng c¸ch kh¸m ph¸ vµ ®¸p øng nhu cÇu cña nhau. Tuy nhiªn, c¸c em còng kh«ng phñ nhËn nh÷ng mqh kh¸c giíi ®Çu tiªn cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng bëi nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc: thÊt b¹i ®Çu ®êi cã thÓ lµm lßng tù tin suy gi¶m, bÞ ¶nh h­ëng xÊu vµ biÕn ®æi vai trß giíi. Dï vËy, t×nh yªu tuæi häc trß trong quan ®iÓm cña c¸c em nãi riªng vµ x· héi nãi chung vÉn cã nhiÒu t¸c dông tÝch cùc. Quay trë l¹i kÕt qu¶ ë b¶ng sè liÖu - nã nãi lªn nhËn thøc cña c¸c em vÒ quan hÖ t×nh c¶m trong cuéc sèng. §a sè ý kiÕn cho r»ng t×nh yªu tuæi häc trß nªn trong s¸ng v« t­, ph¶i gi÷ g×n, hoÆc nång nhiÖt mét chót nh­ng vÉn ph¶i tØnh t¶o (chiÕm h¬n 70% ý kiÕn). Bªn c¹nh ®ã, mét sè ý kiÕn t¸o b¹o cña c¸c em chÊp nhËn quan hÖ t×nh dôc trong t×nh yªu tuæi häc trß. Quan ®iÓm nµy cã ë 17 em chiÕm 11,3% - kh«ng nhiÒu nh­ng còng kh«ng ph¶i lµ Ýt. Sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng quan ®iÓm ®ã xuÊt ph¸t tõ m«i tr­êng hoµn c¶nh sèng vµ ®iÒu kiÖn gi¸o dôc cña tõng c¸ nh©n. Chóng t«i kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ thÕ nµo lµ ®óng - lµ sai, nh­ng cã thÓ thÊy ®­îc suy nghÜ nµo lµ phï hîp víi chuÈn mùc x· héi vµ truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc - ®Ó tõ ®ã cã ph­¬ng thøc gi¸o dôc thÝch hîp. Cïng víi c©u hái trªn, chóng t«i ®iÒu tra thªm suy nghÜ cña c¸c em vÒ vÊn ®Ò quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n vµ thu sè liÖu qua b¶ng: B¶ng 4: NhËn thøc cña c¸c em vÒ vÊn ®Ò quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n. Néi dung Møc ®é lùa chon Sè ng­êi TØ lÖ % §ång ý 28 25,3% Kh«ng ®ång ý 95 56,7% Ý kiÕn kh¸c 27 18,0 Tæng 150 100,0 Theo nh­ b¶ng sè liÖu th× tØ lÖ sè em häc sinh phæ th«ng kh«ng ®ång ý víi quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n lµ 95% chiÕm 56,7%, 28 em thÓ hiÖn sù ®ång ý víi víi vÊn ®Ò nµy chiÕm 25,3% tæng sè - ®©y lµ mét tØ lÖ kh«ng nhá rÊt ®¸ng l­u t©m. Ngoµi ra cã 27 em ã ý kiÕn kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò, c¸c em bµy tá sù ®ång ý víi quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n nÕu ®ã lµ t×nh yªu thùc sù vµ ch¾c ch¾n; hay nÕu cã quan hÖ t×nh dôc th× ph¶i lµ quan hÖ t×nh dôc an toµn. PhÇn lín c¸c em cã quan ®iÓm kh«ng ®ång ý víi quan hÖ t×nh dôc tr­íc h«n nh©n, nh­ng nh÷ng ý kiÕn lo ng¹i còng chiÕm 1/3 tæng sè. §iÒu nµy cho thÊy c¸c em cã c¸i nh×n kh¸ réng r·i víi vÊn ®Ò. Bªn c¹nh ®ã, gi÷a häc sinh nam vµ häc sinh n÷ còng cã sù chªnh lÖch vÒ sè l­îng khi nªu suy nghÜ tr­íc cïng mét vÊn ®Ò ®ã. C¸c em nam cã t­ t­ëng tho¶i m¸i h¬n vÒ vÊn ®Ò quan hÖ t×nh dôc trong t×nh yªu vµ tr­íc h«n nh©n (73% c©u tr¶ lêi thuéc vÒ kh¸ch thÓ nghiªn cøu lµ nam giíi, cßn 27% thuéc vÒ n÷ giíi). Khi thùc hiÖn pháng vÊn s©u, chóng t«i thÊy vÊn ®Ò nµy râ h¬n. Vµ víi ®iÒu tra ®ã chóng t«i tæng kÕt b»ng s¬ ®å. S¬ ®å thÓ hiÖn quan ®iÓm ®ång t×nh cña nam vµ n÷ häc sinh phæ th«ng vÒ vÊn ®Ò quan hÖ t×nh dôc trong t×nh yªu tuæi häc trß tr­íc h«n nh©n. Số liệu (%) Trong tình yêu tuổi học trò Trước hôn nhân Quan điểm về vấn đề nào Thùc ra ®ã lµ mét ®iÒu kh«ng khã hiÓu, nh­n