Giáo án Ngữ văn 10 tiết 81 + 82: Chí khí anh hùng + Thề nguyền

Tiết 81 + 82: Chí khí anh hùng + Thề nguyền Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Thanh Lan. Người soạn: Dương Thị Quỳnh Lan. Ngày soạn: 08/03/2018. Mục tiêu bài học: Giúphọc sinh Kiến thức Thấy được tính cách và phẩm chất anh hùng của Từ Hải qua đó hiểu được ước mơ công lý của Nguyễn Du gửi gắm qua nhân vật này. Phân tích được đặc trưng nghệ thuật trong việc tả nhân vật anh hùng của Nguyễn Du. Kĩ năng Củng cố và rèn luyện kĩ năng phân tích nhân vật trong tác phẩm văn học trung đại Thái độ Yêu thích và trân trọng giá trị của Truyện Kiều. B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: 1. Giáo viên. - Sách giáo khoa, sách giáo viên Ngữ văn 10, tập 2 - ban cơ bản. - Giáo án giảng dạy. 2. Học sinh. - Sách giáo khoa, vở soạn, bút, vở ghi - Các tài liệu sưu tầm liên quan tới tác giả và tác phẩm. C. Phương pháp, phương tiện dạy học 1. Phương pháp dạy học: sử dụng kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, nêu vấn đề, tái tạo 2. Phương tiện dạy học: bảng đen, phấn D. Tiến trình bài học\ 1. Ổn định tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ GV hỏi: “Nỗi thương mình” của Thúy Kiều có ý nghĩa mới mẻ như thế nào đối với văn học trung đại? Hãy kể tên các tác phẩm viết về người phụ nữ trong văn học trung đại mà em biết? 3. Vào bài mới GV hỏi: Em hãy kể tên những người đàn ông đã cứu Kiều thoát khỏi lầu xanh? GV dẫn: Một trong những hình tượng về người anh hùng rất nổi tiếng trong văn học trung đại Việt Nam mà chúng ta không thể không nhắc đến đó là người anh hùng Từ Hải. Vậy Từ Hải là người như thế nào? Bài học ngày hôm nay, đoạn trích “Chí khí anh hùng” sẽ giúp chúng ta trả lời câu hỏi đó. Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần tiểu dẫn GV kể tóm tắt từ đầu đến đoạn trích. Gọi HS đọc tiểu dẫn GV hỏi: Hãy nêu cho cô vị trí đoạn trích Chí khí anh hùng? Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc văn bản Gọi học sinh đọc phân vai: người dẫn chuyện, Thúy Kiều, Từ Hải. GV hỏi: Theo em, đoạn trích có thể chia làm mấy phần? Em hãy nêu nội dung chính của từng phần? Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản GV hỏi :Theo dõi vào 2 câu thơ đầu một bạn hãy cho cô biết Từ Hải ra đi trong hoàn cảnh nào? GV hỏi: Tìm những từ ngữ, hình ảnh, chi tiết nào trong 4 câu thơ đầu miêu tả về Từ Hải? GV hỏi: Em có nhận xét gì về tâm thế ra đi của Từ Hải? GV hỏi: Nguyễn Du đã xuất phát từ cảm hứng gì khi miêu tả người anh hùng? GV hỏi: Hình ảnh người anh hùng Từ Hải được hiện lên như thế nào qua bốn câu thơ đầu? -Chia lớp thành 4 nhóm. Thảo luận tròng vòng 7 phút. + Nhóm 1, nhóm 2: Phân tích lời của nhân vật Thúy Kiều (Trình bày bằng phiếu trả lời câu hỏi và diễn xuất). + Nhóm 3, nhóm 4: Trước thái độ của Thuý Kiều, Từ Hải đã trả lời ra sao? (Trình bày bằng phiếu trả lời câu hỏi và diễn xuất). (Các nhóm treo phiếu trả lời câu hỏi. Gọi đại diện 2 nhóm bất kì lên bảng để trình bày (kết hợp với diễn xuất) câu trả lời). Hai nhóm còn lại nhận xét, bổ sung. GV hỏi: Theo em, Từ Hải là người như thế nào? GV hỏi: Hai câu thơ cuối cho ta thấy hành động gì của Từ Hải? Hành động đó thể hiện qua những từ ngữ? \ Hoạt động 3:Hướng dẫn học sinh tổng kết GV hỏi: Em hãy tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích? GV hỏi: Theo em, Nguyễn Du đã gửi gắm điều gì qua nhân vật Từ Hải? Tìm hiểu chung 1. Vị trí đoạn trích -Từ Hải đã cứu Kiều thoát khỏi cảnh lầu xanh. Hai người sống hạnh phúc được nửa năm Từ Hải đã từ biệt Thúy Kiều ra đi lập sự nghiệp lớn. -Vị trí đoạn trích: Từ câu 2213 đến câu 2230 trong Truyện Kiều. 2. Bố cục 4 câu đầu: Giới thiệu khái quát về Từ Hải 12 câu tiếp: Cuộc đối thoại giữa Kiều và Từ Hải 2 câu cuối: Hình ảnh Từ Hải ra đi Tìm hiểu văn bản Giới thiệu khái quát về Từ Hải Hoàn cảnh ra đi: “Nửa năm hương lửa đương nồng” →Cuộc sống vợ chồng đang nồng nàn, đằm thắm. Trượng phu: chỉ người đàn ông có chí khí, bậc anh hùng. -Thoắt: dứt khoát, mau lẹ,nhanh chóng. -Động lòng bốn phương: trong lòng náo nức chí tung hoành ở bốn phương -Lên đường thẳng rong: đi liền một mạch → Một tư thế đẹp, hiên ngang không vướng bận, sẵn sàng lên đường của người quân tử. =>Cảm hứng vũ trụ, ngợi ca Nguyên Du đã khắc họa thành công người anh hùng Từ Hải - con người mang hoài bão lớn lao. Cuộc đối thoại giữa Thúy Kiều và Từ Hải a. Lời của Thúy Kiều: Thể hiện rõ mong muốn được đi theo chồng +Phận gái chữ tòng: Bổn phận của người vợ phải theo chồng→Thúy Kiều viện vào lễ giáo phong kiến để thuyết phục Từ Hải “phu xướng phụ tùy”, “xuất giá tòng phu” +Kiều muốn ra đi để cùng chia sẻ, cùng tiếp sức và gánh vác công việc với chồng => Thúy Kiều không chỉ ý thức được bổn phận của người vợ, thể hiện tình yêu với chồng mà còn hiểu, khâm phục và kính trọng Từ Hải b. Lời của Từ Hải - Từ rằng: “Tâm phúc tương tri Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?” →trách móc nhẹ nhàng Thúy Kiều vì chưa hiểu mình, chưa thoát khỏi sự ủy mị của một người phụ nữ tầm thường → khéo léo, vừa như lời động viên, an ủi Thúy Kiều; vừa khiến Thúy Kiều tự hào khi được đánh giá cao hơn những người phụ nữ khác. Nêu lí do khiến Thúy Kiều không thể theo: + Khi nào Từ Hải phải toại nguyện được ước mơ: có một cơ đồ vững chắc để tỏ rõ mặt phi thường. + Sẽ “rước nàng nghi gia”→ đường hoàng nhất, long trọng nhất=> chí khí anh hùng đồng thời vừa thể hiện sự chu đáo, tận tâm, trân trọng Thúy Kiều của Từ Hải. +Không muốn Thúy Kiều chịu khổ cùng mình trong cảnh “màn trời chiếu đất”, “bốn bể không nhà”,.. → tạo cho Kiều nhiều niềm tin, hi vọng để Kiều tin tưởng, an tâm chờ đợi Nhận xét: Là con người có sự thống nhất giữa khát vọng phi thường và tình cảm sâu nặng với người tri kỉ. Hình ảnh Từ Hải ra đi - “Quyết”, “dứt áo ra đi” => Thái độ, cử chỉ, hành động dứt khoát, không hề do dự, không để tình cảm bịn rịn làm lung lạc và cản bước ý chí người anh hùng. - “Đã đến lúc chim bằng bay lên cùng gió mây” : đã tới lúc anh hùng Từ Hải tỏa sáng khí chất giữa muôn trùng sông núi. => Sử dụng điển tích, điển cố => khẳng định quyết tâm và tự tin vào thành công. Thể hiện lí tưởng của một người anh hùng khao khát lập nên một sự nghiệp có ý nghĩa. III. Tổng kết Giá trị nội dung Qua đoạn trích, Nguyễn Du đã thể hiện thái độ khẳng định và ngợi ca đối với người anh hùng Từ Hải. Từ Hải không phải là người anh hùng hiện thực mà là hình tượng người anh hùng lãng mạn mang dấu ấn quan niệm của tác giả + Nguyễn Du đã gửi gắm lí tưởng anh hùng của mình vào nhân vật Từ Hải. + Là ước mơ lãng mạn của đời ông, cũng là của những con người bị áp bức trong xã hội xưa. Giá trị nghệ thuật -Hình ảnh ước lệ kết hợp với cảm hứng vũ trụ -Nghệ thuật miêu tả tính cách nhân vật thông qua lời nói và hành động Lời nhắn : Chắc bài này em dạy hết 1, 5 tiết. Còn phần đọc thêm”Thề nguyền’ thì em gửi giáo án cho cô giáo sau nhé! Cô xem rồi cho em nhận xét ở zalo với ạ! Em cảm ơn cô!