Giáo án Địa lý lớp 10 - Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản phân loại bản đồ

CÁC PHÉP CHIẾU HÌNH BẢN ĐỒ CƠ BẢN PHÂN LOẠI BẢN ĐỒ I.Mục tiêu : Sau bài học, học sinh cần : 1. Về kiến thức : -Thấy được vì sao cần phải có phép chiếu hình bản đồ . -Hiểu rõ được một số phép chiếu hình bản đồ cơ bản ( cụ thể phép chiếu phương vị ) -Nhận biết được để hình thành bản đồ đòi hỏi một quá trình nghiên cứu và thực hiên với nhiều bước khác nhau . 2. Về kĩ năng : - Phân biệt được đặc điểm lưới chiếu kinh ,vĩ tuyến của các loại phép chiếu hình bản đồ. Trên cơ sở đó xác định khu vực nào là khu vực tương đối chính xác , khu vực nào kém chính xác . 3. Về thái độ , hành vi : - Thấy được sự cần thiết của bản đồ trong học tập . II. Thiết bị dạy học : - Bản đồ thế giới, bản đồ vùng cực , bản đồ châu Âu . - Quả địa cầu. - Tấm bìa . III. Hoạt động dạy học : Mở bài : *Giáo viên yêu cầu HS quan sát và nhận xét về sự khác nhau của hệ thống kinh ,vĩ tuyến thể hiện trên bản đồ thế giới, bản đồ vùng cực bắc , bản đồ châu Âu . Hoạt động của GV và HS Nội dung chính *Nhóm HĐ1 : (Cá nhân ) - GV yêu cầu HS quan sát 3 loại bản đồ nói trên và phát biểu khái niệm bản đồ . - GV yêu cầu HS quan sát địa cầu và bản đồ thế giới , suy nghĩ cách thức chuyển hệ thống kinh ,vĩ tuyến trên địa cầu lên mặt phẳng. I . Phép chiếu hình bản đồ . * Khái niệm bản đồ : ( SGK) * Khái niệm phép chiếu hình bản đồ Phép chiếu hình bản đồ là cách biểu diễn mặt cong của trái đất lên một mặt phẳng ,để mỗi - Giáo viên yêu cầu HS quan sát trở lại 3 bản đồ và trả lời các câu hỏi : +Tại sao hệ thống kinh vĩ tuyến trên 3 bản đồ lại có sự khác nhau ? +Tại sao phải dùng các phép chiếu hình bản đồ khác nhau ? *Nhóm HĐ2: (Cá nhân) - GV sử dụng tấm bìa thay mặt chiếu ,cuộn lại thành hình nón và hình trụ xung quanh địa cầu . - GV yều cầu HS quan sát hình 1.1 trong SGK cho biết các phép chiếu hình cơ bản điểm trên mặt cong tương ứng với mỗi điểm trên mặt phẳng . * Một số phép chiếu hình bản đồ . * Khi chiếu , có thể giữ mặt chiếu là mặt phẳng hoặc cuộn lại thành hình nón , hình trụ .-> các loại phép chiếu. 1. Phép chiếu phương vị . + K/n: Phép chiếu phương vị là phương pháp thể hiện mạng *Nhóm HĐ3 : (cá nhân ) +Gv dùng tấm bìa ,quả địa cầu để thể hiện hình 1.2 SGK . + Hs quan sát hình 1.2 cho biết các vị trí tiếp xúc của mặt phẳng với địa cầu . * Nhóm HĐ 4 : (Nhóm ) + Gv chia lớp học thành 6 nhóm Hs . + Gv yêu cầu các nhóm quan lưới kinh , vĩ tuyến trên địa cầu lên mặt chiếu là mặt phẳng . Tuỳ theo vị trí tiếp xúc của mặt phẳng với địa cầu mà có các phép chiếu phương vị khác nhau . * Phép chiếu phương vị đứng : - Mặt phẳng tiếp xúc với địa cầu ở cực . - Kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng qui ở cực. Vĩ tuyến là những vòng tròn đồng tâm ở cực. - Khu vực ở gần cực tương đối chính xác. - Dùng để vẽ những khu vực sát hình vẽ trong sách. Nhóm 1,2 : hình 1.3a,1.3b Nhóm 3,4 : hình 1.4a,1.4b Nhóm 5,6 : hình 1.5a,1.5b Nhận xét và phân tích về : -Vị trí tiếp xúc của mặt phẳng với địa cầu. -Đặc điểm của mạng lưới kinh vĩ tuyến trên bản đồ. -Vị trí tương đối chính xác trên bản đồ. -Thường dùng để thể hiện vùng nào trên trái đất . (Trong lúc Hs đang làm . Gv vẽ hình lên bảng ) +Gv yêu cầu đại diện 3 nhóm trình bày . Giáo viên tổng kết. quanh cực. *Phép chiếu phương vị ngang: -Mặt phẳng tiếp xúc với địa cầu ở xích đạo. -Xích đạo và kinh tuyến giữa là đường thẳng. Các vĩ tuyến là những cung tròn, các kinh tuyến là những đường cong. - Khu vực ở gần xích đạo và kinh tuyến giữa tương đối chính xác . - Thường dùng để vẽ bán cầu Đông, bán cầu Tây . * Phép chiếu phương vị nghiêng - Mặt phẳng tiếp xúc với địa cầu ở một điểm bất kì (trừ cực Nhóm hoạt động 5: -GVdùng tấm bìa , quả địa cầu mô phỏng phép chiếu hình nón . - HS quan sát nhận xét sự khác nhau của mặt chiếu của phép chiếu hình nón với mặt chiếu của phép chiếu phương vị =>Kniệm. - HS quan sát hình 1.6 a,b,c nhận xét vị trí hình nón so với địa cầu => các loại phép chiếu hình nón . Nhóm hoạt độmg 6: và xích đạo ) - Kinh tuyến giữa là đường thẳng , các vĩ tuyến và các kinh tuyến còn lại là những đường cong . - Khu vực gần nơi tiếp xúc tương đối chính xác. - Dùng để vẽ những khu vực ở vĩ độ trung bình. 2. Phép chiếu hình nón : *K/n : Phép chiếu hình nón là phương pháp biểu hiện mạng lưới kinh vĩ tuyến trên Địa Cầu lên mặt chiếu là hình nón , sau đó triển khai ra mặt phẳng. Tuỳ theo vị trí tiếp xúc của hình nón với địa cầu mà có các - GV yêu cầu học sinh quan sát hình 1.7a,b nhận xét về vị trí tiếp xúc , đặc điểm mạng lưới kinh ,vĩ tuyến ; vị trí tương đối chính xác ,vị trí kém chính xác của phép chiếu hình nón đứng . - Hs so sánh sự khác nhau của 3 phép chiếu hình nón . phép chiếu hình nón khác nhau. +Phép chiếu hình nón đứng: -Trục hình nón trùng với trục địa cầu. -Kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng qui ở đỉnh hình nón .Vĩ tuyến là những cung tròn đồng tâm ở đỉnh hình nón. -Những khu vực ở vĩ tuyến tiếp xúc tương đối chính xác . -Dùng để vẽ các khu vực ở vĩ độ trung bình . + Phép chiếu hình nón ngang: Là phép chiếu mà trục hình nón trùng với đường kính của xích đạo và vuông góc trục Nhóm hoạt động 7: - Hs quan sát hình 1.8 a,b, c => cho biết các loại phép chiếu hình trụ , sự khác nhau . - So sánh sự khác nhau của phép chiếu hình trụ với phép chiếu hình nón . -Hs quan sát hình 1.9a,b => đặc điểm vị trí tiếp xúc , kinh - vĩ tuyến , khu vực tương đối chính xác ,kém chính xác của phép chiếu hình trụ đứng . quay của địa cầu . + Phép chiếu hình nón nghiêng: Là phép chiếu mà trục hình nón đi qua tâm địa cầu nhưng không trùng với trục địa cầu cũng không trùng với đường kính của đường kính của xích đạo . 3. Phép chiếu hình trụ : * Kn:Phép chiếu hình trụ là phương pháp thể hiện mạng lưới kinh vĩ tuiyến trên Địa cầu lên mặt chiếu là hình trụ, sau đó triển khai ra mặt phẳng. Tuỳ theo vị trí tiếp xúc của hình trụ với địa Cầu mà có các phép chiếu hiònh trụ khác nhau. + Phép chiếu hình trụ đứng . -Hình trụ tiếp xúc với địa cầu theo vòng xích đạo . -Kinh tuyến và vĩ tuyến đều là những đường thẳng song song và vuông góc nhau. -Khu vực ở xích đạo tương đối chính xác . -Thường dùng để vẽ những khu vực gần xích đạo . +Phép chiếu hình trụ ngang. +Phép chiếu hình trụ nghiêng. IV, Đánh giá: - Giáo viên yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau. Phép chiếu phương vị Thể hiện trên bản đồ Các kinh tuyến Các vĩ tuyến Khu vực tương đối chính xác Khu vực kém chính xác Phương vị đứng Nón đứng Trụ đứng V, Hoạt động tiếp nối : - Bài tập : 1,2 (SGK- trang 8) - Xác định hướng B - N ở hình 1.3b - Xác định nguồn chiếu của phép chiếu hình nón đứng, trụ đứng . Vẽ hình ảnh minh hoạ cụ thể .