Giáo án Lịch sử lớp 8 - Bài 28: Trào lưu cải cách Duy Tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

Trường THCS Nghĩa Tân Người soạn: Nguyễn Xuân Vương Ngày soạn: 2/3/2018 Bài 28:TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Học sinh cần nắm được: + Nguyên nhân dẫn đến phong trào cải cách duy tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX. + Nội dung chính của phong trào cải cách duy tân. 2. Kĩ năng: - Học sinh cần nắm được: + Rèn luyện kĩ năng phân tích, đánh giá, nhận định thời cuộc một cách khách quan. + Năng cao năng lực nhận thức, liên hệ giữa lí luận và thực tiễn. 3. Thái độ: - Học sinh cần nắm được: + Đây là hiện tượng mới của lịch sử Việt Nam, thể hiện khía cạnh của lòng yêu nước. + Khâm phục lòng dũng cảm, cương trực, thẳng thắn và trân trọng những đề xướng cải cách của các nhà duy tân nhằm tạo ra thực lực chống ngoại xâm. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: Máy tính, SGV lớp 8, giáo án, tư liệu về các nhà cải cách. 2. Học sinh: SGK lớp 8, vở ghi. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ổn định lớp: (2 phút) Kiểm tra bài cũ: (3 phút) 3. Dạy bài học mới: a) Lời dẫn vào bài mới: Nửa cuối thế kĩ XIX, thực dân Pháp đang mở rộng xâm lược Nam Kì và chuẩn bị đánh Bắc Kì, triều đình nhà Nguyễn vẫn thực hiện chính sách bảo thủ, lạc hậu về mọi mặt. Một trào lưu tư tưởng mới-trào lưu cải cách duy tân đã xuất hiện ở nước ta nhằm đưa đất nước tiến lên con đường duy tân tiến bộ, tạo ra thực lực đánh ngoại xâm. Những nhà cải cách có được nhà Nguyễn chấp thuận hay không chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay nhé! b) Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học: Hoạt động dạy học Giáo viên Học sinh Kiến thức cần đạt Hoạt động (10 phút): Tìm hiểu tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX. Nêu những nét chính về tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam giữa thế kỉ XIX.? Dự kiến đáp án: + thực dân Pháp ráo riết xâm lược Nam Kì + triều đình nhà Huế thực hiện cách chính sách đội nội,đội ngoại lạc hậu dẫn đến kinh tế xã hội rơi vào khủng hoảng + bố máy chính quyền mục ruỗng + công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp đình trệ + tài trính cạn kiệt + đời sống nhân dân khó khăn. ? Hỏi: Quan sát quan sát sơ đồ trên em hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa nông dân cuối TK XIX.? Dự kiến đáp án: Khởi nghĩa nông dân bùng nổ: + 1862 Cai Tổng Vàng nổi dậy ở Bắc Ninh + 9-1862 đồng bào Thổ dưới sự chỉ huy của Nông Hùng Thạc nổi dạy Tuyên Quang + có những nhóm thổ phỉ Trung Quốc hoành hành ở Thái Nguyên + Binh lính và dân phu ở kinh đô Huế nổi dậy tại kinh đô Huế 1866 Nguyên nhân nào diễn đến cuộc khởi nghĩa nông dân chống triều đình phong kiến cuối thế kỉ XIX? Dự kiến đáp án: +Triều đình Huế thi hành nhiều chính sách lạc hậu => kinh tế đình trệ => đời sống nhân dân cự khổ ? Hỏi: Em hãy nêu những mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam. Dự kiến đáp án: + Nhân dân ta >< thực dân Pháp. + Nông dân >< địa chủ phong kiến. Hoạt động 2:(13 phút) Tìm hiểu những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX. Trong bối cảnh đó nước ta cần phải làm gì. ? Dự kiến đáp án: Trước tình hình khó khăn, thiếu thốn, kiệt quệ về tài chính, sản xuất lạc hậu, lỗi thời ta cần có những cuộc cải cách nhằm năng cao chất lượng xã hội, đủ sức chống ngoại xâm. Vì sao các quan lại, sĩ phu đưa ra những đề nghị cải cách.? Dự kiến đáp án: Phần lớn là tầng quan lại nho sĩ có ảnh hưởng đến nhà nước phong kiến đồng thời họ có nhận thấy tình cảnh lạc hậu và yếu kém của nhà nước vì vậy họ là những người đầu tiên đề nghị cải cách đất nước. Nội dung của các đề nghị cải cách ở những lĩnh vực nào.? Dự kiến đáp án: + đối nội + đối ngoại + kinh tế + văn hóa Em hãy nêu những nội dung chính trong các đề nghị cải cách của các sĩ phu, quan lại yêu nước.? Dự kiến đáp án: Thời gian Tên người và cơ quan Nội dung 1868 Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế Mở cửa cảng biển Trà Lý ( Nam Định ) 1868 Đinh Văn Điền Đẩy nhanh việc khai khẩn ruộng hoang và khai mỏ, phát triển buôn bán, chỉnh đốn quốc phòng 1872 Viện Thượng Bạc Mở 3 cửa biển miền Băc và miền Trung để giao thương với nước ngoài( Đà Nẵng, Ba Lạt, Quế Sơn) 1863-1871 Nguyễn Tường Tộ Dân lên 30 bảng điền trẩn:đề nghị điều chỉnh quan lại phát triển thông thương nghiệp và tài chính,chỉnh đốn võ bị,mở rộng ngoại giao,cải cách giáo dục 1877-1882 Nguyễn Lộ Trạch Dâng 2 bản “Thời vụ sách” lên vua Tự Đức đề nghị chấn hung dân khí, khai thông dân chí,bảo vệ đất nước. Em hãy cho biết những sĩ phu tiêu biểu trong phong trào cải cách nửa cuối thế kĩ.? Dự kiến đáp án: NGUYỄN TRƯỜNG TỘ Em biết gì về nhân vật Nguyễn Trường Tộ.? Dự kiến đáp án: Nguyễn Trường Tộ: (1828-1871), ông sinh trong một gia đình Nho học theo đạo Thiên Chúa. Từ nhỏ ông đã nổi tiếng thông minh. Năm 1860, ông có dịp qua Rô -ma và Pa-ri. Ở đó, ông khảo sát kinh tế và văn hoá phương Tây.Từ năm 1863 đến năm 1871, Nguyễn Trường Tộ đã đệ trình vua Tự Đức 30 bản điều trần nêu lên một hệ thống vấn đề kinh tế - xã hội quan trọng. Hoạt động 3: (15 phút )Tìm hiểu kết cục của các đề nghị cải cách. - Giáo viên: chia lớp thành 4 nhóm * Thảo luận nhóm:(3 phút) - Nhóm 1: (dãy 1) Trình bày những mặt tích cực của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX ? Dự kiến đáp án: - Các đề nghị cải cách đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó. Nhóm 2: ( dãy 2) Trình bày những mặt hạn chế của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX ? Dự kiến đáp án: - Mang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa giải quyết được những mâu thuẫn chủ yếu của của xã hội Việt Nam. - Nhóm 3: Trình bày kết quả của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX ? Dự kiến đáp án: - Triều đình Huế bảo thủ, cự tuyệt, không chấp nhận các đề nghị cải cách. - Nhóm 4: Trình bày ý nghĩa của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX ? Dự kiến đáp án: - Tấn công vào những tư tưởng bảo thủ của triều đình. - Thể hiện trình độ nhận thức của những người Việt Nam. - Góp phần vào việc chuẩn bị cho sự ra đời phong trào Duy tân ở Việt Nam vào đầu thế kỉ XX Em hãy cho biết vì sao các đề nghị cải cách ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX không thể thực hiện.? Dự kiến đáp án: + Triều đình nhà Nguyễn bảo thủ. + Các đề nghị vượt quá khả năng có thể thực hiện. + Chưa có sự đồng thuận từ trên xuống dưới. => Làm cản trở sự phát triển, xã hội Việt Nam còn luẩn quẩn trong chế độ thuộc địa nửa phong kiến. Các em quan sát vào các bức tranh sau em hãy cho biết đời sống của nhân dân trong thế kỉ XXI có những điểm gì khác với đời sống của nhân dân nửa cuối thế kỉ XIX. Dự kiến đáp án: + ấm no,hạnh phúc + đầy đủ cơ sở vật chất ? Vì sao ngày nay nhân dân ta lại đạt được những thành tựu rực rỡ như vậy. ® Hs suy nghỉ trả lời. @ Gv nhận xét, chốt ý: + Những thay đổi của ta xuất phát từ nhu cầu thiết yếu trong nước. + Đội ngũ trí thức đông đảo, tiếp thu các thành tựu khoa học công nghệ tiến bộ để phát triển kinh tế, xã hội. + Đảng và nhà nước chủ trì đổi mới, được dân ủng hộ với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và văn minh. - Học sinh: Đọc mục I/trang 134 Hs suy nghỉ trả lời. Học sinh lên bảng chỉ trên bản đồ các cuộc khởi nghĩa của nông dân. Hs suy nghỉ trả lời Hs suy nghỉ trả lời. . Họ có nhận thấy tình cảnh lạc hậu và yếu kém của nhà nước vì vậy họ là những người đầu tiên đề nghị cải cách đất nước. Hs suy nghĩ trả lời hs thảo luận nhóm hs suy nghĩ trả lời I.Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX. - cuối thế kỉ XIX, triều đình Huế thực hiện các chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời, lạc hậu. + Kinh tế: nông nghiệp, công thương nghiệp đình trệ, tài chính cạn kiệt. +Xã hội: rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. - Đời sống nhân dân đói khổ +Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra trên cả nước đặc biệt ngay tại kinh đô Huế +Triều đình Huế thi hành nhiều chính sách lạc hậu => kinh tế đình trệ => đời sống nhân dân cự khổ + Nhân dân ta >< thực dân Pháp. + Nông dân >< địa chủ phong kiếN II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX. 1. Bối cảnh: - kiệt quệ về tài chính, sản xuất lạc hậu, lỗi thời Tiến hành cải cách 2. Nội dung cải cách: - Đổi mới về nội trị ngoại giao, kinh tế, văn hóa Các nhà cải cách tiêu biểu: - Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch. III. Kết cục của các đề nghị cải cách. 1. Tích cực: - Các đề nghị cải cách đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó. 2. Hạn chế: - Mang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa giải quyết được những mâu thuẫn chủ yếu của của xã hội Việt Nam. 3. Kết quả: - Triều đình Huế bảo thủ, cự tuyệt, không chấp nhận các đề nghị cải cách. 4. Ý nghĩa: - Tấn công vào những tư tưởng bảo thủ của triều đình. - Thể hiện trình độ nhận thức của những người Việt Nam. - Góp phần vào việc chuẩn bị cho sự ra đời phong trào Duy tân ở Việt Nam vào đầu thế kỉ XX. 4. Củng cố:(2 phút) * Giáo viên tiến hành củng cố bài học Giáo viên cho học sinh trả, nhằm phát triển tư duy và hệ thống lại kiến thức của bài. Câu 1) Cơ quan nào xin mở 3 cửa biển ? Đáp án: Viện Thương Bạc. Câu 2) Nơi nổ ra các cuộc bạo loạn của Tạ Văn Phụng? Đáp án: Quảng Yên. Câu 3) Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Yên Thế là ai? Đáp án: Hoàng Hoa Thám. Câu 4) Người đã dâng hai bản “thời vụ sách” lên vua Tự Đức? Đáp án: Nguyễn Lộ Trạch. Câu 5) Người xin mở cửa biển Trà Lí (Nam Định) ? Đáp án: Trần Đình Túc. Câu 6) tình hình Việt Nam nữa cuối thế kĩ XIX rơi vào tình tràng này ? Đáp án: Khủng hoảng. Giáo viên cung cấp thêm kiến thức mới để học sinh nắm và vận dụng trả lời câu hỏi đã đặt ra. 5. Dặn dò: + Về nhà học thuộc bài , hệ thống lại các câu hỏi SGK bài 28 và tìm hiểu nhân vật Nguyễn Lộ Trạch? + Chuẩn bị trước bài 29: CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM. * Gợi ý tìm hiểu bài 29: + Pháp khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở nước ta trong các lĩnh vực nào, lĩnh vực nào được Pháp chú trọng nhất? Vì Sao? + Đời sống nhân dân ta lúc này ra sao? + Pháp có thực sự “khai hóa văn minh” cho dân tộc ta hay không, hay là có mưu đồ khác? Vì sao?