Dự phòng nhiễm HIV cho bệnh nhân và cho cộng đồng

Dự phòng nhiễm HIV cho bệnh nhân và cho cộng đồngHAIVNChương trình AIDS trường Y khoa Harvard tại Việt NamSau bài này, học viên có thể:Xác định 3 đường lây truyền HIVLiệt kê 4 yếu tố có thể làm giảm lây truyền HIV qua đường tình dục Hướng dẫn cách sử dụng bao cao su và tiêm an toàn cho người bệnh và cộng đồngGiải thích nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang conMục tiêu học tậpHIV là bệnh truyền nhiễm, ảnh hưởng đến cá nhân và toàn bộ cộng đồng Cách tốt nhất để ngăn chặn dịch HIV ở Việt nam là thông qua dự phòng:HIV có thể dự phòng 100% Người bệnh và gia đình:có nhiều câu hỏi về lây truyền HIV và cách dự phòng tin tưởng và lắng nghe lời khuyên của điều dưỡngTại sao phải quan tâm đến dự phòng nhiễm HIV? Đường máu Tiêm chích ma túy (IDU)Truyền máu, tiêm truyềnPhơi nhiễm nghề nghiệpQuan hệ tình dụcKhác giới Đồng giớiLây truyền mẹ conKhi mang thai và khi sinhKhi cho bú sữa mẹBa đường lây truyền HIVTỉ lệ %90%0,67%0,3%25-35%0,5%0,1%0,065%0,05%0,01%0,005%Đường lâyMáuTruyền máuChích MT chung kim tiêmKim đâm do nghề nghiệpMẹ sang conQuan hệ tình dụchậu môn tiếp nhậnâm đạo tiếp nhậnhậu môn xâm nhậpâm đạo xâm nhậpmiệng tiếp nhậnmiệng xâm nhậpƯớc tính nguy cơ HIV qua một lần phơi nhiễm với nguồn HIV+CDC, MMWR, 2005HIV KHÓ nhiễm, chỉ lây truyền qua phơi nhiễm với một số dịch cơ thể: máutinh dịchdịch tiết âm đạosữa mẹĐiều kiện để lây truyền HIV là khi những chất dịch cơ thể phơi nhiễm với:niêm mạc (âm đạo, mắt, miệng)da bị trầy xước, tổn thươngmáu (từ kim truyền máu,dịch cho NB đâm xuyên, )Đặc điểm về lây truyền HIVHIV KHÔNG lây truyền qua các tiếp xúc thông thường như:Ôm hoặc hônHo hoặc hắt hơiDùng chung: đồ dùng, chén hoặc bátNhà vệ sinh chungBể bơi công cộngCôn trùng đốtHIV không lây truyền khi nào ?Lây truyền và dự phòng HIV qua đường máuThiếu tiếp cận:Nguồn cung cấp bơm/kim tiêm sạch: Sử dụng các bơm kim tiêm đã dùng rồi Các dịch vụ điều trị thay thế hiệu quả (methadone)Người TCMT có hành vi tình dục không an toàn Các yếu tố tăng lây truyền HIV qua tiêm chích ma túy (TCMT)Nhận biết người sử dụng ma túy :Hỏi tất cả bệnh nhân về việc sử dụng ma túy Khuyến cáo xét nghiệm HIV cho những người TCMT Giảm lây truyền HIV qua TCMT:Vai trò của điều dưỡng (1)Giúp người TCMT giảm nguy cơ lây truyền HIV:Giáo dục người bệnh về các đường lây HIV Hướng dẫn người TCMT:sử dụng bơm kim tiêm dùng một lầnlàm sạch bơm kim tiêm không dùng chung bơm kim tiêm Phát miễn phí bơm kim tiêm cho người TCMT Chuyển hoặc cung cấp điều trị nghiện ma túy Giảm lây truyền HIV qua TCMT:Vai trò của điều dưỡng (2)Hướng dẫn rửa sạch bơm kim tiêm: 2 x 2 x 2 (nước, thuốc sát trùng, nước)Dùng thuốc sát trùng cho 30 giây mỗi lần Nếu không có thuốc sát trùng, có thể dùng cồn Luộc sôi bơm kim tiêm trong 5-10 phútNếu không thể dùng thuốc sát trùng, cồn hay luộc sôi, có thể dùng nước sạch:30 giây cho mỗi lần x 3 lần. Giảm lây truyền HIV qua TCMT:Vai trò của điều dưỡng (3)Lây truyền và dự phòng HIV qua quan hệ tình dụcHIV tập trung trong tinh dịch của nam và dịch tiết âm đạo của phụ nữHIV dễ lây truyền hơn từ người xâm nhập sang người nhận:Nam sang nữ khi QHTD qua đường âm đạo Nam sang nam/nữ khi QHTD qua đường hậu mônTình dục miệng có phóng tinh hoặc khi đang hành kinh Lây truyền HIV qua đườngtình dục (1)Nguy cơ cao hơn khi tải lượng vi rút trong máu cao hơnNguy cơ lây truyền phụ thuộc vào kiểu quan hệ tình dục:Lây truyền HIV qua đường tình dục (2) Miệng < Âm đạo < Hậu mônnguy cơ thấp nguy cơ caoNguy cơ lây truyền liên quan với mức độ virus HIV của bạn tình đã bị nhiễm HIVLây truyền HIV qua đường tình dục (3)*chưa gặp ở bệnh nhân HIV <1500c/mlQuin, T et al. N Engl J Med 2000. 342” 921 -9Nồng độ HIV trong máu của bạn tình nhiễm HIV +Nguy cơ nhiễm ởbạn tình HIV-<3,500 c/ml*1.03,500 – 9,999 c/ml5.8110,000 – 49,999 c/ml6.84≥50,000 c/ml12.55*chưa gặp ở bệnh nhân HIV <1500c/mlNhiều bạn tình (gái mại dâm, đồng tính nam)Quan hệ tình dục:Khi mắc bệnh lây truyền qua đường tình dụcKhi đang hành kinhQua đường hậu mônTình dục “khô” hoặc thô rápThụt rửa sinh dục nữ sau khi QHTDSử dụng các hóa chất diệt tinh trùng:Nonoxynol-9 (N-9) Các yếu tố làm tăng lây truyền HIV qua đường tình dụcÍt bạn tìnhSử dụng bao cao suTình dục không xâm nhập (thủ dâm)Cắt bao qui đầu ở nam:giảm 61% lây truyền HIV sang nam cắt bao qui đầu huyết thanh âm tính* Các yếu tố làm giảm lây truyền HIV qua đường tình dục*Auvert B. 2005. Abstinence Kiềm chếBe Faithful Chung thủy / Một bạn tìnhCondoms Dùng bao cao su (nếu không theo A&B)Phòng lây nhiễm HIV qua đường tình dục: ABCGiảm lây truyền HIV qua đường tình dục:Vai trò của điều dưỡngGiúp Điều dưỡng hiểu được nguy cơ của bệnh nhân để có những tư vấn chính xác về dự phòngTạo điều kiện cho bệnh nhân hỏi những vấn đề về hành vi tình dục mà họ cảm thấy ngượng khi nói đến Khai thác tiền sử tình dục (1)Tiền sử tình dục cần được khai thác:trong phòng riêng chỉ có bệnh nhân và điều dưỡngvới thái độ lắng nghe, không phê phán Nói với bệnh nhân rằng:sẽ hỏi một vài câu hỏi có tính cá nhân hoặc khó trả lờitất cả các thông tin được giữ bí mật Khai thác tiền sử tình dục (2)Hỏi chi tiết về hành vi tình dục của bệnh nhân: Số lượng và đối tượng bạn tình Kiểu quan hệ tình dục (miệng, âm đạo, hậu môn)Tình dục đồng giới (nam với nam-MSM)Sử dụng bao cao su và dầu bôi trơn Khai thác tiền sử tình dục (3)Cung cấp thông tin cho bệnh nhân về:Nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục Hành vi tình dục an toàn Sử dụng bao cao su và dầu bôi trơn (cung cấp miễn phí khi có thể)Cung cấp thông tinĐộng viên và hỗ trợ bệnh nhân:Thông báo tình trạng nhiễm HIV của họ với bạn tình nhằm:Dễ dàng sử dụng bao cao su với bạn tìnhThực hiện xét nghiệm HIV cho bạn tình Kiểm tra phát hiện và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dụcĐiều trị ARV:Bệnh nhân điều trị ARV có tải lượng virút thấp vì thế giảm nguy cơ lây truyềnHỗ trợ bệnh nhânLây truyền và dự phòng HIV từ mẹ sang conLây truyền từ mẹ sang con có thể xuất hiện khi:Mang thai Trong lúc sinhSau khi sinh qua bú sữa mẹ Lây truyền HIV từ mẹ sang con (1)Nguy cơ trẻ nhiễm HIV từ mẹ HIV+Không điều trị25%-35%Có phòng lây truyền mẹ-con (cho mẹ và con)2%-8%Ở các nước đã phát triển (dự phòng 3 thuốc ARV, mổ đẻ,không bú sữa mẹ)<2%Lây truyền HIV từ mẹ sang con (1)Tư vấn và xét nghiệm HIV cho tất cả phụ nữ mang thaiThai phụ đủ tiêu chuẩn điều trị ARV:bắt đầu ĐT với ba lọai thuốc càng sớm càng tốt chuyển đến chương trình phòng lây truyền mẹ-conThai phụ chưa đủ tiêu chuẩn điều trị:chuyển đến chương trình phòng lây truyền mẹ-con để điều trị dự phòngTrẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV không nên bú sữa mẹ nếu có sữa thay thế và nước sạchDự phòng lây truyền từ mẹ sang con3 đường lây truyền HIV: máu, quan hệ tình dục, mẹ truyền sang conSử dụng bơm kim tiêm một lần giúp giảm lây truyền HIV qua TCMTLây truyền qua đường tình dục giảm nếu thực hành tình dục an toànThai phụ đủ tiêu chuẩn điều trị ARV nên bắt đầu ĐT với ba lọai thuốc càng sớm càng tốt Những điểm chínhCảm ơn!Câu hỏi?