Giáo án Ngữ văn 7 tiết 1, 2, 3, 4

NGỮ VĂN LỚP 7- 2015 Tuần1 TIẾT1: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA I. Đọc- tìm hiểu chung 1. §äc kÓ 2. Tìm hểu chú thích và thể loại a. Chó thÝch. b. ThÓ lo¹i. ’ Thuộc kiểu VB nhật dụng ’ Thể loại bút kí. 3. Bè côc: 2 ®o¹n - Đoạn 1: Từ đầu đến ngày đầu năm học ’ ND: Tâm trạng của 2 mẹ con trong buổi tối trước ngày khai giảng. - Đoạn 2: Thực sự mẹ k0 lo lắng đến hết. ’ ND: ấn tượng tuổi thơ và liên tưởng của mẹ. II. Đọc- tìm hiểu nội dung 1.Diễn biến tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con. - Cảm nhận được sâu sắc diễn biến tâm trạng của con: Háo hức, thanh thản. -> Trạng thái t/cảm vui, phấn khởi khi nghĩ đến 1 điều hay và nóng lòng muốn làm ngay. - Từ đồng nghĩa : náo nức , khấp khởi ’ Người mẹ thao thức, suy nghĩ , kh«ng ngñ ®­îc -> Mẹ vừa trăn trở suy nghĩ về tương lai của con, vừa bâng khuâng nhớ về ngày khai trường năm xưa của mình. 2) Ấn tượng tuổi thơ và liên tưởng của người mẹ. * HS tìm chi tiết - trả lời:đọc bài trầm bổng. - Bà ngoại dắt mẹ tới trường. ’ HS khá giỏi phát biểu: - Vì trong tâm trạng dạt dào cảm xúc, người mẹ như thấy mình trẻ lại, thấy tuổi thơ của mình sống dậy Hơn thế nữa, người mẹ còn mong muốn cái ấn tượng đẹp đẽ ấy cũng sẽ khắc sâu vào tâm hồn con, truyền cho con những cảm xúc xao xuyến khi nhớ về ngày đầu tiên đến trường của mình, một ngày vô cùng quan trọng đối với cuộc đời mỗi con người. * Những từ: ‘’ háo hức, trằn trọc, xao xuyến, hồi hộp, hốt hoảng, nôn nao: động từ chỉ trạng thái-> Nhằm miêu tả diễn biến tâm trạng n/vật. * HS tìm và đọc đoạn văn: “ Mẹ nghe...sau này” .- Bà mẹ suy nghĩ về vai trò to lớn của sự nghiệp giáo dục, của nhà trường với thế hệ trẻ. * Thế giới này sẽ mở ra . => Đó là thế giới của những điều hay lẽ phải, ở tình thương và đạo lí làm người. Đó là thế giới của ánh sáng tri thức, của những hiểu biết lí thú, kì diệu. Đó là thế giới của tình bạn, tình thầy trò cao đẹp thuỷ chung. Đó là thế giới của những ước mơ và khát vọng bay bæng. - Người mẹ nói thầm với con nhưng cũng là đang nói thầm với mình, với mọi người như là 1 thông điệp: ‘‘Hãy dành tất cả những gì tốt đẹp nhất cho tuổi thơ, cho sự nghiệp giáo dục, bởi : Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai.” * Xuyên suốt bài văn, n/vật người mẹ là n/vật tâm trạng, ng2 độc thoại nội tâm là chủ đạo . Cho nên người mẹ nói thầm với con cũng là đang nói thầm với mình, với mọi người như 1 thông điệp : Hãy dành tất cả những gì tốt đẹp nhất cho tuổi thơ, cho sự nghiệp giáo dục, bởi : Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai. => Người mẹ rất yêu thương, quan tâm với con, biết nâng niu những kỉ niệm đẹp đẽ. - PTBĐ : Tự sự, miêu tả, nghị luận, biểu cảm III. Tổng kết: ( ghi nhớ - SGK ) IV. Luyện tập: Bài tập 2: GV yêu cầu HS viết đoạn văn khoảng 5 - 6 câu Soạn bài: VB “ Mẹ tôi “ . Chú ý so sánh và tìm ra những nét tương đồng trong h/ả người mẹ ở cả 2 VB “ Cổng trường mở ra ” và “ mẹ tôi ”Chú ý đọc và tìm hiểu phần chú thích é TIẾT 2: MẸ TÔI I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản: 1. Đọc- kể. 2. Tìm hiểu chú thích và thể loại a. Chú thích( SGK) b. ThÓ lo¹i: - Thuộc kiểu VB : thư từ - biểu cảm II. Đọc, tìm hiểu nội dung văn bản: * HS thảo luận - phát biểu: - Nhan đề do t/giả đặt. - Đọc kĩ ta sẽ thấy tuy bà mẹ k0 xuất hiện trực tiếp nhưng đó lại là tiêu điểm mà các n/vật và chi tiết đều hướng tới để làm sáng tỏ. Qua bức thư người bố gửi con, người đọc thấy hiện lên rất rõ h/ả người mẹ. 1. Hình ảnh người mẹ: * HS phát hiện các chi tiết qua SGK: - Mẹ thức suốt đêm, quằn quại khóc nức nở, người mẹ sẵn sàng cứu sống con. -> là người mẹ rất yêu thương con, sẵn sàng hi sinh vì con. 2) Thái độ của người bố với En-Ri Cô: - Biện pháp so sánh - Buồn bã, tức giận đau đớn ( như nhát dao đâm vào tim bố ) ’ Diến tả sự tức giận, đau đớn đến tột cùng. Đó là 1 lời thiếu lễ độ . - Người bố phân tích, giảng giải, yêu cầu kiên quyết, nghiêm khắc trong viÖc gi¸o dôc con. ’ Dạy cách ứng xử, giao tiếp với mọi người phải lễ phép. ’ Qua đó ta thấy t/cảm yêu thương, kính trọng cha mẹ là t/cảm thiêng liêng hơn cả. * HS thảo luận và phát biểu: - Phải biết kính trọng và ghi nhớ công lao to lớn của cha mẹ. - Phải biết nhận ra lỗi lầm và sửa chữa. - Với người mẹ: yêu quý trân trọng những phẩm chất cao đẹp của mẹ. - Với En-Ri-Cô: yêu thương quan tâm nhưng cũng rất kiên quyết, nghiêm khắc. * HS đọc và lựa chọn đáp án : ( a,c,d ) ’ Vì viết thư vừa giữ được sự kín đáo tế nhị vừa k0 làm người mắc lỗi mất lòng tự trọng ( xấu hổ khi nghe nói trực tiếp ). - Biểu cảm - Biện pháp so sánh * HS thảo luận và nêu nhận xét: - Lời văn nhẹ nhàng, tha thiết. - Từ ngữ biểu cảm được dùng nhiều lần: “ En-Ri-Cô của bố ạ ! ” ’ thể hiện t/cảm yêu mến gần gũi, chân thành. - Phương thức biểu cảm, viết thư - nghị luận. III. Tổng kết: * HS dựa vào phần ( ghi nhớ ) để khái quát: - Lời văn nhẹ nhàng - Từ ngữ biểu cảm. ’ Tình yêu thương của cha mẹ đối với con cái. ’ Tình yêu thương kính trọng cha mẹ là t/cảm thiêng liêng. * HS đọc ( ghi nhớ ) IV. Luyện tập: Bài tập 2 TIẾT 3: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ I.Đọc, tìm hiểu chung văn bản: 1. §äc kÓ: * HS đọc, kể tóm tắt. * HS đọc 1 vài đoạn văn theo y/cầu . 2. T×m hiÓu chó thÝch a. Tác giả, tác phẩm Tác giả: Khánh Hoài - Tác phẩm: Đạt giải nhì trong cuộc thi viết về quyền trẻ em năm 1992. b. Từ khó: SGK 3. Thể loại, bố cục. - Ngôi kể thứ nhất: Người kể truyện là Thành (người anh ) -> Cách lựa chọn ngôi kể giúp t/giả thể hiện được sâu sắc những suy nghĩ , t/cảm , tâm trạng của n/vật, làm tăng thêm tính chân thực của truyện, tăng thêm sức thuyết phục . - Thể loại: - PTBĐ:Tự sự (chính) + m/tả, biểu cảm - Bố cục: (Có thể chia làm 3 phần theo bố cục: MB - TB - KB) + Phần đầu : từ đầu ’ như 1 giấc mơ. + Phần 2 : Tiếp ’ chào các bạn, tôi đi . + Phần 3 : phần còn lại. II. Đọc, tìm hiểu nội dung văn bản: 1) Trước cuộc chia tay của những con búp bê. - Thuỷ: Người em ngoan, khéo tay rất thương anh. - Thành: yêu thương em . - Hai anh em gần gũi thương yêu , quan tâm đến nhau. - Chia tay nhau: Điều đó ta thấy được qua lời ra lệnh chia đồ chơi của mẹ. -> Làm người đọc ngạc nhiên muốn theo dõi cả câu chuyện để biết nguyên nhân. - Cả 2 đều cảm thấy đau đớn. + Thuỷ : run lên nức nở + Thành : Cắn chặt môi, nước mắt tuôn ra - Đối lập cảnh vui của đời với nỗi đau của 2 anh em làm tăng thêm nỗi đau trong lòng Thành. * Hoàn cảnh của 2 anh em Thuỷ và Thành. - Tình cảm của 2 anh em luôn gần gũi, thương yêu quan tâm đến nhau. - Tên truyện gợi ra 1 tình huống buộc người đọc phải theo dõi và góp phần thể hiện ý đồ, tư tưởng của t/giả. 2) Diễn biến cuộc chia tay: a. Trong cảnh chia tay của những con búp bê. - Thành nhường em. - Thuỷ nhường anh. - Thuỷ giận dữ (vì do mâu thuẫn trong lòng của Thuỷ.) - Thuỷ muốn có búp bê > < nhưng thương búp bê phải xa nhau. - Thuỷ nhận cả 2 con búp bê > < nhưng lại thương anh không ngủ được. (Chỉ có cách gia đình Thuỷ phải đoàn tụ, 2 anh em không phải chia tay.) - Thuỷ để búp bê vệ sĩ ở lại với anh vì thương anh. (Thuỷ giải quyết được >< trong lòng mình, đó là thương anh - Điều Thuỷ chưa giải quyết được: đó là thương búp bê phải xa nhau.) - Cuối cùng Thuỷ quyết định không chia búp bê-> Thuỷ là 1 cô bé giàu lòng vị tha , đức hi sinh) b. Trong cuộc chia tay với cô giáo, bạn bè. - Thuỷ cắn chặt môi bật khóc nức nở : Xót xa, bàng hoàng, không muốn xa trường lớp, ao ước được đi học . - Cô giáo, bạn bè dành cho Thuỷ t/cảm yêu quý, đau xót . (Chi tiết : “ em sẽ không được đi học nữa ”, “Cô thốt lên trời ơi! nước mắt giàn giụa”-> thể hiện sự bàng hoàng, đau xót của cô giáo) 3. Kết thúc truyện: - Vì mình thì hết sức đau khổ khi sắp phải chia tay với đứa em gái bé nhỏ thân thiết. Thế mà bên ngoài mọi vật vẫn bình thường. -> Nhờ nghệ thuật m/tả cảnh vật để nói lên tâm trạng của n/vật . III. Tổng kết: (ghi nhớ : SGK - 27 ) * HS khái quát qua phần (ghi nhớ ) * HS đọc 2 bài đọc thêm: - Trách nhiệm của bố mẹ (SGK - 27 ) - Thế giới rộng vô cùng ( SGK - 28 ) IV. Luyện tập ? Em có n/xét ghì về cách kể chuyện của t/giả ? Qua câu chuyện t/giả muốn nhắn gửi đến mọi người điều gì ? (GV gọi 1 HS đọc ghi nhớ ) (GV cho HS đọc 2 bài đọc thêm (SGK TIẾT 4 : VĂN BẢN NHẬT DỤNG I.Kiến thức chung A.Văn bản nhật dụng có hai đặc điểm nổi bật: - Nội dung gần gũi với đời sống, thường đề cập đến những vấn đề cấp thiết, liên quan đến cuộc sống con người trong xã hội hiện đại. -Cách viết khá tự do, có thể sử dụng nhiều kiểu văn bản, nhiều thể loại khác nhau miến là nêu được những vấn đề cấp thiết khiến mọi người chú ý quan tâm. B.Đề tài phản ánh: Trẻ em, gia đình và nhà trường là những chủ đề quan trọng của chương trình Ngữ văn phổ thông. Nhân vật chính trong các tác phẩm thuộc chủ đề này bao giờ cũng là trẻ em; các vấn đề đặt ra trong tác phẩm cũng là những vấn đề cơ bản nhất trong cuộc sống hàng ngày của trẻ xung quanh các mối quan hệ với gia đình, nhà trường, xã hội. Các tác phẩm thường được viết giản dị , dễ hiểu và nhất là phù hợp với tâm lí trẻ thơ, ví dụ những lá tư , những lời tâm sự, những câu chuyện xúc động về tình người ... II.Các bài cụ thể 1.Cổng trường mở ra( Lí Lan). - Qua dòng tâm tư với những bồn chồn thao thức, những hồi ức bâng khuâng, những nhắn nhủ trìu mến...trong đêm trước ngày khai trường lớp 1 của con trai, người mẹ đã thể hiện không chỉ tình yêu, niềm tự hào với con mà còn bộc lộ sự cảm kích với cuộc đời. Đó là nhà trường , xã hội nơi có những con người cùng cha mẹ yêu thương, dạy dỗ , dìu dắt con từ bước đi đầu tiên, dành cho con những điều tốt đẹp nhất, giúp con trở thành người công dân hữu ích cho tương lai. - Cảm nhận được sức mạnh thể loại tuỳ bút với phương thức biểu cảm – giúp người mẹ trực tiếp bày tỏ được tâm tư, tình cảm của mình một cách chân thực và xúc động. 2.Mẹ tôi ( Trích Những tấm lòng cao cả- Ét môn đô đơ A mi xi) - Từ những bức thư với lời nhắc nhở thiết tha mà nghiêm khắc của người cha, từ sự tiếp nhận thấm thía ân hận của con, văn bản “Mẹ tôi ” đã ca ngợi những tình cảm lớn lao, sâu nặng của người mẹ dành cho con, khẳng định : ...”Tình yêu thương, lòng kíng trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình yêu thương đó.” - Lồng trong câu chuyện kể của người con, nội dung chính của văn bản “Mẹ tôi ” là bức thư của người cha gửi cho con trai khi chứng kiến sự thiếu lễ độ của con với mẹ. Cũng như văn bản Cổng trường mở ra, phương thức biểu cảm của bức thư khiến người cha có thể bày tỏ tình cảm, suy nghĩ, có thể khuyên nhủ, tâm tình với con trai một cách thấu tình đạt lí khiến con xúc động sâu xa, ân hận, chân thành, thấm thía. 3.Cuộc chia tay của những con búp bê. - Cuộc chia tay của những con búp bê thực chất là cuộc chia tay đau đớn của hai anh em Thành Thuỷ khi gia đình tan vỡ. Từ bi kịch gia đình và sự chia lìa của hai anh em, truyện ngắn đã gửi đến người đọc một thông điệp: hãy biết trân trọng tổ ấm gia đình, đừng bao giờ để con cái phải đau khổ vì những lỗi lầm hoặc sự ích kỉ của cha mẹ! - Nghệ thuật kể chuyện giản dị, chân thật, là cách tạo lập tình huống truyện với những mâu thuẫn không thể giải quyết. Để một đứa trẻ phải đối mặt với tình huống” Chia rẽ con vệ sĩ với con em nhỏ” phải day dứt, giằng xé và chọn một cách giải quyết miễn cưỡng, truyện ngẵn đem đến cho người đọc cảm giác nhức nhối, đau đớn trước sự bế tắc của những tấn bi kịch gia đình. C.Luyện tập. 1.Dựa vào văn bản “ Cổng trường mở ra”, hãy kể lại những ấn tuợng sâu sắc nhất trong ngày khai trường đầu tiên vào lớp 1 của em. 2.Kể lại một kỉ niệm trong gia đình khiến em xúc động nhất. 3.Hãy thuật lại câu chuyên Cuộc chia tay của những con búp bê theo ngôi kể và tâm trạng của bé Thuỷ.