Giáo án Ngữ văn lớp 7 tiết 5 + 6: Cuộc chia tay của những con búp bê (Khánh Hoài)

Tiết 5 + 6: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ (Khánh Hoài) I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức: HS hiểu: - Tình cảm anh em sâu nặng - Nỗi bất hạnh của trẻ em khi cha mẹ li dị - Thông cảm, chia sẻ với những người rơi vào hoàn cảnh éo le, đáng thương - Vấn đề quyền trẻ em được hưởng hạnh phúc gia đình, trách nhiệm của cha mẹ với con cái. - Nghệ thuật kể chuyện nhỏ nhẹ, tự nhiên, xen nhiều đối thoại chân thật, cảm động. 2. Kỹ năng: Rèn kĩ năng kể chuyện ở ngôi thứ nhất, kĩ năng miêu tả và phân tích tâm lí nhân vật. 3. Thái độ: trân trọng tình cảm gia đình, tình cảm anh em; đồng cảm với những bất hạnh của người khác đặc biệt là trẻ em. II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1. GV: soạn bài, tranh ảnh (nếu có) 2. HS: chuẩn bị theo yêu cầu III. Phương pháp dạy học: IV. Tiến trình dạy – học: 1. Ổn định tổ chức lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: (VB: Mẹ tôi) ? Thái độ và lời nhắn nhủ của người bố đối với En-ri-cô như thế nào? Qua đó, VB muốn nhắc nhở chúng ta điều gì? 3. Giới thiệu và dạy bài học mới: Hoạt động 1: Hoạt động khởi động * Giới thiệu bài: Trẻ em có quyền được hưởng hạnh phúc gia đình. Vậy mà 2 anh em Thành – Thủy rất ngoan, rất thương yêu nhau lại phải đau đớn chia tay nhau, chia tay với những con búp bê khi bố mẹ chúng không sống với nhau nữa. Cuộc chia tay cảm động đó diễn ra như thế nào? Ta cùng tìm hiểu VB. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chung về tác phẩm * Mục tiêu: HS tìm hiểu cơ bản về TP * Phương pháp: trực quan, vấn đáp, thuyết trình, * Hình thức tổ chức dạy học: toàn lớp, cá nhân * Thời gian: HĐ của GV HĐ của HS Kiến thức cần đạt Hình thành và phát triển năng lực - GV hướng dẫn, sau đó gọi 3-4 HS đọc ? Em hãy kể tóm tắt lại câu chuyện - GV giải thích 1 số từ khó. ? Em hãy cho biết kiểu VB ? Nêu phương thức biểu đạt và ngôi kể -> Tác dụng ngôi kể: thể hiện sâu sắc suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng chân thực của nhân vật. ? Ta có thể chia bố cục VB ntn? - HS đọc - HS kể ( có thể kể lại bằng ngôi thứ nhất của người anh) - VB nhật dụng về quyền trẻ em - Ngôi thứ nhất (người anh xưng “tôi”) - 3 phần I. Đọc – Tìm hiểu chung * Đọc * Tóm tắt * Kiểu VB: nhật dụng (về quyền trẻ em) * Phương thức biểu đạt: tự sự xen miêu tả và biểu cảm * Ngôi kể: ngôi T1 * Bố cục: 3 phần - P1 (từ đầu hiếu thảo như vậy): Cuộc chia tay của những con búp bê và tâm trạng của 2 anh em. - P2 (Hay anh dẫn em trùm lên cảnh vật): Cuộc chia tay với cô giáo và lớp học. - P3 (còn lại): Cuộc chia tay ở nhà của 2 anh em. - Năng lực cảm thụ thẩm mĩ - Năng lực giao tiếp Tiếng Việt - Năng lực giải quyết vấn đề - Năng lực phân tích, phân loại Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức mới. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chi tiết VB * Mục tiêu: HS phân tích nội dung, nghệ thuật VB * Phương pháp: vấn đáp, truyết trình, bình giảng, tổ chức hoạt động nhóm * Hình thức tổ chức dạy học: toàn lớp, nhóm lớn, nhóm nhỏ, nhóm đôi, cá nhân * Thời gian: HĐ của GV HĐ của HS Kiến thức cần đạt Hình thành và phát triển năng lực ? Tại sao tên truyện lại là “Cuộc chia tay của những con búp bê”? Có liên quan gì tới ý nghĩa truyện? (Búp bê gợi suy nghĩ gì? Chúng có chia tay thật không? Chúng đã mắc lỗi gì? ) ? Hãy tìm các chi tiết để thấy 2 anh em rất thương yêu, quan tâm, chia sẻ với nhau? -> GV bình: Chi tiết nào cũng khiến chúng ta cảm động bởi đó đều là những tình cảm chân thành, sâu sắc của 2 anh em giành cho nhau. Tình cảm đó rất đáng được chúng ta (nhất là các bậc cha mẹ) trân trọng. ? Lời nói, hành động của Thủy khi thấy anh chia 2 con búp bê Vệ Sĩ và Em Nhỏ có gì mâu thuẫn? ? Theo em có cách nào giải quyết mâu thuẫn của Thủy không? ? Kết thúc truyện, Thủy chọn cách giải quyết ntn? ? Chi tiết này gợi cho em những suy nghĩ và tình cảm gì? -> Thương cảm Thủy, 1 cô em gái giàu lòng vị tha. Thủy vừa thương anh, vừa thương những con búp bê. Thà mình chịu chia lìa chứ không để búp bê phải chia tay, chịu thiệt thòi để anh có con Vệ Sĩ canh giấc ngủ. * GV chuyển ý: ? Chi tiết nào trong cuộc chia tay của Thủy với lớp học khiến cô giáo bàng hoàng và làm em cảm động nhất? ? Em hãy giải thích vì sao khi dắt em ra khỏi trường, Thành “kinh ngạc thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”? -> Thành buồn, thất vọng, bơ vơ. ? Truyện có mấy cuộc chia tay? Cuộc chia tay nào làm em cảm động nhất? ? Nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện ở đây là gì? - Búp bê là đồ chơi của trẻ con gợi sự trong sáng, thơ ngây, vô tội. -> Tên truyện gợi tình huống buộc người đọc phải theo dõi, góp phần thể hiện ý đồ tư tưởng của người viết. - Thành nhường hết đồ chơi cho em nhưng Thủy lại sợ “lấy ai gác đêm cho anh” nên lại nhường anh. - Thành dẫn em đến trường chào cô và các bạn - Anh nhìn theo mãi bóng nhỏ của em liêu xiêu trèo lên xe tải về quê với bà ngoại và mẹ. - Mâu thuẫn vì 1 mặt Thủy giận dữ không muốn chia rẽ 2 con búp bê (“ Sao anh ác thế?”) nhưng mặt khác lại thương anh, sợ đêm không có con Vệ Sĩ canh giấc ngủ cho anh. - Chỉ có 1 cách: gia đình Thành – Thủy phải đoàn tụ, có vậy 2 anh em mới không phải chia tay. - Trả lời - Suy nghĩ, trả lời - Chi tiết bất ngờ, ai cũng giật mình: Thủy không được đi học nữa do bà ngoại ở xa trường và Thủy phải đi bán hoa quả. - Cô giáo tặng Thủy 1 quyển sổ và chiếc bút, thốt lên “trời ơi” khi nghe Thủy nói và tái mặt, nước mắt giàn giụa. - Cảnh vật vẫn bình yên và tươi đẹp nhưng trong lòng Thành như tan vỡ khi phải chia tay em - Có nhiều cuộc chia tay (4) + Cuộc chia tay của bố mẹ (đầu mối dẫn đến những cuộc chia tay khác) + Cuộc chia tay của những con búp bê (tạo tình huống bất ngờ, hấp dẫn) + Cuộc chia tay với cô giáo và các bạn (tăng sự cảm động) + Cuộc chia tay của 2 anh em (đau đớn, đáng thương) - Tổng hợp, trả lời II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết 1. Hai anh em và những cuộc chia tay * Chia tay búp bê: - Búp bê trong sáng, thơ ngây giống anh em Thành – Thủy không có lỗi gì mà phải chia tay nhau. * Hai anh em rất thương yêu nhau nhưng phải chia tay: - Thủy mang kim chỉ ra sân vận động vá áo cho anh - Chiều nào Thành cũng đi đón em, nắm tay, trò chuyện. - Nhường nhau búp bê - Đau đớn khi phải chia xa. - Thủy giận dữ không muốn chia rẽ 2 con búp bê nhưng thương anh -> bắt Vệ Sĩ canh cho anh ngủ. - Thủy để 2 con búp bê cạnh nhau -> chúng không phải xa nhau nữa. - Thủy nhận thiệt thòi về mình -> giàu lòng vị tha. => Sự chia tay là vô lí, không đáng có. * Chia tay lớp học: - Thủy không được đi học nữa - Cô giáo thốt lên “trời ơi”, tái mặt, nước mắt giàn giụa. 2. Nghệ thuật kể chuyện - Kể xen miêu tả, biểu cảm - Dùng ngôi kể T1 - Dùng hình ảnh ẩn dụ (búp bê) Năng lực giải quyết vấn đề - Năng lực quan sát, đánh giá - Năng lực cảm thụ thẩm mĩ - Năng lực phân tích Năng lực giải quyết vấn đề - Năng lực tổng hợp vấn đề - Năng lực cảm thụ thẩm mĩ - Năng lực quan sát, đánh giá - Năng lực tổng hợp vấn đề - Năng lực cảm thụ thẩm mĩ Hoạt động 3: Hoạt động ứng dụng, thực hành Hướng dẫn học sinh tổng kết về ND và NT, sau đó áp dụng luyện tập * Mục tiêu: HS nắm được ND và NT của VB * Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình * Hình thức tổ chức dạy học: toàn lớp, cá nhân. * Thời gian: HĐ của GV HĐ của HS Kiến thức cần đạt Hình thành và phát triển năng lực ? Nêu nội dung và nghệ thuật cơ bản của truyện? * GV gọi HS đọc ghi nhớ. ? Qua câu chuyện, tác giả muốn nhắn gửi cho chúng ta điều gì? - Đọc ghi nhớ - Vai trò của gia đình, của cha mẹ với con cái - Đảm bảo quyền hạnh phúc cho trẻ em. III. Tổng kết 1. Nội dung - Cuộc chia tay đau đớn, cảm động của 2 anh em - Mong ước trẻ em có tổ ấm hạnh phúc 2. Nghệ thuật * Ghi nhớ: GSK IV. Luyện tập - Năng lực cảm thụ thẩm mĩ - Năng lực tổng hợp vấn đề Hoạt động 4: Hoạt động bổ sung - Học bài, tóm tắt truyện - Chuẩn bị bài: Bố cục trong VB