Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 3 - Trường THCS Ngô Mây

TUẦN 3 Tiết 9 Ngày soạn: 01.9.2018 Văn bản: TỨC NƯỚC VỠ BỜ (Trích Tắt Đèn-Ngô Tất Tố) A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp hs: 1. Kiến thức: - Qua đoạn trích thấy được bộ mặt tàn ác bất nhân của chế độ xã hội đương thời và tình cảnh đáng thương của người nông dân cùng khổ trong xã hội ấy ; cảm nhận được cái quy luật của hiện thực ; có áp bức có đấu tranh ; thấy được vẻ đẹp tâm hồn và sức sống tiềm tàng của người phụ nữ nông dân - Thấy được những nét đặc sắc trong nghệ thuật viết truyện của tác giả 2. Kĩ năng : Rèn kĩ năng phân tích nhân vật qua đối thoại, cử chỉ và hành động; qua biện pháp đối lập tương phản; Kĩ năng đọc sáng tạo vb tự sự nhiều đối thoại, giàu kịch tính. 3. Thái độ : Giáo dục HS lòng yêu quý, trân trọng người nông dân và những người nghèo khổ trong xã hội. 4.Tích hợp: * Giáo dục kĩ năng sống: - Giao tiếp: trình bày suy nghĩ về số phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. - Suy nghĩ sáng tạo: phân tích bình luận diễn biến tâm trạng các nhân vật trong văn bản. - Tự nhận thức: xác định lối sống có nhân cách tôn trọng người thân, tôn trọng bản thân. B. CHUẨN BỊ : GV: Dự kiến các hình thức phương pháp dạy học tích cực: động não (tìm hiểu tình huống truyện, những chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng nhân vật) , viết sáng tạo ( cảm nghĩ về số phận người nông dân trước cách mạng tháng tám) - đọc , giảng , bình , phát phiếu học tập , thảo luận nhóm HS:Soạn bài C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: – Đọc bài văn nêu cảm nhận về ĐTr."Trong lòng mẹ" -Nguyên Hồng. 3. Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu bài Trong tự nhiên có quy luật đã được khái quát thành câu tục ngữ : Tức nước vở bờ . Trong xh, đó là quy luật : Có áp bức , có đấu tranh, quy luật ấy đã được chứng minh rất hùng hồn trong chương XVIII tiểu thuyết tắt đèn của Ngô Tất Tố . Hoạt động 2: HD tìm hiểu nội dung văn bản Hoạt động của GV&HS Nội dung HD đọc –Tìm hiểu chung về văn bản (?) Hãy nêu vài nét về tác giả, tác phẩm ? - GV đọc mẫu một đoạn sau đó gọi 1 vài em đọc tiếp ( yêu cầu: đọc chính xác, có sắc thái biểu cảm, nhất là khi đọc ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật ) - Giải thích từ khó - VB Tức nước vỡ bờ là đoạn trích trong tiểu thuyết Tắt đèn nổi tiếng của vh hiện thực phê phán Việt Nam giai đoạn 30 – 45 (?) Hãy dựa vào lí thuyết về sự thống nhất chủ đề trong vb để chứng minh cho sự chính xác của tiêu đề Tức nước vở bờ ? +Các phần nội dung liên quan trong vb : chị Dậu bị áp bức cùng quẫn , buộc phải phản ứng chống lại cai lệ và người nhà lí trưởng ; Thể hiện đúng tư tưởng của vb : Tức nước vỡ bờ (?) Từ tên gọi của vb , có thể xác định nhân vật trung tâm của đoạn trích này ntn? ( Chị Dậu) (?) Có thể chia đoạn trích này thành mấy phần , nêu nội dung từng phần ? ( 2 phần ) HD phân tích VB (?)Tình thế của Chị Dậu khi bọn tay sai xông đến như thế nào? -Giữa vụ sưu thuế căng thẳng, quan sắp về tận làng để đốc thuế, bọn tay sai càng hung hăng xông vào nhà những người chưa nộp thuế đánh trói mang ra đình cùm kẹp. Chị Dậu phải bán cả con, đàn chó mới đẻ và gánh khoai cuối cùng mới đủ suất sưu cho anh Dậu để cứu chồng đang ốm yếu, bị đánh đập từ đình về. Nhưng có nguy cơ anh Dậu lại bị bắt nữa vì chưa có tiền nộp sưu cho người em đã chết (?) Cách chị Dậu chăm sóc người chồng ốm yếu diễn ra như thế nào ? (?) Hình dung của em về con người chị Dậu từ những lời nói và cử chỉ đó ntn? (?) Việc chị Dậu chỉ có bát gạo hàng xóm cho để chăm sóc anh Dậu ốm yếu bị hành hạ giữa vụ sưu thuế gợi cho em những cảm nghĩ gì về tình cảnh của người nông dân nghèo trong xã hội cũ và phẩm chất của họ? Gọi hs đọc phần 2 (?) Trong phần hai của vb xuất hiện nhân vật nào đáng chú ý nhất(?) Vì sao? Từ chú thích của sgk, em biết gì về chức phận của nhân vật này ? (?) Tg đã khắc hoạ hình ảnh cai lệ bằng những chi tiết điển hình nào ? (?) Qua đó nhận xét nghệ thuật khắc họa nhân vật của tác giả - Kết hợp tả các chi tiết điển hình về bộ dạng , lời nói , hành động để khắc hoạ nhân vật (?) Từ đó một tính cách ntn được bộc lộ ở tên cai lệ ? Qua nhân vật cai lệ em hiểu ntn về chế độ xã hội đương thời và thái độ của tác giả đối với XH đó? (?) Trước sự tàn bạo, hống hách, không còn nhân tính của tên cai lệ như thế thì chị Dậu đối phó với bọn tay sai để bảo vệ chồng bằng cách nào ? Phân tích diễn biến tâm li và hành động của chị Dậu trong đoạn này. (?) Tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì ? ( Tương phản ) Sự tương phản đó có hợp lý không? Vì sao? (Đó chính là một quy luật hợp với tự nhiên: có áp bức thì có đấu tranh) (?) Do đâu mà chị Dậu có sức mạnh lạ lùng khi quật ngã 2 tên tay sai như vậy ? ( đó là lòng căm hờn mà cái gốc của nó chính là lòng yêu thương ) (?) Nhà văn Nguuyễn Tuân cho rằng : với tác phẩm Tắt đèn , Ngô Tất Tố đã xui người nông dân nổi loạn . Nên hiểu thế nào về nhận định này ?(HSTL) ->Bằng hành động chống trả quyết liệt của chị dậu nhà văn tuy chưa chỉ ra được con đường đấu tranh cách mạng tất yếu của quần chúng nhưng nhà văn đã xui người nông dân nổi loạn bởi sự nhận ra con đường sống duy nhất của quần chúng bị áp bức là con đường đấu tranh tự giải phóng mình - Em hiểu như thế nào về nhan đề của vb này? Nghệ thuật nổi bật? Hd tổng kết - Hãy phân tích những nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích. - Ngòi bút miêu tả linh hoạt sống động. Đoạn trích cho em thấy được những điều gì? HS đọc ghi nhớ –GV chốt ý. I. TÌM HIỂU CHUNG: 1. Tác giả, tác phẩm: - Ngô Tất Tố (1893 – 1954): + Là một trong những nhà văn xuất sắc nhất của trào lưu văn học nghệ thuật trước Cách Mạng. + Là người am tường nhiều lĩnh vực nghiên cứu, học thuật, sáng tác + Là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông dân trước CMT8 - “Tắt Đèn” là tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn. - “ Tức nước vỡ bờ” là một đoạn trích chương XVIII của tiểu thuyết “ Tắt Đèn”. 2. Đọc, giải thích từ khó 3. Thể loại, PTBĐ:Tiểu thuyết (tác phẩm); tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận. 4. Bố cục : 2 phần (Bảng phụ) + Từ đầu đến ngon miệng hay không –> cảnh buổi sáng ở nhà chị Dậu ; + đoạn còn lại – Cuộc đối mặt với bọn cai lệ –> người nhà lí trưởng II. PHÂN TÍCH : 1. Tình thế chị Dậu khi bọn tay sai xông đến: -Vô cùng nguy ngập: phải tìm mọi cách để cứu chồng (quan đốc thuế nhưng không còn gì để bán, anh Dậu ốm yếu nhưng có nguy cơ lại bị đánh trói. chị phải làm sao để bảo vệ được chồng) -> Chị Dậu là người vợ rất mực thương yêu chồng. 2. Chị Dậu đương đầu với bọn cai lệ và người nhà lí trưởng: + Cai lệ: - Là tên tai sai chuyên nghiệp, là công cụ bằng sắt đắc lực của cái trật tự xã hội tàn bạo thực dân phong kiến - Gõ đầu roi xuống đất, .ngược hai mắt ; - Vẫn gịong hầm hè, trói anh Dậu . -> Kết hợp kể tả các chi tiết điển hình về cử chỉ, hành động, lời nói nhằm khắc họa tính cách nhân vật: hống hách, thô bạo, không nhân tính- hiện thân của xã hội phong kiến đươlng thời. → Bộ mặt tàn ác bất nhân của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời + Chị Dậu : - Lúc đầu cố van xin tha thiết, khơi gợi từ tâm của ông cai. ( nhưng tên cai lệ không thèm để ý mà nó vẫn cố ép chị Dậu vào bước đường cùng ) - Sau đó liều mạng cự lại: + bằng lí lẽ (Chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ" (nói ra cái đạo tối thiểu của con người) ->Thay đổi cách xưng hô->Vị thế ngang hàng với kẻ thù. + bằng vũ lực (vì bị hắn tát vào mặt và xông lên trói anh Dậu, hăn bất chấp đạo lí) chị nghiến hai hàm răng "Mày trói ngay chồng ..." à Cách xưng hô hết sức đanh đá thể hiện lòng căm hờn khinh bỉ tột độ à sức mạnh ghê gớm và tư thế ngang tàng xuất phát từ lòng thương chồng và lòng căm hờn bọn TDPK *Chị Dậu là người mộc mạc hiền dịu, đầy lòng vị tha, biết nhẫn nhục chịu đựng, có sức sống mạnh mẽ, tinh thần phản kháng. → Sự thấu hiểu, cảm thông sâu sắc của tác giả với tình cảnh cơ cực, bế tắc của người nông dân. III. TỔNG KẾT: 1. Nghệ thuật: - Tạo tình huống truyện có tính kịch Tức nước vỡ bờ.. - Kể chuyện, miêu tả nhân vật chân thực, sinh động ( ngoại hình, ngôn ngữ, hành động, tâm lí) 2. Ý nghĩa: Với cảm quan nhạy bén, nhà văn Ngô Tất Tố đã phản ánh hiện thực về sức phản kháng mãnh liệt chống lại áp bức của những người nông dân hiền lành, chất phác. 4. Củng cố : Em hiểu như thế nào về nhan đề “Tức nước vỡ bờ”được đặt cho đoạn trích ? Theo em đặt như vậy có thoả đáng không ? Vì sao? 5. Dặn dò: - Học thuộc ghi nhớ , tóm tắt đoạn trích. Soạn bài mới. ******************************************************** Tiết 10 Ngày soạn: 03.9.2018 Tập làm văn XÂY DỰNG ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:Giúp hs: 1. Kiến thức: Khái niệm đoạn văn, từ ngữ chủ đề, câu chủ đề, mối quan hệ giũa các câu trong một đoạn văn . 2. Kĩ năng: - Nhận biết được từ ngữ chủ đề, câu chủ đề, mối quan hệ giữa các câu trong một đoạn văn đã cho. - Hình thành chủ đề, viết các từ ngữ và câu chủ đề, viết các câu liền mạch theo chủ đề và quan hệ nhất định. - Trình bày một đoạn văn theo kiểu qui nạp, diễn dịch, song hành. 3. Thái độ : Ý thức học tập tốt B. CHUẨN BỊ GV: - Giáo án; - Bảng phụ - Dự kiến các hình thức phương pháp dạy học tích cực: động não, viết sáng tạo, thảo luận nhóm HS: Soạn bài C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. ỔN định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ : Phần mở bài và phần thân bài có nhiệm vụ gì? Nội dung phần thân bài thường được trình bày ntn? Từ bố cục đó cho thấy một bài văn có thể viết liền một mạch được không? 3. Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu bài: Ơ lớp 6 và 7 các em đã học cách viết đoạn văn trong các kiểu VB: Đoạn văn tự sự, đoạn văn miêu tả, đoạn văn nghị luận. Tiết này chúng ta sẽ đi vào XD đoạn văn trong VB để phát huy tính tích cực chủ động của các em trong cách viết đoạn văn. Hoạt động 2: HD tìm hiểu bài mới Hd Hs tìm hiểu khái niệm đoạn văn -GV treo BP. HS đọc vb về Ngô Tất Tố và trả lời câu hỏi: (?) Văn bản trên gồm mấy ý? mỗi ý được viết thành mấy đoạn văn? (?) Dấu hiệu hình thức nào có thể giúp em nhận biết đoạn văn ? (?) Vậy theo em đoạn văn là gì ? - Đơn vị trực tiếp tạo nên vb ; Về hình thức : viết hoa lùi đầu dòng và có dấu chấm xuống dòng - Về nội dung : thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh GV chốt : đoạn văn là đơn vị trên câu , có vai trò quan trong việc tạo lập vb HD tìm hiểu từ ngữ và câu trong đoạn văn (?) Đọc thầm vb trên và tìm các từ ngữ chủ đề cho mỗi đoạn? (đoạn 1: Ngô Tất Tố; đoạn 2: Tác phẩm Tắt đèn) Đọc thầm đoạn văn 2 và trả lời câu hỏi : (?) ý khái quát bao trùm cả đoạn văn là gì ? Câu nào trong đoạn văn chứa ý khái quát ấy ? (?) Câu chứa đựng ý khái quát của đoạn văn được gọi là câu chủ đề . Em có nhận xét gì về câu chủ đề ? (?) Qua đó em hiểu từ chủ đề và câu chủ đề là gì ? Chúng đóng vai trò gì trong vb? (Ghi nhớ sgk) * GV yêu cầu hs tìm hiểu 2 đoạn văn trong vb ở mục I.sgk và đoạn văn ở mục II,2 sgk , sau đó trả lời các câu hỏi : (?) Cho biết đoạn văn nào có câu chủ đề và đoạn văn nào không có câu chủ đề . Vị trí của câu chủ đề trong mỗi đoạn văn ? (?) Cho biết cách trình bày ý ở mỗi đoạn văn ? Từ đó em rút thêm kết luận gì cho bài học hôm nay? HS đọc ghi nhớ-GV chốt ý. HD luyện tập (?) Em hãy nêu yêu cầu bài tập 1 ? (?) Nêu yêu cầu của bài tập 2 ? ( HSTLN) GV thu bảng nhóm –nhận xét (?) Bài tập 3 yêu cầu chúng ta điều gì ? (HSTLN) I. THẾ NÀO LÀ ĐOẠN VĂN ? 1. Ví dụ: (SGK) VB trên gồm 2 ý, mỗi ý được viết thành một đoạn văn. - Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên vb , bắt đầu bằng chữ viết hoa lùi đầu dòng , kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng và thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh . Đoạn văn thường do nhiều câu tạo thành 2. Kết luận: Ghi nhớ (SGK) II. TỪ NGỮ & CÂU TRONG Đ.VĂN 1.Từ ngữ chủ đề vả câu chủ đề của đoạn văn: - VD: SGK - Nhận xét: + Ý khái quát cuả đoạn văn: đoạn văn đánh giá thành công xuất sắc của NTT trong việc tái hiện thực trạng nông thôn VN trước cách mạnh tháng tám và khẳng định phẩm chất tốt đẹp của những người lao động chân chính + Câu chứa ý khái quát : Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố * Ghi nhớ: SGK 2. Cách trình bày nội dung đoạn văn VD(SGK) - đoạn 1 , mục I : không có câu chủ đề - đoạn 2 , mục I và đoạn 2 II : có câu chủ đề + Vị trí của câu chủ đề : - đoạn 2 mục I : câu chủ đề nằm ở đầu đoạn - đoạn 2 mục II : câu chủ đề nằm ở cuối đoạn Cách trình bày ý: + Đoạn 1 : theo cách song hành + Đoạn 2, mục I ,: theo kiểu diễn dịch + Đoạn II, 2 , theo cách quy nạp - Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ chủ đề của đoạn văn bằng phép diễn dịch , quy nạp , song hành *Ghi nhớ(SGK)/36 III. LUYỆN TẬP : Bài tập 1 : Văn bản có 2 ý, mỗi ý được diễn đạt thành một đoạn văn Bài tập 2 : phân tích cách trình bày nội dung trong đoạn văn - đoạn a : diễn dịch ; đoạn b: song hành ; đoạn c : song hành Bài tập 3 : Diễn dịch : Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta , đó là những cuộc đấu tranh vĩ đại chống giặc ngoịa xâm như : khởi nghĩa bà Trưng , khởi nghĩa nông dân Tây Sơn và gần đây nhất là hai cuộc kháng chiến chống thực dân pháp và đế quốc Mĩ của dân tộc ta 4. Củng cố : đoạn văn là gì ? các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ gì ? Hãy phân biệt điểm khác nhau giữa các đoạn văn quy nạp, diễn dịch, song hành, móc xích. 5. Dặn dò:- Học thuộc ghi nhớ sgk ; làm hết bài tập còn lại Học bài để tiết sau kiểm tra : viết bài TLV 2 tiết. ************************************************************** Tiết 11,12 Ngày soạn: 05.9.2018 Ngày kiểm tra: VIẾT BÀI SỐ 1 A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Giúp hs Ôn lại kiểu bài tự sự đã học lớp 6 , có kết hợp với kiểu bài biểu cảm đã học ở lớp 7. Luyện tập viết bài văn và đoạn văn. 1. Yêu cầu về kĩ năng, kiến thức HS có thể trình bày theo nhều cách khác nhau nhưng cần đảm bào các nội dung: - Biết cách làm một bài văn tính thống nhất về chủ đề văn bản. - Viết đoạn văn mạch lạc có chủ đề, có tính liên kết. - Biết kể một cách rõ ràng văn bản . - Biết sử dụng các phương pháp kể và tả trong bài làm. 2. Yêu cầu về hình thức. - Bài văn phải có đủ bố cục ba phần : MB, TB, KB. - Biết phân chia đoạn văn ( kết hợp các phương pháp kể và tả, và biều cảm đoạn văn phải có chủ đề) B. CHUẨN BỊ GV: Đề bài; hướng dẫn chấm. HS: Ôn lại những kiến thúc đã học về kiểu bài Tự sự (Chủ đề, bố cục, cách làm bài văn Tự sự) và các kĩ năng tạo lập VB C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra sự chuẩn bị của HS 3. Phát đề (Đề bài thống nhất trong tổ) 4. Nhận xét: GV nhận xét ý thức làm bài của HS 5. Dặn dò: - Về nhà viết lại bài tập làm văn này để nắm chắc hơn về kiến thức văn tự sự , biểu cảm đã học . - Chuẩn bị bài mới: soạn vb “Lão Hạc” ***************************************************************