Giáo án sử 12 - Các nước Châu Phi và Mĩ Latinh

Tuaàn 04: Baøi 5: CAÙC NÖÔÙC CHAÂU PHI VAØ MÓLATINH Ngaøy soaïn: 10/ 09/ 2008 Ngaøy daïy: 12/09/2008 Tieát daïy: 7 I /MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Về kiến thức Qua bài này giúp học sinh nắm đựơc: - Những nét cơ bản về quá trình đấu tranh giành độc lập của các nước châu Phi và Mĩ Latinh. - Công cuộc xây dựng kinh tế xã hội ( những thành tựu và khó khăn) của các nước châu Phi và Mĩ latinh sau chiến tranh thế giới thứ hai. 2. Về tư tưởng : - Trân trọng, cảm phục trước những thành quả đấu tranh của pTGPDT ở châu Phi và Mĩ Latinh. - Nhận thức sâu sắc về những khó khăn của các nước này trong công cuộc xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội, từ đó xây dựng tinh thần đoàn kết, tương trợ quốc tế. 3. Về kĩ năng: - Quan sát, khai thác lược đò và tranh ảnh.. - Các kĩ năng tư duy,: So sánh, phân tích, tổng hợp, đánh giá sự kiện. II. THIẾT BỊ VÀ TÀI LIỆU DẠY HỌC - Lược đò châu Phi và Mĩ La tinh sau chiến thanh thế giới thứ hai - Một số tranh ảnh có liên quan - Các tài liệu tham khảo. III.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC 1.Kiểm ta bài cũ: * Câu hỏi: 1. Sửa đời, quá trình phát triển và vai trò của tổ chức ASEAN. 2. Nêu những thành tựu chính của ÂĐ trong công cuộc xây dựng đất nước sau CTTG thứ hai. 2. Dẫn dắt vào bài mới Sau CTTG thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc và bảo vệ độc lập của châu Phi và MLT bùng nổ, đã giành đựơc thắng lợi to lớn.Bản đồ chính trị của 2 khu vực này có sự thay đổi căn bản: Một loạt các quốc gia độc lập ra đời, tình hình kinh tế - xã hội từng bước có sự thay đổi, nhưng còn không ít những khó khăn và nhiều nơi không ổn định. Vậy, quá trình đấu tranh giành và bảo vệ độc lập của các nước chấu Phi và MLT diễn ra như thế nào? Thành tựu khó khănhtrong công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế xã hội của các nước này như thế nào? Đó là những vấn đề cơ bản mà ta cần tìm hiểu qua tiết này. 3. Tiến trình tổ chức dạy học Hoạt động của Gv và HS Kiến thứ cơ bản * Hoạt động 1: cả lớp và cá nhân - GV sử dụng lược đồ châu Phi sau CTTG thứ hai và giới thiệu vài nét về châu Phi: Châu Phi là châu lục lớn thứ 3 thế giới (sau châu Á và châu Mĩ) bao gồm 57 quốc gia với diện tích khoảng 30,3 triệu km2, dân số 839 triệu người (2002). Đây là khu vực giàu taid nguyên và nông sản quý. Song do chính sách thống trị và vơ vét của cải của chủ nghĩa thực dân phương Tây mà châu Phi trở nên nghèo nàn, lạc hậu. - Sau khi chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, các nước đế quốc thắng trận phân chia phần chót phạm vi thống trị của họ ở châu Phi. - Sau khi CTTG thứ hai , cơn bão táp cách mạng giải phóng dân tộc đã bùng nổ ở châu Phi và nơi đây troẻ thành “Lục địa mới trổi dậy” trong cuộic đấu tranh chống CNĐQ, CNTD. - Sau đó, GV đặt câu hỏi: Qua sử dụng SGK và quan sát lược đồ, enm hãy nêu các mốc chính trong công cuộc đấu tranh giành độc lập của các nước châu Phi. - HS theo dõi SGk, kết hợp quants lực đồ, trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và tổng kết ( các kiến thức cơ bản như SGK). - Về cuộc đấu tranh xoá bỏ chế độ Apácthai ở Nam Phi, GV bổ sung thêm tư liệu thông qua việc hướng dẫn HS khai thác hình 16 (Nenxơn Mađêla ).GV hỏi: em biết gì về N.Mađêla và những đống góp của ông đối với cách mạng chgâu Phi? - Sau khi Hs trả lời, GV bổ sung và kết luận: N Mađêla là nhà hoạt động chính trị của Nam Phi. Ông sinh 1918 ở Tơranxcây khu tự trị giành riêng cho người Phi. - Năm 1944, Mađêla gia nhập Đại hội dân tộc Phi ( một tổ chức chính trị được thành lập 8/1912 viết tắt là ANC), sau đó pông giữ chức Tổng thư lí ANC.Mục tiê chủ yếu của Đại hội là thủ tiêu chế độ phân biệt chủng tộc Apácthai, xây dựng một xã hội dân chủ, bình đẳng. Dưới sự lãnh đạo của ANC, PTĐT chống chế độ phân biệt chủng tộc Nam Phi diễn ra ngày một mạnh mẽ, vì vậy, nhà cầm quyền Prêtôria đã bắt giam Mađêla và kết án ông tù chung thân. Sau hơn 27 năm bị giam giữ, trước áp lực đấu tranh của nhân dân tiến bộ trong và ngoài nước, ngày 11/2/1990, chính quyền Nam Phi buộc phải trả tự do cho ông. Sau đó, ngày 7/5/1991, Hội nghị toàn quốc ANC đã nhất trí bầu Mađêla làm Chủ tịch ANC.Sau cuộc bầu cử đa sắc tộc 1994, ngày 10/5/1994, Chủ tịch ANC Mađêla tuyên bó nhận chức Tổng thống nước cộng hoà Nam Phi, trở thành Tống thống da đen đầu tiên của nước này. Năm 1999, ông rời khỏi chức vụ. Trong lịch sử đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc A ở Nam Phi, Mađêla là người đấu tranh không mệt mỏi, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc đấu tranh này. Với đóng góp của ông cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng con người khỏi sự kì thị, phân biệt chủng tộc, mađêla đã được nhận giải thưởng “Nôben về hoà bình” (1993). * Hoạt động 2: Cả lớp và cá nhân - GV đặt câu hỏi: Em hãy nêu rõ những khó khăn của các nước châu Phi trong công cuộc xây dựng kinh tế - xã hội?Triển vọng phát triển của châu lục này ra sao? - HS căn cứ vào SGK và hiểu biết thực tế để trả lời câu hỏi. - GV nhận xét, chốt lại vấn đề cho HS (các sự kiện, dẫn chứng cơ bản như SGK). * Hoạt động 3: Cả lớp và cá nhân - GV sử dụng lược đồ các nước Mĩ Latinh sau CTTH thứ hai và giới thiệu đôi nét về khu vực này: MLT gồm 33 nước Trung và Nam lục địa châu Mĩ và vùng Caribê, diện tích trên 20,5 triệu km2, dân số 531 triệu người (2002), rất già có tài nguyên và nông – lâm – khoáng sản. - Khác với châu Á và châu Phi, nhiều nớ Mĩ La tinh sờn giành được đọc lập từ tay Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Vào đầu TK XIX nhưng sau đó lệ thuộc vào Mĩ. Sau CTTG thứ hai, với ưu thế hơn về kinh tế và quân sự, Mĩ tìm cách biên MLT thành sân sau của mình và xây dựng chế độ độc tài thân Mĩ. Cũng vì thế, cuộc đấu tranh chống chệ độ độc tài thân Mĩ bùng nổ và phát triển, tiêu biểu nhất là thắng lợi của cách mạng Cuba. - Sau đó, GV đưa ra câu hỏi: Trên cơ sở quan sát lược đồ và SGK, em hãy nêu những sự kiện tiêu biểu trong phong trào đấu tranh giành độc lập của các nước MLT? - HS theo dõi SGK và lược đồ, trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và đưa ra kết luận về các sự kiện tiêu biểu như SGK. - để bổ sung thêm hiểu biết của học sinh về CM Cuba, GV hướng dẫn các em khai thách hình 17 ( Phiđen Caxtơrô ), GV hỏi: Em biết gì về P và những đống góp của ông trong sự nghiêệp cách mạng Cuba.? - Sau khi HS trả lời, GV chốt lại: P sinh ngày 13/8/1927 tại tỉnh Ô –ri-en –tê trong một gia đình chủ đồn điền. 1945, ông học luật tại trường La –ha –ba –na, tham gia phong trào chống Mĩ ở Cô –lôm-bi- a (1948) sau đó về nước và đổ tiến sĩ Luật học năm 1950. - P là một người có trí tuệ, hiểu biết rộng, nhạy cảm và dũng cảm. Ông là người rất nổi trội trong học tập và thể thao, đặc biệt Ông có tài hùng biện hiếm có. Trân các diễn đàn trong nước và quốc tế, P kịch liệt lân san sự bất công, đòi quyền bình đẳng, chống áp bức và xoá nợ cho các nước nghèo. - 1952, P tập hợp một số thanh niên trong tổ chức “Phong trào cách mạng” để chống lạinchế độ độc tài Batixta.Sau cuộc tấn công trại kính Môn ca đa (26/7/1953) không thành, Ông bị bắt giam. Ra tù, sang Mêhicô, Ông tích cực tập hợp lựcn lượng.Cuối 1956, ông cùng 81 chiến sĩ về nước phát động nhân dân đấu tranh vũ trang lật đổ chế độ độc tài, thành lập nhà nước cộng hoà Cuba (1/1/1959). Sau đó, P trởthành người lãnh đạo chính phủ cách mạng Cuba với các chức vụ: Bí thư thứ nhất BCH TW Đảng cộn sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng nhà nước,và Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng Cuba.Dưới sự lãnh đoạ của ông, đất mước Cuab tiến hành nhiều cải cách dân chủ nằhm hoàn thành những nhiệm vụ cơ bản của cuộc CMDCND, tiến lên CNXH. - Với những hành động nghĩa hiệp và chính nghĩa, ông đã thu phục được nhiều trái tim con người. P và đất nước Cuba có nhiều đóng góp quan trọng vào phongvtrào đấu tranh giành độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội trân thế giới.. Vi fvậy, P đã nhận được giải thưởng quốc tế Lênin (1961), giải thưởng anh hùng Lênin (1963), và nhiều giải thưởng cao quí của đất nước Việt Nam trao tặng. * Hoạt động 4: cả lớp và cá nhân - GV đặt câu hỏi: Hãy nêu những thành tựu và khó khăn chủ yếu của các nước MLT trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội? - HS theo dõi, trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và giúp HS tóm lược những vấn đề cơ bản nhất trên cơ sở những kiến thức đã trình bày. Trong SGK + cuối cùng, GV kết luận: Như vậy, từ sau CTTG thứ hai, cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập ở MLTđã bùng lên mạnh mẽ và giành được thắng lợi, tiêu biểu nhất là cách mạng Cuba (1952 -1959). Sau khi khôi phục độc lập, chủ quyền, các nước MLT đều bắt tay vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. mặc dù đạt được những thành tựu, song các nướC MLT liên tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức và còn phải cố gắng rất nhiều, lâu dài để đưa MLT thực sự trở thành khu vực ổn định à phát triển. I.Các nước châu Phi 1.vài nét về cuộc đấu tranhgiành độc lập - Sau CTTGthứ hai, PTĐTGĐL bùng nổ mạnh mẽ ở châu Phi. - Phong trào đặc biệt phát triển từ những năm 50, trước hết là ở khu vực Bắc Phi, sau đó lan ra các nơi khác. Hàng loạt các nứơc giành độc lập như: Ai cập (1953), Libi (1952), Angiêri (1962), Tuynidi, Marốc, Xu Đăng (1956 ), Gana (1957), Ghinê (1958)… - Năm 1960, được ghi nhận là “Năm châu Phi” với 17 quốc gia (Ở Tây Phi, Đông Phi, Trung Phi) được trao trả độc lập. - Năm 1975, cách mạng Môdămbích, Ăngôla giành thắnglợi, đánh dấu sự sụp đổ căn bản của chủ nghĩa rthực dân cũ cùng hệ thống thuộc địa của nó ở châu Phi. - Từ sau 1975, nhân dân các thuộc địa còn lại hoàn thành cuộc đấu tranh đánh đổ chủ nghĩa thực dân cũ, giành độc lập và quyền sống của con người: + Cuộc đấu tranh giành thắng lợi và các nước cộng hoà ra đời Dimbahuê (4/1980), Namibia (3/1991). + Ở cộng hoà Nam Phi, sau khi bầu cử dân chủ giữa các chủng tộc (4/1994), ông Nenxơn Manđêla trở thành Tổng thống da đen đầu tiên , chấm dứt chệ độ phân biệt chủng tộc (Ápc thai) dã man ở nước này. 2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội. - Sau khi giành độc lập,, các nước châu Phi tiến hành công cuộc xây dựng đất nước và thu được một số thành tựu ban đầu. - Tuy nhiên, châu Phi vẫn là châu lục nghèo nàn, lạc hậu và gặp rất nhiều khó khăn: + Xung đột sắc tộc, tôn giáo, đảo chính, nội chiến diễn ra liên miên. + Bệnh tật và mù chữ. + Sự bùng nổ về dân số + Đói nghèo, nợ nước ngoài chồng chất. - Tổ chức thống nhất châu Phi đựợc thành lập (5/1963) đến năm 2002 đổi thành liên minh châu Phi (AU) đang triển khai nhiều chương trình phát triển của châu lục, song còn phải rất lâu dài, gian khổ mới thu được kết quả. II. Các nước Mĩ Latinh 1. Vài nét vềm quá trinh đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc. - Sau CTTTG thứ hai, Mĩ tìm cách biến MLT thành “sân sau” của mình và xây dựng các chế độ độc tài thân Mĩ. Vì thế, cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài thânMĩ bùng nổ và phát triển. + Ngày 1/10/1959, cách mạng Cuba dưới sự lãnh đoạ của Phiđen Caxtơrô giành thắng lợi đã lật đổ chế độ độc tài Batixta thành lập nước cộng hoà Cuba do Phiđen Caxtơrô đứng đầu. - Từ thập niên 609-70, phongvtrào đấu tranh chống Mĩ và chế độ độc tài thân Mĩ ở khu vực này ngày càng phát triển và giành nhiều thắng lợi.: + Nhân dân Panama đấu tranh và thu hồi được kênh đào Panama ( 1964 – 1999). +Đến 1983, 13 quốc gia ở vùng Caribê giành được độc lập. - Với các hình thứ đấu tranh phong phú, ( bãi công của công nhân, nổi dậy của nông dân, đấu tranh nghị trường, đặc biệt là đấu tranhvuc trang) MLT đã trở thành “lục địa bùng cháy”. Các nước MLT lần lượt lật đổ chế độ đọc tài thân Mĩ giành lại chủ quyền dân tộc (Chilê, Nicara goa, Vênêzuêla, Goatêmala ). 2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội. - Sau khi khôi phục độc lập chủ quyền, các nước MLT tiến hành xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, đạt được thành tựu quan trọng: Braxin, Achentina, Mêhicô, đã trở thành các nước công nghiệp mới NIC. - Thập nhiên 80, các nước MLT gặp nhiều khó khăn: kinh tế suy thoái, lạm phát tăng nhanh, nợ nước ngoài chồng chất, chính trị biến động phức tạp. - Thập niên 90, kinh tế MLT có chuyển biến tích cực hơn, thu hút được nguồn vốnđầu tư nước ngoài (70 tỉ USD năm 1994). Tuy nhiên những khó khăndsặt ra còn rất lớn nư tình trạng mâu thuẫn xã hội, nạn tham nhũng… 4. Sơ kết bài học. - Củng cố: Yêu cầu HS tổng hợp kiến thức đã học và trả lời câu hỏi sau: 1. Những thành quả chính tong công cuộc đấu tranhgiành độc lập của nhân dân châu Phi sau CTTG thứ hai? Những khó khăn mà châu lục này đang đối mặt là gì? 2. Những thành tựu và khó khăn của ác nước MLT sau CTTTG thứ hai? - Dặc dò: + Sưu tầm tranh ảnh, tài liệu về 1 nước châu Phi hoặc MLT ( Tuỳ chọn). - Bài tập: 1. năm nào được lịh sử lựa chonj là “Năm chau Phi”? a. 1953 b. 1960 c. 1975 2. Lãnh tụ kiệt xuất của cách mạng và đất nước Cuba là ai? a. Phiđen Caxtơrô b. Nenxơn Manđêla c. G Nêru 3. Nối thời gian với sự kiện cho đúng Sự kiện Thời gian 1. Chế độ phân biệt chủng tộc Apacthai ở Nam phi bị xoá bỏ. a. 1/1/1959 2. Tổ chức thống nhất châu Phi được thành lập b.5/1963 3.Nước cộng hoà Cuba ra đời 2/1990 4. Mĩ từ bỏ quyền chiếm kênh đào và trả lại cho Panama d.1999