Giáo án Sinh học Lớp 8 - Bài 16: Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết

TUẦN HOÀN MÁU VÀ LƯU THÔNG BẠCH HUYẾT I.MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: - Trình bày được sơ đồ vận chuyển máu và bạch huyết trong cơ thể. 2.Kĩ năng: - HS quan sát tranh hình phát hiện kiến thức. - Vẽ sơ đồ tuần hoàn máu. 3.Thái độ: -GD ý thức bảo vệ tim, tránh tác động mạnh vào tim. II.ĐỒ DÙNG DẠY HỌC: -GV: Tranh “Sơ đồ cấu tạo hệ tuần hoàn máu” III.PHƯƠNG PHÁP: -Nêu và giải quyết vấn đề, hoạt động nhóm, vấn đáp. IV.TỔ CHỨC DẠY HỌC: 1. Kiểm tra bài cũ ( 4 phút) +Đông máu có vai trò gì ? Trình bày cơ chế đông máu? 2. Khởi động (2 phút) -Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS khi tìm hiểu về hệ tuần hoàn của người. -Cách tiến hàmh : “Hệ tuần hoàn có vai trò vận chuyển khí và các chất dinh dưỡng đến khắp tế bào cơ thể. Vậy hệ tuần hoàn có cấu tạo và lưu thông trong mạch như thế nào?”. 3. Các hoạt động dạy học ( 32 phút) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của HS Nội dung Hoạt động 1 (16 phút) Tìm hiểu về hệ tuần hoàn máu -Mục tiêu: +Trình bày được sơ đồ vận chuyển máu trong cơ thể. +Vẽ sơ đồ tuần hoàn máu. -Đồ dùng: Tranh “Sơ đồ cấu tạo hệ tuần hoàn máu”. -CTH: -GV nêu câu hỏi: +Hệ tuần hoàn gồm những thành phần nào? +Cấu tạo của mỗi thành phần đó như thế nào? -GV nhận xét câu trả lời của HS và l- ưu ý cho HS: +Với tim: Nửa phải chứa máu đỏ thẫm -Cá nhân tự quan sát hình 16.1 SGK/51 trả lời.Yêu cầu: +Số ngăn tim, vị trí, màu sắc. +Tên động mạch, tĩnh mạch chính. -Một HS lên trình bày trên tranh, lớp nhận xét bổ sung. I-Tuần hoàn máu 1. Cấu tạo hệ tuần hoàn -Hệ tuần hoàn gồm tim và hệ mạch. +Tim: có 4 ngăn (2 tâm thất, 2 tâm nhĩ) (màu xanh), nửa trái chứa máu đỏ tươi (màu đỏ). +Hệ mạch: Không phải màu xanh là tĩnh mạch, màu đỏ là máu động mạch. -GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi mục SGK/51: +Mô tả đường đi của máu trong vòng tuần hoàn nhỏ và trong vòng tuần hoàn lớn? -HS quan sát hình thảo luận nhóm thống nhất câu trả lời. +Nêu được điểm xuất phát và kết thúc của mỗi vòng chia 2 nửa. Nửa phải chứa máu đỏ thẫm, nửa trái chứa máu đỏ tươi. +Hệ mạch: Động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. 2.Vai trò của hệ tuần hoàn +Phân biệt vai trò chủ yếu của tim và hệ mạch trong sự tuần hoàn máu? +Nhận xét về vai trò của hệ tuần hoàn máu? -GV nhận xét kết quả của các nhóm, chốt kiến thức. tuần hoàn. +Tim co bóp đẩy máu. +Hệ mạch dẫn máu. +Hệ tuần hoàn trao đổi chất tại phổi và các cơ quan trong cơ thể. -Đại diện nhóm lên trình bày kết quả trên tranh, nhóm khác bổ sung. -Tim làm nhiệm vụ co bóp tạo lực đẩy máu vào hệ mạch. -Hệ mạch: Dãn máu từ tim đến các tế bào và từ các tế bào trở về tim. +Vòng tuần hoàn lớn: Từ tâm thất trái Cơ quan Tâm nhĩ phải. +Vòng tuần hoàn nhỏ: Từ tâm thất phải  Phổi  Tâm nhĩ trái. -Hệ tuần hoàn giúp máu lưu thông trong toàn bộ cơ thể. Hoạt động 2 (16 phút) Tìm hiểu về hệ bạch huyết -Mục tiêu: +Trình bày được sơ đồ vận chuyển bạch huyết trong cơ thể. - CTH: -GV yêu cầu HS quan sát hình 16-2 SGK giới thiệu về hệ bạch huyết. -GV nêu câu hỏi: +Hệ bạch huyết gồm những thành phần cấu tạo nào? -GV giảng thêm: Hạch bạch huyết như một chiếc máy lọc, khi bạch huyết chảy qua các vật lạ lọt vào cơ thể được giữ lại. Hạch th- -HS quan sát và nghe ghi nhớ kiến thức. -HS trả lời II-Lưu thông bạch huyết 1.Cấu tạo hệ bạch huyết -Hệ bạch huyết gồm: +Mao mạch bạch huyết. +Mạch bạch huyết, tĩnh mạch máu. +Hạch bạch huyết, ống bạch huyết. ường tập trung ở cửa vào các tạng, các vùng khớp. -GV nêu câu hỏi: +Mô tả đường đi của bạch huyết trong phân hệ lớn? + Mô tả đường đi của bạch huyết trong phân hệ nhỏ? +Nhận xét về vai trò của hệ bạch huyết? -HS nghiên cứu SGK thảo luận nhóm thống nhất câu trả lời. -Đại diện nhóm trình bày đáp án, nhóm khác bổ sung. 2.Vai trò của hệ bạch huyết -GV thông báo thêm: Bạch huyết có thành phần tương tự như huyết tương không chứa hồng cầu và bạch cầu. Bạch huyết liên hệ mật thiết với hệ tĩnh mạch của vòng tuần hoàn máu và bổ sung cho máu. -Phân hệ bạch huyết nhỏ: Thu bạch huyết ở nửa trên bên phải cơ thể đổ vào tĩnh mạch máu. -Phân hệ bạch huyết lớn: Thu bạch huyết ở phần còn lại của cơ thể. -Vai trò của hệ bạch huyết: Hệ bạch huyết cùng với hệ tuần hoàn máu thực hiện chu trình luân chuyển môi trường trong cơ thể và tham gia bảo vệ cơ thể. 4.Tổng kết và hớng dẫn về nhà (7 phút) *Tổng kết: GV cho HS làm bài tập +Chọn ý trả lời trong các câu sau: 1-Hệ tuần hoàn gồm: a.Động mạch, tĩnh mạch và tim. b.Tâm nhĩ, tâm thất, động mạch, tĩnh mạch. c.Tim và hệ mạch. 2-Máu lưu chuyển trong toàn cơ thể là do: a.Tim co bóp đẩy máu vào hệ mạch. b.Hệ mạch dẫn máu đi khắp cơ thể. c.Cơ thể luôn cần chất dinh dưỡng. d.Chỉ a và b e.Cả a, b, c +Đáp án: 1 - c ; 2 - d *Hướng dẫn về nhà: -Học bài, trả lời câu hỏi SGK -Đọc mục “ Em có biết” -HS kẻ bảng 17 vào vở.