Giáo án Ngữ văn 8 - Chủ đề: Thơ Hồ Chí Minh

PHÒNG GD & ĐT THƯỜNG TÍN KẾ HOẠCH DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI Năm học: 2017- 2018 Tổ: KHXH Môn: Ngữ Văn 8 Các thành viên Ngữ văn 8 GIANG , HẠNH V:   BƯỚC 1: Xây dựng chủ đề dạy học I. Tên chủ đề : Chủ đề: THƠ HỒ CHÍ MINH II. Kế hoạch thực hiện 1.Tổng số tiết thực hiện chủ đề: 2 tiết. + Nội dung tiết 1: TỨC CẢNH PÁC BÓ + Nội dung tiết 2: NGẮM TRĂNG – ĐI DƯỜNG Tiết PPCT cũ PPCT mới Tên bài Tiết 1-2 Tiết 1-2 Tiết 85 :Tức cảnh Pác Bó Tiết 89: - Ngắm trăng Đi đường + Nội dung tiết 1: Tức cảnh Pác Bó + Nội dung tiết2: Ngắm trăng, Đi đường Chủ đề : Thơ Hồ Chí Minh 2. Mục tiêu chủ đề: a. Mục tiêu tiết 1: 1.Kiến thức Giúp HS: - Một đặc điểm của thơ Hồ Chí minh: sử dụng thể loại tứ tuyệt để thể hiện tinh thần hiện đại của người chiến sĩ cách mạng. - Cuộc sống vật chất và tinh thần của Hồ Chí Minh trong những năm tháng hoạt động cách mạng đầy khó khăn, gian khổ qua một bài thơ được sáng tác trong những ngày tháng cách mạng chưa công khai. 2. Kĩ năng - Đọc- hiểu thơ tứ tuyệt Hồ Chí minh. - Phân tích được những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm. 3.Thái độ  Lòng kính yêu lãnh tụ người cha già dân tộc.  Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh về lối sống giản dị và phong thái ung dung lạc quan và bản lĩnh CM của Bác khi Bác ở chiến khu Việt Bắc b. Mục tiêu tiết 2: 1. Kiến thức - Hiểu biết bước đầu về tác phẩm thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh. - Tâm hồn giàu cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên và phong thái Hồ Chí Minh trong hoàn cảnh ngục tù, vượt qua gian truân của đường đời. Nắm được đặc điểm nghệ thuật của 2 bài thơ. 2. Kỹ năng: - Đọc diễn cảm bản dịch tác phẩm. Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm.  - Sự khác nhau giữa văn bản chữ Hán và văn bản dịch bài thơ (biết được giữa hai văn bản có sự khác nhau, mức độ hiểu sâu sắc về nguyên tác sẽ được bổ sung cho nhau). 3. Thái độ: - Yêu quý, khâm phục, kính trọng Bác. - Bản lĩnh cách mạng, lối sống giản dị, phong thái ung dung tự tại của Bác. 3. Phương tiện: - Máy chiếu. 4. Các nội dung chính của chủ đề theo tiết: Tiết 1 I. Đọc –tìm hiểu chung 1. Tác giả 2. Tác phẩm 3. Từ khó 4. Thể loại, bố cục II. §äc, hiÓu v¨n b¶n Thú lâm tuyền của Bác Cái sang của cuộc đời cách mạng III. Tổng kết IV. Luyện tập Tiết 2 I .§äc, t×m hiÓu chung Đọc , chú thích Từ khó Thể loại Bố cục II. §äc - hiÓu v¨n b¶n A. Ngắm trăng 1. Hai câu đầu 2. Hai câu cuối 3.Tiểu kết B. Đi đường 1. câu 1 2. Câu 2 3. Câu 3 4. Câu 4 5. Tiểu kết III. Tổng kết IV. Luyện tập BƯỚC 2: Biên soạn câu hỏi và bài tập. Tiết 1: TT Câu hỏi - bài tập Mức độ Năng lực- phẩm chất 1 Em h·y g/thiÖu vµi nÐt vÒ tiÓu sö cña t/g. Hoµn c¶nh xuÊt th©n cña nhµ th¬? - Nhận biết - Đọc, tự tìm hiểu SGK 2 ? Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo? Phát hiện Tìm hiểu 3 ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nhan ®Ò cña bµi th¬? ThÓ th¬? KÕt cÊu? Giäng ®iÖu? - Nhận biết  Nhận xét, đánh giá. 4 ? §äc 3 c©u th¬ ®Çu em h×nh dung ®­îc nh÷ng g× vÒ c¶nh sèng cña B¸c ë P¸c Bã vµo n¨m 1941? - Nhận biết Phát hiện, Nhận xét, đánh giá. 5 ? C©u më ®Çu cã cÊu t¹o ®Æc biÖt g×? - Thông hiểu Phát hiện 6 ? B¸c Hå cã c¶m xóc ntn vÒ c/s gi÷a thiªn nhiªn n¬i nói rõng VB? - Thông hiểu Nhận xét, đánh giá. 7 ? Em hiÓu c©u thø 2 cã néi dung ntn? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu cña c©u th¬ nµy? - Thông hiểu phân tích, tổng hợp 8 ? §iÒu kiÖn lµm viÖc cña B¸c ntn? ? ë c©u 3, t¸c gi¶ ®· sö dông BPNT g×? (®èi ý). ý nghÜa cña NT ®ã? Phất hiện , thông hiểu Giải thích 9 ? NhËn xÐt vÒ t©m tr¹ng cña B¸c khi ë hang P¸c Bã? - Thông hiểu Đánh giá, trình bày quan điểm 10 ? Tõ nµo cã ý nghÜa quan träng nhÊt cña c©u th¬, bµi th¬? V× sao?  - phát hiện Kĩ năng phân tích, nhận xét, tổng hợp. 11 ? Gi¶i thÝch ý nghÜa tõ “sang”? - Thông hiểu Kĩ năng phân tích, nhận xét, tổng hợp. 12 ? Em hiÓu thªm ®­îc g× vÒ B¸c qua lêi th¬ nµy? ? V× sao B¸c c¶m thÊy cuéc sèng gian khæ ®ã thËt lµ “sang”? Vận dụng Kĩ năng phân tích, nhận xét, tổng hợp. Giải thích 13 ? Bµi th¬ cho ta thÊy ®­îc ®iÒu g× vÒ nh÷ng ngµy B¸c sèng vµ lµm viÖc ë P¸c Bã Khát quát 14 ? NÐt ®Æc s¾c vÒ NT cña bµi th¬ lµ g×? Khái quát, tổng hợp Tiết 2: TT Câu hỏi - bài tập Mức độ Năng lực- phẩm chất 1 ? Em h·y cho biÕt hoµn c¶nh ra ®êi, t­ t­ëng vµ gi¸ trÞ cña tËp “NhËt ký trong tï”? - Nhận biết - Nhận biết SGK 2 ? So s¸nh c©u 2 ë b¶n ch÷ H¸n vµ b¶n dÞch th¬? - Vận dụng So sánh, đánh giá 3 ? B¸c ®· ng¾m tr¨ng trong mét hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo? - Thông hiểu - Nhận xét đánh giá, phát hiện 4 ? Em hiÓu néi dung cña hai c©u th¬ ®Çu lµ g×? ? C©u th¬ thø 2 dÞch ch­a thËt s¸t. VËy ta ph¶i hiÓu nh­ thÕ nµo ë c©u 2? Nhận biết Trình bày 5 ? Sù kh¸t khao ®­îc th­ëng tr¨ng mét c¸ch trän vÑn vµ lÊy lµm tiÕc kh«ng cã r­îu vµ hoa, cho thÊy ®iÒu g× ë B¸c? Nhận biết Nhận biết, nhận xét 6 ? Cã thÓ ®Æt nhan ®Ò cho hai c©u th¬ cuèi lµ g×? Vận dụng Phân tích 7 ? NghÖ thuËt ë 2 c©u th¬ cuèi cã g× ®Æc biÖt? ? PhÐp ®èi ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ NT ntn? Nhận biết Phát hiện   Nhận xét, đánh giá 8 ? Hai c©u th¬ cuèi cho em hiÓu ®­îc t×nh c¶m víi thiªn nhiªn vµ tinh thÇn c¸ch m¹ng cña B¸c ntn? Thông hiểu Nhận xét, đánh giá Phân tích và giải thích ? T­ t­ëng cæ ®iÓn vµ t­ t­ëng thÐp, chÊt nghÖ sÜ cña chiÕn sÜ ®­îc kÕt hîp nh­ thÕ nµo trong bµi th¬? - Vận dụng - Phân tích và giải thích 9 ? H·y so s¸nh b¶n phiªn ©m ch÷ H¸n víi phÇn dÞch nghÜa vµ dÞch th¬ 2 c©u ®Çu? Thông hiểu So sánh 10 ? NhËn xÐt vÒ giäng th¬ vµ ý nghÜa s©u xa cña c©u th¬ ®Çu? Thông hiểu Nhận xét, đánh giá 11 ? ë c©u 2, t¸c gi¶ sö dông BPNT g×? T¸c dông cña BPNT ®ã? Thông hiểu Nhận xét, đánh giá 12 ? H·y ph©n tÝch 2 líp nghÜa cña c©u th¬ nµy? tõ “trïng san” dÞch thµnh “nói cao” ®· thËt s¸t ch­a ? V× sao?  Vận dụng Phân tích và giải thích 13 ? So s¸nh b¶n dÞch nghÜa, dÞch th¬ víi phiªn ©m ch÷ H¸n?  Vận dụng So sánh 14 ? Trong bµi th¬ tø tuyÖt, c©u chuyÓn th­êng cã vÞ trÝ næi bËt, ý th¬ th­êng bÊt ngê, chuyÓn c¶ m¹ch th¬. ë bµi “§i ®­êng” c©u 3 lµ nh­ vËy. VËy em h·y chØ ra ý th¬ cã t¸c dông lµm chuyÓn m¹ch bµi th¬? Phát hiện Phân tích và giải thích 15 ? T¸c gi¶ muèn kh¸i qu¸t quy luËt g× më ra t©m tr¹ng nh­ thÕ nµo cña chñ thÓ tr÷ t×nh? Phát hiện Phân tích và giải thích 16 ? C©u th¬ 4 t¶ t­ thÕ nµo cña ng­êi ®i ®­êng? ? T©m tr¹ng cña ng­êi tï khi ®øng trªn ®Ønh nói? Phát hiện Nhận xét, đánh giá 17 ? V× sao ng­êi cã t©m tr¹ng Êy ? Phát hiện Nhận xét, đánh giá 18 ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt thÓ hiÖn ë c©u 3, 4? Thông hiểu Vận dụng Nhận xét, đánh giá 19 ? Bµi th¬ cã nh÷ng líp nghÜa nµo? ? Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬? Khái quát Tổng hợp , khái quát BƯỚC 3:   Thiết kế tiến trình   (Soạn giáo án) Ngày soạn: Ngµy d¹y : CHỦ ĐỀ: THƠ HỒ CHÍ MINH Tiết 1 TiÕt 85 : TỨC CẢNH PÁC BÓ A. Mục tiêu cần đạt: 1.Kiến thức Giúp HS: - Một đặc điểm của thơ Hồ Chí minh: sử dụng thể loại tứ tuyệt để thể hiện tinh thần hiện đại của người chiến sĩ cách mạng. - Cuộc sống vật chất và tinh thần của Hồ Chí Minh trong những năm tháng hoạt động cách mạng đầy khó khăn, gian khổ qua một bài thơ được sáng tác trong những ngày tháng cách mạng chưa công khai. 2. Kĩ năng - Đọc- hiểu thơ tứ tuyệt Hồ Chí minh. - Phân tích được những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm. 3.Thái độ  Lòng kính yêu lãnh tụ người cha già dân tộc.  Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh về lối sống giản dị và phong thái ung dung lạc quan và bản lĩnh CM của Bác khi Bác ở chiến khu Việt Bắc B. Chuẩn bị: Gv:Chân dung tác giả HỒ CHÍ MINH Hs:bài soạn - Phương pháp, kĩ thuật. - Phân tích gợi tìm, nêu vấn đề, bình giảng, phát vấn đàm thoại. C. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. Tæ chøc NÒ nÕp, sÜ sè 2. KiÓm tra Đọc thuộc lòng bài thơ « KHI CON TU HÚ » Bµi míi - H. §äc chó thÝch* ? Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo? - G. Nãi thªm vÒ lÞch sö, x· héi lóc bÊy giê - G, H. §äc v¨n b¶n. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nhan ®Ò cña bµi th¬? ThÓ th¬? KÕt cÊu? Giäng ®iÖu? + Nhan ®Ò: Tøc c¶nh: Ng¾m c¶nh mµ cã c¶m xóc, n¶y ra tø th¬, lêi th¬. + Tinh thÇn chung cña bµi th¬: 4 c©u th¬ tù nhiªn, b×nh dÞ, giäng ®iÖu tho¶i m¸i pha chót vui ®ïa hãm hØnh -> C¶m gi¸c vui thÝch, s¶ng kho¸i cña B¸c. §äc bµi th¬ nh­ thÊy nô c­êi vui në trªn g­¬ng mÆt B¸c. ? §äc 3 c©u th¬ ®Çu em h×nh dung ®­îc nh÷ng g× vÒ c¶nh sèng cña B¸c ë P¸c Bã vµo n¨m 1941? ? C©u më ®Çu cã cÊu t¹o ®Æc biÖt g×? (§èi thêi gian, ho¹t ®éng, kh«ng gian -> t¹o thµnh hai vÕ sãng ®«i nhÞp nhµng, c©n xøng, diÔn t¶ c¸i lÆp ®i lÆp l¹i ®· trë thµnh nÒ nÕp) ? B¸c Hå cã c¶m xóc ntn vÒ c/s gi÷a thiªn nhiªn n¬i nói rõng VB? ? Em hiÓu c©u thø 2 cã néi dung ntn? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu cña c©u th¬ nµy? - G. C©u 1 nãi vÒ ë, c©u 2 nãi vÒ ¨n, c©u 3 nãi vÒ ®k lµm viÖc -> ®Òu gian khæ nh­ng B¸c l¹i rÊt thÝch thó ? §iÒu kiÖn lµm viÖc cña B¸c ntn? ? ë c©u 3, t¸c gi¶ ®· sö dông BPNT g×? (®èi ý). ý nghÜa cña NT ®ã? (h×nh t­îng Ng­êi võa ch©n thùc, võa cã tÇm vãc lín lao) ? NhËn xÐt vÒ t©m tr¹ng cña B¸c khi ë hang P¸c Bã? ? Tõ nµo cã ý nghÜa quan träng nhÊt cña c©u th¬, bµi th¬? V× sao? ? Gi¶i thÝch ý nghÜa tõ “sang”? ? Em hiÓu thªm ®­îc g× vÒ B¸c qua lêi th¬ nµy? ? V× sao B¸c c¶m thÊy cuéc sèng gian khæ ®ã thËt lµ “sang”? ? Bµi th¬ cho ta thÊy ®­îc ®iÒu g× vÒ nh÷ng ngµy B¸c sèng vµ lµm viÖc ë P¸c Bã ? NÐt ®Æc s¾c vÒ NT cña bµi th¬ lµ g×? - H. §äc ghi nhí (30) I. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. T¸c gi¶. 2. T¸c phÈm a, §äc, chó thÝch b, Hoµn c¶nh s¸ng t¸c - ViÕt th¸ng 2/1941, t¹i hang P¸c Bã, sau 30 n¨m b«n ba ë n­íc ngoµi, NguyÔn ¸i Quèc bÝ mËt vÒ n­íc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. c, ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt d, KÕt cÊu. + 3 c©u ®Çu t¶ c¶nh sinh ho¹t vËt chÊt cña B¸c ë P¸c Bã. + C©u kÕt ph¸t biÓu c¶m xóc vµ suy nghÜ. II. T×m hiÓu v¨n b¶n 1. Thó l©m tuyÒn cña B¸c - C©u 1: Giäng ®iÖu tho¶i m¸i, ph¬i phíi -> cho thÊy B¸c sèng thËt ung dung, hoµ ®iÖu víi nhÞp sèng cña nói rõng. S¸ng ra bê suèi / tèi vµo hang -> C©u th¬ ng¾t nhÞp 4/3 t¹o thµnh 2 vÕ sãng ®«i -> To¸t lªn c¶m gi¸c nhÞp nhµng, nÒ nÕp. DiÔn t¶ quan hÖ g¾n bã hoµ hîp gi÷a con ng­êi vµ thiªn nhiªn. à§ã lµ mét cuéc sèng hµi hoµ, th­ th¸i vµ cã ý nghÜa cña ng­êi lµm c¸ch m¹ng lu«n lµm chñ hoµn c¶nh. - C©u 2: Cã thªm nÐt vui ®ïa: L­¬ng thùc, thùc phÈm ë ®©y thËt ®Çy ®ñ tíi møc d­ thõa “ch¸o bÑ, rau m¨ng” lóc nµo còng cã s½n (thËt giµu cã, sang träng) -> Giäng th¬ hµi h­íc, dÝ dám, trong gian khæ vÉn th­ th¸i, ung dung, vui t­¬i. - C©u 3: N¬i lµm viÖc thËt th¬ méng gi÷a thiªn nhiªn hïng vÜ. + §èi ý: §iÒu kiÖn lµm viÖc t¹m bî (bµn ®¸ ch«ng chªnh) / néi dung c«ng viÖc quan träng, trang nghiªm (dÞch sö §¶ng) - §èi thanh: B»ng (ch«ng chªnh)/ tr¾c (dÞch sö §¶ng) à Víi ng­êi c¸ch m¹ng nh÷ng khã kh¨n vËt chÊt th× còng kh«ng thÓ c¶n trë c¸ch m¹ng. trong bÊt kú hoµn c¶nh nµo ng­êi c¸ch m¹ng vÉn cã thÓ hoµ hîp víi thiªn nhiªn, thÝch nghi víi hoµn c¶nh. - G*. ë 3 c©u th¬ ®Çu chóng ta thÊy B¸c Hå tuy ph¶i sèng trong hoµn c¶nh khã kh¨n, nh­ng ®­îc sèng gi÷a nói rõng thiªn nhiªn ®Êt n­íc m×nh, ®­îc lµm viÖc cho c¸ch m¹ng, nªn B¸c rÊt yªu ®êi yªu thiªn nhiªn, l¹c quan, vui sèng. Nh÷ng c¶m xóc ®ã b¾t nguån tõ t×nh yªu Tæ quèc thiÕt tha, niÒm tin con ng­êi. Thi nh©n x­a th­êng ca ngîi thó “l©m tuyÒn”. Song ®iÒu kh¸c h¼n lµ thó “l©m tuyÒn” cña B¸c kh«ng ®Ó Èn dËt trèn tr¸nh cuéc ®êi, mµ ®Ó lµm viÖc cho nh©n d©n cho n­íc, ®Ó “chØnh dÞch” lÞch sö, l·nh ®¹o nh©n d©n lµm c¸ch m¹ng gi¶i phãng ®Êt n­íc, ®­a nh©n d©n tíi Êm no h¹nh phóc. 2. C¸i “sang” cña cuéc ®êi c¸ch m¹ng - Tõ “sang” – thi nh·n cña bµi th¬ sang träng, giµu cã, cao quý, ®Ñp ®Ï Sang c¶m gi¸c hµi lßng, vui thÝch - §iÒu ®ã xuÊt hiÖn tõ quan niÖm sèng cña B¸c Hå: + Ng­êi thÊy vui, thÊy tho¶i m¸i khi sèng + NiÒm vui ®­îc trë vÒ ®Êt n­íc ho¹t ®éng c¸ch m¹ng. + NiÒm tin vµo sù th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng. III. Tæng kÕt 1, Néi dung - C¶nh sinh ho¹t, lµm viÖc ®¬n s¬ nh­ng mang nhiÒu ý nghÜa. - NiÒm vui c¸ch m¹ng, niÒm vui ®­îc sèng hoµ hîp víi thiªn nhiªn cña B¸c. 2, NghÖ thuËt - Lêi th¬ thuÇn ViÖt, gi¶n dÞ, dÔ hiÓu - Giäng th¬ tù nhiªn, nhÑ nhµng - C¸ch dïng tõ ng÷ ®Æc s¾c, gîi c¶m 4. Cñng cè (1) §äc diÔn c¶m. (2) Th¶o luËn c©u 3 (tr 29) * Gîi ý: - Trong hoµn c¶nh gian khæ nh­ vËy, B¸c vÉn rÊt vui (v× sau 30 xa quª h­¬ng nay míi ®­îc trë vÒ) Tiªn ®o¸n thêi c¬ giµnh ®éc lËp ®ang ®Õn gÇn - B¸c vui: Vui v× ®­îc sèng gi÷a nói rõng, hoµ m×nh víi thiªn nhiªn - Thó “l©m tuyÒn” x­a: Vui víi c¶nh nghÌo, nh­ng thanh cao, trong s¹ch, sèng hoµ m×nh víi thiªn nhiªn nói rõng, xa l¸nh cuéc ®êi trÇn tôc. - Thó “l©m tuyÒn” ë B¸c Hå vÉn cã ®iÓm kh¸c x­a: B¸c chÊp nhËn cuéc sèng thùc t¹i ®Çy khã kh¨n gian khæ, ®Ó hoµ nhËp víi thiªn nhiªn, ®Ó sèng cuéc sèng trong s¹ch, thanh cao vµ h¬n thÕ lµ ®Ó lµm mét ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng, mét vÞ l·nh tô c¸ch m¹ng vÜ ®¹i, sèng cuéc sèng m¹nh mÏ, tÝch cùc, suèt ®êi phÊn ®Êu kh«ng mÖt mái v× sù nghÖp cøu n­íc, cøu d©n. (3) TÝnh chÊt cæ ®iÓn vµ hiÖn ®¹i cña bµi th¬ ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? * Gîi ý: - Cæ ®iÓn: Thó “l©m tuyÒn”, thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt ®­êng luËt, h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu, giäng ®iÖu, nh·n tù. - HiÖn ®¹i: Cuéc ®êi c¸ch m¹ng, lèi sèng c¸ch m¹ng, c«ng viÖc c¸ch m¹ng, tinh thÇn l¹c quan c¸ch m¹ng, ng«n tõ tù nhiªn, gi¶n dÞ. 5. H­íng dÉn - Häc thuéc lßng bµi th¬. - ChuÈn bÞ: KiÕn thøc vÒ v¨n thuyÕt minh ------------------------------- Ngày soạn: Ngµy d¹y : CHỦ ĐỀ: THƠ HỒ CHÍ MINH Tiết 2 TiÕt 89 : NGẮM TRĂNG – ĐI ĐƯỜNG A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức - Hiểu biết bước đầu về tác phẩm thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh. - Tâm hồn giàu cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên và phong thái Hồ Chí Minh trong hoàn cảnh ngục tù, vượt qua gian truân của đường đời. Nắm được đặc điểm nghệ thuật của 2 bài thơ. 2. Kỹ năng: - Đọc diễn cảm bản dịch tác phẩm. Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm.  - Sự khác nhau giữa văn bản chữ Hán và văn bản dịch bài thơ (biết được giữa hai văn bản có sự khác nhau, mức độ hiểu sâu sắc về nguyên tác sẽ được bổ sung cho nhau). 3. Thái độ: - Yêu quý, khâm phục, kính trọng Bác. - Bản lĩnh cách mạng, lối sống giản dị, phong thái ung dung tự tại của Bác. B. Chuẩn bị: - Gv:Chân dung tác giả HỒ CHÍ MINH - Hs:bài soạn - Phương pháp, kĩ thuật. - Phân tích gợi tìm, nêu vấn đề, bình giảng, phát vấn đàm thoại. C. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. Tæ chøc NÒ nÕp, sÜ sè 2. KiÓm tra Đọc thuộc lòng bài thơ « Tức cảnh Pác Bó » 3. Bµi míi * TiÕn tr×nh tiÕt d¹y - H. §äc chó thÝch ? Em h·y cho biÕt hoµn c¶nh ra ®êi, t­ t­ëng vµ gi¸ trÞ cña tËp “NhËt ký trong tï”? - G. Giíi thiÖu tËp NKTT - §äc: Giäng c¶m xóc ë c©u 2, ng¾t nhÞp, ch÷ ®¨ng ®èi ë hai c©u sau (phiªn ©m) ? So s¸nh c©u 2 ë b¶n ch÷ H¸n vµ b¶n dÞch th¬? (Lµm mÊt ®i c¸i xèn xang, bèi rèi cña mét t©m hån nghÖ sÜ rÊt nh¹y c¶m tr­íc vÎ ®Ñp thiªn nhiªn. Hai c©u th¬ cuèi cã cÊu tróc ®¨ng ®èi, cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt rÊt cao vµ phÇn dÞch th¬ ®· lµm gi¶m mÊt ®i hiÖu qu¶ nghÖ thuËt ®ã) - G. Ng¾m tr¨ng (Väng nguyÖt) à lµ ®Ò tµi phæ biÕn trong th¬ x­a. Thi nh©n x­a, gÆp c¶nh tr¨ng ®Ñp th­êng ®em r­îu, hoa ®Ó th­ëng thøc à cã nh÷ng thø ®ã th× sù ng¾m tr¨ng míi thËt mÜ m·n, thó vÞ. Nãi chung ng­êi ta chØ ng¾m tr¨ng khi th¶nh th¬i, th­ th¸i. - H. §äc 2 c©u ®Çu. ? B¸c ®· ng¾m tr¨ng trong mét hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo? ? Em hiÓu néi dung cña hai c©u th¬ ®Çu lµ g×? ? C©u th¬ thø 2 dÞch ch­a thËt s¸t. VËy ta ph¶i hiÓu nh­ thÕ nµo ë c©u 2? (Côm tõ: “Khã h÷ng hê” nh­ lêi gi·i bµy t©m sù, béc lé c¸i xèn xang, bèi rèi rÊt nghÖ sÜ cña t©m hån B¸c, tr­íc c¶nh ®Ñp cña ®ªm tr¨ng) ? Sù kh¸t khao ®­îc th­ëng tr¨ng mét c¸ch trän vÑn vµ lÊy lµm tiÕc kh«ng cã r­îu vµ hoa, cho thÊy ®iÒu g× ë B¸c? * Hai c©u th¬ ®Çu to¶ s¸ng mét t©m hån thanh cao, v­ît trªn gian khæ ®Ó h­íng tíi c¸i trong s¸ng, c¸i ®Ñp cña thiªn nhiªn, vò trô bao la à §ã chÝnh lµ yÕu tè l·ng m¹n c¸ch m¹ng cña bµi th¬. ? Cã thÓ ®Æt nhan ®Ò cho hai c©u th¬ cuèi lµ g×? ? NghÖ thuËt ë 2 c©u th¬ cuèi cã g× ®Æc biÖt? ? PhÐp ®èi ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ NT ntn? - G. Tr¨ng ®­îc nh©n ho¸, ng­êi tï ®­îc ho¸ th©n thµnh thi sÜ. §ã lµ mét cuéc héi ngé thanh cao cña ®«i tri ©m tri kØ. §©y lµ cuéc v­ît ngôc vÒ t­ t­ëng cña ng­êi tï c¸ch m¹ng Hå ChÝ Minh ? Hai c©u th¬ cuèi cho em hiÓu ®­îc t×nh c¶m víi thiªn nhiªn vµ tinh thÇn c¸ch m¹ng cña B¸c ntn? - G. Hai c©u th¬ cho thÊy t­ t­ëng kú diÖu cña ng­êi chiÕn sÜ - thi sÜ Êy: Mét bªn lµ nhµ tï ®en tèi, mét bªn lµ vÇng tr¨ng th¬ méng, thÕ giíi cña c¸i ®Ñp, lµ bÇu trêi tù do, l·ng m¹n. ë gi÷a hai thÕ giíi Êy lµ song s¾t nhµ tï. Nh­ng víi cuéc ng¾m tr¨ng nµy nhµ tï ®· trë nªn bÊt lùc, v« nghÜa tr­íc nh÷ng t©m hån tri ©m tri kû ®Õn víi nhau. ë ®©y ng­êi tï c¸ch m¹ng ®· kh«ng chót bËn t©m vÒ cïm xÝch, ®ãi rÐt, bÊt chÊp song s¾t th« b¹o ®Ó t©m hån bay bæng t×m ®Õn víi vÇng tr¨ng tri ©m. ? T­ t­ëng cæ ®iÓn vµ t­ t­ëng thÐp, chÊt nghÖ sÜ cña chiÕn sÜ ®­îc kÕt hîp nh­ thÕ nµo trong bµi th¬? - H. Ghi nhí (38) ? H·y so s¸nh b¶n phiªn ©m ch÷ H¸n víi phÇn dÞch nghÜa vµ dÞch th¬ 2 c©u ®Çu? ? NhËn xÐt vÒ giäng th¬ vµ ý nghÜa s©u xa cña c©u th¬ ®Çu? ? ë c©u 2, t¸c gi¶ sö dông BPNT g×? T¸c dông cña BPNT ®ã? ? H·y ph©n tÝch 2 líp nghÜa cña c©u th¬ nµy? tõ “trïng san” dÞch thµnh “nói cao” ®· thËt s¸t ch­a ? V× sao? - H. §äc 2 c©u cuèi ? So s¸nh b¶n dÞch nghÜa, dÞch th¬ víi phiªn ©m ch÷ H¸n? ? Trong bµi th¬ tø tuyÖt, c©u chuyÓn th­êng cã vÞ trÝ næi bËt, ý th¬ th­êng bÊt ngê, chuyÓn c¶ m¹ch th¬. ë bµi “§i ®­êng” c©u 3 lµ nh­ vËy. VËy em h·y chØ ra ý th¬ cã t¸c dông lµm chuyÓn m¹ch bµi th¬? ? T¸c gi¶ muèn kh¸i qu¸t quy luËt g× më ra t©m tr¹ng nh­ thÕ nµo cña chñ thÓ tr÷ t×nh? ? C©u th¬ 4 t¶ t­ thÕ nµo cña ng­êi ®i ®­êng? ? T©m tr¹ng cña ng­êi tï khi ®øng trªn ®Ønh nói? ? V× sao ng­êi cã t©m tr¹ng Êy ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt thÓ hiÖn ë c©u 3, 4? - G. ë c©u thø 3: Tø th¬ ®ét ngét vót lªn theo chiÒu cao. C©u thø 4: h×nh ¶nh th¬ l¹i më ra b¸t ng¸t theo chiÒu réng, gîi c¶m gi¸c sù c©n b»ng, hµi hoµ. ? Bµi th¬ cã nh÷ng líp nghÜa nµo? ? Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬? - H. §äc ghi nhí (40) I. §äc – tìm hiểu chung 1. §äc, chó thÝch 2. XuÊt xø - Trong tËp “ NhËt ký trong tï ”. - ViÕt trong nhµ tï T­ëng Giíi Th¹ch, khi B¸c bÞ b¾t giam t¹i Trung Quèc th¸ng 8/1942. 3. ThÓ th¬ ThÊt ng«n tø tuyÖt §­êng luËt 4. Bè côc (4 phÇn) II. Đọc - T×m hiÓu v¨n b¶n A. V¨n b¶n: Ng¾m tr¨ng 1. Hai c©u ®Çu - Hoµn c¶nh ng¾m tr¨ng: + RÊt ®Æc biÖt: Trong tï ngôc + Kh«ng r­îu còng kh«ng hoa -> Miªu t¶ hiÖn thùc nhµ tï ThÓ hiÖn kh¸t väng, ­íc m¬ ®­îc cã hoa, r­îu ®Ó th­ëng thøc ¸nh tr¨ng. - B¸c xèn xang, bèi rèi tr­íc c¶nh ®ªm tr¨ng ®Ñp. => Trong c¶nh tï ngôc, t©m hån B¸c vÉn tù do, ung dung, khao kh¸t ®­îc th­ëng tr¨ng mét c¸ch trän vÑn. => ThÓ hiÖn B¸c lµ mét ng­êi tï c¸ch m¹ng vµ còng lµ mét con ng­êi yªu thiªn nhiªn s©u s¾c vµ cã t©m hån rung ®éng m·nh liÖt tr­íc c¶nh tr¨ng ®Ñp. 2. Hai c©u cuèi - Mèi giao hoµ ®Æc biÖt gi÷a ng­êi tï thi sÜ víi vÇng tr¨ng. - NghÖ thuËt ®èi rÊt ®Æc s¾c + nh©n ho¸: + Nh©n h­íng - NguyÖt tßng + Kh¸n minh nguyÖt - Kh¸n thi gia => ThÓ hiÖn mèi giao hoµ g¾n bã ®Æc biÖt gi÷a B¸c vµ tr¨ng. Víi B¸c, tr¨ng trë thµnh tri ©m tri kØ. - ë lêi th¬ cuèi ta c¶m nhËn ®­îc: + T×nh yªu thiªn nhiªn ®Æc biÖt s©u s¾c m¹nh mÏ cña B¸c. + Søc m¹nh t­ t­ëng lín lao cña ng­êi chiÕn sÜ vÜ ®¹i + T­ t­ëng thÐp: T­ t­ëng tù do, phong th¸i ung dung, v­ît h¼n lªn sù nÆng nÒ, tµn b¹o cña ngôc tï. 3. Tæng kÕt * T­ t­ëng cæ ®iÓn Thi ®Ò: Väng nguyÖt Thi liÖu: Tr¨ng, r­îu, hoa CÊu tróc ®¨ng ®èi T×nh yªu thiªn nhiªn m·nh liÖt * T­ t­ëng thÐp Lµ sù tù do néi t¹i Phong th¸i ung dung v­ît lªn sù tµn b¹o cña ngôc tï T­ t­ëng l¹c quan c¸ch m¹ng, lµ cuéc v­ît ngôc t­ t­ëng B. V¨n b¶n: §i ®­êng * C©u 1: - §iÖp tõ: TÈu lé - Giäng th¬ ®Çy suy ngÉm, më ra ý chñ ®¹o cña bµi th¬: Nçi gian lao cña ng­êi ®i ®­êng - ®­êng bé chuyÓn lao, ®­êng ®êi, ®­êng c¸ch m¹ng. * C©u 2: - NghÜa ®en : Nãi cô thÓ c¸i gian lao cña tÈu lé: V­ît qua rÊt nhiÒu nói, hÕt d·y nµy ®Õn d·y kh¸c, liªn miªn bÊt tËn. + §éng tõ: Trïng san + Tõ : Hùu => Lµm næi bËt h/a th¬, nhÊn m¹nh vµ lµm s©u s¾c ý th¬. - NghÜa bãng: Ng­êi tï Hå ChÝ Minh ®ang c¶m nhËn thÊm thÝa, suy ngÉm vÒ nçi gian lao triÒn miªn cña viÖc ®i ®­êng nói còng nh­ con ®­êng c¸ch m¹ng, con ®­êng. * C©u 3: - Mäi gian lao ®· kÕt thóc, lïi vÒ phÝa sau, ng­êi ®i ®­êng lªn tíi ®Ønh cao chãt, lµ lóc gian lao nhÊt nh­ng ®ång thêi nh­ng lµ lóc mäi khã kh¨n kÕt thóc, ng­êi ®i ®­êng ®øng trªn cao ®iÓm tét cïng => ViÖc ®i ®­êng víi mäi khã kh¨n, gian lao cuèi cïng råi còng tíi ®Ých, con ®­êng c¸ch m¹ng, vµ ®­êng ®êi còng vËy. => Nh©n vËt tr÷ t×nh trë thµnh ng­êi kh¸ch du lÞch ®Õn ®­îc vÞ trÝ cao nhÊt, tèt nhÊt ®Ó tha hå th­ëng ngo¹n phong c¶nh nói non hïng vÜ bao la tr­íc m¾t. * C©u 4: - T­ thÕ (Ng­êi bÞ ®µy ®o¹ ®Õn kiÖt søc, tuyÖt väng) trë thµnh ng­êi du kh¸ch ung dung say ®¾m ng¾m phong c¶nh ®Ñp - T©m tr¹ng: Vui s­íng ®Æc biÖt, bÊt ngê -> niÒm vui h¹nh phóc hÕt søc lín lao cña ng­ßi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng khi c¸ch m¹ng hoµn toµn th¾ng lîi sau bao gian khæ hy sinh. C©u th¬ hiÖn ra h×nh ¶nh con ng­êi ®øng trªn ®Ønh cao th¾ng lîi víi t­ thÕ lµm chñ thÕ giíi. * Tæng kÕt a, Néi dung: Bµi th¬ cã 2 líp nghÜa - NghÜa ®en: Nãi vÒ viÖc ®i ®­êng nói. - NghÜa bãng: Con ®­êng c¸ch m¹ng, ®­êng ®êi B¸c Hå muèn nªu lªn mét ch©n lý, mét bµi häc rót ra tõ thùc tÕ: Con ®­êng c¸ch m¹ng lµ l©u dµi, lµ v« vµn gian khæ, nh­ng nÕu kiªn tr× bÒn chÝ ®Ó v­ît qua gian nan thö th¸ch th× nhÊt ®Þnh sÏ ®¹t tíi th¾ng lîi rùc rì. b, NghÖ thuËt: - Th¬ tøc c¶nh tù sù mµ thiªn vÒ suy nghÜ, triÕt lý - Lêi th¬ gi¶n dÞ mµ c« ®äng; ý, lêi chÆt chÏ, l«gic, tù nhiªn, ch©n thùc... 4. Cñng cè - NÐt ®Æc s¾c trong phong c¸ch th¬ tr÷ t×nh cña B¸c? (võa cæ ®iÓn, võa hiÖn ®¹i) - §äc nh÷ng c©u th¬ vÒ tr¨ng cña B¸c? So s¸nh víi h×nh ¶nh tr¨ng trong “Väng nguyÖt “? 5. H­íng dÉn - Häc thuéc hai bµi th¬. N¾m ch¾c néi dung vµ NT. TËp ph©n tÝch - Lµm bµi tËp 5 (tr 38) - ChuÈn bÞ: C©u c¶m th¸n ------------------------------------------------------- TT KÍ DUYỆT CMNT KÍ DUYỆT