Giáo án cả năm môn Ngữ văn 7

lối chơi chữ 1 Ví dụ 2. Nhận xét a. Dùng lối nói trại âm (gần âm). b. Dùng cách điệp âm. c. Dùng lói nói lái. d. Dùng từ trái nghĩa. Ghi nhớ (sgk) III. Luyện tập Bài tập 1: Đọc bài thơ, cho biết tác giả dùng từ ngữ nào để chơi chữ: liu điu, Rắn, hổ lửa, ráo,lằn,hổ mang, trâu, lỗ.-> những từ ngữ chỉ họ hàng nhà rắn Bài tập 2: Tiếng nào chỉ sự vật gần gũi nhau, đó có phải là hiện tượng chơi chữ không - Thịt, mỡ, giò, nem, chả - Nứa, tre, trúc, hóp -> là hiện tượng chơi chữ Bài tập 3: Bác Hồ dùng lối chơi chữ : hiện tượng đồng âm Cam (quả cam) – cam ( cam lai) 4. Củng cố: GV tóm tắt nội dung đã học 5. Hướng dẫn học bài - Làm đề còn lại - Soạn bài mới Tuần 15 Ngày soạn: // Ngày giảng: // Tiết 59 Làm thơ lục bát A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Biết nhận diện, phân tích vần, luật bằng trắc , nhịp thơ lục bát. - Tập viết được những câu, đoạn, bài thơ lục bát ngắn đúng luật, có cảm xúc. - Lồng ghép vấn đề bảo vệ môi trường: Làm thơ với chủ đề môi trường. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ: 1. Kiến thức: Sơ giản về vần, nhịp, luật bằng trắc của thơ lục bát. 2. Kĩ năng: a .Kĩ năng chuyên môn: Nhận diện phân tích, tập viết thơ lục bát. 3. Thái độ: Yêu quý thể thơ của dân tộc C. PHƯƠNG PHÁP: Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ : 3. Bài mới Hoạt động Gv và Hs Nội dung chính Học sinh đọc bài ca dao (Sgk 155) Cặp câu thơ lục bát mỗi câu có mấy tiếng? Một câu 6 tiếng, 1 câu 8 tiếng -> hai câu tạo thành cặp Nhận xét gì về cách gieo vần trong từng cặp? Kẻ sơ đồ vào vở và ghi ký hiệu B,T,V với mỗi tiếng trong bài ca dao? Nêu nhận xét về luật thơ lục bát về số câu, số tiếng trong mỗi câu, số vần, vị trí vần? Học sinh đọc ghi nhớ Gv kết luận - Học sinh đọc bài tập, nêu yêu cầu. - Học sinh làm bài. - Gọi từng em lần lượt điền hoàn chỉnh. - Học sinh nhận xét. - Gv sửa chữa, bổ sung. - Học sinh đọc bài tập 2, nêu yêu cầu bài tập. - Học sinh làm bài. - Gv nhận xét, sửa chữa. - Học sinh đọc, xác định yêu cầu, làm bài lục bát chủ đề môi trường. - Chia lớp hai nhóm - Một nhóm xướng câu lục - Một nhóm xướng câu bát - Đội nào thắng được quyền xướng tiếp. - Gv nêu yêu cầu bài tập bổ sung. - Học sinh làm bài. - Gọi một học sinh khá chữa bài tập. - Gv nhận xét, bổ sung. I. Luật thơ lục bát 1. Tìm hiểu ví dụ 2. Nhận xét - Trong một cặp: một câu 6 tiếng một câu 8 tiếng - Tiếng 6 câu 6 vần tiếng 6 câu 8 cùng vần bằng -Trong câu 8 tiếng thứ 6 là thanh ngang thì tiếng 8 là thanh huyền và ngược lại Tiếng/câu 1 2 3 4 5 6 7 8 6 - B - T - BV 8 - B - T - BV - BV 3.Ghi nhớ(Sgk) II. Luyện tập Bài tập1: Điền nối tiếp theo mô hình ca dao, điền nối tiếp cho thành bài và đúng luật Em ơi đi học trường xa Cố học cho giỏi như là mẹ mong Anh ơi phấn đấu cho bền Mỗi năm mỗi lớp mới nên thân người Ngoài vườn ríu rít tiếng chim Đừng để cha mẹ phải tìm chúng ta Bài tập 2: Cho biết các câu lục bát sau sai ở đâu và sửa lại cho đúng? - Hai câu lục bát này gieo vần sai (loài –bóng; hành – lên) + Có thể sửa lại: Vườn em có nhãn có hồng Có cam có quýt có bòng có na Thiếu nhi là tuổi học hành Chúng em phấn đấu trở thành đoàn viên. Bài tập 3: Ví dụ: Lớp em là lớp bảy A Phong trào học tập cũng là bảng A Trong lớp đoàn kết một nhà Vệ sinh trực nhật bài ca thường ngày Luôn luôn có kế hoạch hay Trồng hoa, cuốc cỏ hăng say lạ thường Chúng em bảo vệ môi trường Làm cho thân thiện con đường ngày mai. Bài tập bổ sung: Hãy chứng minh “ Rằm tháng giêng” là bài thơ lục bát rất đúng luật * Bản dịch rất đúng luật vì: - Có 2 cặp câu, một câu lục, một câu bát - Tiếng 6 câu lục vần tiếng 6 câu bát, cùng vần bằng (soi -trời) - Tiếng 8 câu bát vần tiếng 6 câu lục ( xuân - quân, vần bằng) - Tiếng 6 câu 8 là thanh huyền (trời) thì tiếng 8 câu 8 là thanh không ( xuân). E.CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN TỰ HỌC : - Học bài cũ - Học thuộc phần ghi nhớ. . - Soạn bài : Chuẩn mực sử dụng từ Tuần 15 Ngày soạn: // Ngày giảng: // Tiết 60 CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Hiểu các yêu cầu sử dụng từ đúng chuẩn mực. - Có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ: 1. Kiến thức: - Các yêu cầu của việc sử dụng từ đúng chuẩn mực. 2. Kĩ năng: a .Kĩ năng chuyên môn: - Sử dụng từ đúng chuẩn mực. - Nhận biết cá từ ngữ được sử dụng vi phạm các chuẩn mực sử dụng từ. b.Kĩ năng sống: - Ra quyết định : lựa chon cách sử dụng từ để giao tiếp có hiệu quả. - Giao tiếp : trình bày suy nghĩ , ý tưởng, thảo luận và chia sẻ quan điểm cá nhân về cách sử dụng từ đúng chuẩn mực. 3. Thái độ: Trên cơ sở nhận thức được các yêu cầu đó ,tự kiểm tra thấy được những nhược điểm của bản thân trong việc sử dụng từ ,có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực ,tránh thái độ cẩu thả khi nói,khi viết. C. PHƯƠNG PHÁP: - Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ : 3. Bài mới : GV giới thiệu bài - Trong giao tiếp hàng ngày ,đôi khi chúng ta phát âm chưa chính xác hoặc sử dụng từ chưa đúng nghĩa và chưa thể hiện đúng sắc thái biểu cảm . Dễ gây hiểu lầm ,khó hiểu, vậy để sử dụng từ cho chính xác ,các em sẽ tìm hiểu qua bài: Chuẩn mực sử dụng từ. HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS NỘI DUNG BÀI DẠY * HOẠT ĐỘNG 1: Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả. Sử dụng từ đúng nghĩa. Sử dụng từ đúng tính chất NP của từ. Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm hợp phong cách. Không nên lạm dụng từ địa phương , từ Hán việt GV: Gọi hs đọc phần 1 Sgk ? Các từ in đậm trong các câu trên ,sai âm , sai chính tả như thế nào? Các em sửa lại cho đúng ? - HS : Tự sửa chữa , - GV: Nhận xét ? Tìm thêm một số lỗi tương tự ? ? Vậy nguyên nhân nào dẫn đến sai âm sai chính tả - Hs: Do phát âm sai ; viết sai lỗi chính tả ; do ảnh hưởng tiếng địa phương ; do liên tưởng sai Sử dụng từ đúng nghĩa GV: Gọi hs đọc phần 2 Sgk/16 ? Các từ in đậm trong những câu sau dùng sai nghĩa như thế nào ? Giải thích ? ? Em hãy dùng từ khác để sửa lại cho đúng nghĩa của câu diễn đạt ? + Biểu diễn dành cho buổi biểu diễn văn nghệ , kịch . + Sáng sủa : dành cho khuôn mặt . + Biết : hiểu biết. + Sắt đá : có ý chí cứng rắn. ? Nguyên nhân nào dẫn đến dùng từ sai nghĩa ? ? Do đó muốn dùng từ đúng nghĩa ta phải căn cứ vào yếu tố nào ?(Căn cứ vào câu cụ thể ,vào ngữ cảnh để nhận xét lỗi và tìm từ ngữ thích đáng để sửa ) * Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ GV: Gọi Hs đọc phần 3 Sgk/167 ? Các từ in đậm ở các câu trên dùng sai nghĩa ntn ? Hãy tìm cách sửa lại cho đúng ? HS:+ Hào quang là DT không thể dùng làm VN như TT. + Thảm hại là TT không thể dùng làm BN như DT. + Giả tạo phồn vinh phải đổi trật tự DT (ĐN) đứng trước TT( giả tạo ). * Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm hợp phong cách - GV: Gọi hs đọc phần 4 Sgk /167 ? Cho biết phần in đậm của câu trên sai ntn ? Hãy tìm những từ ngữ thích hợp để thay thế những từ đó ? + Lãnh đạo : sắc thái trang trọng -> không phù hợp. + Chú hổ : ‘’ ‘’ -> Không phù hợp * Không nên lạm dụng từ địa phương , từ Hán việt . - GV: Cho hs đọc phần 5 Sgk /167 ? Nghe câu sau và cho biết em hiểu nghĩa của câu đó như thế nào ? - Bầy choa có chộ mô mồ (khó hiểu ) Bọn tôi có thấy đâu nào ? ? Có nên dùng từ “Nhi đồng “ trong câu văn không ? cần thay bằng từ nào cho dễ hiểu , phù hợp ? * HOẠT ĐỘNG 2: Hướng dẫn HS ghi nhớ ? Muốn sử dụng từ một cách chuẩn mực ta phải lưu ý những điều nào ? (3p) Gọi 2 Hs đọc ghi nhớ : Sgk / 168 I. TÌM HIỂU CHUNG: 1. Sử dụng từ đúng âm , đúng chính tả : - VD : Sgk/166 Dùi -> vùi ; tập tẹ -> Bập bẹ. -> Không phân biệt âm d/v Do liên tưởng sai . 2. Sử dụng từ đúng nghĩa : - Vd2 : Sgk./166 Biểu diễn -> Diễn đạt Sáng sủa -> Văn minh tiến bộ Biết -> Có Sắt đá -> Sâu sắc. => Do không nắm vững khái niệm của từ không phân biệt các từ đồng nghĩa và gần nghĩa . 3. Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ - Vd3: Sgk/167 Hào quang -> Đẹp An mặc -> Trang phục . Thảm hại -> Tổn thất Giả tạo phồn vinh -> Phồn vinh, giả tạo 4.Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm hợp phong cách. - Vd4: Sgk.167 - Lãnh đạo -> Cầm đầu (khinh bỉ) Chú hổ -> Con hổ 5. Không nên lạm dụng từ địa phương , từ Hán việt . - Ví dụ 5: - Bầy choa có chộ mô mồ -> Từ địa phương NT -> Khó hiểu. - Ngoài sân nhi đồng đang nô đùa. -> Hán việt -> Lạm dụng II. KẾT LUẬN * Ghi nhớ : sgk/167 - Khi sử dụng từ phải chú ý: Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả. Sử dụng từ đúng nghĩa. Sử dụng từ đúng tính chất NP của từ. Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm hợp phong cách. Không nên lạm dụng từ địa phương , từ Hán việt E. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC : - Học bài , soạn bài : ôn tập văn biểu cảm . - Về nhà yêu cầu HS sửa lỗi ở các bài văn TLV đã làm Tuần 16 Ngày soạn: 22/12/2013 Tiết 61: ÔN TẬP VĂN BIỂU CẢM A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Văn tự sự, miêu tả và các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm - Cách lập ý và lập dàn bài cho một đề văn biểu cảm - Cách diễn đạt trong một bài văn biểu cảm. 2. Kĩ năng: - Nhận biết, phân tích đặc điểm của văn biểu cảm - Tạo lập văn biểu cảm. B CHUẨN BỊ : Gv : Giáo án Hs : Soạn bài theo hướng dẫn C. PHƯƠNG PHÁP: - Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ : 3. Bài mới : GV giới thiệu bài Chúng ta đã học xong toàn bộ phần văn biểu cảm. Để giúp các em nắm chắc kiến thức về văn biểu cảm, biết phân biệt văn tự sự, miêu tả và yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm, chúng ta cùng ôn tập Hoạt động của Gv và Hs Nội dung chính Trình bày lại khái niệm văn tự sự, miêu tả và biểu cảm? Ba kiểu văn bản này có điểm gì giống nhau? Xác định phương thức biểu đạt chính trong ba loại văn bản trên? “ STTT” thuộc loại văn bản nào?(Tự sự ) Các sự việc chính? Vai trò của các sự việc đó? “Sông nước Cà Mau” thuộc loại văn bản gì? Qua văn bản em thấy được điều gì? Rút ra mđ văn miêu tả? Chỉ ra yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản “Cây sấu Hà Nội” mục đích sử dụng? Vai trò tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm? - Học sinh đọc câu hỏi 4 sgk Em sẽ thực hiện bài làm qua những bước nào? - Tìm hiểu để, tìm ý - Lập dàn ý - Viết bài - Kiểm tra, sửa chữa Bài văn biểu cảm gồm mấy phần? Nhiệm vụ từng phần? - Mở bài: giới thiệu đối tượng biểu cảm Tình cảm của em - Thân bài: Tình cảm, cảm xúc về đối tượng đó thông qua tả, kể - Kết bài: Ấn tượng chung - Học sinh đọc bài tập 2, nêu yêu cầu. - Học sinh thảo luận nhóm 4 thời gian 3hút - Đại diện báo cáo (So sánh: hải đường rộ lên hàng trăm đoá đầu cành phơi phới như một lời chào hạnh phúc”) Lấy ví dụ trong văn bản “ Hoa học trò”(87) I Nội dung: Sự khác nhau giữa văn tự sự, miêu tả và yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm: Tự sự Miêu tả Biểu cảm 1. Khái niệm 2.Đặc điểm Là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa - Phương thức biểu đạt chính là tự sự -Mục đích: văn tự sự kể lại câu chuyện (sự việc) có đầu có cuối, có nguyên nhân, diễn biến, kết quả Là loại văn nhằm giúpngười đọc, người nghe hình dungnhững đặc điểm, tính chất nổi bật của sự việc, sự vật,con người -> như hiện ra trước mắt người đọc, người nghe - Phương thức biểu đạt chính là miêu tả -Mục đích:văn miêu tả tái hiện đối tượng ( sự việc) giúp người đọc, người nghe cảm nhận được nó Là văn bản viết ra nhằm biểu đạttìnhcảm,cảm xúc, đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh, khiêu gợi sự đồng cảm của người đọc - Phương thức biểu đạt chính là biểu cảm - Qua kể để nói lên cảm xúc. sự việc, sự vật trong biểu cảm thường là sự việc trong quá khứ, sự việc để lại ấn tượng sâu đậm, không đi sâu vào nguyên nhân, kết quả - Mục đích: miêu tả đối tượng nhằm mượn đặc điểm, phẩm chất của nó -> suy nghĩ, cảm xúc của mình.Do đặc điểm này thường dùng biện pháp: so sánh, ẩn dụ, nhân hoá - Tự sự đóng vai trò làm giá đỡ cho tình cảm cảm xúc bộc lộthiếu tự sự, miêu tả -> tình cảm mơ hồ, không cụ thể II. Bài tập Bài tập 1 * Lập dàn ý: a.Mở bài - Giới thiệu mùa xuân: một mùa trong năm, tình cảm : yêu mùa xuân (Hoặc tả một vài đặc điểm mùa xuân về) b.Thân bài: Cảm nghĩ về mùa xuân - Là mùa đâm chồi nảy lộc, sinh sôi nảy lộc của muôn loài - Mở đầu cho một năm, một kế hoạch, một dự định -Mùa xuân mỗi người thêm một tuổi mới - Là mùa lễ hội -> đem đến cho ta niềm vui, cho đất trời sức sống c.Kết bài - Ấn tượng của em về mùa xuân,mong mùa nào cũng là xuân Bài tập 2: - Văn biểu cảm thường sử dụng biện pháp ẩn dụ, nhân hoá, điệp ngữ, miêu tả. - Ngôn ngữ văn biểu cảm gần với ngôn ngữ thơ vì nó có mục đích biểu cảm như thơ. - Trong cách biểu cảm trực tiếp, nười viết sử dụng ngôi thứ nhất, xưng: tôi, em, chúng em. Trực tiếp bôc lộ cảm xúc của mình bằng lời than, lời nhắn, lời hô - Trong hoàn cảnh gián tiếp tình ảm ẩn trong các hình ảnh. 4. Củng cố: Bài tập trắc nghiệm 1. Đánh dấu vào các câu, đoạn văn biểu cảm þ Trời cao lồng lộng, đồng ruộng mênh mông, hãy lắng nghe tiếng hát giữa trời cao của trúc, của tre þ Ôi! Cô giáo rất tốt của em, không bao giờ, chẳng bao giờ em lại quên cô được.  Mấy hôm nọ trời mưa lớn, trên những hồ ao quanh bãi trước mặt nước dâng trắng mênh mông. Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấp nập xuôi ngược.  U tôi đã gần 70 tuổi rồi. Mấy năm nay u chỉ quanh quẩn ở làm chơi với cháu và làm một số việc vặt. þ Không! Lão Hạc ơi! Ta có quyền giữ cho ta một tý gì đâu? 2.Các câu, đoạn văn miêu tả biểu cảm theo cách nào? Trực tiếp bằng lời than, lời gọi, lời giục giã, lời mời, tự thổ lộ ( tôi mong sao) 4. Củng cố GV tóm tắt nội dung đã học. 5. Hướng dẫn học bài - Nắm vững nội dung bài học - Hoàn thành các bài tập còn lại - Soạn bài mới. ................................................................................... Tuần 16 Ngày soạn: 17/12/2013 Tiết 62: MÙA XUÂN CỦA TÔI - Vũ Bằng - A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Một số hiểu biết bước đầu về nhà văn Vũ Bằng. - Cảm xúc về những nét riêng của cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân Hà Nội, về miền Bắc qua nỗi nhớ “ sầu xứ”, tâm sự day dứt của tác giả. - Sự kết hợp tài hoa giữa miêu tả và biểu cảm; lời văn thấm đẫm cảm xúc trữ tình, dào dạt chất thơ. * Trọng tâm: Mục 2 2. Kĩ năng: - Đọc – hiểu văn bản tùy bút. - Phân tích áng văn xuôi trữ tình đầy chất thơ, nhận biết và làm rõ vai trò của các yếu tố miêu tả trong văn biểu cảm. B CHUẨN BỊ: Gv Giáo án, SGV Hs: Soạn bài trước ở nhà C. PHƯƠNG PHÁP: - Vấn đáp, trình bày. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ : - Cốm là thức quà như thế nào? Em nhận xét gì về tình cảm của tác giả với thức quà ấy? - Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát, mang hương vị của cái mộc mạc, giản dị mà thanh khiết của đồng quê nội cỏ - Bằng ngòi bút tinh tế, nhạy cảm và tấm lòng trân trọng, tác giả đã phát hiện được nét đẹp văn hoá dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc ấy. 3. Bài mới : GV giới thiệu bài Cảnh sắc thiên nhiên và không khí mùa xuân ở miền Bắc vốn rất quen thuộc với chúng ta nhưng qua ngòi bút của Vũ Bằng nó hiện lên như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu. Hoạt động của Gv và Hs Nội dung chính - Gv hướng dẫn đọc: giọng nhẹ nhàng, tha thiết , chú ý từ ngữ miêu tả. - Gv đọc mẫu, học sinh đọc-> học sinh nhận xét - Gv sửa chữa. Theo dõi chú thích * sgk? Nêu vài nét về tác giả Vũ Bằng? Tác phẩm viết trong hoàn cảnh nào? In trong tập nào? Giải thích từ “ riêu riêu”, “đêm xanh” - Học sinh đọc chú thích còn lại sgk. Văn bản chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần? -P1: từ đầu -> mê luyến mùa xuân: Tình cảm của con người với mùa xuân là một quy luật tất yếu, tự nhiên. -P2: tiếp -> mở hội liên hoan: cảnh sắc và không khí mùa xuân ở đất trời và lòng người -P3: còn lại: cảnh sắc riêng của đất trời mùa xuân từ khoảng sau ngày rằm tháng giêng ở miền Bắc +Hs đọc đoạn1 (từ đầu->mê luyến m.x) -B.p NT nào đã được sd ở đoạn này ? T.d của b.p NT đó ? -Đ.v bình luận trên đã bộc lộ được thái độ, tình cảm gì của tác giả đối với m.x q.hg ? -Gv: Yêu mến m.x, yêu mến tháng giêng, tháng đầu tiên của m.x, mùa đầu của t.yêu, h.p và tuổi trẻ, đất trời và lòng ng. Nhưng đó chưa phải là lí do cơ bản khiến tác giả “mê luyến m.xuân”. Vậy lí do gì sâu kín hơn – Hs đọc đoạn 2 - Học sinh đọc đoạn 2 (sgk 174) Cảnh sắc mùa xuân Hà Nội và miền Bắc gợi tả qua những chi tiết nào? Đoạn văn sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?(Điệp ngữ, câu nhiều vế dồn dập, ngôn ngữ trau chuốt giàu chất trữ tình) Thể hiện điều gì? Em hãy tìm những chi tiết miêu tả sức sống thiên nhiên và con người trong mùa xuân? Em nhận xét gì về nghệ thuật trong đoạn này? ( So sánh độc đáo, cụ thể, giọng văn dồn dập, từ ngữ chau chuốt, giàu hình ảnh ) Em hiểu gì về sức sống thiên nhiên và con người trong mùa xuân? Hai đoạn văn vừa phân tích biểu cảm trực tiếp hay gián tiếp? - Biểu cảm trực tiếp Phương tiện để biểu cảm là gì? - Dùng tự sự và miêu tả biểu cảm -> tích hợp Tập làm văn. - Học sinh đọc đoạn 3 (175) Không khí và cảnh sắc thiên nhiên từ sau ngày rằm tháng giêng qua sự miêu tả của tác giả? ( Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhuỵ vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông đầu giêng nhưng trái lại mức một mùi hương man mác và mưa xuân bắt đầu thay thế mưa phùn, bầu trời cũng xanh tươi trong sáng hơn) Qua đoạn miêu tả, em nhận xét gì về sự quan sát, cảm nhận của tác giả? ( Quan sát tinh tế, so sánh đặc sắc “ chỉ độ tám chín giờ sáng, nền trời trong những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lọt”) Nêu cảm nhận của em về cảnh sắc mùa xuân qua ngòi bút tài hoa, tinh tế của tác giả? Quan sát tranh Sgk. Bức tranh tả cảnh gì? Đây là cảnh bàn thời tết có hoa đào, bánh chưng, ngũ quả, hương nến, rượu -> cảnh đón xuân ở miền Bắc. - Học sinh đọc diễn cảm bài văn. - Học sinh trình bày bài tập. I. Đọc – hiểu chú thích 1. Đọc 2. Chú thích * Tác giả - Vũ Bằng 1913 -1984 - Sở trường viết truyện ngắn, tuỳ bút, bút kí * Tác phẩm: trích từ thiên tuỳ bút “ Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt” trong tập “ Thương nhớ mười hai” - Viết trong hoàn cảnh đất nước chia cắt * Từ khó 3. Bố cục: ba phần. II. Hiểu văn bản 1-Tình cảm của con người đối với m.xuân: ->Sd điệp từ, điệp ngữ và điệp kiểu câu- Nhấn mạnh tình cảm của con ng đối với m.xuân. =>Thể hiện sự nâng niu, trân trọng, thg nhớ, thuỷ chung với m.xuân. 2. Cảnh sắc và không khí mùa xuân ở đất trời và lòng người. a. Cảnh sắc mùa xuân Hà Nội và miền Bắc. - Mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, tiếng nhạn kêu trong đêm xanh có tiếng trống chèo, câu hát huê tình, bàn thờ, đèn nến, nhang trầm, tình cảm gia đình yêu thương thắm thiết. -> Tình yêu da diết, mãnh liệt của tác giả. - Nhựa sống ở trong người căng lên như máu căng lên như mầm non của cây cối.Tim người ta dường như cũng trẻ hơn ra và đập mạnh như những con vật nằm thu mình - Cảnh mùa xuân Hà Nội và miền Bắc được gợi tả tinh tế -> thể hiện tình yêu da diết của tác giả với cảnh sắc đó. b. Sức sống thiên nhiên và con người trong mùa xuân. - Sức sống thiên nhiên và con người trong mùa xuân thật mãnh liệt, mãnh mẽ, dồi dào. 2. Cảnh sắc riêng của trời đất mùa xuân từ khoảng rằm tháng giêng ở miền Bắc. - Cảnh sắc mùa xuân sau rằm tháng giêng được tác giả cảm nhận hết sức tinh tế thể hiện tâm hồn nhạy cảm, ngòi bút tai hoa 3. Tổng kết: Ghi nhớ sgk/178 a... Nội dung: - Văn bản đem đến cho người đọc cảm nhận vẻ vẻ đẹp của mùa xuân trên quê hương miền Bắc hiện lên trong nỗi nhớ của con người xa quê. - Văn bản thể hiện sự gắn bó máu thịt giữa con người với quê hương, xứ sở- Một biểu hiện cụ thể của tình yêu quê hương đất nước. b.Nghệ thuật: - Trình bày nội dung văn bnả theo mạch cảm xúc lối cuốn, say mê. - Lựa chọn từ, ngữ, câu văn linh hoạt, biểu cảm, giàu hình ảnh. - Có nhiều liên tưởng phong phú, độc đáo, hiàu chất thơ. III. Luyện tập Bài 1: Đọc diễn cảm bài văn Bài 2: Sưu tầm và chép lại một số đoạn văn thơ hay về mùa xuân - Mùa xuân người cầm súng Lộc giắt đầy . Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương lúa ( Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải) - Mùa xuân là tết trồng cây Làm cho đất nước càng ngày càng xuân - Cỏ xanh như khói bến xuân tươi Lại có mưa xuân nước vỗ trời Quạnh quẽ đường đồng thưa vắng khách Con đò gối bãi suốt ngày ngơi. 4. Củng cố GV tóm tắt nội dung 5. Hướng dẫn học bài - Học ghi nhớ - Làm bài thơ lục bát - Soạn: Sài Gòn tôi yêu ......................................................................................................... Tuần 16 Ngày soạn: 17/12/2013 Tiết 63: HDĐT: Sài Gòn tôi yêu - Minh Hương - A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức: - Những nét đẹp riêng của thành phố Sài Gòn: thiên nhiên, khí hậu, cảnh quan và phong cách con người. - Nghệ thuật biểu cảm nồng nhiệt, chân thành của tác giả. * Trọng tâm: mục 2b 2. Kĩ năng: - Đọc – hiểu văn bản tùy bút có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm. - Biểu hiện tình cảm, cảm xúc về một sự việc qua những hiểu biết cụ thể. C. PHƯƠNG PHÁP: - Vấn đáp, trình bày. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới : GV giới thiệu bài Giờ trước chúng ta đã học một bài tuỳ bút viết về Hà Nội với món quà đặc biệt - Cốm làng Vòng. Hôm nay chúng ta sẽ đến thăm Sài Gòn qua tuỳ bút của Minh Hương. Hoạt động của Gv và Hs Nội dung chính Hđ 1: Đọc tim hiểu chú thích - GV hướng dẫn đọc.Giọng đọc thiết tha, sâu lắng thể hiện tình yêu Sài Gòn sâu sắc của tác giả.Chú ý nhấn giọng ở các từ ngữ miêu tả - Gv đọc mẫu - Gọi 3-4 em đọc, nhận xét - Gv nhận xét Giải thích: ba trăm năm? Cây mưa? - Học sinh đọc các chú thích còn lại sgk 171 Văn bản thuộc thể loại gì? Hđ 2: Đọc hiểu văn bản Tác giả cảm nhận Sài Gòn ở những phương diện nào? (Thiên nhiên, khí hậu, thời tiết, cuộc sống sinh hoạt của thành phố, cư dân và phong cách con người Sài Gòn. Mạch cảm xúc, suy nghĩ của tác giả cũng phát triển theo phương diện đó) Dựa vào mạch cảm xúc của tác giả hãy tìm bố cục bài văn? Xác định nội dung chính của từng phần? - Học sinh theo dõi phần 1. Thiên nhiên và khí hậu Sài Gòn được cảm nhận qua đặc điểm nào? (Mưa nắng thất thường, cơn mưa nhiệt đới ào ào và mau dứt,nắng ngọt ngào, chiều lộng gió, .) Nhận xét gì về sự cảm nhận của tác giả? Ngoài thiên nhiên, khí hậu, tác giả cảm nhận về điều gì? ( Cảm nhận về cuộc sống ) Theo dõi đoạn “ tôi yêu Sài Gòn da diết”. Đoạn văn sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng? (Thảo luận nhóm 4 thời gian 4phút ) - Đại diện báo cáo. (So sánh, điệp ngữ, điệp cấu trúc ) -> Nhấn mạnh , tô đậm tình yêu tha thiết của tác giả. (điệp ngữ còn có tác dụng liên kết văn bản) -> tích hợp TLV. - Đọc thầm: ở đất này không có người miền Bắc (trang 170 ) Tác giả nhận xét gì về đặc điểm dân cư người Sài Gòn? ( Không có người miền Bắc, Trung, Nam, Hoa, Khơ me mà toàn người Sài Gòn cả ) Tại sao Sài Gòn vốn là nơi hội tụ của người tứ phương mà tác giả nhận xét như vậy? (Sài Gòn hội tụ bốn phương nhưng đã hoà hợp không phân biệt nguồn gốc mà chỉ còn là người Sài Gòn -> thể hiện sự cởi mở, đoàn kết ) Phong cách người Sài Gòn được tác giả cảm nhận qua chi tiết nào? ( Các cô gái yểu điệu, thiết tha, e ngại, ngượng nghịu như vầng trăng mới ló, cười chúm chím, sáng rỡ, hóm hỉnh, nhí nhảnh. , hi sinh tính mạng ) Qua miêu tả của tác giả em thấy gì về các cô gái Sài Gòn? Qua văn bản em cảm nhận được điều gì mới và so sánh về Sài Gòn cũng như tình cảm của tác giả đối với mảnh đất này? ( Là đô thị sầm uất, đông đúc, con người đoàn kết yêu thương nhau, cởi mở, chân thành, dũng cảm. tác giả yêu quý da diết miền đất này ) Hdd4: Tổng kết; ? Nội dung và nghệ thuật đặc sắc của văn bản? Học sinh đọc ghi nhớ I. Đọc – hiểu chú thích 1. Đọc 2. Chú thích 3. Thể loại - Thể loại: Tuỳ bút. II. Hiểu văn bản 1 Bố cục: ba phần -P1: đầu - tông chi họ hàng: ấn tượng chung về Sài Gòn và tình yêu đối với thành phố đó -P2: tiếp ->hơn năm triệu: cảm nhận và bình luận về phong cách con người Sài Gòn -P3: còn lại: tình yêu của tác giả với thành phố 2.Tìm hiểu văn bản a. Ấn tượng và tình cảm của tác giả đối với Sài Gòn - Cảm nhận tinh tế về nét riêng biệt đặc trưng của thiên nhiên, khí hậu Sài Gòn. - Cuộc sống sôi động, đa dạng trong thời điểm khác nhau. -> Tác giả yêu da diết, mãnh liệt Sài Gòn b. Cảm nhận về phong cách con người Sài Gòn - Sài Gòn hội tụ người bốn phương nhưng hoà hợp, không phân biệt -> Sài Gòn cởi mở, đoàn kết. Đó là nét đẹp dân cư thành phố. - Phong cách người Sài Gòn được cảm nhận đúng đắn, tinh tế: chân thành, cởi mở, bộc trực, vẻ đẹp tự nhiên, dễ gần mà dũng cảm cao đẹp. III. Tổng kết: 1. Nội dung: Văn bản là lời bày tỏ tình yêu tha thiết, bền chặt của tác giả đối với thành phố Sài Gòn. 2.Nghệ thuật: - Tạo bố cục văn bản theo mạch cảm xúc về thành phố Sài Gòn - Sử dụng ngôn ngữ đầm đà bản sắc Nam bộ. - Lối viết nhiệt tình cố chỗ hóm hỉnh trẻ trung. 4. Củng cố GV tóm tắt nội dung 5. Hướng dẫn học bài - Họ