Giáo án Hóa học 12 - Bài 2: Lipit

Bài 2: LIPIT I. Mục đích yêu cầu: - Cho hs biết khái niệm và phân loại lipit - Biết tính chất hoá học và ứng dụng của chất béo II. Phương pháp: - Diễn giảng - Dụng cụ trực quan - Thí nghiệm biểu diễn III. Chuẩn bị: Giáo viên Học sinh - Chuẩn bị giới thiệu cho hs một số hạt, quả, dầu, mỡ có chứa chất béo phổ biến trong đời sống. - Phóng to hình 1.4 – Mô hình phân tử chất béo. - Chuẩn bị thí nghiệm biểu diễn: Phản ứng xà phòng hoá chất béo (dầu dừa, NaOH) - Tìm các mẫu vật có chứa chất béo trong đời sống (hạt, quả, dầu, mỡ) - Đọc trước bài lipit và tham khảo các tài liệu có liên quan. IV. Nội dung: 1/- Kiểm tra bài cũ: - Nêu khái niệm và trình bày tính chất hoá học của este (viết PTHH minh hoạ) - Phương pháp điều chế este và một vài ứng dụng thực tiễn. - Các bài tập 1-6/trang 7/SGK. 2/- Giảng bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ - Nêu vấn đề, dẫn dắt học sinh hình thành khái niệm lipit *Chú ý cho học sinh: không phải chỉ có chất béo mới là lipit - Giới thiệu cho học sinh một số mẫu vật thuộc loại lipit - Giải thích thêm cho học sinh: + Axít béo là axit đơn chức có mạch cacbon dài không phân nhánh + Các axít béo thường có trong chất béo là: Axitstearic CH3[CH2]16COOH Axitpanmitic CH3[CH2]14COOH Axít oleic: cis-CH3[CH2]7 CH=CH[CH2]7 COOH - Mỡ động vật, dầu thực vật đều có thành phần chính là chất béo + Gốc R1, R2, R3 không no: chất béo lỏng + Gốc R1, R2, R3 no: chất béo rắn - Cho học sinh làm thí nghiệm: cho vài giọt dầu thực vật vào nước thấy dầu nổi trên mặt nước. Cho học sinh kết luận dầu nhẹ hơn nước và không tan trong nước - Phát vấn: + Tính chất hoá học đặc trưng của este là gì? + Sản phẩm của p.ứng thuỷ phân este trong môi trường axit và môi trường bazơ là gì? - Biểu diễn thí nghiệm phản ứng xà phòng hoá: Cho dầu dừa vào bát sứ đựng ddNaOH, đun nhẹ, khuấy đều, để nguội. Cho thêm vào một ít dd NaCl bão hoà, khuấy nhẹ , để yên, thấy có lớp chất rắn màu trắng nhẹ nổi lên trên, đó là muối natri của axít béo (xà phòng) - Giải thích cho học sinh: hiện tượng mỡ bị ôi: có hại, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. - Phát vấn: + Những ứng dụng trong thực tế của chất béo trong đời sống hằng ngày mà em biết? I/. Khái niệm: Lipit là các este phức tạp, bao gồm chất béo, sáp, steroit và photpholipit II/. Chất béo: 1. Khái niệm: Chất béo là tri este của glixerol với axit béo, gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol. CTCT chung của chất béo là: R1COO-CH2 R2COO-CH R3COO-CH2 ( Trong đó: R1, R2, R3 là gốc hydrocacbon) Ví dụ: (CH3[CH2]16COO)3C3H5 Tristearoylglyxerol (tristearin) 2. Tính chất vật lý: - Ở nhiệt độ thường chất béo ở trạng thái lỏng hoặc rắn - Nhẹ hơn nước, không tan trong nước nhưng tan nhiều trong các dung môi hữu cơ (benzen, hexan) 3. Tính chất hoá học: a)- Phản ứng thuỷ phân: (CH3[CH2]16COO)3C3H5 + 3H2O tristearin 3CH3[CH2]16COOH + C3H5(OH)3 axit stearic glixerol b)- Phản ứng xà phòng hoá: (CH3[CH2]16COO)3C3H5 + 3NaOH tristearin 3CH3[CH2]16COONa + C3H5(OH)3 natri stearat glixerol c)- Phản ứng cộng hydro của chất béo lỏng: Mục đích của phản ứng: biến dầu (lỏng) thành mỡ (rắn) hoặc bơ nhân tạo để nâng cao giá trị sử dụng. Ví dụ: (C17H33COO)3C3H5 + 3H2 Triolein (lỏng) (C17H35COO)3C3H5 Tristearin (rắn) 4. Ứng dụng: - Là thức ăn quan trọng của con người - Là nguyên liệu để tổng hợp một số chất, một lượng lớn dùng điều chế xà phòng, glyxerol V. Củng cố - dặn dò: 1/- Củng cố: - Khái niệm và phân loại lipit - Tính chất hoá học và ứng dụng chất béo. 2/- Dặn dò: - Học kỹ bài Lipit, làm bài tập: 1-5 trang 11-12 /SGK - Đọc thêm tư liệu: Sự chuyển hoá lipit trong cơ thể người - Đọc trước bài 3: Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.