Đồ án Nghiên cứu các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) phát thải ở ngành sản xuất và tái chế nhựa tại khu vực thành phố Hồ Chí Minh

khí moät löôïng lôùn caùc khí ñoäc. Löôïng nhöïa naøy ñöôïc phun vaøo khuoân (ñaõ ñöôïc ñoùng kín tröôùc ñoù). Lôùp nhöïa ñöôïc phun vaøo tröôùc tieáp xuùc vôùi khuoân nguoäi seõ cöùng laïi nhanh, taïo lôùp voû beân ngoaøi. Doøng nhöïa noùng tieáp tuïc chaûy vaøo khuoân ñeå laøm khuoân ñaày daàn. Trong giai ñoaïn naøy caàn kieåm soaát vaän toác chaûy cuûa nhöïa ñeå ñaûm baûo tính ñoàng ñeàu cho vaät lieäu. Khi nhöïa ñöôïc bôm vaøo khuoân, aùp löïc nhöïa loûng leân khuoân taêng daàn cho ñeán giaù trò cöïc ñaïi. Aùp suaát cöïc ñaïi naøy ñöôïc duy trì ñeå nhöïa trong caùc raõnh vaø cöûa vaøo ñuû nguoäi, ñoàng thôøi cho theâm caùc phuï gia vaø caùc chaát oån ñònh, coù ñoä nhôùt ñuû ñeå ngaên caûn nhöïa chaûy ngöôïc ra ngoaøi do cheânh leäch aùp suaát trong khuoân vaø aùp suaát coå phun. Quaù trình laøm nguoäi ñöôïc tieán haønh trong khuoân ngay sau ñoù giuùp saûn phaåm nguoäi bôùt tröôùc khi ñöôïc laáy ra ngoaøi. Ñaây laø khoaûng thôøi gian daøi nhaát trong chu kyø eùp phun. Trong thôøi gian naøy löôïng ñaùng keå khí ñoäc thoaùt ra ngoaøi. Keát thuùc chu kyø, khuoân töï ñoäng môû ra, saûn phaåm ñöôïc laáy ra ngoaøi, kieåm tra, caét bavia, daùn nhaõn, loaïi boû saûn phaåm xaáu roài xuaát xöôûng c) Vaán ñeà moâi tröôøng quaù trình saûn xuaát nhöïa PVC Trong quaù trình saûn xuaát, caùc nhaø saûn xuaát ñaõ phaûi duøng theâm caùc chaát phuï gia trong ñôn pha cheá vaø gia nhieät ôû nhieät ñoä cao. Caùc chaát phuï gia naøy haàu heát ñeàu coù tính ñoäc haïi ñoái vôùi moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Caùc chaát phuï gia Stearate Chì (C17H35COO)2 Pb Haøm löôïng söû duïng khoâng quaù 0.5phr cho saûn phaåm khoâng trong, coù theå thay theá baèng Dibasic Stearate Chì vôùi haøm löôïng 0.5-1% Tribasic Maleate Chì 3PbO.Pb(C8H4O4).H2O Löôïng duøng 0.5-1 %, tính ñoäc cao. Dibasic Phtalate Chì 2PbO.Pb(C8H4O4) Deã töông hôïp vôùi PVC. Löôïng duøng: 2-10%. Tính ñoäc cao Sterate Cadimi Cd(C17H35COO)2 Haøm löôïng söû duïng toái ña laø 1 phr. Tính cöïc ñoäc Laurate Cadimi Cd(C11H23COO)2 Haøm löôïng söû duïng toái ña laø 0.7 phr. Tính ñoäc maïnh Sterate Canxi Ca(C17H35COO) ): Haøm löôïng söû duïng toái ña laø 0.5-1.5 phr, coù tính ñoäc Sterate Bari Ba(C17H35COO)2 Haøm löôïng söû duïng toái ña laø 0.5-1.5 phr Sterate Keõm Zn(C17H35COO)2 Haøm löôïng söû duïng toái ña laø 0.5-1.5 phr Phtalate Haøm löôïng söû duïng toái ña laø 0.3- 0.5phr. tính ñoäc cao. Trong quaù trình saûn xuaát nhöïa PVC coâng ñoaïn troän cao toác, ñuøn, eùp taïo saûn phaåm laø nhöõng coâng ñoaïn phaùt thaûi ra caùc chaát thaûi nguy haïi. Nhö nöôùc thaûi, caùc kim loaïi naëng raát ñoäc haïi (Chì. Cadimi…), nguy hieåm hôn laø caùc khí ñoäc vaø Dioxin coù khaû naêng gaây beänh ung thö cao coù theå taïo ra trong caën raén do gia nhieät ôû nhieät ñoä cao(2200C- 4000C). Moâi tröôøng bò oâ nhieãm naëng laø do trong quaù trình saûn xuaát ñeå ñaûm baûo ñöôïc tính beàn, deûo cuûa saûn phaåm PVC. 3.3.2. Hieän traïng oâ nhieãm do CTNH vaø POPs phaùt thaûi töø ngaønh taùi cheá nhöïa 3.3.2.1. coâng ngheä taùi cheá nhöïa Nylon. Thuyeát minh. Taát caûc caùc nguyeân lieäu sau khi ñöôïc ñònh löôïng seõ cho vaøo maùy troän. Kieåm tra maùy ñuøn, ñaët cheá ñoä nhieät cuûa caùc voøng ñoát töông öùng caùc can gia nhieät Maùy ñuøn laàn 1: vuøng gia nhieät 1 ñaët 1500C, vuøng gia nhieät 2 ñaët 1800C Maùy ñuøn laàn 2: vuøng gia nhieät 1 ñaët 1800C, vuøng gia nhieät 2 ñaët 2500C Kieåm tra maùy eùp, ñöa khuoân eùp veà cheá ñoä chôø tröôùc khi söû duïng. Chuyeån phoi nhöïa töø maùy ñuøn laàn 2 sang khuoân eùp, daøn phoâi ñeàu treân khuoân. Sau ñoù cho maùy eùp vaän haønh vaø eùp hoaøn toaøn §Þnh l­îng Nhùa Sîi Phô gia Bét ®¸ Ðp t¹o h×nh Trén Ðp ®ïn §Þnh l­îng §Þnh l­îng C¾t bavia S¶n phÈm §Þnh l­îng Bụi, chất thải, tiếng ồn, nhiệt Nhiệt, tiếng ồn, hơi dung môi, khí độc, cadimi… Sản phẩm hư, chất thải… Hình 30: Sô ñoà coâng ngheä taùi cheá Nilon Vaán ñeà moâi tröôøng trong quaù trình taùi cheá nhöïa Nylon Caùc quaù trình xöû lyù taùi cheá raùc thaûi Nylon ñeå saûn xuaát VLXD taát nhieân seõ keøm theo söï phaùt sinh oâ nhieãm moâi tröôøng. Quaù trình phaân loaò, tuyeån choïn, xay röûa seõ coù söï laây nhieãm cuûa caùc vi sinh vaät trong raùc thaûi. Quaù trình röûa raùc thaûi seõ sinh ra nöôùc thaûi. Quaù trình saáy sau ñoù vaø caùc quaù trình troän nguyeân lieäu seõ sinh ra buiï, khí ñoäc haïi. Quaù trình ñuøn, eùp gia coâng saûn saûn phaåm phaûi gia nhieät ôû nhieät ñoä cao sinh ra khí ñoäc, khoùi ñoäc, hôi caùc kim loaïi naëng ñoäc haïi nhö Chì, Cadimi.. Ngoaøi ra coøn coù raát nhieàu taùc ñoäng veà moâi tröôøng khaùc maø chuùng ta caàn nghieân cöùu ñaùnh giaù ñeå caûnh baùo vaø coù nhöõng bieän phaùp ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoeû cuûa nhöõng ngöôøi tröïc tieáp saûn xuaát vaø saûn phaåm taùi cheá phaûi ñöôïc an toaøn. 3.3.2.2. Taùi sinh Polyetylenterephtalat (PET) Hình 31:Voøng löu chuyeån cuûa nhöïa PET Taùi cheá nhöïa PET laø moät ví duï veà taùi cheá nhöïa thaønh coâng vaø phoå bieán nhaát. PET ñöôïc söû duïng roäng raõi trong coâng nghieäp ñoà uoáng neân trôû thaønh ñoái töôïng chaát deûo taùi sinh chuû yeáu. PET laø moät pheá lieäu ñöùng sau nhoâm neân vaán ñeà taùi cheá nhöïa raát ñöôïc quan taâm. PET laø moät polyeste truøng ngöng, ñöôïc cheá taïo nhôø phaûn öùng cuûa ñiaxit vôùi ñiancol. Coù 2 böôùc ñeå toång hôïp PET. Böôùc thöù nhaát, coù theå este hoaù terephtalic axit (TPA) vaø etylenlycol (EG) hoaëc chuyeån este cuûa ñimetylterephtalic (DMT) vaø EG. Phaûn öùng xaûy ra döôùi aùp suaát. Trong caû hai tröôøng hôïp, saûn phaåm taïo thaønh laø dieste. Böôùc thöù hai laø truøng ngöng dieste ñeå taïo thaønh PET. Böôùc naøy xaûy ra trong ñieàu kieän chaân khoâng. Nhöng thöïc teá thì taùi cheá PET phöùc taïp hôn nhieàu. Baûng 9: Caùc Comonome coù maët trong nhöïa PET taùi sinh Comonome Haøm löôïng, % troïng löôïng dietylenlyco (DEG) 1,8-2,2 Isophtalic (IPA) 0-0,7 Xyclohexandimetanol (XHDM) 0-0,3 “Nguoàn: moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit- Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung” Caùc taïp chaát hay xaûy ra trong coâng ngheä taùi cheá PET. Hình 32: Một số loại chai PET. Axit: Trong quaù trình eùp ñuøn ñeå taùi sinh PET ôû nhieät ñoä cao, taïp chaát laøm hình thaønh hôïp chaát mang tính axit coù taùc duïng xuùc taùc cho phaûn öùng caét maïch. Caùc taïp chaát nhö PVC, keo daùn...vaûy PVC laøm töø chai PVC seõ taïo ra Axit HCl, lôùp loùt PVC trong nuùt chai thöïc söï laø moät khoù khaên trong quaù trình taùi cheá PET. Vì PET vaø PVC coù tyû troïng töông ñoùi gioáng nhau neân raát khoù phaân loaïi. Khi taùi cheá PET duø löôïng dính moät chuùt löôïng PVC (1 ppm) cuõng laøm thoaùi hoaù maïnh PET ôû nhieät ñoä gia coâng vaø ñoåi maøu cuûa saûn phaåm Haït taïp chaát: caùc haït naøy laøm aûnh höôûng ñeán chaát löôïng saûn phaåm taùi sinh bò nhieãm baån. Vaán ñeà moâi tröôøng trong taùi cheá nhöïa PET: Nhöïa PET ñöôïc söû duïng raát roãng raõi treân nhieàu lónh vöïc khaùc nhau. Trong coâng ngheä taùi sinh nhöïa PET, yeâu caàu ñoä tinh khieát cuûa nguoàn nguyeân lieäu luoân ñaët leân haøng ñaàu. Noùi chung khoâng theå chaáp nhaän taïp chaát baån trong saûn xuaát sôïi hay chai vì taïp chaát laøm doøn vaø laøm giaûm ñoä thaåm myõ cuûa saûn phaåm. Neân caàn pha theâm caùc chaát phuï gia oån ñònh vaø gia nhieät ôû nhieät ñoä cao 2850C “Nguoàn: moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit- Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung” ñeå taïo ra saûn phaåm coù chaát löôïng toát. Gia nhieät ôû nhieät ñoäc cao ñeå khaû naêng phaân huyû caùc taïp chaát ñöôïc hoaøn toaøn. Maø trong chai PET laïi coù maøng PVC phaân huyû taïo ra khí ñoäc haïi. Maët khaùc, chai PET thöôøng ñöôïc duøng moät caùch voâ tình ñeå ñöïng thuoác tröø saâu, nhieân lieäu, chaát taåy röûa,..nhöõng vaät lieäu naøy aûnh höôûng ñeán söùc khoeû coäng ñoàng neáu vaãn coøn laïi moät löôïng heát söùc nhoû sau khi taùi sinh (DDT) cuõng gaây ra moät haäu quaû khoân löôøng.. Chính ñieàu naøy laøm aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán moâi tröôøng. Hình 33: Sơ đồ phân hủy nhiệt của các tạp chất trong chai PET đệm kín bằng etylen vinyl axetat Axit axetic Keo daùn Caùc axít nhöïa Axít abietic Nhãn PVC Axít HCl Mảnh cùa chai PVC 3.3.2.3. Taùi sinh Polyvinylclorua (PVC) PVC laø moät chaát deûo ña duïng vaø ñöôïc xeáp thöù hai sau PET veà möùc ñoä tieâu thuï. Tuy nhieân, taùi sinh PVC pheá lieäu khoâng dieãn ra maïnh meõ nhö taùi sinh PET vaø PE. Coù raát nhieàu ngaønh coâng nghieäp söû duïng PVC, trong ñoù ngaønh xaây döïng chieám cao nhaát. Öôùc tính PVC pheá thaûi trong ngaønh xaây döïng chieán 30% khoái löôïng PVC pheá thaûi. Do nhöõng öùng duïng cuûa nhöïa PVC trong nhieàu lónh vöïc neân coù nhöõng phöông phaùp taùi cheá PVC trong töøng lónh vöïc - Quy trình Solvay: Phaân loaïi Caét nhoû saáy ñoäng saáy tónh Chai PET, PE Nhaõn giaáy , maøng buïi baån xilo Phaân loaïi theo tyû troïng PP,PE PVC PVC saïch Truïc vít coù löôùi loïc noùng chaûy Maùy ñaäp Kieän chai PVC Hình 34: Sô ñoà quy trình taùi cheá chai PVC ( Solvay, Bæ) Nhaõn giaáy maøng buïi baån “Nguoàn: Moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit- Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung” - Quy trình Geon: Caét nhoû Boät mòn, maøng, giaáy loïc Noåi Chìm PE,PP,giaáy PVC, PET, PC chìm Chìm PVC tinh khieát Boàn nöôùc (800C) Dung dòch canxi nitraùt d=1,35g/cm3 noåi PVC, PET, copolymer, PC PET, AL,buïi baån dung dòch canxt nitrat d= 1,3 g/m3 chìm PET, PC Hình 35: Quy trình Geon ñeå taùi sinh chai PVC “Nguoàn: Moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit- Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung” - Tái chế cáp điện PVC Nitô loûng OÁng nhieät ñoä thaáp Maùy nghieàn Troáng tónh ñieän Kim loaïi (Cu,Al..) Caùp ñieän pheá lieäu Maùy caét Hình 36: Hệ thống thiết bị nghiền cáp điện PVC phế liệu “Nguoàn: moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit- Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung Quy trình taùi cheá Caùp ñieän PVC Nghiền Hút nam châm Phân loại theo tỷ trọng Sàng rung Dung dịch (3) d = 1,0g/cm3 Dung dịch (2) d = 1,2g/cm3 Dung dịch (1) d = 1,4g/cm3 Rửa Cắt Lọc tách nước silo Dầu, mỡ, nước thải có nồng độ kim loại nặng cao Dòng vật liệu được chấp nhận Tinh thô PE PE Xyclon nước Xyclon nước Xyclon nước Bột PVC sạch PTFE, PVDF, PCTFE Cáp điện phế liệu Kim loại (cadimi, chì..) Đồng chứa sắt Lọc tách nước Hình 37: Quy trình taùi cheá Caùp ñieän PVC Tiếng ồn, bụi chì, cacdimi…. Tiếng ồn, bụi nhiệt… “Nguoàn: Moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit-Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung” - Tái chế ống PVC Silo Máy ép thủy lực Sàng Băng tải phân loại Nghiền Nam châm Sàng Nghiền (<8mm) Sàng rung Sàng Nghiền nhỏ Bột PVC tinh khiết (800um) Hạt nhôm và thủy tinh PVC loại ra (15mm Kim loại chứa sắt,chì Cát bụi bẩn Cát ,bụi bẩn Ống PE Gỗ, cao su PVC (1,5-15mm) Ống PVC đã phân loại Hình 38: Quy trình taùi cheá oáng PVC Gia nhiệt, phụ gia Nhiệt, bụi…. “Nguoàn: Moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit-Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung” - Tái sinh màng PVC Silo Máy cắt Dung dịch (1) Dung dịch (2) Nghiền mịn Bồn rửa Ly tâm Màng PVC phế liệu Nước bẩn d=1,2g/cm3 d>1,2g/cm3 d=1,5g/cm3 Nhẹ hơn PVC (PE) Xyclon nước (1) Xyclon nước (2) Nặng hơn (phân đoạn PVC) H2O, khí thải độc hại Bột PVC sạch Hình 37: Quy trình taùi cheá maøng PVC Bụi ,tiếng ồn… Nước thải Gia nhiệt, chất ổn định Bụi , tiếng ồn Gia nhiệt, “Nguoàn: moâi tröôøng trong gia coâng chaát deûo vaø compozit-Traàn Vónh Dieäu, Traàn Leâ Trung” - PVC compzit duøng trong oâ toâ: PVC ñöôïc duøng trong moät soá saûn phaåm cuûa oâ toâ töø noâi thaát, baûng chæ daãn ñeán daây ñieän. Do thaønh phaàn phöùc taïp neân vieäc taùi sinh caùc boä phaän naøy raát phöùc taïp. Tuy nhieân, söï quan taâm trong “thieát keá ñeå taùi sinh” vaø caûi tieán kyõ thuaät ñang döôïc tieán haønh ñeå taùi sinh vaät lieäu naøy. Hình 40: Noâïi thaát xe môùi aån chöùa nhieàu nguy hieåm “Nguoàn theo vnexpres.net” Tính trung bình khoaûng 90kg nhöaï trong ñoù 10kg PVC ñöôïc söû duïng cho moät xe. Caùc nhaø moâi tröôøng thöôøng nhaéc ñeán khí thaûi xe hôi trong khi caùc coâng ty baûo hieåm chæ quan taâm ñeán ñoä an toaøn. Vaán ñeà chaát ñoäc haïi treân xe môùi taïi Myõ laàn ñaàu tieân ñöôïc Trung taâm Ecology Center (EC) ñeà caäp ñeán. Trong baùo caùo naêm 2006 noàng ñoä caùc chaát trong xe môùi aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán haønh khaùch, chuùng seõ tích luyõ vaø phaùt taùn khi ñuû löôïng. Baûn thaân khi saûn xuaát nhöïa coù theâm nhöõng phuï gia ñoäc aceton nitric, decanol, formaldehyt, naphthalene hay cacbon sunfua. Ñoù chöa keå ñeán caùc chaát dính, sôïi. EC ñaõ xaùc ñònh ñöôïc hai chaát töôøng xuyeân coù trong xe goàm PBDE (polybrrominated diphenyl ether), chaát ñöôïc söû duïng döôùi vai troø laøm chaäm quaù trình chaùy trong coâng nghieäp vaø Chaâu Aâu caám söû duïng töø naêm 2004. tieáp ñeán laø phathlate, ñöôïc söû duïng trong quy trình saûn xuaát nhöïa meàm PVC vaø chæ caàn moät löôïng nhoû cuõng coù theå gaây ñoäc tôùi gan, phoåi. Neáu lieàu löôïng nhieàu coù theå phaùt sinh ra khí Dioxin. Theo nghieân cöùu cuûa EC treân caùc maãu xe saûn xuaát töø naêm 2000-2006 cuûa 11 nhaø saûn xuaát khaùc nhau cho thaáy haøm löôïng chaát PBDE treân oâtoâ môùi cao hôn nhieàu so vôùi trong vaên phoøng. Keát quaû coøn cho thaáy Hyundai ít chaât PBDE nhaát vaø Mercedes nhieáu nhaát, tuy nhieân Hyundai laïi coù noàng ñoä phthalate cao nhaát. Vaán naïn moâi tröôøng trong ngaønh nhöïa Bieän phaùp taùi cheá: Hình 41 : Muoãng aên söõa chua haøng ngaøy coù theå laø moâi nguy haïi cho moïi ngöôøi Trong thaønh phaàn nhöïa söû duïng ñeå saûn xuaát caùp ñieän , PVC chieám ñeán 75% . Stearat chì döôïc boå sung laøm chaát oån ñònh trong voû PVC caùch ñieän. Do ñoäc tính cuûa caùc chaát phuï gia naøy cöïc ñoäc neân trong quaù trình taùi cheá. Thieâu huyû vaø choân laáp, chaát oån ñònh chöùa Chì bay hôi vaø khoâng khí, Ñoàng kim loaïi coù theå laø chaát xuùc taùc taïo ra Dioxin. Coâng ñoaïn caét, nghieàn khoâng traùnh khoûi thaûi ra moâi tröôøng nhöõng ñoäc tính nguy haïi. Hình 42: hoäp ñöïng xoâi Theo keát quaû cuûa Vieän hoaù hoïc caùc maãu thìa maø chuùng ta duøng aên söõa chua haøng ngaøy ñeàu ñöôïc saûn xuaát töø nhöïa taùi cheá coù nhieàu chaát gaây ñoäc haïi, cuï theå haøm löôïng kim loaïi naëng raát cao, haøm löôïng chì leân ñeán 26mg/kg thìa, haøm löôïng Cadimi leân treân 1mg/kg thìa. Ñoäc toá chì gaây ung thö cao ñoái vôùi con ngöôøi, trong khi ñoù Cadimi coøn ñoäc hôn chì. Ñaây laø moät kim loaïi naëng ñoäc maø ngöôøi ta caám duøng trong maët haøng thöïc phaåm. Söõa chöa coù noàng ñoä PH thaàp neân caùc ñoäc toá naøy caøng deã daøng ñi vaøo cô theå con ngöôøi. Ngoaøi ra caùc loaïi thìa naøy coøn ñöôïc pha theâm 20% chaát canxicacbonat. Ñaây laø loaïi hoaù chaát raát reû, coù taùc duïng giaûm giaù thaønh xuoáng möùc thaáp nhaát. Veà baûn chaát thì noù khoâng ñoäc nhöng laïi mang theo caùc ñoâïc toá vaøo saûn phaåm, ñoäc toá chì ñaõ theo ñöôøng naøy ñeå vaøo saûn phaåm söõa chua. Ngoaøi ra chaát naøy coøn ñeå laïi treân beà maët thìa nhöõng loã troáng- nôi maàm beänh vaø vi khuaån cö truù. Maët khaùc, coù raát nhieàu loaïi taïp chaát höõu cô laãn trong maãu thìa. Haàu heát ñeàu laø nhöõng chaát nhaäp veà ñeå traùng khuoân ñuùc nhöïa, choáng dính khi ñuùc, thoåi saûn phaåm. Ñaây laø moät chaât ñoäc khoâng cho pheùp ñöôïc duøng saûn xuaát ñoà duøng thöïc phaåm. Hình 44: Em beù bò nhieãm chaát ñoäc maøu da cam Dioxin vaø PCBs thaûi phaåm taát yeáu cuûa quaù trình saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa PVC.Hình 43: Em beù ngaäm saûn phaåm PVC Dioxin ñöôïc taïo ra trong suoát quaù trình saûn xuaát taùi cheá nhöïa PVC vaø trong quaù trình thieâu ñoát PVC. Ñoái vôùi dioxin chæ caàn moät löôïng raát nhoû 1/tyû.taán cuõng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng hooc moân cuûa con ngöôøi. Caùc nhaø khoa hoïc khoâng theå tìm thaáy ngöôõng söû duïng Dioxin moät caùch an toaøn . Dioxin laø moät hoùa chaát ñoäc haïi nhaát ñoái vôùi con ngöôøi. Treân thöïc teá thì vieäc taùi cheá nhöïa PVC khoâng theå thöïc hieän neáu khoâng thaûi ra chaát ñoäc haïi cho moâi tröôøng vaø con ngöôøi. Dioxin ñöôïc tìm thaáy trong pheá thaûi cuûa quaù trình saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa PVC vôùi haøm löôïng lôùn laø : 200.750/tyû.taán. Haøm löôïng naøy töông ñöông vôùi chaát dioxin trong chaát khai hoang ( chaát ñoäc da cam). Vieäc saûn xuaát vaø taùi cheá PVC thaûi ra dioxin vôùi haøm löôïng raát lôùn gaây ñoäc ñeán con ngöôøivaø moâi tröôøng. Töø naêm 1994. Raát khoù khaên trong vieäc thay ñoåi chaát phuï gia nhaèm ngaên chaën caùc chaát PCDD/PCDF trong ngaønh saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa PVC .Dioxin khoâng coù giaù trò thöông maïi nhöng noù cöïc kyø ñoäc. Noù toàn taïi laâu trong moâi tröôøng vaø cô theå con ngöôøi. Nhöõng ñoà chôi cuûa treû em coù ñaûm baûo an toaøn khoâng? Vaãn laø moät daáu hoûi cho caùc nhaø saûn xuaát. Bieän phaùp thieâu huyû: H×nh 45: Mét nói r¸c PVC chuÈn bÞ mang ®i thiªu hñy (ngu«n Greenpeace) Hình 46: baõi choân laáp Thieâu huyû laø bieän phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng ôû nhieàu nöôùc thuoäc EU vaø coù theå ñöôïc môû roäng ôû Anh. Axit clohidric ñöôïc taïo ra khi ñoát chaùy PVC caàn ñöôïc loaïi ra khoûi caùc oáng khoùi nhôø quaù trình laøm saïch khí baèng voâi. Quaù trình naøy taïo ra caën raén caàn loaïi boû. Caùc chaát dioxin coù khaû naêng gaây ung thö cao coù theå ñöôïc taïo ra trong oáng khoùi vaø caën raén. Bieän phaùp thieâu huyû nhöïa ñaõ cho thaáy nhieàu nhöôïc ñieåm lôùn. Do caáu truùc nhöïa quaù beàn vöõng, ñoøi hoûi nhieät ñoä cao daãn ñeán aûnh höôûng ñeán loø ñoát. Theâm vaøo ñoù, vieäc thieâu huyû caùc tuùi nilon vaø PVC seõ phaùt sinh ra moät löôïng lôùn khí thaûi ñoäc haïi Dioxin gaây aûnh höôûng lôùn ñeán moâi tröôøng vaø con ngöôøi. Vieäc ñoát chaùy PVC phaùt thaûi ra moâi tröôøng 0.074-8.6g TEQ/naêm. Noàng ñoä Dioxin trong tro khoùi laø 0,4-14,2g TEQ/naêm. Vì vaäy haøm löôïng Dioxin phaùt thaûi haøng naêm trong quaù trình ñoát PVC laø 0,474-22,8g TEQ/naêm Toùm laïi: Quaù trình saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa taïi thaønh phoá HCM ñaõ phaùt thaûi ra moâi tröôøng moät löôïng lôùn chaát chaát ñoäc nguy haïi. Laøm aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán ngöôøi saûn xuaát vaø moâi tröôøng do caùc nguyeân nhaân cô baûn sau: Trình ñoä coâng ngheä coøn thaáp keùm, thieát bò kyõ thuaät thoâ sô, quy moâ saûn xuaát nhoû naèm ngay trong khu daân cö (thöôøng cô sôû saûn xuaát laø nhaø ôû.) Thieáu söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc Caùc chaát phuï gia duøng ñeå pha troän trong quaù trình saûn xuaát vaø taùi cheá laø nhöõng chaát ñoäc haïi. Maët khaùc do tính dai beàn cuûa saûn phaåm nhöïa neân quaù trình gia nhieät, saáy vaø ñuøn eùp saûn phaåm laø nhöõng coâng ñoaïn phaùt sinh nhieät, khí ñoäc vaø chaát thaûi nhieàu nhaát 3.4. ÖÔÙC ÑOAÙN TAÛI LÖÔÏNG DIOXIN/FURAN TRONG NGAØNH SAÛN XUAÁT VAØ TAÙI CHEÁ NHÖÏA PVC. 3.4.1. Xaây döïng phöông phaùp öôùc ñoaùn taûi löôïng Dioxin/furan Hình 47: Em beù bò nhieãm Dioxin Dioxin ñöôïc taïo ra töø 75 hôïp chaát khaùc nhau. Teân ñaày ñuû cuûa hôïp chaát naøy laø CDDs. Noù taùc ñoäng raát nguy hieåm ñeán con ngöôøi. 75 hôïp chaát naøy ñöôïc chia thaønh 8 nhoùm hoùa chaát nhoû döïa treân nguyeân töû clo nhö: DCDD, TRDD, TCDD, PeCDD, HxCDD, PCDD, OCDD,2.3.7.8 TCDD. Trong ñoù 2.3.7.8TCDD ñaõ ñöôïc nghieân cöùu raát chi tieát, noù laø thaønh phaàn caáu taïo leân chaát CDDs. Caùc hôïp chaát coù tính ñoäc gioáng nhö chaát 2.3.7.8TCDD ñöôïc goïi chung laø hôïp chaát gioáng Dioxin Cuïc baûo veä moâi tröôøng Myõ (EPA) cho bieát töø naêm 1980 Dioxin laø thaûi phaåm ñöôïc thaûi ra trong quaù trình saûn xuaát, thieâu ñoát cuûa raát nhieàu vaät lieäu chöùa clo( PVC, giaáy..). ngaønh nhöïa PVC laø ngaønh thaûi ra dioxin. Ngay khi caùc nhaø saûn xuaát bieát chaéc raèng quaù trình saûn xuaát , ñaëc bieät laø taùi cheá nhöïa PVC seõ thaûi ra dioxin nhöng hoï vaãn tieáp tuïc saûn xuaát. Vì caùc nhaø saûn xuaát ñaët lôïi ích coâng nghieäp leân treân lôïi ích moâi tröôøng. Baûng10: Moâi tröôøng phaùt thaûi chính cuûa moät soá POPs Teân chaát khí nöôùc Ñaát Tro caën Dioxin/furan X X X X PAH X HCB X PCB X Nguoàn: töø emission inventory guidebook;. Xaây döïng heä soá phaùt thaûi Xaây döïng heä soá phaùt thaûi ñoái vôùi ngaønh saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa laø caùc saûn phaåm nhöïa, moâi tröôøng nöôùc vaø moâi tröôøng khoâng khí ñöïôc xaây döïng treân cô sôû phaân tích quy trình saûn xuaát: Phaùt thaûi Dioxin/furan töø quaù trình saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa ( gia coâng, ñuøn eùp saûn phaåm) Baûng 11: Heä soá phaùt thaûi PCDD/PCDF vaøo saûn phaåm. Heä soá phaùt thaûi µg TEQ/taán saûn phaåm(*) Teân chaát Khí Nöôùc ñaát Saûn phaåm Nhöïa PVC 0.0003 0.003 NA 0.1 Trong đó (*) từ nguồn EPA, 2005; nguồn: emission inventory guidebook; NA: không có phát thải Baûng 12: Khaûo saùt thöïc teá caùc coâng ty (cô sôû) saûn xuaát nhöïa PVC STT Teân cô sôû saûn xuaát Ñòa chæ Ngaønh ngheà Coâng suaát saûn phaåm (taán/naêm) Caùc loaïi nhöïa khaùc Nhöïa PVC 1 Nhöïa Raïng Ñoâng 190 Laïc Long Quaân-F3-Q10 Saûn xuaát caùc loaïi nhöïa PE, oáng nhöïa caùc loaïi…..nhöïa PVC 9200000 12000 2 Nhöïa Bình Minh Caùc loaïi nhöïa PVC,HDPE, oâng gaân PE, bình thuoác tröø saâu, noùn baûo hoä 5000 15000 4 Nhöï Phuù Phaùt 113/1 Goø Coâng-F.12-Q.5 Boät PVC 4000 5 Nhöïa Taây AÙ 161-Traàn Quyù Caùp-F.12. Q.Bình Thaïnh Maøng PE., PET Thoåi nylon, nhöïa PVC 350000 3200 6 Hoaù chaát Phuù Myõ 170-Hai Baø Tröng- Q1 Boät PVC 5000 7 Taân Minh 190/10 Loø Goám- F.5-Q.6 Caùc loaïi oàng nhöïa, maøng PE.. 4500 1700 8 Nhöïa Duy Taân 298-Hoà Hoïc Laõm- Q.Bình Taân Cacù loaïi gia duïng, baøo bì thöïa phaåm, bình chai nöôùc suoái, phoâi nhöïa PET, PVC..caùc saûn phaåm Kyõ thuaät cao 5000 3.500 9 Quaûng plastic 4 Vuõ Tuøng-F.1- Q.Bình Thaïnh Caùc saûn phaåm ñoà gia duïng, ñoà chôi treû em, haøng ñieän töû, PVC 3500 1500 10 Phöôùc Thaïnh 38 Haäu Giang- F.2- Q.6 Nilon, caùc ñoà chôi treû em, nhöïa PVC 6000 2500 Trong ngaønh saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa khaû naêng POPs phaùt thaûi raát cao nhöng trong ñoù Dioxin/furan (PCDD/PCDF) phaùt thaûi nhieàu nhaát. Dioxin/furan Vì (PCDD/PCDF) phaùt thaûi vaøo saûn phaåm laø chính neân ta öôùc löôïng taûi löôïng Dioxin/furan (PCDD/PCDF) phaùt thaûi chuû yeáu döïa vaøo khoái löôïng saûn phaåm töø caùc cô sôû khaûo saùt thöïc teá. 3.4.2. Öôùc ñoaùn taûi löôïng Dioxin/furan phaùt thaûi Hieän nay taïi TP.HCM coù 502 coâng ty saûn xuaát vaø gia coâng nhöïa, trong ñoù coù 98 coâng ty (cô sôû) saûn xuaát vaø gia coâng nhöïa PVC ( nguoàn: Theo hieäp hoäi nhöïa tp.HCM). Ñoàng thôøi coù 371 cô sôû taùi cheá nhöïa`( nguoàn: Sôû taøi nguyeân moâi tröôøng tp.HCM). Trong ñoù coù 92 cô sôû taùi cheá nhöïa PVC Öôùc ñoaùn taûi löôïng Dioxin/furan phaùt thaûi cho ngaønh saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa PVC. Döïa treân cô sôû öôùc ñoaùn cho 10 coâng ty saûn xuaát vaø 10 cô sôû taùi cheá nhöïa PVC taïi TP.HCM Döïa vaøo heä soá phaùt thaûi trong ngaønh nhöïa PVC. Phöông phaùp öôùc ñoaùn: Tính taûi löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi trong 10 cô sôû saûn xuaát vaø 10 cô sôû taùi cheá PVC. Tính trung bình taûi löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi ôû moät cô sôû saûn xuaát vaø taùi cheá. Tính taûi löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi cho caùc cô sôû saûn xuaát baèng caùch laáy taûi löôïng trung bình cuûa moät cô sôû saûn xuaát nhaân vôùi 98 cô sôû saûn xuaát nhöïa PVC. Töông töï tính taûi löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi cho caùc cô sôû taùi cheá baèng caùch laáy taûi löôïng trung bình cuûa moät cô sôû taùi cheá nhaân vôùi 92 cô sôû taùi cheá nhöïa PVC. Caùch tính taûi löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi cho moät cô sôû. Taûi löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi trong moâi tröôøng khoâng khí: PCDD/PCDF (khoâng khí)=[heä soá phaùt thaûi (khoâng khí) * coâng suaát saûn phaåm]. Taûi löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi trong moâi tröôøng nöôùc. PCDD/PCDF (nöôùc)=[heä soá phaùt thaûi (nöôùc)] * [coâng suaát saûn phaåm]. Taûi löôïng PCDD/PCDF tích luyõ trong saûn phaåm PCDD/PCDF (SP)=[heä soá phaùt thaûi trong saûn phaåm]*[coâng suaát saûn phaåm]. Baûng13: öôùc ñoaùn taûi löôïng PCDD/PCDF (µgTEQ/naêm) phaùt thaûi taïi TP.HCM trong ngaønh saûn xuaát nhöïa STT Teân cô sôû saûn xuaát Coâng suaát (taán/naêm) Nhöïa PVC Heä soá phaùt thaûi (µgTEQ/taán) Löôïng PCDD/PCDF phaùt thaûi (µgTEQ/naêm) Khoâng khí Nöôùc Saûn phaåm 0.0003 0.03 0.1 1 Nhöïa Raïng Ñoâng 12.000 3.6 360 1200 1563.6 2 Nhöïa Bình Minh 15.000 4.5 450 4500 4954.5 3 Taân Ñaïi Höng 2000 0.6 60 200 260.6 4 Nhöï aPhuù Phaùt 4000 1.2 120 400 521.2 5 Nhöïa Taây AÙ 3.200 0.96 96 320 416.96 6 Hoaù chaát Phuù Myõ 5.000 1.5 150 500 651.5 7 Taân Minh 1.700 0.51 51 170 221.51 8 Nhöïa Duy Taân 3.500 1.05 105 350 456.05 9 Quaûng plastic 1500 0.45 45 150 195.45 10 Phöôùc Thaïnh 2.000 0.6 60 200 260.6 Toång 49.900 14.97 1497 7990 9501.97 TB moät cô sôû 950.197 Tp.HCM (98 cô sôû saûn xuaát nhöïa) 93119.306 Baûng 14: khaûo saùt thöïc teá caùc cô sôû taùi cheá nhöïa taïi quaän Bình Taân vaø quaän 11 QUAÄN BÌNH TAÂN VAØ QUA