MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU 1
NỘI DUNG 3
Chương 1:Những lý luận chung về đói nghèo 3
I. Một số khái niệm cơ bản về đói nghèo 3
1.Quan niệm đói nghèo của thế giới 3
1.1 Khái niệm 3
1.2 Chỉ tiêu đánh giá đói nghèo của thế giới 4
1.3 Chuẩn mực đói nghèo của thế giới: 4
2.Quan niệm đói nghèo của Việt Nam 5
2.1.K hái niệm,chỉ tiêu,chuẩn mực đánh giá hộ đói nghèo 5
2.2 Khái niệm,chỉ tiêu và chuẩn mực đánh giá vùng nghèo 7
3.Kh¸i niÖm vÒ gi¶i ph¸p xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo 8
II:các quan điểm về công tác xóa đói giảm nghèo 8
1.Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lê nin về đói nghèo 8
2. Quan điểm về công tác xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam 11
2.1 Xoá đói giảm nghèo là nhiệm vụ chính trị xã hội trọng tâm của toàn Đảng toàn dân. 11
2.2.Xoá đói giảm nghèo phải bảo đảm sự kết hợp thống nhất kinh tế với xã hội, giữa chính sách kinh tế với chính sách xã hội. 11
2.3. Khai thác mọi tiềm năng trong nước và hợp tác quốc tế để xóa đói giảm nghèo. 12
2.4. Kết hợp giữa mục tiêu trước mắt và lâu dài, tiến hành có trọng điểm. 12
2.5. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ,tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n,t¨ng trëng kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo v µ t¹o tiÒn ®Ò ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo bÒn v÷ng. 12
2.6. Xoá đói giảm nghèo phải xuất phát từ mục tiêu phát triển, vì sự phát triển là chính. 13
CHƯƠNG II:THỰC TRẠNG VÀ THÁCH THỨC CỦA CÔNG CUỘC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở VIỆT NAM 14
I:Thực trạng đói nghèo và nguyên nhân 14
1.Thực trạng đói nghèo 14
1.1 Thành tựu đạt được 14
1.2 Những mặt còn tồn tại 17
2.Nguyên nhân đói nghèo: 18
2.1 Nguyên nhân chủ quan: 18
2.2 Nguyên nhân khách quan 19
II:KHÓ KHĂN THÁCH THỨC CỦA CÔNG CUỘC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở NƯỚC TA 20
CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI 22
1. Nâng cao kiến thức, kinh nghiệm kỹ năng sản xuất cho người lao động và hộ đói nghèo 22
2. Dựa trên sự tăng trưởng kinh tế cao,tạo việc làm để nâng cao đời sống cho người nghèo 23
3. Tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng, phát triển các loại hình dịch vụ giáo dục, y tế văn hoá và bảo vệ môi trường. 23
4. Phát triển các doanh nghiệp nhỏ, khu vực không kết cấu ở thành thị. 23
5. Đôỉ mới công tác tổ chức,bảo đảm tính công khai minh bạch và làm rõ trách nhiệm trong việc lập kế hoạch, tạo điều kiện để chúnh quỳên địa phương chủ động,người dân bàn bạc thảo luận nhằm tạo ra sự đồng thuận và hợp tác,quyết tâm vượt nghèo vươn lên làm giàu. 24
6. Phải xây dựng và thực hiện chương trình riêng cho hộ đói nghèo 24
7. Thực hiện có kết quả chương trình kế hoạch hoá gia đình và giảm tốc độ tăng dân số. 24
8. Huy động vốn đầu tư cho xoá đói giảm nghèo 25
KẾT LUẬN 26
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 28
30 trang |
Chia sẻ: lynhelie | Lượt xem: 5440 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Giải pháp cơ bản để xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam trong thời gian tới, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Mức sống dân cư trong vùng rất thấp so với mức sống chung của cả nứơc xét trong cùng mét thời điểm.
2.2.2 Chỉ tiêu đánh giá vùng nghèo:
_Chỉ tiêu chính gồm:
+tỷ lệ các hộ nghèo tuyệt đối trên tổng số hộ của vùng
+thu nhập bình quân 1 người/hộ của vùng
_Chỉ tiêu phụ: gồm
+Bình quân lương thực tính trên 1 nhân khẩu nông nghiệp
+Mức trung bình về điện năng tiền vốn trên một lao động
+Tổng mức hàng hóa lưu thông trong vùng theo đầu người
+Tỷ lệ người biết chữ trẻ em đến trường
+Tỷ lệ y bác sỹ ,giường bệnh trên 1000 người dân
+Tuổi thọ bình quân
2.2.3 Chuẩn mực vùng nghèo
_Chuẩn mực chính:
+tỷ lệ các hộ nghèo từ 60% trở lên
+bình quân thu nhập 1 người trong hộ gia đình của cả vùng thấp hơn mức bình quân của 1 người của 1 hộ gia đình trong cả nước
_Chuẩn mực phụ:
+bình quân lương thực tính trên đầu người dân nông nghiệp dưới 200kg/năm
+mức trung bình điện năng, tiền vốn trên một lao động nhỏ hơn 1/3 mức trung bình cả nước
+tỷ lệ mù chữ cao hơn 1.5 lần cả nước
+tỷ lệ y bác sĩ, giường bệnh trên 1000 dân thấp hơn 1/3 mức trung bình cả nứớc.
3.Kh¸i niÖm vÒ gi¶i ph¸p xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
_Gi¶i ph¸p (theo tõ ®iÓn b¸ch khoa): lµ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò cô thÓ nµo ®ã
_Gi¶i ph¸p xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo: lµ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo cña d©n c nh»m n©ng cao møc sèng, ph¸t triÓn kinh tÕ_x· héi cña céng ®ång.
II:các quan điểm về công tác xóa đói giảm nghèo
1.Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lê nin về đói nghèo
X· héi loµi ngêi ®· ph¸t triÓn qua nhiÒu nÊc thang lÞch sö do tr×nh ®é s¶n xuÊt vËt chÊt quyÕt ®Þnh. Bằng lao dộng sản xuất,con người khai thác thiên nhiên để tạo ra của cải vật chất, đáp ứng nhu cầu ăn, mặc ở và những nhu cầu khác .Năng xuất lao động ngày càng cao thì của cải ngày càng nhiều, nhu cầu sống càng phải đầy đủ.Trái lại năng suất lao động thấp của cải vật chất thu được ít con người rơi vào cảnh đói nghèo.
Trong x· héi cã giai cÊp, nh÷ng ngêi bÞ ¸p bøc, bãc lét, ph¶i chÞu cuéc sèng cïng cùc. Thªm vµo ®ã, thiªn tai, chiÕn tranh tµn ph¸, g©y nªn bao c¶nh lÇm than, tang tãc. §ãi nghÌo kh«ng chØ xuÊt hiÖn vµ tån t¹i l©u dµi díi chÕ ®é c«ng x· nguyªn thuû, chÕ ®é n« lÖ, chÕ ®é phong kiÕn víi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt kÐm ph¸t triÓn, mµ ngay trong thêi ®¹i ngµy nay, víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, víi lùc lîng s¶n xuÊt cao cha tõng thÊy, trong tõng quèc gia, kÓ c¶ c¸c quèc gia ®· ph¸t triÓn nhÊt trªn thÕ giíi, ®ãi nghÌo vÉn tån t¹i mét c¸ch hiÓn nhiªn. Do ®ã loµi ngêi ®· ph¶i lu«n lu«n t×m c¸ch ®Ó n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt cña m×nh, chèng ®ì víi thiªn tai, ®Þch ho¹ vµ c¸c rñi ro bÊt h¹nh ®Ó cã cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc. Mçi mét ph¸t minh khoa häc, mçi mét bíc tiÕn cña tr×nh ®é s¶n xuÊt vËt chÊt còng nh vÒ quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi ®Òu gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. §ã lµ c«ng lao cña c¸c nhµ khoa häc tù nhiªn, khoa häc kÜ thuËt, khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n, cña c¸c nhµ s¸ng chÕ ph¸t minh, cña nh÷ng ngêi lao ®éng s¸ng t¹o. Tuy nhiªn, ë c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau còng cã nhiÒu c¸ch lÝ gi¶i kh¸c nhau vÒ quan niÖm, nguyªn nh©n vµ c¸ch gi¶i quyÕt ®èi víi hiÖn tîng ®ãi nghÌo. §iÒu ®ã phô thuéc vµo nh©n sinh quan vµ thÕ giíi quan cña mçi ngêi, mçi trêng ph¸i. §øng v÷ng trªn lËp trêng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ c¸ch tiÕp cËn duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt vÊn ®Ò ®ãi nghÌo trªn c¬ së chñ nghÜa M¸c – Lª nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh.
Trong di sản kinh điển Mác xit, C.mac và Ang ghen đã viết những tác phẩm nổi tiếng nghiên cưú về tình trạng ngheò khổ của giai cấp vô sản và những người lao động dưới ách thống trị của chủ nghĩa tư bản(CNTB).như bộ “tư bản” bộ “tình cảnh giai cấp công nhân Anh (1845)”.Các ông đã mô tả tỉ mỉ xác thực tình cảnh đói nghèo của những ngừoi vô sản phải bán sức lao động cho chu tư bản để kiếm sống.Phụ nữ và trẻ em phải làm việc kiệt sức trong các xưởng thợ. Nông dân bị cưỡng đoạt ruộng đất mất hết tư liệu sản xuất.Họ trở thành nạn nhân của CNTB bị bóc lột giá trị thặng dư .Các ông đã vạch rõ hậu quả tai hại của chế độ bóc lột tàn bạo này.Nó đã dẫn xã hội đến sự phân hoá hai cực:tích lũy sự giàu có tột cùng ở giai cấp tư sản và tích luỹ sự bần cùng ở đa số những người lao động,làm họ ngày càng lún sâu hơn vào cái hố của sự nghèo đói,bệnh tật,thất nghiệp.
Theo Mác và Angghen ,nguồn gốc sâu xa của tình trạng đói nghèo trên đây là ở chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất,ở chế độ áp bức bóc lột, nô dịch con người.Do đó chỉ có thể xóa bỏ ché độ tư hữu ,bóc lột ấy thì mới có thể giải phóng giai cấp vô sản và quần chúng lao động khỏi cảnh đói nghèo lầm than,tiến tới một xã hội công bằng văn minh;đạt được sự hài hòa lợi ích của cá nhân và xã hội.
Tiếp nối hai ông , Lê Nin đã phân tích những xã hội gay gắt trong thời kỳ CNTB tự do cạnh tranh chuyển thành chủ nghĩa đế quốc.Đây là thời kỳ tích tụ trầm trọng hơn sự nghèo đói cùng cực của giai cấp vô sản và những người lao động trên toàn thế giới. Lê nin vạch ra con đừơng giải phóng toàn bộ giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức khỏi ách thống trị của CNTB. Lê nin chủ trương phát triển kinh tế hàng hóa ,dùng lợi ích vật chất như một nhân tố kích thích,một đòn bẩy kinh tế để khuyến khích người lao động giải phóng sức sản xuất,phát triển kinh tế.Đó là một trong những biện pháp để xóa bỏ căn bản tình trạng đói nghèo. Lênin đã nói rằng: “ Chính trị là biểu hiện tập trung của kinh tế”. Điều đó nghĩa là chính trị do kinh tế quy định nhưng chính trị không thể giữ vị trí hàng đầu trong phương hướng phát triển kinh tế vì suy đến cùng là cuộc sống và số phận của hàng triệu quần chúng , do quần chúng quyết định. Vận dụng tư tưởng đó của Người vào xoá đói giảm nghèo đòi hỏi chúng ta phải đặc biệt chú trọng bảo vệ lợi ích, quan tâm tới đời sống của các tầng lớp cơ bản trong xã hội như công nhân, nông dân, trí thức, không được để xảy ra hiện tượng người lao động bị bần cùng hoá, bị bóc lột ngược đãi.
TiÕp thu vµ vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa Mac-Lª nin, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· x©y dựng nªn lý luËn vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc chèng thùc d©n. Ngêi ®· ®i tõ chñ nghÜa M¸c_Lª nin,g¾n liÒn ®éc lËp d©n téc víi chñ nghÜa x· héi.Ngời chñ tr¬ng lµm c¸ch m¹ng ®Ó giµnh ®éc lËp , tù do cho tæ quèc .Ham muèn tét bËc cña Ngêi lµ ®ång bµo ta ai còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc, ai còng ®îc häc hµnh ®îc hëng cu«c sèng Êm no ,tù do ,h¹nh phóc. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sím ph¸t ®éng cuéc thi ®ua ¸i quèc, kªu gäi toµn d©n ra søc t¨ng gia s¶n xuÊt, thùc hµnh tiÕt kiÖm nhêng c¬m sÎ ¸o cho nhau, quyªn gãp g¹o ®Ó cøu ®ãi. Ngay tõ håi Êy, Ngêi ®· cã t tëng s©u s¾c vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¶i từng bíc phÊn ®Êu cho ®Êt níc phó cêng, nhµ nhµ phån thÞnh.
2. Quan điểm về công tác xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam
2.1 Xoá đói giảm nghèo là nhiệm vụ chính trị xã hội trọng tâm của toàn Đảng toàn dân.
Xoá đói giảm nghèo là một sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa cao quý ,là một chính sách xã hội cơ bản của quốc gia, có ý nghĩa to lớn cả về kinh tế, chính trị, xã hội và an ninh quốc phòng, mang tính nhân văn sâu sắc và phát huy bản chất tốt đẹo của dân tộc. Văn kiện Đại hội đại biểu khoá VIII của đảng một lần nữa đã nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của xoá đói giảm nghèo, đã xác định phaỉ nhanh chóng đưa các hộ nghèo ra khỏi hoàn cảnh túng thiếu hiện nay và sớm hoà nhập với sự phát triển chung của đất nước.
Phải huy động cả cộng đồng xã hội, kể cả nhân tài, vật lực của cônhgj đồng người Việt ở nước ngoài vào xoá đói giảm nghèo.Chỉ như vậy xoá đói giảm nghèo mới trở thành sự lo toan chung, phối hợp hành động chung của cả dân tộc và đi tới thắng lợi.
2.2.Xoá đói giảm nghèo phải bảo đảm sự kết hợp thống nhất kinh tế với xã hội, giữa chính sách kinh tế với chính sách xã hội.
Xoá đói giảm nghèo là một chính sách xã hội cơ bản của Đảng và Nhà nước. Đói nghèo vừa là vấn đề kinh tế vừa là vấn đề xã hội nên xoá đói giảm nghèo phải có sự liên kết hữu cơ các tác động kinh tế với các tác động xã hội.
Muốn trợ giúp người nghèo phát triển thì không thể cứ bao cấp sẵn cho họ để sống, mà quan trọng là phải giúp vốn, giúp nghề, giúp kỹ thuật phương tiện cho họ. Thực tế cho thấy, đã có không ít người nghèo vay vốn trợ giúp nhưng vẫn không sản xuất được, họ vẫn đói nghèo và lại không có khả năng thanh toán nợ đến hạn.Thêm vào đó, nạn cờ bạc số đề nghiện hút lam tiêu hết tài sản,vốn vay ngân hang. Do đó cùng với vốn vay kinh tế chúng ta phải quan tâm đặc biệt đến các vấn đề xã hội mới xoá dối giảm nghèo có hiệu quả.
2.3. Khai thác mọi tiềm năng trong nước và hợp tác quốc tế để xóa đói giảm nghèo.
Để xóa đói giảm nghèo ,cần khai thác mọi tiềm năng trong nước trên cơ sở phát triển mạnh mẽ nền sản xuất hàng hóa nhiều thành phần ,với những hình thức sẩn xuất ,kinh doanh dịch vụ đa dạng đan xen và hỗ trợ nhau,vừa hợp tác vừa cạnh tranh, hình thành thị trường thống nhất và linh hoạt,không bị chia cắt bởi yếu tố địa lý hành chính.
Ngoài việc phát huy mọi tiềm năng trong nứơc, khai thác mọi tiềm năng trong dân còn phải tranh thủ và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư từ nứớc ngoài vào các chương trình xóa đói giảm nghèo. Đây là một sự bổ trợ quan trọng cho các nguồn lực trong nước.Chúng ta đang hoà nhập với khu vực và thế giới, đang có nhiều khả năng tìm kiếm các đối tác, phát triển các dự án phối hợp, các tài trợ và các viện trợ nhân đạo cho chương trình xoá đói giảm nghèo. Cần tăng cường các hình thức trao đổi, giao lưu hợp tác đó. Nhà nứớc phải có chiến lựơc,kế hoạch phát triển kinh tế xã hội đúng đắn, hướng vào mục tiêu xóa đói giảm nghèo.Từ đó tạo ra vốn ban đầu để người lao động tự nâng cao hiệu quả sử dụng lao động-xóa đói giảm nghèo làm giaù chính đáng.
2.4. Kết hợp giữa mục tiêu trước mắt và lâu dài, tiến hành có trọng điểm.
Xóa đói giảm nghèo vừa là vấn đề cơ bản ,có tinh chiến lược lâu dài, vừa là vấn đề cấp bách trứớc mắt.Trong những năm tới phải tập trung hỗ trợ cho các đối tượng ở nông thôn,đồng bào dân tộc ít người. Nhà nước cần có chiến lược ,kế hoạch lâu dài để giải quyết vấn đề này.
2.5. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ,tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n,t¨ng trëng kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo v µ t¹o tiÒn ®Ò ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo bÒn v÷ng.
§©y lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ níc ta, hîp víi quy luËt kh¸ch quan cña ph¸t triÓn kinh tÕ _x· héi trªn con ®êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi,phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i. Muèn thùc hiÖn tốt chñ tr¬ng nµy cÇn ph¶i kÕt hîp ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi c¸c ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ,khuyÕn khÝch lµm giàu hîp ph¸p ph¶i ®i ®«i víi ®Èy manh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶m dÇn kho¶ng c¸ch vÒ møc sèng gi÷a c¸c vïng, c¸c tÇng líp d©n c,n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng
2.6. Xoá đói giảm nghèo phải xuất phát từ mục tiêu phát triển, vì sự phát triển là chính.
Chỉ co dựa trn quan điểm này đất nước ta mới thoát khỏi được vòng luẩn quẩn của đói nghèo, lạc hậu chậm phát triển. Chìa khoá để giải quyết đói nghèo là sản xuất, khoa học kỹ thuật, công nghệ giáo dục, đào tạo mà mấu chốt là đào tạo nguồng nhân lực, lấy nguồn lực con người làm cốt lõi.
Đảng và nhà nước ta rất quan tâm và thường xuyên giải quyết vấn đề cứư trợ, phúc lợi xã hội, bảo trợ xã hội. Song cái chính yếu vẫn là để phát triển sản xuất, tiết kiệm chống tham ô lãng phí, chống tham nhũng và mọi tệ nạn xã hội khác vì mục tiêu phát triển kinh tế xã hội. Mọi sự phát triển đều quy tụ ở điểm con người. Để phát triển kinh tế và phát triển con người, để xoá đói giảm nghèo, đẻ tăng giàu chúng ta phải đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế_ sản xuất theo hướng công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước.
CHƯƠNG II:THỰC TRẠNG VÀ THÁCH THỨC CỦA CÔNG CUỘC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở VIỆT NAM
I:Thực trạng đói nghèo và nguyên nhân
1.Thực trạng đói nghèo
Khi nền kinh tế nước ta chuyển sang cơ chế thị trường, một bộ phận không nhỏ xí nghiệp rơi vào tình trạng thua lỗ, phá sản , kéo theo một bộ phận lao động công nghiệp phải rời khỏi dây chuyền sản xuất.Tỷ lệ thất nghiệp, nghèo đói gia tăng. Sau đó nhờ những giải pháp kinh tế vĩ mô của Nhà nước và chủ trương đổi mới kinh tế mạnh mẽ của Đảng nền kinh tế nước ta đã mau chóng có những khởi sắc. Sức sản xuất được giải phóng đã tạo nên sự năng động ở mọi thành phần kinh tế, tăng trưởng ở mức cao và liên tục trong nhiều năm, tiềm năng xã hội được khai thác. Từ chỗ thiếu lương thực triền miên, nước ta đã có thể xuất khẩu gạo đứng hàng thứ nhất, thứ nhì trên thế giới. Thành tựu này có ý nghĩa to lớn và quan trọng.
Kinh tế thị trường đã mở ra những khả năng mới cho nước ta hội nhập vào nền kinh tế thế giới, thu hút thêm nhiều lao động, tạo thêm nhiều chỗ làm việc mới. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực đó, kinh tế thị trường cũng phát sinh những mặt trái, những mặt tiêu cực. Bên cạnh một bộ phận dân cư giàu lên nhanh chóng thì phân hoá giàu nghèo cũng gia tăng về tỷ lệ và mức độ. Đói nghèo vẫn tồn taị như một thực tế, nhất là tỷ lệ hộ nghèo ở nông thôn vẫn còn nhiều và phân hoá giàu nghèo cũng diễn ra phổ biến. Do đó có thể tóm tắt chung thực trạng đói nghèo chung của Việt Nam như sau:
1.1 Thành tựu đạt được
Trong gần 20 năm đổi mới ,nhờ thực hiện cơ chế ,chính sách phù hợp với thực tiễn nước ta,công cuộc xóa đói giảm nghèo đã đạt được những thành tựu đáng kể,có ý nghĩa to lớn cả về kinh tế,chính trị xã hội và an ninh quốc phòng, phát huy bản chất tốt đẹp của dân tộc ta và góp phần quan trọng trong sự nghiệp phát triển đất nước bền vững.Việt Nam đã thành công trong nỗ lực giảm tỷ lệ nghèo từ hơn 60%(1990) xuống còn 18.1 %(2004);phần lớn nhờ tốc độ tăng trưởng kinh tế cao 8-9%/năm. Kết quả sau được tính toán dựa vào số liệu bình quân đầu người của hộ gia đình và chỉ số giá tiêu dùng của từng khu vực thành thị nông thôn qua các năm để loại trừ yếu tố biến động giá.
Năm 2002 Năm 2004
Cả nước
Chia theo khu vực 23.0 18.1
Thành thị 10,6 8,6
Nông thôn 26,9 21,2
Chia theo vùng
Đồng bằng sông Hồng 18,2 12,9
Đông Bắc 28,5 23,2
Tây Bắc 54,5 46,1
Bắc Trung Bộ 37,1 29,4
Duyên hải Nam Trung Bộ 23,3 21,3
Tây Nguyên 43,7 29,2
Đông Nam Bộ 8,9 6,1
Đồng bằng sông Cửu Long 17,5 15,3
Kết qủa xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam được nghi nhận trong kế hoạch 5 năm 2001-2005, giảm từ 20% số hộ đói nghèo xuống còn dưới 10 % theo chuẩn cũ (tương ứng với 2 triệu hộ). Tuy nhiên, theo chuẩn mới và xét đến tính bền vững thì trong kế hoạch 2006-2010 đối tượng xóa đói giảm nghèo là 25% số hộ (tương ứng với 4 triệu hộ) như đã trình bày ở trên. Các vùng có số hộ nghèo chiếm tỷ lệ cao trong vùng: Tây Bắc, Tây Nguyên, Bắc Trung bộ. Tính chung thì số người nghèo trong cả nước ở miền núi là 51% và Đồng bằng là 49%.
Tất cả 8 vùng trong cả nước đều giảm; tỷ lệ nghèo ở 4 vùng đã thấp hơn tỷ lệ chung của cả nước, trong đó thấp nhất là Đông Nam Bộ (6,7%), tiếp đến là đồng bằng sông Cửu Long (19,5%), đồng bằng sông Hồng (21,1%), duyên hải Nam Trung Bộ (21,3%). Bốn vùng khác tuy tỷ lệ nghèo cao hơn tỷ lệ chung của cả nước, nhưng đã giảm nhiều so với năm 2002: Tây Bắc (54,4% so với 68%), bắc Trung Bộ (41,4% so với 43,9%), Tây Nguyên (32,7% so với 51,8%), Đông Bắc (31,7% so với 38,4%).
Các chỉ tiêu chủ yếu hướng đến trong giai đoạn 2006_2010:
+Thu nhập của nhóm nghèo tăng 1,45 lần so với 2005
+Các xã đặc biệt khó khăn, xã nghèo có đủ cơ sở hạ tầng thiết yếu
+6 triệu lượt hộ nghèo được vay vốn tín dụng ưu đãi
+4,2 triệu lượt hộ nghèo được tập huấn về khuyến nông, lâm, ngư
+1,5 triệu người được miễn giảm phí học nghề
+15 triệu người được khám chữa bệnh miễn phí khi đau ốm
+500 nghìn hộ nghèo được hỗ trợ xoá nhà tạm
+19 triệu lượt học sinh nghèo được miễn, giảm học phí,tiền xây dựng trường
Xây dựng quỹ khám chữa bệnh cho người nghèo và quỹ hỗ trợ giáo dục cho học sinh nghèo. Qua 5 năm thực hiện chương trình 135, đối với các xã đặc biệt khó khăn, đã cung cấp cơ bản các công trình hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân. Tính đến nay, đã có 56% số xã này đã được đầu tư đủ 8 công trình hạ tầng theo quy định; 70% số xã đã xây dựng được 5 công trình hạ tầng chủ yếu; 30/49 tỉnh có 100% số xã có đường ô tô đến trung tâm xã; cơ bản hoàn thành đưa vào sử dụng 143 trung tâm cụm xã với nhiều công trình hạ tầng thiết yếu. Do đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện cùng với định hướng chung là từng bước tiếp cận với trình độ của các nước đang phất triển trong khu vực nên chuẩn nghèo đã đựợc điều chỉnh lai,trong đó có tính đến các yếu tố ảnh hưởng.Chuẩn nghèo mới áp dụng cho giai đoạn 2006-2010 quy định :hộ nghèo là những hộ ở khu vực nông thôn có thu nhập bình quân duới 200.000đ/nguời/tháng; những hộ ở khu vực thành thị thu nhập dưới 260.000đ/ng ười/tháng
_Ở nông thôn và thành thị,đói nghèo đã giảm xuống đi kèm với những cải thiện trong việc tiếp cận với giáo dục và cơ sở hạ tầng: Trong thời gian từ 1993-1998 tỷ lệ đi học đúng tuổi ở cấp tiểu học ở khu vực nông thôn tăng từ 85% lên 91%.Ở thành thị hâu như không đổi,ở mức cao là 96%.Khả năng được sử dụng nước sạch ở nông thông và thành thị đều được cải thiện.Trên 90% dân thành thị và 60% dân nông thôn đã có điện để chiếu sáng
1.2 Những mặt còn tồn tại
_ Tình trạng đói nghèo ở nước ta phần lớn tập trung ở nông thôn và lại thường rơi vào nhóm hộ gia đình thuần nông, độc canh lúa và tự cung tự cấp, ít tư liệu sản xuất và đông con ,thiếu việc làm
_Tốc độ giảm nghèo không đồng đều giữa các vùng và có xu hướng chậm lại. Một số chính sách và giải pháp động lực cho xóa đói giảm nghèo đã bộc lộ những hạn chế, không còn tác dụng mạnh mẽ như:chính sách về giao đất ,giao rừng và khoán trong nông nghiệp
_Tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực miền núi còn cao gáp từ 1,7-2 lần tỷ lệ hộ nghèo bình quân hộ nghèo của cả nước.Tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực đồng bào dân tộc thiểu số trong tổng số hộ nghèo của cả nước có chiều hướng tăng từ 21 %(1992)lên 36% (2005).Tỷ lệ hộ nghèo tập trung chủ yếu ở vùng khó khăn,điều kiện tự nhiên khắc nghiệt,kết cấu hạ tầng tháp kém,trình độ dân trí thấp.Xuất hiện một số đối tượng nghèo mới ở vùng đang đô thị hóa.
_Chênh lệch thu nhập giữa các nhóm giàu và nghèo có xu hướng gia tăng. Sự gia tăng khoảng cách giàu_nghèo làm tình trạng nghèo tương đối trở nên gay gắt hơn; việc thực hiện các biện pháp để giảm nghèo sẽ càng khó khăn hơn
_Nguy cỏ tái nghèo luôn rình rập một bộ phận khá lớn số hộ nghèo vừa vượt khỏi ngưỡng ngheo.Chỉ cần gặp thiên tai,dịch bệnh đau ốm hoặc biến động giá cả thì các hộ nay dễ rơi vào tình trạng đói nghèo
_Trong điều kiện kinh tế thị trường và mở cửa, đói nghèo ở nông thôn cũng như đô thị còn đi liền với sự gia tăng các tệ nạn xã hội. Và một mặt nào đó , chính các tệ nạn này lại đẩy ngh èo đói tới mức gay gắt hơn
2.Nguyên nhân đói nghèo:
Trước hêt, những thành tựu đạt được của công cuộc xoá đói giảm nghèo là do nhiều nguyên nhân.Nguên nh ân tổng quát là nhờ tăng trưởng kinh tê khá cao c ng với việc thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp trong lĩnh vực xoá đói giảm nghèo. Tạo cơ hội và điều kiện cho người nghèo tiếp cận với các d ịch vụ xã hội cơ bản, làm tốt công tác truyền thông, nâng cao dân trí, tăng việc làm thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân nhất là cho người nghèo. Đã chú trọng đ ào tạo cán bộ cho các xã nghèo. Các ngành, các cấp đã triển khai thực hiên tốt hơn các giaỉ pháp xoá đói giảm nghèo. Tạo điều kiện về vốn qua các hình thức tín dụng cho các hộ ng èo có nhu cầu vay vốn để phát triển sản xu ất, tăng thu nhập.Lồng ghép các chương trình quốc gia trên địa bàn: động viên mọi người tham gia xoá đói giảm nghèo. Thực hiện chính sách hỗ trợ đát sản xuất, đất ở, nhà ở, nước sinh hoạt cho đồng bào dân tộc thiếu số nghèo
Tuy nhiên đói nghèo và sự phân hoá giàu nghèo vừa là một hiện tượng kinh tế _xã hội, vừa là vấn đề lịch sử để lại, thường có trong quá trình phát triển mà quốc gia nào cũng gặp phải.
Đói nghèo là hậu quả của nhiều nguyên nhân.Ở Việt Nam những nguyên nhân chính gây đói nghèo là;
2.1 Nguyên nhân chủ quan:
_Do bản thân người nghèo: Gia đình đông con, ít lao động, sinh đẻ không có kế hoạch. Dân số và nghèo đói có mối quan hệ hai chiều với nhau .Dân số đông sẽ dẫn đến nghèo đói và trong phạm vi gia đình thì đông con cũng dẫn đến nghèo đói.Những người nghèo không có kinh nghiệm làm ăn,không biết cách sản xuất kinh doanh. Họ cũng không có vốn hoặc thiếu vốn để sản xuất kinh doanh.Mặt khác kinh nghiệm và kỹ thuật sản xuất kinh doanh của các hộ nghèo rất hạn chế, có tới 45.77% số hộ nghèo không biết cách làm ăn.Họ lại hay gặp rủi ro ,đau ốm. Số người lười lao động ăn tiêu lãng phí ,rơi vào tệ nạn cờ bạc,nghiện ngâp cũng không ít. Ngay cả khoản vốn được vay để sản xuât mà họ lại trông chờ vào sự may rủi cờ bạc,nên không những không xoá được nghèo mà còn không thanh toán được vốn vay
Trình độ dân trí nhìn chung thấp, trình độ văn hoá còn hạn chế. Phong tục tập quán nhiều nơi còn lạc hậu, tình trạng dân cư mù chữ khá nhiều.Thực tế cho thấy, những hộ những hộ gia đình mà chủ h ộ thất học th ì có tỷ lệ nghèo đói cao h ơn so với các hộ khác.
2.2 Nguyên nhân khách quan
_Về điều kiện tự nhiên: Nước ta có địa hình phức tạp diện tích đất tự nhiên đã ít lại không màu mỡ,khô cằn núi đá nhiều dẫn đến diện tích đất canh tác nhỏ hẹp,năng suất cây trồng vật nuôi thấp.Các vùng hẻo lánh chưa được đầu tư để xây dựng cơ sở hạ tầng như đường giao thông, trạm y tế. Do đó những vùng này thường có tỷ lệ đói nghèo thường cao hơn các vùng khác. Bên cạnh đó điều kiện thời tiết khí hậu thường xuyên không thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp: hạn hán,bão lũ đã gây nhiều khó khăn đối với sản xuất và đời sống của nhiều vùng, đặc biệt là vùng nông thôn.
_ Điều kiện lịch sử: Do nước ta phải gánh chịu hậu quả của chiến tranh ác liệt kéo dài, và người tàn tật, người thuộc diện chính sách tập trung quá đông ở một vùng. Và cũng có một phần nguyên nhân từ tình trạng lạc hậu kéo dài trong phân công lao động, trong tổ chức sản xuất và phương thức canh tác
_Sự quan tâm và các chính sách của TW và các chính quyền địa phương không đày đủ và không thích hợp. Đói nghèo và phân hoá giàu nghèo cũng xuất hiện trong nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp như trước đây. Khi chuyển sang nền kinh tế thị trường thì phân hoá giàu nghèo có xu hướng tăng lên. Vì nó đặt tất cả các chủ thể sản xuất kinh doanh trong sự cọ sát, thử thách bởi quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh.
_Thiếu thị trường cung cấp và tiêu thụ sản phẩm
_Giao thông khó khăn, kinh tế chậm phát triển
II:KHÓ KHĂN THÁCH THỨC CỦA CÔNG CUỘC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở NƯỚC TA
1.Về nhận thức:Bộ phận không nhỏ người nghèo và địa phương nghèo vẫn còn tư tưởng ỷ lại trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nứoc,chưa chủ động vươn lên thoát nghèo
2.Sự đánh giá tỷ lệ nghèo còn thấp hơn thực tế ở một vài địa phương nên một bộ phận người thực sự nghèo chưa được tiếp cận với chương trình xóa đói giảm nghèo
3.Nguồn lực huy động cho xóa đói giảm nghèo vẫn khiêm tốn.Hàng năm ,ngân sách Nhà nứớc hỗ trợ cho chương trình xóa đói giảm nghèo mới chỉ đựợc bình quân khoảng 60.000 đ/người.Trong khi đó,một số địa phương chưa huy động được sự tham gia mạnh mẽ của nhân dân,các tổ chức, các cộng đồng và các cá nhân có điều kiện vào công cuộc xóa đói giảm nghèo.Vì thế ,chưa đáp ứng được nhu cầu cần hỗ trợ của người nghèo để đủ điều kiện thoất nghèo bền vững nên mục tiêu thoát nghèo khó thực hiện được
4.Một số cơ chế,biện pháp hỗ trợ xóa đói giảm nghèo chưa thật phù hợp,việc tổ chức thực hiện còn bất cập,còn mang tính bao cấp nên không tạo được động lực để người nghèo chủ động vượt nghèo. Biện pháp hỗ trợ làm nhà ở cho đồng bào nghèo chưa thật phù hợp với nhu cầu và tập quán của từng dân tộc, từng địa phương.Có địa phương chưa chú ý đầy đủ đến quy hoạch sản xuất lâu dài và môi trường sống của nhân dân trong khi xây dựng các khu dân cư vượt lũ ,mức chi phí cho khám chữa bệnh còn thấp ,mức vốn vay tín dụng ưu đãi còn thấp và chưa thật phù hợp với chu kỳ sản xuât kinh doanh với người dân chưa đầy đủ nên nhận thức về các chính sách của Nhà nứớc đối với người nghèo còn hạn chế.
5. Việc tổ chức thực hiện chương trình xóa đói giảm nghèo không đồng đều ở một số địa phương.Đội ngũ cán bộ vừa thiếu về số lượng,vừa yếu về chất lượng.Việc quan sát và theo dõi chương trình chưa có hệ thống và đồng bộ.Công tác sơ kết,tổng kết đáng giá chương trình chủ yếu dựa trên báo cáo với lượng thông tin chưa đầy đủ.
CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI
Bước sang thế kỷ 21, trên thế giới sự phát triển nhảy vọt của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và hình thành nền kinh tế tri thức làm nhiều quốc gia càng có lợi thế phát triển làm cho khoảng cách giữa các nước về giàu nghèo càng gia tăng.Do vậy xóa đói giảm nghèo là một sự nghiệp cách mạng xã hội mang tinh nhân văn sâu sắc, là một chiến lược lâu dài, một chương trình hành đông quan trọng. Để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo mới từ 22% năm 2005 xuống còn 11% năm 2010,cải thiện đời sống người nghèo hạn chế tốc độ gia tăng chênh lệch về thu nhập, múă sống giữa thành thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, giữa nhóm hộ giàu và nhóm hộ nghèo, trong thời gian tới Việt Nam cần thực hiện một số giải pháp sau:
1. Nâng cao kiến thức, kinh nghiệm kỹ năng sản xuất cho người lao động và hộ đ
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- V0338.doc