Giáo án Ngữ văn lớp 6 tiết 93: Văn bản: Đêm nay Bác không ngủ - Minh Huệ

Tuần 25 NS: 16.1.15 Tiết 93 ND: Bài 23: Văn bản: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ - Minh Huệ- œ {  I/ Mục tiêu: 1/ Kiến thức Hình ảnh Bác Hồ trong cảm nhận của người chiến sĩ. Sự kết hợp giữa yếu tố tự sự, miêu tả với yếu tố biểu cảm và các biện pháp nghệ thuật khác được sử dụng trong bài thơ. 2/ Kĩ năng Kể tóm tắt diễn biến câu chuyện bằng một đoạn văn ngắn. Bước đầu biết cách đọc thơ tự sựt được viết theo thể thơ năm chữ có kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm thể hiện được tâm trạng lo lắng không yên của Bác Hồ; tâm trạng ngạc nhiên, xúc động, lo lắng và niềm sung sướng, hạnh phúc của người chiến sĩ. Tìm hiểu sự kết hợp giữa các yếu tố miêu tả, tự sự và biểu cảm trong bài thơ. Trình bày được suy nghĩ của bản thân sau khi học xong bài thơ. 3/ Thái độ: Thêm kính yêu và học tập Bác. II/ Chuẩn bị GV: Phương pháp:Gợi tìm, phân tích, bình giảng. Phương tiện:Một số tranh ảnh về Bác Hồ. HS: SGK, tập ghi, tập soạn. III/ Tiến trình lên lớp Ổn định Bài cũ: - Từ chuyện BHCC em cảm nhận được những ý nghĩa sâu sắc nào ? Em học tập được gì về nghệ thuật được tác giả sử dụng trong văn bản ? Bài mới: Giới thiệu bài: * Viết về HCM đã có nhiều bài thơ rất hay của nhiều tác giả với những cách tiếp cận và thể hiện khác nhau. Bài thơ ĐNBKN của nhà thơ Minh Huệ có cách thể hiện hình tượng BH thật bình dị mà cảm động trong hình thức một câu chuyện về Bác, về 1 đêm không ngủ trên đường đi chiến dịch. Hoạt động của GV và HS Nội dung chính Bổ sung - GV đọc mẫu 1 đoạn, hướng dẫn hs đọc - gọi hs đọc tiếp. + Đoạn đầu: nhịp chậm, giọng thấp + Đoạn tt: nhanh cao hơn 1chút, + Đoạn cuối: đọc chậm, k/định như một chân lí. ? Dựa vào phần chú thích dấu sao, các em đã được tìm hiểu ở nhà hãy nêu những nét chính về tg? ? Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào? - Gọi hs giải nghĩa 1số từ ? Văn bản thuộc thể loại nào? ? Bài thơ kể về chuyện gì ? Tóm tắt diễn biến câu chuyện ấy ? + Câu chuyện kể về 1 dêm ko ngủ của Bác vì Bác thương đoàn dân côngphải chịu khổ sở rét mướt ngoài rừng sâu, mưa đêm rả rích. + Bác ko ngủ đi lại săn sóc giấc ngủ cho bộ đội chiến sĩ. ? Trong bài thơ có những nhân vật nào? ? Trong 2 nhân vật ấy, nhân vật nào được thể hiện qua sự mtả của ng kể chuyện? ? N/vật nào trực tiếp bộc lộ cảm xúc suy nghĩ của mình? ? Theo em văn bản này kết hợp những pp biểu đạt nào? + Dùng mtả để khắc họa h/ảnh BHồ. + Dùng biểu cảm để thể hiện cảm xúc của anh đội viên. ? Văn bản có thể chia làm mấy đoạn ? - 3 phần: + 9 khổ thơ đầu: anh đội viên thức dậy lần 1. + K10-15: lí do ko ngủ được của Bác + K16: suy nghĩ của anh đội viên khi thức luôn cùng Bác. ? Hình tượng Bác Hồ được mtả qua con mắt và suy nghĩ của ai ? ? Bác Hồ hiện lên qua cái nhìn của anh đội viên trong hoàn cảnh không gian và thời gian như thế nào ? ? Trong hoàn cảnh đó, Bác hiện lên với hình dáng tư thế ntn qua mỗi lần anh đội viên thức dậy? ? Em hiểu thế nào là vẻ mặt trầm ngâm? + Lặng lẽ suy ngẫm 1 điều gì. ? Ngồi đinh ninh là ngồi với tư thế ra sao? + Tư thế ngồi trước sau vẫn ko đổi. ? Những h/ảnh trên có tdụng diễn tả tâm trạng gì của Bác? ? Trong đêm ko ngủ ấy BHồ đã làm gì? Hđộng, cử chỉ nào của Bác gây cho em nhiều xúc động ? ? Em hiểu thế nào là “ dém chăn”,“ nhóm chân” nhẹ nhàng? ? Tgiả đã dùng từ người cha để chỉ ai ? Tại sao tác giả lại gọi như thế ? + Chỉ Bác Hồ, biểu hiện sự gần gũi, chăm sóc ân cần, chu đáo của BHồ đối với bộ đội như t/cảm của người cha đối với người con ? Cử chỉ hđộng của Bác trong đêm ko ngủ ấy cho em hiểu t/cảm của Bác đối với các c/sĩ ntn? - T/cảm của Bác bộc lộ rõ hơn qua mỗi lần anh đội viên mời Bác đi ngủ . ? Hãy đọc lại câu trả lời của Bác sau mỗi lần anh đội viên mời Bác đi ngủ? ? Theo em vì sao BHồ lại ko ngủ được? + Lần 1: đáp lại sự năn nỉ của anh đv Bác chỉ nói vắn tắt: “chú cứ việc ngủ.đi đánh giặc”. + Lần 3: anh đv nằng nặc mời Bác đi ngủ, câu trả lời của Bác bộc lộ rõ ràng nỗi lòng lo lắng đối với bộ đội,dân công ? Em có n/xét gì về ng/thuật mtả và sử dụng từ của tg khi khắc họa h/ảnh Bác ? + Phép ẩn dụ: ngầm so sánh Bác Hồ với người cha. + Từ láy tượng hình: đinh ninh, trầm ngâm, phăng phắc -> mtả h/ảnh Bác cụ thể, sinh động. + So sánh dáng Bác cao lồng lộng lửa hồng. -> Cảm nhận của anh csĩ về sự lớn lao cao cả của Bác khi anh được chứng kiến hđộng, cử chỉ của Bác. GD KNS: hs chia sẻ trước lớp ? Qua bài thơ em cảm nhận được đức tính cao đẹp nào của Bác? + Thương yêu dản dị, sâu sắc đến dộ quên mình, đó là 1 phẩm chất cao quí để chúng ta gọi ng là cha là Bác là ông như TH đã viết: “ Bác ơi tim Bác mênh mông thế..” “ Nâng niu tất cả chỉ quên mình” T/cảm của Bác đã sưởi ấm, cảm hóa anh đội viên ntn chúng ta tìm hiểu ở tiết sau. I/Tìm hiểu chung 1.Đọc 2.Tìm hiểu chú thích 2.1. Tác giả. - Minh Huệ (Nguyễn Thái) sinh năm 1927 - Nghệ An - Làm thơ từ thời k/c chống Pháp. 2.2. Văn bản. a. Hoàn cảnh sáng tác: bài thơ dựa trên sự kiện có thật. Chiến dịch Biên Giới cuối năm 1950. BHồ trực tiếp ra mặt trậntheo dõi cuộc cđấu của bộ đội và ndân ta. b. Đọc - chú thích. 3.Thể loại: Thơ 5 chữ (ngũ ngôn) 4. Đề tài: Viết về Bác Hồ. 5. Bố cục: 2 hoặc 3 phần II/ Đọc - hiểu văn bản. 1/ Nội dung a. Hình tượng Bác Hồ. - Hoàn cảnh: trời khuya, mưa, bên bếp lửa, trong mái lều tranh sơ xác. - Hình dáng tư thế: + Lần 1: Bác ngồi lặng yên, vẻ mặt trầm ngâm, mái tóc bạc. + Lần 3: Bác vẫn ngồi đinh ninh, chòm râu im phăng phắc. -> Tâm trạng băn khoăn lo lắng, nghĩ ngợi không an lòng ( chiều sâu tâm trạng) - Hành động, cử chỉ: đốt lửa,dém chăn,nhón chân nhẹ nhàng. -> Tình yêu thương chan chứa, sự chăm sóc ân cần chu đáo của Bác giành cho csĩ. - Lời nói. + Lần 1:chú cứ việc ngủ ngon + Lần 2: // // an lòng -> Sự lo lắng cho bộ đội, dân công. - Tình thương bao la của Người dành cho quân dân ta . Củng cố: Em có nhận xét gì về nghệ thuật dùng từ và các biện pháp nghệ thuật khi miêu tả. Qua bài thơ em cảm nhận được đức tính cao đẹp nào của Bác ? Dặn dò: - Nhắc HS học bài, thuộc 5 khổ thơ đầu. - Tìm hiểu tâm trạng của anh ĐV trong bài thơ.