Định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai (trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội)

1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN HỮU BIÊN ĐỊNH TỘI DANH VÀ QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI (trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội) LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2015 2 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN HỮU BIÊN ĐỊNH TỘI DANH VÀ QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI (trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội) Chuyên ngành : Luật hình sự và tố tụng hình sự Mã số : 60 38 01 04 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Đỗ Ngọc Quang Hà nội - 2015 3 MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các bảng MỞ ĐẦU 1 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐỊNH TỘI DANH VÀ QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI 7 1.1. Những khái niệm có liên quan 7 1.1.1. Khái niệm định tội danh trong luật hình sự Việt Nam 7 1.1.2. Khái niệm quyết định hình phạt trong luật hình sự 13 1.1.3. Khái niệm tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai 15 1.1.4. Khái niệm định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai 16 1.2. Sự hình thành và phát triển của luật hình sự Việt Nam đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai 19 1.2.1. Giai đoạn từ năm 1945 đến 1985 19 1.2.2. Giai đoạn từ 1985 đến nay 21 1.3. Quy định của luật hình sự về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai 23 1.3.1. Quy định của luật hình sự về định tội danh đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai 23 4 1.3.2. Quy định của luật hình sự về quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai 35 Chương 2: THỰC TIỄN ĐỊNH TỘI DANH VÀ QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI VÀ NHỮNG KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT 38 2.1. Thực tiễn định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội 38 2.1.1. Vài nét về địa chính trị, kinh tế thành phố Hà Nội 38 2.1.2. Một số kết quả đạt được trong định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội 41 2.1.3. Những tồn tại, vướng mắc trong định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội 49 2.1.4. Những nguyên nhân gây nên những tồn tại, vướng mắc trong định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội 56 2.2. Những kiến nghị, đề xuất nâng cao hiệu quả tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai 60 2.2.1. Hoàn thiện pháp luật hình sự đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội 60 2.2.2. Hoàn thiện pháp luật tố tụng hình sự về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội 65 2.2.3. Kiến nghị đề xuất nâng cao trình độ, năng lực của những người tiến hành tố tụng trong định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội 67 5 2.2.4. Những kiến nghị, đề xuất khác 70 KẾT LUẬN 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 75 6 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02 tháng 6 năm 2005 của của Bộ Chính trị khóa IX về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã xác định: "Hoàn thiện chính sách, pháp luật hình sự và dân sự phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân" [11], và xác định tòa án có vị trí trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm trong chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Hiện nay, khi nền kinh tế của đất nước ngày càng phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì đất đai là một trong những hướng quan tâm hàng đầu của nhà đầu tư, các hoạt động liên quan đến đất đai vô cùng sôi động, nhất là ở các thành phố lớn, khu vực ven đô trong đó Thủ đô Hà Nội là một trong những địa phương có hoạt động đất đai và thị trường bất động sản sôi động nhất. Cùng với sự phát triển của những quan hệ xã hội liên quan đến đất đai, pháp luật về đất đai ngày càng cần phải hoàn thiện để đáp ứng với sự phát triển chung của xã hội, đặc biệt là các hoạt động liên quan đến quản lý đất đai của các cơ quan chức năng và những người có thẩm quyền và các chế tài đối với những người có thẩm quyền vi phạm trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai. Bộ luật hình sự năm 1999 ngay từ khi mới ra đời đã có quy định về xử lý hình sự đối với hành vi vi phạm trong lĩnh vực sử dụng đất đai tại Điều 173. Tuy nhiên, qua thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự cho thấy 7 trong phạm vi cả nước số vụ án được xét xử đối với các tội danh này rất ít, có nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình xét xử đối với loại tội này. Mặt khác, có thể thấy rằng, định tội danh và quyết định hình phạt có vai trò quan trọng trong hoạt động xét xử, góp phần đưa Bộ luật hình sự vào đời sống xã hội và nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm. Do đó, đề hoàn thiện chính sách hình sự đối với các tội phạm về đất đai, nhằm cụ thể đường lối, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước đối với đất đai thì cần thiết phải nghiên cứu về lý luận và thực tiễn đối với các tội phạm về đất đai cũng như quá trình định tội danh và quyết định hình phạt đối với loại tội phạm này. Vì những lý do trên tôi đã lựa chọn đề tài: "Định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai (trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội)" làm luận văn thạc sĩ Luật học. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Tội phạm xâm phạm trật tự nói chung, tội phạm vi phạm các quy định về sử dụng đất đai nói riêng luôn mang tính thời sự, cấp thiết xuất phát từ hoạt động quản lý đất đai của các cơ quan nhà nước. Vì vậy, những công trình nghiên cứu về chính sách hình sự, về tội phạm xâm phạm trật tự nhiều, có thể ở góc độ luật hình sự hoặc góc độ tội phạm học. Cụ thể, các công trình nghiên cứu dưới dạng tài liệu chuyên khảo, tham khảo, giáo trình, bình luận khoa học. Đây là những tài liệu mang tính chất phổ biến cung cấp những tri thức lý luận cơ bản nhất liên quan đến đề tài tác giả nghiên cứu. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: Sách chuyên khảo Định tội danh và quyết định hình phạt do TS. Dương Tuyết Miên chủ biên, NXB Lao động xã hội, 2009; Sách chuyên khảo sau đại học: Những vấn đề cơ bản trong khoa học Luật Hình sự của PGS.TSKH. Lê Cảm, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2005; Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần chung) do GS.TSKH. Lê Cảm (chủ biên), tái bản 2007; "Giáo trình tội phạm học" do GS.TS. Đỗ Ngọc Quang (chủ biên), Nxb Đại học 8 Quốc gia Hà Nội, 1999; Sách chuyên khảo Định tội danh và quyết định hình phạt trong luật hình sự Việt Nam do TS. Lê Văn Đệ chủ biên, Nxb Công an nhân dân, 2004; Sách chuyên khảo Cấu thành tội phạm: lý luận và thực tiễn của GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa, Nxb Tư pháp, 2004; Trách nhiệm hình sự và hình phạt của GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa, Nxb Công an nhân dân, 2004; Sách chuyên khảo Tội phạm và trách nhiệm hình sự - TS. Trịnh Tiến Việt, Nxb Chính trị quốc gia, 2013; Sách chuyên khảo Chính sách hình sự trong thời kỳ đổi mới ở Việt Nam, do TS. Phạm Văn Lợi chủ biên, Nxb Tư pháp, năm 2007 v.v... Ngoài ra, còn có các công trình nghiên cứu thể hiện trên các bài viết trên các tạp chí chuyên ngành nghiên cứu khoa học pháp lý, hội nghị, hội thảo, các số chuyên đề. Đây là nguồn tài liệu phong phú nhất. Những công trình nghiên cứu này chủ yếu được đăng trên các tạp chí chuyên ngành pháp luật có uy tín như Tạp chí Tòa án nhân dân, Tạp chí Công an nhân dân, Tạp chí Kiểm sát, Tạp chí Luật học, Tạp chí Khoa học pháp lý, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, Tạp chí Dân chủ và pháp luật Nhìn chung đây là những công trình nghiên cứu tội phạm cụ thể hoặc nghiên cứu về định tội danh, quyết hình phạt đối với tội phạm nói chung trong đó có tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai; các bài viết đăng tải trên các website, các trang thông tin điện tử thể hiện quan điểm đa chiều của các tác giả về thực trạng của tội phạm vi phạm các quy định về sử dụng đất đai qua các vụ án cụ thể, điển hình, gây dư luận xã hội. Nhìn chung, có thể thấy rằng các công trình khoa học nghiên cứu về chính sách hình sự, về tội phạm nói chung là khá nhiều. Tuy nhiên, quá trình thu thập, sưu tầm và nghiên cứu tài liệu tác giả nhận thấy chưa có một công trình nào nghiên cứu chuyên sâu, trực tiếp về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trong Bộ luật hình sự Việt Nam. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu 9 Luận văn nghiên cứu các quy định của pháp luật về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai dưới khía cạnh lập pháp hình sự và thực tiễn trong công tác xét xử tại địa phương, từ đó luận văn đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trong luật hình sự Việt Nam, cũng như đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả trong thực tiễn xét xử. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu trên, luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản sau: - Lý luận cơ bản về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. - Thực tiễn về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội. Còn có gì vướng mắc khi áp dụng luật trong quá trình tố tụng không? - Phương hướng hoàn thiện quy định của pháp luật về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai như thế nào? - Giải pháp nào để tăng cường hiệu quả công tác về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. 4. Những đóng góp mới về khoa học và ý nghĩa của đề tài Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa quan trọng về phương diện lý luận và thực tiễn, vì đây là công trình nghiên cứu đầu tiên và có hệ thống ở cấp độ một luận văn thạc sĩ luật học về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai mà trong đó giải quyết nhiều vấn đề quan trọng về lý luận và thực tiễn liên quan tới định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng 10 đất đai trong luật hình sự Việt Nam. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đã đề xuất các định hướng hoàn thiện pháp luật thực định và nâng cao hiệu quả định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền và cải cách tư pháp hiện nay ở Việt Nam. Bên cạnh đó, luận văn sẽ là một tài liệu tham khảo cần thiết và bổ ích dành cho các nhà lập pháp, các nhà nghiên cứu, các cán bộ giảng dạy pháp luật, các nghiên cứu sinh, học viên cao học và sinh viên thuộc chuyên ngành tư pháp hình sự tại các cơ sở đào tạo luật. Kết quả nghiên cứu của luận văn còn phục vụ cho việc trang bị những kiến thức chuyên sâu cho các cán bộ thực tiễn đang công tác tại các Cơ quan điều tra, truy tố, xét xử trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, đặc biệt là vụ án hình sự về tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Luận văn được triển khai nghiên cứu trên đối tượng là hành vi phạm tội và người phạm tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. - Luận văn nghiên cứu và giải quyết những vấn đề xung quanh chế định tội phạm và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trong luật hình sự Việt Nam, kết hợp với việc nghiên cứu, đánh giá tình hình thực tiễn định tội danh và quyết định hình phạt của Tòa án nhân dân địa phương và những nguyên nhân, tồn tại, hạn chế nhằm đưa ra những kiến nghị, những giải pháp hoàn thiện luật thực định và nâng cao hiệu quả trong thực tiễn xét xử loại tội phạm này. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực tiễn định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian từ năm 2009 đến 2014. 6. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 11 Cơ sở lý luận của luận văn: Luận văn sử dụng lý luận, quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về con người, về xây dựng Nhà nước và pháp luật, đấu tranh phòng chống tội phạm; quan điểm của Đảng và Nhà nước về đấu tranh chống tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. Các phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp lịch sử, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp quy nạp, diễn dịch Từ đó tìm ra mối liên hệ giữa các quy định của pháp luật với thực tiễn đã phù hợp hay chưa, xem xét nội dung quy định của pháp luật khi áp dụng trong thực tiễn đời sống xã hội. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 2 chương: Chương 1: Những vấn đề chung về định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. Chương 2: Thực tiễn định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội và những kiến nghị, đề xuất. 12 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Giáo trình những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 2. Lê Cảm (2000), Các nghiên cứu chuyên khảo về Phần chung Luật hình sự, tập III, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 3. Lê Văn Cảm (Chủ biên) (2003), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần tội phạm), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 4. Lê Văn Cảm (2005), Sách chuyên khảo Sau đại học: Những vấn đề cơ bản trong khoa học Luật hình sự (Phần chung), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 5. Lê Văn Cảm (2005), Những vấn đề cơ bản trong khoa học Luật hình sự, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 6. Lê Cảm, Trịnh Quốc Toản (2004), Định tội danh: Lý luận, hướng dẫn mẫu và hệ thống 350 bài tập thực hành, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 7. Nguyễn Ngọc Chí (2001), Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 8. Ngô Huy Cương (2006), Góp phần bàn về cải cách pháp luật ở Việt Nam hiện nay, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác cải cách tư pháp trong thời gian tới, Hà Nội. 10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, Hà Nội. 11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội. 12. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 13 13. Đảng Cộng sản Việt Nam (2014), Kết luận số 92-KL/TW ngày 12/3/2014 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW, ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị khóa IX về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội. 14. Lê Văn Đệ (2004), Định tội danh và quyết định hình phạt trong luật hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 15. Nguyễn Ngọc Hòa (2008), Tội phạm và cấu thành tội phạm, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 16. Trần Minh Hưởng (Chủ biên) (2014), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự (đã được sửa đổi bổ sung), Nxb Hồng Đức, Hà Nội. 17. Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội (2003), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (phần chung), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 18. Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội (2006), Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 19. Phạm Văn Lợi (Chủ biên) (2007), Chính sách hình sự trong thời kỳ đổi mới ở Việt Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 20. Dương Tuyết Miên (2009), Định tội danh và quyết định hình phạt, (Sách chuyên khảo), Nxb Lao động xã hội, Hà Nội. 21. Hoàng Phê (Chủ biên) (1997), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, Đà Nẵng. 22. Hoàng Phê (Chủ biên) (2013), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, Đà Nẵng. 23. Đỗ Ngọc Quang (1999), Giáo trình tội phạm học, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 24. Đinh Văn Quế (2000), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự 1999, Phần chung, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh. 25. Đinh Văn Quế (2005), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự, Tập VIII, Các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính và các tội phạm về môi trường, Nxb Tổng hợp, Thành phố Hồ Chí Minh. 26. Quốc hội (1985), Bộ luật hình sự, Hà Nội 27. Quốc hội (1992), Hiến pháp, Hà Nội. 14 28. Quốc hội (1999), Bộ luật hình sự, Hà Nội. 29. Quốc hội (1999), Nghị quyết số 32/1999/NQ-QH10 ngày 21/12/1999 về việc thi hành Bộ luật hình sự, Hà Nội. 30. Quốc hội (2003), Luật đất đai, Hà Nội. 31. Quốc hội (2002), Luật tổ chức Tòa án nhân dân, Hà Nội. 32. Quốc hội (2002), Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, Hà Nội. 33. Quốc hội (2009), Bộ luật hình sự (sửa đổi, bổ sung), Hà Nội. 34. Quốc hội (2012), Luật xử lý vi phạm hành chính, Hà Nội. 35. Quốc hội (2013), Hiến pháp, Hà Nội. 36. Quốc hội (2013), Luật đất đai, Hà Nội. 37. Tập thể tác giả (2001), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 38. Trần Quang Tiệp (2002), Một số vấn đề về thi hành án hình sự, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 39. Trần Quang Tiệp (2003), Lịch sử Luật hình sự Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 40. Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội (2009 - 2014), Báo cáo tổng kết công tác ngành Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội các năm 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, Hà Nội. 41. Tòa án nhân dân tối cao (1998), Các văn bản về hình sự, dân sự, kinh tế và tố tụng, Hà Nội. 42. Tòa án nhân dân tối cao (2013), Hệ thống các nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về Hình sự - Dân sự - Hành chính - Lao động (năm 2000 - 2013), Nxb Dân trí, Hà Nội. 43. Tổng cục Quản lý đất đai - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2013), Báo cáo tổng kết thi hành Bộ luật hình sự năm 1999, Hà Nội. 44. Trường Đại học Luật Hà Nội (2006), Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 45. Trường Đại học Luật Hà Nội (2013), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (tập 1), Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 15 46. Trường Đại học Luật Hà Nội (2013), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (tập 3), Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 47. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2002), Pháp lệnh Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân, Hà Nội. 48. Trịnh Tiến Việt (2003) Pháp luật hình sự và thực tiễn áp dụng, Nxb Giao thông vận tải, Hà Nội. 49. Trịnh Tiến Việt (2013), Tội phạm và trách nhiệm hình sự, (Sách chuyên khảo), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 50. Võ Khánh Vinh (Chủ biên) (2004), Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.