Đồ án Đánh giá hiện trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả chất thải rắn công nghiệp và chất thải nguy hại tại khu công nghiệp Tân Bình

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN Sự cần thiết của đề tài Với tốc độ phát triển kinh tế liên tục tăng trưởng từ 8-11% trong những năm gần đây, kinh tế thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) luôn dẫn đầu và xứng đáng là “đầu tầu” khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, nhưng TP.HCM cũng đang phải gánh vác nặng nề một lượng chất thải công nghiệp sinh ra từ sự tăng trưởng đó. Với hơn 800 nhà máy nằm trong 15 KCN, KCX đang hoạt động (theo thống kê tháng 6/2005 của Phòng Quản Lý Chất thải rắn - Sở Tài Nguyên và Môi trường TP.HCM); gần 28.000 cơ sở vừa và nhỏ nằm phân tán khắp thành phố (theo Cục thống kê Thành Phố HCM năm 2004), mỗi ngày thành phố tiếp nhận khoảng 1.500 1.800 tấn chất thải rắn công nghiệp, trong đó có khoảng 120-150 tấn chất thải nguy hại. Hàng năm các nhà máy trong KCN – KCX trên địa bàn TP.HCM thải ra 62.726,4 tấn chất thải rắn. Theo quyết định số 62/2002QĐ-BKHCNMT ngày 09/08/2002 của Bộ Khoa Học Công Nghệ và Môi trường (nay là Bộ Tài Nguyên & Môi trường) ban hành, trách nhiệm của các chủ đầu tư, công ty dịch vụ cơ sở hạ tầng KCN là phải xây dựng trạm xử lí chất thải tập trung hoặc trạm trung chuyển rác trước khi đi vào hoạt động, nhưng chỉ có 2 KCN Linh Trung và Tân Thuận thực hiện quyết định đó. Hiện nay, việc thu gom vận chuyển, xử lý chất thải hiện nay hoàn toàn tự phát, do các doanh nghiệp tư nhân đảm nhiệm. Một số KCN giao khoán hợp đồng cho các đơn vị này làm mà không có kiểm tra giám sát. Các đơn vị thu gom chất thải từ các nhà máy xí nghiệp sau đó đem về phân loại, những chất có thể tái chế thì tận dụng còn chất độc hại thì đổ ra môi trường. Nhiều doanh nghiệp hoạt động không có giấy phép, chỉ khi nào được KCN yêu cầu thì mới đến Sở Tài Nguyên và Môi trường xin giấy phép. Nhiều KCN thừa nhận, sau khi kí hợp đồng xong, các công ty thu gom, vận chuyển rác đi đâu KCN hoàn toàn không nắm được. oHg Tác động của rác thải đối với môi trường, cảnh quan và muôn vật cũng như sự cần thiết và tầm quan trọng của quản lí CTR đã đề cập đến rất nhiều trong các đạo Luật Bảo vệ môi trường của tất cả các quốc gia trên thế giới, trong tuyên bố của các tổ chức quốc tế, trong nhiều tài liệu, sách báo hội nghị, hội thảo… Ởû Việt Nam, các vấn đề liên quan đến CTRCN và CTNH cũng đã được qui định cụ thể trong Luật Bảo vệ môi trường và các văn bản pháp qui dưới Luật. Gần đây chúng đã được đề cập đến rất nhiều trong các hôi nghị, hội thảo khoa học về bảo vệ môi trường và được nhắc đến thường xuyên trong các phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời còn là sự quan tâm sâu sắc đối với các cơ quan chức năng, nghiên cứu và đào tạo, mà còn là đối với đại đa số các tầng lớp nhân dân kèm theo những lời chỉ trích gay gắt, đặc biệt là đối với các khu công nghiệp tập trung. Quản lí chất thải rắn công nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh nói chung và các KCN nói riêng có thể nói là một vấn đề hết nan giải và bất cập trong bối cảnh hiện nay. Chỉ có một phần rất nhỏ CTRCN được thu hồi, tái chế và tái sử dụng ngay trong các cơ sở công nghiệp hay tái chế bên ngoài do các cơ sở tư nhân đảm nhiệm. Phần lớn CTRCN, kể cả CTNH được bỏ lẫn lộn với rác đô thị và được đổ bừa bãi xuống các kênh rạch, khu đất trống, gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường. Mặc dù qui chế quản lí CTNH đã có hiệu lực từ hơn 7 năm nay (năm 1999) nhưng việc tách riêng CTNH ra khỏi CTRCN vẫn chưa thực hiện được thực hiện tốt ở các cơ sở đăng kí quản lí CTNH. Tại nhiều nơi trên thế giới, công tác tái chế và tái sử dụng chất thải công nghiệp đã và đang được áp dụng hiệu quả thông qua một hệ thống các nhà máy tái chế chất thải cũng như thị trường trao đổi chất thải. Ngay ở nước ta, hoạt động thu hồi tái chế chất thải cũng khá nhộn nhip, các cơ sở thu gom và tái chế chất thải đã được hình thành và phát triển. Chính vì thế, có thể nói một trong những biện pháp góp phần làm giảm thiểu chất thải là việc tuần hoàn và tái sử dụng hợp lý chất thải. Hơn nữa công tác này còn giúp mang lại lợi ích kinh tế thông qua việc tiết kiệm nguyên liệu sản xuất công nghiệp, hoặc tạo ra nguồn thải mới. Các lợi ích của công tác này bao gồm : Lợi ích kinh tế thông qua việc tiết kiệm nguyên vật liệu hay các nguồn năng lượng có giá trị, giảm chi phí để thải hay xử lý các chất thải sinh ra. Lợi ích về môi trường là giảm thiểu rác nên giảm ô nhiễm môi trường Vì vậy để tiết kiệm nguyên vật liệu – tài nguyên thiên nhiên và giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường thì cần phải có những chiến lược cụ thể, trong đó có thể nói tái sử dụng và tái chế các chất thải nhất là CTRCN và CTNH. Các hoạt động tái sử dụng, tái chế chất thải cần phải được thống nhất thông qua việc xây dựng và phát triển một thị trường trao đổi và tái chế CTRCN bên trong và bên ngoài các doanh nghiệp trong từng KCN, đặc biệt là các KCN nằm trong thành phố. Trong tất cả các KCN-KCX trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh thì chỉ có duy nhất 1 khu công nghiệp nằm trong nội thành là KCN Tân Bình, do đó vấn đề môi trường được ưu tiên lên hàng đầu. Tuy nhiên, hiện nay vấn đề quản lí CTRCN và CTNH chưa được quản lí tốt. Đa số các doanh nghiệp đều bỏ chung CTRCN (kể cả CTNH) vào chung chất thải sinh hoạt, gây khó khăn cho công tác quản lý. Do đó, để giải quuết các vấn đề nêu trên, đề tài “Đánh giá hiện trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả CTRCN và CTNH tại KCN Tân Bình” đã được chọn để thực hiện đồ án tốt nghiệp. Mục tiêu đề tài Nghiên cứu và đánh giá hiện trạng hệ thống quản lý CTRCN-CTNH trong KCN TB để đề xuất xây dựng biện pháp quản lý chất thải rắn công nghiệp và chất thải nguy hại hiệu quả. 1.3 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu Phạm vi: Đề tài giới hạn trong phạm vi nghiên cứu, đưa ra các biện pháp quản lý chất thải rắn với đối tượng áp dụng là các doanh nghiệp trong khu công nghiệp Tân Bình. Đề xuất các giải pháp khả thi, giúp định hướng xây dựng một thị trường hiệu quả để trao đổi chất thải rắn công nghiệp giữa các nhà máy trong KCN Tân Bình Đối tượng nghiên cứu Chất thải rắn công nghiệp và chất thải rắn nguy hại trong các doanh nghiệp và khả năng tái sử dụng, tái chế của chúng. 1.4 Phương pháp nghiên cứu Phương pháp điều tra khảo sát Xem xét và đánh giá chung về hiện trạng môi trường tại cơ sở hệ thống sản xuất, phương thức hoạt động, công nghệ sản xuất… Xem xét mô hình trung tâm trao đổi chất thải rắn tại KCN Biên Hòa 1- Đồng Nai Phương pháp tổng hợp số liệu Tổng hợp tài liệu, thu thập và kế thừa có chọn lọc các thông tin, dữ liệu có liên quan đến đề tài từ các nguồn tài liệu (từ các đề tài nghiên cứu, tài liệu hội thảo, từ Internet, sách báo ...) về thuyết sinh thái công nghiệp và trung tâm trao đổi chất thải. Phương pháp so sánh, phân tích đánh giá Phương pháp đánh giá nhanh Phương pháp ý kiến chuyên gia : tham khảo ý kiến của các nhà chuyên môn môi trường về công tác quản lý chất thải rắn công nghiệp và chất thải nguy hại hiện nay 1.5 Nội dung nghiên cứu Thu thập tài liệu, nghiên cứu tổng quan hệ thống quản lý CTRCN & CTNH tại KCN TÂN BÌNH. Khảo sát thực trạng biện pháp quản lý CTRCN – CTNH đang được áp dụng tại KCN. Nghiên cứu, đánh giá giải pháp và lựa chọn công nghệ quản lí CTRCN –CTNH thích hợp. Nghiên cứu đề xuất và phát triển kế hoạch hướng dẫn về việc trao đổi chất thải giữa các doanh nghiệp trong KCN và xây dựng mô hình trao đổi chất thải giữa các doanh nghiệp trong KCN 1.6 Ý nghĩa của đề tài Tính thực tế Đồ án nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế về việc đưa ra phương hướng quản lý CTRCN và CTNH trong KCN Tân Bình theo yêu cầu kế hoạch bảo vệ môi trường các KCX, KCN thành phố. Tính mới của đề tài Số liệu về lượng CTRCN phát sinh trong KCN mới điều tra thực tế và đáng tin cậy nhất ( số liệu được điều tra năm 2006) Đề xuất phát triển các kết quả chi tiết va xây dựng biện pháp quản lý CTRCN & CTNH hiệu quả thông qua việc hình thành một hệ thống trao đổi chất thải hoạt động và trung tâm thông tin về trao đổi chất thải